ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.5.2015 COM(2015) 270 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σύγκλισης της Πολωνίας για το 2015 EL EL
Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σύγκλισης της Πολωνίας για το 2015 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 148 παράγραφος 4, Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1, και ιδίως το άρθρο 9 παράγραφος 2, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2, Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 3, Έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 26 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Επιτροπής να δρομολογηθεί νέα στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση, με την ονομασία Ευρώπη 2020, η οποία να βασίζεται στον βελτιωμένο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Η στρατηγική εστιάζει στα κύρια πεδία στα οποία απαιτούνται μέτρα για την τόνωση του δυναμικού της Ευρώπης για βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. (2) Στις 13 Ιουλίου 2010, το Συμβούλιο, βάσει προτάσεων της Επιτροπής, εξέδωσε σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης (2010 έως 2014) και στις 21 Οκτωβρίου 2010 εξέδωσε απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών. Από κοινού αποτελούν τις «ολοκληρωμένες 1 2 3 ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 1. COM(2015) 270. P8_TA(2015)0067, P8_TA(2015)0068, P8_TA(2015)0069. EL 2 EL
κατευθυντήριες γραμμές» τις οποίες τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λάβουν υπόψη στις οικονομικές πολιτικές και τις πολιτικές απασχόλησης. (3) Στις 8 Ιουλίου 2014, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2014 και διατύπωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης της Πολωνίας για το 2014. (4) Στις 28 Νοεμβρίου 2014, η Επιτροπή εξέδωσε την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 4, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Την ίδια ημέρα, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε την Έκθεση του Μηχανισμού Επαγρύπνησης 5, στην οποία δεν χαρακτήριζε την Πολωνία ως ένα από τα κράτη μέλη τα οποία θα έπρεπε να υποβληθούν σε εμπεριστατωμένη επισκόπηση. (5) Στις 18 Δεκεμβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για ώθηση των επενδύσεων, επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και υλοποίηση υπεύθυνης, ευνοϊκής για την ανάπτυξη δημοσιονομικής εξυγίανσης. (6) Στις 26 Φεβρουαρίου 2015, η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεση χώρας του 2015 για την Πολωνία 6. Στην εν λόγω έκθεση αξιολογείται η πρόοδος που επετεύχθη από την Πολωνία σε σχέση με τις ειδικές για τη χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν στις 8 Ιουλίου 2014. (7) Στις 29 Απριλίου 2015, η Πολωνία υπέβαλε το Εθνικό της Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων του 2015 και στις 30 Απριλίου 2015 το Πρόγραμμα Σύγκλισης του 2015. Για να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα προγράμματα αυτά αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως. (8) Η Πολωνία βρίσκεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης [μετά την κατάργηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος τον Ιούνιο 2015]. Στο Πρόγραμμα Σύγκλισης του 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει σταδιακή μείωση του ονομαστικού ελλείμματος από 3,2% του ΑΕΠ σε 2,7% του ΑΕΠ το 2015 και περαιτέρω μείωση σε 1,2% του ΑΕΠ το 2018. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, το υπερβολικό έλλειμμα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ήδη διορθωθεί το 2014, δηλαδή ένα έτος νωρίτερα από την εκπνοή της προθεσμίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπέρβαση της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ εξηγείται από το καθαρό δημοσιονομικό κόστος της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σύγκλισης, η κυβέρνηση επιδιώκει να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο στόχο - ήτοι διαρθρωτικό έλλειμμα 1% του ΑΕΠ - έως το 2019. Μετά από κορύφωση του δείκτη του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ σε 51,7% το 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει να τον μειώσει περαιτέρω σε 49,1% το 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι εύλογο το 2015 και ευνοϊκό το 2016. Στη βάση μιας συνολικής αξιολόγησης, η Πολωνία προβλέπεται να συμμορφωθεί με την απαιτούμενη προσαρμογή προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015, δεδομένου ότι η καθαρή αύξηση των δαπανών είναι κατώτερη του ορίου αναφοράς. Δεν έχουν διευκρινιστεί επαρκώς τα μέτρα για τη στήριξη των σχεδιαζόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2016 και μετά. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια 4 5 6 COM(2014) 902. COM(2014) 904. SWD(2015) 40 final. EL 3 EL
απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή το 2016 δεδομένου ότι η διαρθρωτική προσαρμογή υπολείπεται της απαίτησης. Ως εκ τούτου, θα χρειασθούν περαιτέρω μέτρα το 2016. Με βάση την αξιολόγηση του Προγράμματος Σύγκλισης και λαμβάνοντας υπόψη τις εαρινές προβλέψεις του 2015 της Επιτροπής, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Πολωνία αναμένεται, σε γενικές γραμμές, να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Τα φορολογικά έσοδα θα μπορούσαν να αυξηθούν με τη μείωση της επί του παρόντος εκτεταμένης χρήσης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και με την αύξηση της αποδοτικότητας της φορολογικής διοίκησης. (9) Το δημοσιονομικό πλαίσιο της Πολωνίας θα μπορούσε να επωφεληθεί από τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα, υπεύθυνου για τη διεξαγωγή εκ των προτέρων και εκ των υστέρων αξιολογήσεων της συμμόρφωσης με τους δημοσιονομικούς κανόνες, αξιολόγησης των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προγνώσεων και ανάλυσης της μακροπρόθεσμης διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών. (10) Η Πολωνία ακύρωσε τη συστημική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 στα τέλη του 2013. Ενώ παρέχει κάποια δημοσιονομική ελάφρυνση βραχυπρόθεσμα, η ακύρωση της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 δεν βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, επειδή το βραχυπρόθεσμο όφελος από τις υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τη μείωση των πληρωμών τόκων θα αντισταθμιστεί από την αύξηση των μελλοντικών συνταξιοδοτικών πληρωμών από τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα. Συνολικά, η ακύρωση της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 ενέχει μακροπρόθεσμα ορισμένους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά της Πολωνίας. (11) Τα προνόμια κοινωνικής ασφάλισης που χορηγούνται στους γεωργούς και τους εργαζόμενους στα ορυχεία συνεχίζουν να παρεμποδίζουν την επαγγελματική κινητικότητα και επιφέρουν σημαντικό κόστος για τα δημόσια οικονομικά. Τα εν λόγω προτιμησιακά καθεστώτα που αποθαρρύνουν τους πολίτες να μεταβούν προς πιο παραγωγικούς τομείς δημιουργούν αφανή ανεργία και, λόγω των χαμηλών εισφορών, επιδοτούνται σε υψηλό βαθμό από τους φορολογούμενους. Ο γεωργικός τομέας της Πολωνίας απασχολεί το 11,4% του εργατικού δυναμικού, περισσότερο από το διπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ παράγει μόνο το 3,3% της εθνικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Οι κρατικές επιδοτήσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τους γεωργούς αντιστοιχούν περίπου στο 1% του ΑΕΠ, και οι επιδοτήσεις για τις συντάξεις των εργαζομένων στα ορυχεία αντιστοιχούν στο 0,5% του ΑΕΠ. Η συσχέτιση μεταξύ εισφορών και παροχών είναι χαμηλή και οι εισφορές καθορίζονται ως επί το πλείστον με βάση ένα κατ αποκοπή ποσοστό. Οι γεωργοί με υψηλό εισόδημα δεν είναι δυνατό να αποκλείονται συστηματικά από το καθεστώς, και το σύστημα είναι κατά συνέπεια ανοικτό στις καταχρήσεις. Η καθιέρωση ενός συστήματος για την καταγραφή και την αξιολόγηση των εισοδημάτων των γεωργών θα αποτελούσε ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης των γεωργών. (12) Εξακολουθεί να υφίσταται κατακερματισμός της αγοράς εργασίας στην Πολωνία. Η συχνότητα εμφάνισης προσωρινών συμβάσεων είναι η μεγαλύτερη στην ΕΕ, ενώ το ποσοστό μετάβασης από την προσωρινή στη μόνιμη απασχόληση είναι χαμηλό και οι μισθολογικές διαφορές είναι οι υψηλότερες στην ΕΕ. Οι αυστηρές διατάξεις περί απολύσεων, οι μακροχρόνιες δικαστικές διαδικασίες και άλλες επιβαρύνσεις για τους εργοδότες ενθαρρύνουν τη χρήση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και άτυπες συμβάσεις απασχόλησης. Επιπλέον, το θεωρούμενο υψηλό κόστος των EL 4 EL
συμβάσεων που καλύπτονται από τον εργατικό κώδικα έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική χρήση συμβάσεων αστικού δικαίου (umowy cywilno-prawne), που είναι ελκυστικές για τους εργοδότες λόγω των συναφών χαμηλότερων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Το υψηλό ποσοστό συμβάσεων αυτού του τύπου, δηλαδή που συνδέονται με χαμηλότερες εισφορές, μπορεί, ωστόσο, να μειώσει την ποιότητα της διαθέσιμης απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τους νέους εργαζομένους. Η ανεργία των νέων είναι υψηλή, εν μέρει λόγω της αναντιστοιχίας μεταξύ των προσόντων και των δεξιοτήτων των υποψηφίων, αφενός, και των αναγκών της αγοράς εργασίας, αφετέρου. Ως εκ τούτου, απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και αύξηση του χαμηλού επιπέδου συμμετοχής στη δια βίου μάθηση. Η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει χαμηλή. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό, η Πολωνία έχει αυξήσει τη διαθεσιμότητα της προσχολικής εκπαίδευσης, αλλά εξακολουθεί να συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τις χαμηλότερες επιδόσεις στην ΕΕ ως προς τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών βρεφονηπιακής φροντίδας. (13) Ο σιδηροδρομικός τομέας πλήττεται εξαιτίας των υψηλών τελών πρόσβασης τροχιάς και της ανεπαρκούς εθνικής χρηματοδότησης. Οι διαδικασίες για τη μελέτη και την υλοποίηση έργων τείνουν να είναι χρονοβόρες και επαχθείς, ως αποτέλεσμα του κανονιστικού και διοικητικού περιβάλλοντος. Ενώ οι πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές μπορεί να έχουν θετικό αποτέλεσμα στις σιδηροδρομικές μεταφορές, δεν είναι πιθανό να επηρεάσουν τα επενδυτικά έργα που ξεκίνησαν κατά την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Κατά την περίοδο 2014-2020, εντούτοις, η χρηματοδότηση της ΕΕ για τον σιδηροδρομικό τομέα πρόκειται να αυξηθεί σημαντικά. (14) Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή προέβη σε διεξοδική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Πολωνίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2015 για τη χώρα. Προέβη επίσης σε αξιολόγηση του Προγράμματος Σύγκλισης και του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων, καθώς και των επακόλουθων ενεργειών σε συνέχεια των συστάσεων που διατυπώθηκαν προς την Πολωνία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση διατηρήσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Πολωνία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους προς τους κανόνες και τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης να ενισχυθεί η συνολική οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ κατά τη διαμόρφωση των μελλοντικών εθνικών αποφάσεων. Οι συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 4 κατωτέρω. (15) Υπό το πρίσμα αυτής της αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το Πρόγραμμα Σύγκλισης της Πολωνίας και η γνώμη 7 του αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω, ΣΥΝΙΣΤΑ στην Πολωνία να αναλάβει δράση το 2016 και το 2015 προκειμένου: 1. Μετά τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, να επιτύχει δημοσιονομική προσαρμογή 0,5% του ΑΕΠ προς την κατεύθυνση του μεσοπρόθεσμου στόχου το 2015 και το 2016, και να συστήσει ένα ανεξάρτητο δημοσιονομικό συμβούλιο. Να περιοριστεί η χρήση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. 7 Δυνάμει του άρθρου 9 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου. EL 5 EL
2. Να αρχίσει η διαδικασία ευθυγράμμισης των συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων για τους αγρότες και τους εργαζομένους στα ορυχεία με εκείνες των λοιπών εργαζομένων, και να θεσπίσει ένα χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή πλήρη ευθυγράμμιση να θέσει σε εφαρμογή σύστημα εκτίμησης και καταγραφής των εισοδημάτων των γεωργών. 3. Να λάβει μέτρα για τη μείωση της υπερβολικής χρήσης των συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης και των συμβάσεων αστικού δικαίου στην αγορά εργασίας. 4. Να άρει τα εμπόδια για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε σιδηροδρομικά έργα. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 6 EL