ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ Υπό του Περικλή Π. Παπαβασιλόπουλου Η Σίτσοβα (νυν Αλαγονία) είναι ένα από τα έξι χωριά του τέως Δήμου Αλαγονίας Τα έξι αυτά χωριά που είναι κτισμένα στις δυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου στην εποχή της Τουρκοκρατίας ονομάζοντο «Πισινά Χωριά» και υπάγοντο διοικητικά στο Μιστρά και εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Μονεμβάσιας. Το 1734 γεννήθηκε στη Σίτσοβα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Προκόπιος ο Πελοποννήσιος, του οποίου το κοσμικό επώνυμο ήταν Πελεκάσης. Η οικογένεια του Πελεκάση ήτανε από τις πρώτες οικογένειες του χωριού αλλά σήμερα δεν υπάρχουν στη Σίτσοβα απόγονοι της. 1 / 5
Όταν ο Προκόπιος έγινε δώδεκα χρονών έφυγε από τη Σίτσοβα και πήγε κοντά στο μεγαλύτερο αδελφό του Νεόφυτο που ήτανε Μητροπολίτης Γάνου και Χέρας στα παράλια της Ανατολικής Θράκης. Εκεί με τη φροντίδα του αδερφού του εξεπαιδεύθει και εμορφώθει τόσο πολύ ώστε όταν το 1759 πέθανε ο αδερφός του Νεόφυτος ο Προκόπιος ομόφωνα εξελέγη μητροπολίτης Γάνου και Χέρας σε ηλικία είκοσι πέντε ετών. Στη Μητρόπολη Γάνου και Χέρας έμεινε ο Προκόπιος ένδεκα χρόνια και τόσο πολύ εδοκιμάσθη στο ποιμαντιρικό του έργο ώστε το 1770 μετετέθη στη Μητρόπολη Σμύρνης που θεωρούτο η πρώτη Μητρόπολη μετά του Οικουμενικού θρόνου. Στη Σμύρνη ο Προκόπιος γνώρισε αργότερα, εξετίμησε και χειροτόνησε Αρχιδιάκονο και εν συνεχεία Πρωτοσύγκελο τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη και Εθνομάρτυρα Γρηγόριο τον Ε. Στη Μητρόπολη Σμύρνης έμεινε ο Προκόπιος δεκαπέντε χρόνια και λόγω της εξαιρετικής δράσης και ακτινοβολίας του εξελέγη το 1785 Οικουμενικός Πατριάρχης. Αφήνει τότε σαν διάδοχο του στην Μητρόπολη Σμύρνης τον Γρηγόριο και αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη. Στον Οικουμενικό θρόνο έμεινε ο Προκόπιος μέχρι το 1789. Η ακεραιότητα του χαρακτήρα του η άκαμπτη προσπέλαση του στο καθήκον και η αυστηρή τήρηση του Εκκλησιαστικού Νόμου και Κανόνων δημιούργησαν για τον Προκόπιο πολλούς εχθρούς και μεταξύ των εξεχόντων Ελλήνων και μεταξύ των Τούρκων. Το αποτέλεσμα ήτανε να παυθεί ο λαμπρός αυτός Ποιμενάρχης και Εθνάρχης το 1789 και να εξοριστεί στο 2 / 5
μοναστήρι της Λαύρας του Αγίου Όρους. Στο μοναστήρι της εξορίας του μένει ο Προκόπιος δέκα ολόκληρα χρόνια μέχρι το 1799. Εζήτησε τότε και έλαβε την άδεια να επιστρέψει στην ιδιαίτερη πατρίδα Σίτσοβα. Έχτισε το κελλί του παραπλεύρως του ναού του Αγίου Νικολάου. Σήμερα το κελλί αυτό έχει ανακαινισθεί και υπάρχει σ αυτό εντός χτισμένη σχετική αναμνηστική πλάκα. Στο κελλί αυτό ο Προκόπιος έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. Πέθανε στη Σίτσοβα το 1803 και ετάφη στον περίβολο του ναού του Αγίου Νικολάου. Τα λείψανα του φυλάσσονται σήμερα στο μοναστήρι του Μανδρακίου, εντοιχισμένα δεξιά της εισόδου του ναού του Μοναστηρίου. Ο Προκόπιος αγαπούσε πολύ το χωριό που γεννήθηκε και μετά τις τιμές και τη δόξα που του έδινε το αξίωμα του σαν μητροπολίτη και Πατριάρχου ποτέ δεν το λησμόνησε, φαίνεται δε ότι πολλές φορές το είχε ευεργετήσει κατά πολλούς τρόπους ενώ δεν είναι σήμερα γνωστό. Τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου που εκκλησιαζόταν στα παιδικά του χρόνια, ποτέ δεν τον λησμόνησε. Πάντοτε και ως μητροπολίτης και ως Οικουμενικός Πατριάρχης των θυμότανε και έστελνε πολλά και πολύτιμα αφιερώματα. Σήμερα στον παλαιό ναό του Αγίου Νικολάου Σίτσοβας (νυν Αλαγονίας) σώζονται και ευρίσκονται τα εξής αφιερώματα του Πατριάρχου Προκοπίου: 1) Μία εικόνα του Αγίου Νικολάου μεγάλου σχήματος που στο κέντρο εικονίζει τον Άγιο Νικόλαο και γύρω γύρω σε μικρότερες εικόνες απεικονίζει ορισμένα από τα θαύματα του. Στην εικόνα υπάρχει η εξής επιγραφή: «Ρύσαι, Δέσποτα, πυρός του αιωνίου Προκοπίου της Σμύρνης και παντός Ορθοδοξίας ΑΨΠΕ» (1755). Και στο κάτω μέρος δεξιά γράφει: «Χειρ 3 / 5
Γεωργίου του Κρητός». Η εικόνα αυτή τοποθετημένη μέσα σε μία θήκη ήτανε ανηρτημένη κοντά στην αριστερή πύλη του ιερού Βήματος. Προ ολίγων όμως ετών έπεσε από τη θέση της και έπαθε μεγάλες ζημιές. Σήμερα βρίσκεται πάλι στη θέση της, αλλά έχει σχεδόν καταστραφεί. 2) Δύο οριχάλκινα μανουάλια, μεγάλου σχήματος που βρίσκονται στην κανονική τους θέση μπροστά στο τέμπλο του Ναού και διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Στη βάση τους έχουν την επιγραφή: «Κτήμα πέλω ταπεινού Μητροπολίτου Σμύρνης Προκοπίου του Πελοποννήσιου δώρον του Αγίου Νικοπόλεως χωρίου Σίτσοβα Ιουλίου λ! ΑΨΠΕ (1755). 3) Ένα ασημένιο Άγιο Ποτήριο αρίστης κατάστασης που έχει την εξής επιγραφή: «Αφιερωμένο του Αγίου Νικολάου Προκοπίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως CH BA (πιθανώς Σίτσοβα). 4) Δύο οριχάλκινα μικρά μανουάλια ύψους 0,98, το ένα σε σχήμα κηροπηγίου και το άλλο με δίσκο για έξι κεριά. Στη βάση του καθένα χωριστά υπάρχει η εξής επιγραφή: «Τόδε Προκόπιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Πελοποννήσου αφιερώ εν τω Αγίω Νικολάο Σίτσοβα α ω (1800) Το Άγιο Ποτήριο και το ένα μικρό μανουάλι ευρίσκονται σήμερα στον ιερό ναό του Εισοδίου της Θεοτόκου που είναι ο Ναός της ενορίας του. Τα δύο μικρά μανουάλια όπως φαίνεται από τη χρονολογία τους (1800) τα αφιέρωσε ο Προκόπιος όταν είχε επιστρέψει και βρισκότανε στη Σίτσοβα. 4 / 5
Εκτός από τα παραπάνω αφιερώματα που σώζονται και υπάρχουν σήμερα φαίνεται ότι και άλλα είχε αφιερώσει ο Προκόπιος τα οποία δυστυχώς εχάθησαν. Όλα αυτά αποδεικνύουν τη μεγάλη αγάπη που είχε ο Προκόπιος για τη γενέτειρα του την οποία ποτέ δεν λησμόνησε. Τώρα αν λάβουμε υπ όψη την τεράστια σημασία που έχει για το Έθνος, κατά την εποχή της δουλείας, το αξίωμα και η θέση του Οικουμενικού Πατριάρχου που ήτανε συγχρόνως Αρχηγός της Εκκλησίας και του Έθνους εύκολα θα καταλάβουμε πόσο μεγάλη είναι η τιμή για το μικρό χωριό Σίτσοβα (νυν Αλαγονία) που σε αυτό γεννήθηκε και πέθανε ο Πατριάρχης Προκόπιος και πόσο μεγάλη είναι η τιμή για τους ανθρώπους που έζησαν και ζουν η κατάγονται από το χωριό αυτό και τις γειτονικές περιοχές, αλλά και πόσο μεγάλο είναι το χρέος αυτών των ανθρώπων. Ο Σεβασμιότατος μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομος (Δασκαλάκης) είχε την πρωτοβουλία και κατέβαλλε κάθε προσπάθεια για να στηθεί το ταχύτερο η προτομή του Πατριάρχου Προκοπίου στο χωριό του. Αυτό σήμερα έχει πραγματοποιηθεί και με τη συμμετοχή όλων των Αλαγονίων που είχαν το μεγάλο χρέος να ενισχύσουν με όλες τους τις δυνάμεις την προσπάθεια αυτή.έτσι και η μνήμη του Πατριάρχου Προκοπίου θα διατηρείται στις μνήμες και η φυσιογνωμία του θα προβάλλεται πάντοτε στους νεότερους σαν παράδειγμα προς μίμηση. Π.Π.Π. 5 / 5