ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.5.2015 COM(2015) 264 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λιθουανίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λιθουανίας για το 2015 EL EL
Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λιθουανίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λιθουανίας για το 2015 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 148 παράγραφος 4, Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1, και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 2, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2, Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 3, Έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της επιτροπής απασχόλησης, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της οικονομικής και δημοσιονομικής επιτροπής, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της επιτροπής κοινωνικής προστασίας, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της επιτροπής οικονομικής πολιτικής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 26 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δρομολόγηση μιας νέας στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η οποία βασίζεται σε ενισχυμένο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Η στρατηγική εστιάζεται στους νευραλγικούς τομείς στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό διατηρήσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. (2) Στις 13 Ιουλίου 2010, το Συμβούλιο, με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής, εξέδωσε σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης (2010 έως 2014) και, στις 21 Οκτωβρίου 2010, εξέδωσε απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών. Αυτές από κοινού αποτελούν τις «ολοκληρωμένες 1 2 3 ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 1. COM(2015) 264. P8_TA(2015)0067, P8_TA(2015)0068, P8_TA(2015)0069. EL 2 EL
κατευθυντήριες γραμμές», τις οποίες τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λαμβάνουν υπόψη στις οικείες εθνικές οικονομικές πολιτικές και πολιτικές για την απασχόληση. (3) Στις 8 Ιουλίου 2014, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λιθουανίας για το 2014 και εξέδωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης της Λιθουανίας για το 2014. (4) Στις 28 Νοεμβρίου 2014, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης 4, δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2015 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Την ίδια ημέρα, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης 5, στην οποία η Λιθουανία δεν προσδιορίζεται ως ένα από τα κράτη μέλη τα οποία θα έπρεπε να υποβληθούν σε εμπεριστατωμένη επισκόπηση. (5) Στις 18 Δεκεμβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για την τόνωση των επενδύσεων, την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την επιδίωξη υπεύθυνης φιλικής προς την ανάπτυξη δημοσιονομικής εξυγίανσης. (6) Στις 26 Φεβρουαρίου 2015, η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεσή της για την Λιθουανία για το 2015 6. Στην έκθεση αυτή αξιολογήθηκε η πρόοδος της Λιθουανίας όσον αφορά την αντιμετώπιση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που είχαν εγκριθεί στις 8 Ιουλίου 2014. (7) Στις 13 Απριλίου 2015, η Λιθουανία υπέβαλε το Εθνικό της Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων για το 2015 και στις 30 Απριλίου 2015 το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2015. Για να ληφθεί υπόψη η αλληλεξάρτησή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτόχρονα. (8) Η Λιθουανία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο οικείο πρόγραμμα σταθερότητας, η Λιθουανία έχει ζητήσει την εφαρμογή της ρήτρας μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η Λιθουανία εκτιμά το δημοσιονομικό κόστος της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος σε 0,1 % του ΑΕΠ το 2016. Με την επιφύλαξη επιβεβαίωσης από την Eurostat ότι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις, και λαμβάνοντας υπόψη ότι διατηρείται ένα κατάλληλο περιθώριο ασφαλείας όσον αφορά την τιμή αναφοράς για το έλλειμμα, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Λιθουανία θα μπορούσε να επωφεληθεί το 2016 από την αιτούμενη προσωρινή απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου. Με το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει να μειώσει το ονομαστικό έλλειμμα στο 1,2 % του ΑΕΠ το 2015 και να το μετατρέψει σε πλεόνασμα ύψους 0,7 % του ΑΕΠ μέχρι το 2018. Η κυβέρνηση προτίθεται να παραμείνει στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο διαρθρωτικό έλλειμμα 1 % του ΑΕΠ καθ όλη την περίοδο αναφοράς του προγράμματος. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να κορυφωθεί στο 42,2 % το 2015 και να υποχωρήσει στο 33,7 % το 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι προβλέψεις του προϋπολογισμού είναι ρεαλιστικό. Ωστόσο, τα μέτρα για τη στήριξη των 4 5 6 COM(2014) 902. COM(2014) 904. SWD(2015) 34 final. EL 3 EL
σχεδιαζόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2016 και μετά δεν έχουν προσδιοριστεί επαρκώς. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή προς το μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015 λόγω της υπέρβασης κατά 0,3 % του ΑΕΠ της αύξησης των καθαρών δαπανών σε σχέση με το ποσοστό αναφοράς. Για την περίοδο 2015-2016, τόσο το διαρθρωτικό ισοζύγιο όσο και η αύξηση των δαπανών αποκλίνουν σημαντικά από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής, πράγμα που υποδηλώνει κίνδυνο σημαντικής απόκλισης το 2016. Ως εκ τούτου, θα χρειασθούν περαιτέρω μέτρα και για τα δύο έτη. Με βάση την εκ μέρους του αξιολόγηση του Προγράμματος Σταθερότητας και λαμβάνοντας υπόψη τις εαρινές προβλέψεις του 2015 της Επιτροπής, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι υπάρχει κίνδυνος ότι η Λιθουανία δεν θα συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Επιπλέον, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε πρόσφατα, το παρόν δημοσιονομικό πλαίσιο θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω με την ενίσχυση του δεσμευτικού χαρακτήρα και τη διασφάλιση της πλήρους συνοχής με τις φορολογικές διατάξεις της ΕΕ. Τα φορολογικά έσοδα της Λιθουανίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την έμμεση φορολογία και την φορολόγηση της εργασίας, ενώ τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους και την φορολόγηση του πλούτου εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά. Η Λιθουανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις στον τομέα της φορολογικής συμμόρφωσης, ιδίως σε σχέση με τον ΦΠΑ. (9) Η Λιθουανία αντιμετωπίζει μια σημαντική μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, που οφείλεται στη δημογραφία, τη μετανάστευση και την ανεπαρκή απόδοση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Το σταθερά χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στη δια βίου μάθηση δεν συμβάλλει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου, τη βελτίωση της απασχολησιμότητας και την αύξηση της παραγωγικότητας. Τα σχολεία έχουν άνω του μέσου όρου ποσοστό ατόμων με χαμηλές επιδόσεις σε βασικές δεξιότητες, πράγμα που δείχνει την ανάγκη για τον εκσυγχρονισμό της κατάρτισης των εκπαιδευτικών και την προώθηση της συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης. Η εκπαίδευση και κατάρτιση που προσφέρεται δεν σχετίζεται πάντοτε με την αγορά εργασίας. Το ποσοστό σπουδαστών που παρακολουθούν προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι χαμηλό. Η Λιθουανία έχει λάβει μέτρα για τη βελτίωση και τη διεύρυνση της μαθητείας και της μάθησης με βάση την εργασία, αλλά ο αριθμός και η ποιότητα αυτών των προγραμμάτων ακόμη δεν επαρκούν. Ο αριθμός των νοσοκομειακών κλινών κατά κεφαλήν παραμένει υψηλός σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ και δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν ανισορροπίες στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Ταυτόχρονα, οι συνολικές δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης παραμένουν χαμηλές. Η αναφερθείσα μεγάλη συχνότητα των άτυπων πληρωμών για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και οι ανησυχίες σχετικά με τη διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών για ιατρικά προϊόντα, καταδεικνύουν την ανάγκη να βελτιωθεί η διακυβέρνηση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. (10) Τα μέτρα μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος που έχουν εκδοθεί δεν είναι επαρκή για την αντιμετώπιση του ζητήματος της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το νόμιμο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθεί σταδιακά κατά την περίοδο έως το 2026, αλλά το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν λαμβάνει υπόψη τους δείκτες του προσδόκιμου ζωής. Επιπλέον, οι κανόνες για την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων δεν είναι σαφείς. Η χαμηλή συμμετοχή σε εθελοντικά συστήματα αποταμίευσης-συνταξιοδότησης και η απουσία επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική EL 4 EL
επάρκεια των συντάξεων. Η κυβέρνηση προτίθεται να εφαρμόσει μια συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, ως μέρος ενός ευρύτερου «νέου κοινωνικού μοντέλου». Ωστόσο, η στρατηγική αυτή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί και εγκριθεί, και θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους. Η Λιθουανία θέσπισε οικονομικά μέτρα στήριξης για τους ηλικιωμένους και οικονομικά κίνητρα για την απασχόληση ηλικιωμένων εργαζομένων. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενεργό γήρανση. (11) Πάνω από το 30 % του πληθυσμού της Λιθουανίας αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας. Η μεταρρύθμιση του συστήματος χρηματικής κοινωνικής αρωγής, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των δαπανών και του αριθμού των δικαιούχων της κοινωνικής πρόνοιας. Τα ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας και άλλες υπηρεσίες για τη στήριξη των δικαιούχων, εξακολουθούν να είναι, ωστόσο, περιορισμένα. (12) Η Λιθουανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κρατικών επιχειρήσεων και έχει θεσπίσει νομοθεσία για να διασφαλιστεί ότι οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν διαρκή αποτελέσματα. Η κυβέρνηση έχει ολοκληρώσει τον διαχωρισμό μεταξύ εμπορικών και μη εμπορικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναφέρονται τώρα σε ετήσιες εκθέσεις. Οι υπόλοιπες κρατικές εταιρείες υποχρεούνται να ορίσουν ανεξάρτητα μέλη του διοικητικού συμβουλίου έως το τέλος του Σεπτεμβρίου 2015. (13) Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή προέβη σε συνολική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λιθουανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεσή της για τη χώρα για το 2015. Αξιολόγησε επίσης το Πρόγραμμα Σταθερότητας και το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί στην Λιθουανία κατά τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη σημασία τους για μια διατηρήσιμη δημοσιονομική και κοινωνικοοικονομική πολιτική στην Λιθουανία, αλλά και το κατά πόσο συνάδουν με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης να ενισχυθεί η συνολική οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την παροχή εισροών σε επίπεδο ΕΕ για μελλοντικές εθνικές αποφάσεις. Οι συστάσεις που διατυπώνει στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αντικατοπτρίζονται στις συστάσεις 1 έως 3 κατωτέρω. (14) Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λιθουανίας, και η γνώμη του 7 αντικατοπτρίζεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω. (15) Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή διενήργησε επίσης ανάλυση της οικονομικής πολιτικής ολόκληρης της ζώνης του ευρώ. Στη βάση της ανάλυσης αυτής, το Συμβούλιο εξέδωσε ειδικές συστάσεις προς τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ. Η Λιθουανία θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή των εν λόγω συστάσεων, ΣΥΝΙΣΤΑ στη Λιθουανία να αναλάβει δράση το 2015 και το 2016 με στόχο τα εξής: 1. Αποφυγή απόκλισης από τον μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015 και διασφάλιση ότι η απόκλιση το 2016 θα περιορίζεται στο επιτρεπόμενο όριο που συνδέεται με τη 7 Βάσει του άρθρου 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου. EL 5 EL
συστημική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος. Διεύρυνση της φορολογικής βάσης και βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης. 2. Αντιμετώπιση του προβλήματος της συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, βελτιώνοντας τη διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, αυξάνοντας την επίτευξη βασικών δεξιοτήτων και βελτιώνοντας τις επιδόσεις του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης Μείωση της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους, με μετατόπιση του φορολογικού βάρους προς άλλες πηγές που είναι λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη. 3. Θέσπιση μιας ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, η οποία θα αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα της επάρκειας των συντάξεων. Βελτίωση της κάλυψης και της επάρκειας των επιδομάτων ανεργίας και των χρηματικών παροχών κοινωνικής πρόνοιας και βελτίωση της απασχολησιμότητας των ατόμων που αναζητούν εργασία. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 6 EL