Οικογενειακό πνεύμα: ουτοπία ή πραγματικότητα;

Οικογενειακό πνεύμα: ουτοπία ή πραγματικότητα; Κάθε χρόνο, μέσα στο μήνα Ιανουάριο υπάρχει η εβδομάδα αφιερωμένη στην προσευχή για την ενότητα των χριστιανών. Κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας χριστιανοί όλων των δογμάτων και των ομολογιών κάνουν μνεία της εποχής που η Εκκλησία του Χριστού δεν είχε γνωρίσει ακόμα τη διαίρεση. Φέτος, ως θέμα-οδηγό για το διάλογο και την προσευχή οι εκκλησίες μας επέλεξαν για την εβδομάδα της ενότητας των χριστιανών σίγουρα όχι τυχαία το απόσπασμα από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων (2, 42), στο οποίο ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρεται στη ζωή των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων: «Και προσκαρτερούσαν στη διδαχή των αποστόλων και στην κοινωνία και στον τεμαχισμό του άρτου και στις προσευχές». Η διχόνοια, καρπός της αμαρτίας και του ανθρώπινου εγωισμού, αποτελούσε ανέκαθεν ένα κίνδυνο για την χριστιανική κοινότητα. Ο Χριστός, γνωρίζοντας την ανθρώπινη φύση, αφήνει στους 1

μαθητές του τη νέα του εντολή: «Να αγαπάτε ο ένας τον άλλον όπως εγώ σας αγάπησα. Έτσι θα σας ξεχωρίζουν όλοι πως είσθε μαθητές μου αν αγαπάτε ο ένας τον άλλον» (Ιω 13, 34). Και ακόμα, λίγες ώρες πριν από το δραματικό πάθος του, παρακαλεί τον Πατέρα του «ώστε όλοι να είναι ένα, όπως εσύ, Πατέρα, μαζί μου κι εγώ μαζί σου, για να είναι κι αυτοί μαζί μας, ώστε ο κόσμος να πιστέψει πως εσύ με απέστειλες» (Ιω 17, 21). Οι δύο αυτές επιθυμίες του Ιησού, οι οποίες προφέρονται απ αυτόν λίγες ώρες πριν από το θάνατό του, αποτελούν τη διαθήκη του. Επιθυμεί οι μαθητές του να ζουν μεταξύ τους, όπως Εκείνος μέσα στην Αγία Τριάδα, γιατί ο Θεός είναι αγάπη και κοινωνία. Ο Χριστός πράγματι «ήρθε στη γη και προσαρμόστηκε στον τρόπο ζωής των ανθρώπων κι έγινε βρέφος, παιδί, έφηβος, άνδρας και εργάτης, όμως έφερε σε εμάς τον τρόπο ζωής της ουράνιας πατρίδας του και θέλησε όλοι οι άνθρωποι και όλα τα πράγματα να ανασυντεθούν με μία νέα τάξη, σύμφωνα με το νόμο του Ουρανού: την αγάπη» 1. Η τρόπος ζωής της Αγίας Τριάδας είναι ο 1 Lubich, Ch. (2003). E torna Natale. Roma: Ediz. Città Nuova. σελ. 24. 2

τρόπος ζωής που επιθυμεί να βιώνουν και οι μαθητές του ενωμένοι μέσα στη διαφορετικότητα. Η αμοιβαία αγάπη, που γεννάει την ενότητα είναι το μόνο χαρακτηριστικό των μαθητών του Ιησού, των χριστιανών, της Εκκλησίας του. Η ίδια αυτή επιθυμία φλέγει και την καρδιά του ιδρυτή μας, του Αγίου Μαρκελλίνου, που λίγες ώρες πριν ολοκληρώσει την επίγεια αποστολή του, παρακαλεί τους Αδελφούς με τα εξής λόγια: «να αγαπάτε ο ένας τον άλλον όπως ο Ιησούς σας αγάπησε. Να είσαστε μία καρδιά και μία ψυχή, ώστε να λένε για τους Μικρούς Αδελφούς της Παναγίας αυτό που έλεγαν και για τους πρώτους χριστιανούς: Κοιτάξτε πως αγαπιούνται!...» 2. Να λοιπόν ποια είναι η κληρονομιά που μας άφησε ο άγιος ιδρυτής μας: να είμαστε οικογένεια. Και τι είναι οικογένεια; «Η οικογένεια είναι ο πρωταρχικός τόπος όπου βιώνουμε την κοινωνία» 3. Μέσα σ αυτή γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, αναπτύσσουμε τον χαρακτήρα μας και προπαντός μαθαίνουμε από πολύ 2 Πνευματική Διαθήκη Μαρκελλίνου Σαμπανιά (18 Μαΐου 1840), παρ. 3. 3 Συγκεντρωμένοι γύρω από το ίδιο τραπέζι, κεφ. 3, παρ. 73. 3

μικροί να μοιραζόμαστε και να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του άλλου. Και ο άλλος είναι ο σύζυγος, τα αδέλφια, οι γονείς, οι παππούδες, οι συγγενείς. Η οικογενειακή αγάπη είναι αυτή που μας βοηθά κάθε φορά που διαφωνούμε ή ερχόμαστε σε ρήξη με τα υπόλοιπα μέλη να συγχωρούμε ή να συγχωρούμαστε και να κάνουμε μία νέα αρχή. Έτσι η οικογένεια γίνεται ένας στίβος για την άσκηση της αμοιβαίας και σταθερής αγάπης. Ο Χριστός ανυψώνει και διευρύνει αυτήν την ανθρώπινη αγάπη προσθέτοντας σ αυτήν το μέτρο της: «όπως εγώ σας αγάπησα». Το μέτρο της αγάπης είναι το να δώσουμε τη ζωή μας για το άλλον. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα αιματοχυσία, αλλά το «να ζήσουμε τον άλλον» 4, να χάσουμε δηλαδή το δικό μας «εγώ» και να μπούμε στη θέση του συνανθρώπου. Και συνάνθρωπος για το Χριστό δεν είναι μόνο αυτός που συμπαθούμε και αγαπάμε, αλλά και αυτός που μας εχθρεύεται, που μας αγνοεί, που μας πληγώνει. Σ αυτό έγκειται και η διαφορά της χριστιανικής αγάπης από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη αγάπη. 4 Lubich, Ch. (2005), L arte di amare, Roma: Ediz. Città Nuova. σελ. 113. 4

Πάνω σε αυτή την αγάπη καλείται να βασιστεί ο διάλογος μεταξύ των εκκλησιών, των θρησκειών και γενικότερα των εθνών. Διότι «πάνω από την αλήθεια είναι η αγάπη», όπως υποστήριζε με θέρμη ο Ιερός Αυγουστίνος. Έτσι κι εμείς οι δύο, επιλέγοντας να ζήσουμε τη συζυγική αγάπη, έχουμε δεσμευτεί απέναντι στο Θεό και τους ανθρώπους να αγαπάμε ο ένας τον άλλον συνέχεια και για πάντα. Αυτό σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του συζύγου, δηλαδή την ιστορία, την καταγωγή, το δόγμα του, και γενικότερα τα πιστεύω του και το χαρακτήρα του. Είναι προφανές ότι η αποδοχή αυτή δεν είναι κάτι το εύκολο, το απλό ή το γρήγορο να πραγματοποιηθεί. Σίγουρα όμως είναι κάτι το εφικτό, όταν και οι δύο βιώνουν τη χριστιανική αγάπη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, στην προσπάθειά μας να καταστήσουμε εφικτή αυτήν την οικογενειακή ενότητα και ευτυχία, εκκλησιαζόμαστε μαζί και στις δύο Εκκλησίες, προκειμένου να μοιραζόμαστε τη χριστιανική μας πίστη. Είμαστε πεπεισμένοι ότι μας 5

ενώνει ο ίδιος τριαδικός Θεός, ο οποίος μας αγαπά απέραντα κι έχει ένα σχέδιο αγάπης για τη νέα μας οικογένεια. Πάνω σε Αυτόν αποφασίσαμε «να οικοδομήσουμε το σπίτι μας» 5. Αυτό που επιθυμούμε και μπορούμε να κάνουμε είναι να βιώνουμε το Λόγο του και να είμαστε διαθέσιμοι στο θέλημά Του της παρούσας στιγμής κατά το παράδειγμα της Παναγίας. Όταν εμείς είμαστε ενωμένοι στην αγάπη Του και στο θέλημα Του, τότε Εκείνος, σύμφωνα με την υπόσχεσή του 6, είναι ανάμεσά μας όπως ήταν στο σπίτι της Ναζαρέτ, και μας δίνει χαρά, μας παρηγορεί, μας στηρίζει και εισακούει τις παρακλήσεις μας 7. Δεν είναι λίγα άλλωστε τα παραδείγματα της Θείας Πρόνοιας μέσα στη ζωή μας. Από τη μικρή μας εμπειρία ως ζευγάρι συνειδητοποιήσαμε ότι η ενότητα δεν είναι κάτι το δεδομένο μέσα στη σχέση μας, αλλά απαιτεί πνευματική εγρήγορση κι από τις δύο πλευρές. Η αμοιβαία αγάπη, που καθιστά εφικτή την παρουσία 5 «Όποιος ακούει αυτά τα λόγια μου και τα θέτει σε εφαρμογή, θα μοιάζει με ένα σοφό άνδρα, ο οποίος οικοδόμησε το σπίτι του πάνω στο βράχο» (Μτ 7, 24). 6 «Διότι, όπου βρίσκονται συναγμένοι δυο ή τρεις στο όνομά μου, εκεί είμαι κι εγώ ανάμεσά τους» (Μτ 18, 20). 7 «Αλήθεια σας λέω: αν δυο, μεταξύ σας, συμφωνήσουν πάνω στη γη να ζητήσουν οποιοδήποτε πράγμα, θα τους γίνει από τον Πατέρα μου που βρίσκεται στους ουρανούς» (Μτ 18, 19). 6

του Θεού ανάμεσά μας, είναι σαν φωτιά που πρέπει να τροφοδοτούμε συνεχώς με τα ξύλα της κατανόησης, της συγχώρεσης, της προσοχής στις ανάγκες του άλλου. Προσπαθούμε και οι δύο να εξασκούμαστε στην τέχνη της αγάπης 8 και της επικοινωνίας 9. Αυτές οι δύο τέχνες είναι το μέσο για να γινόμαστε κάθε μέρα και περισσότερο «μία καρδιά και μία ψυχή» (Πρξ 4, 32). Έτσι λοιπόν, πιστεύουμε κι εμείς, ότι το ίδιο οικογενειακό πνεύμα θα πρέπει να διέπει τις σχέσεις και των μελών της Μαριανής οικογένειας, όπως μας δίδαξε και ο Άγιος Μαρκελλίνος: «Το όνομά μας Αδελφοί επιβεβαιώνει ότι ανήκουμε σε μια οικογένεια ενωμένη στην αγάπη του Χριστού. Το οικογενειακό πνεύμα μας είναι εμπνευσμένο από το σπίτι της 8 Σύμφωνα με την Chiara Lubich, η αληθινή τέχνη της αγάπης πηγάζει από το Ευαγγέλιο του Χριστού. Αυτή αποτελείται από έξι σημεία: α) Αγαπώ όλους ανεξαιρέτως, β) Αγαπώ πρώτος, γ) Αγαπώ τον άλλον όπως τον εαυτό μου, δ) Γίνομαι ένα με τον άλλον, εκτός από την αμαρτία, ε) Βλέπω τον Ιησού στον άλλο, στ) Αγαπώ αμοιβαία. 9 Βασικοί κανόνες που διευκολύνουν την επικοινωνία: α) Αναφέρομαι μόνο στο εδώ και τώρα στο συγκεκριμένο ζήτημα που με απασχολεί και όχι σε άλλα παρόμοια από το παρελθόν. β) Δε γενικεύω και δε χρησιμοποιώ εκφράσεις όπως: πάντα, ποτέ, ως συνήθως, κλπ. γ) Χρησιμοποιώ το πρώτο πρόσωπο και μιλάω για τον εαυτό μου και όχι για τον άλλον. Αφήνω εκείνον να μιλήσει για τον εαυτό του. δ) Σιγουρεύομαι ότι κατανόησα καλά τον άλλον είτε επαναλαμβάνοντας αυτό που είπε, είτε κάνοντάς του διευκρινιστικές ερωτήσεις (π.χ. «εννοείς ότι»). ε) Δεν αμφισβητώ τις προθέσεις του άλλου. Για να προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μου σημαίνει πως η πρόθεσή του είναι να με κατανοήσει και να βρούμε έναν κοινό τόπο. στ) Δεν κάνω αυθαίρετες ερμηνείες (πχ «το λες αυτό επειδή κατά βάθος»). Το πιθανότερο είναι πως η ερμηνεία μου δεν είναι σωστή, αλλά ακόμα κι αν είναι, το μόνο που θα καταφέρω είναι να δημιουργήσω άσχημο κλίμα και ο άλλος να πάρει αμυντική στάση. ζ)δεν απαντώ με ερωτήσεις ή υπεκφυγές. Η επιτυχημένη επικοινωνία απαιτεί να πάρω θέση και να αναλάβω την ευθύνη μου για τη θέση αυτή. η) Δε διακόπτω. Δίνω στον άλλο τον χρόνο να εκφραστεί και στον εαυτό μου τον χρόνο να τον κατανοήσω. θ) Δε δίνω τη γνώμη μου και δε δίνω συμβουλές αν δεν μου έχουν ζητηθεί. Δεν κάνω κριτική στον άλλον και ιδιαίτερα στα συναισθήματά του (π.χ. «είναι παράλογο να αισθάνεσαι μόνη»). 7

Ναζαρέτ. Είναι κατασκευασμένο από αγάπη και συγχώρεση, αμοιβαία βοήθεια και υποστήριξη, από ανιδιοτέλεια, από το άνοιγμα στους άλλους και από χαρά. Αντλεί δύναμη και θέρμη από την αγάπη του Θεού για τους αδελφούς που μας έχει δώσει. Διέπει τη στάση και τη συμπεριφορά μας, έτσι ώστε να ακτινοβολούμε αυτό που είμαστε. Εκφράζεται και δημιουργείται με έναν ειδικό τρόπο από την αγάπη για εργασία, η οποία ανέκαθεν μας χαρακτήριζε» 10. Από τα λόγια του ιδρυτή μας καταλαβαίνουμε ότι το οικογενειακό πνεύμα χρειάζεται προσωπική «εργασία», συμμετοχή και ζήλο. Το όνομα μας ως Αδελφότητα μαρτυράει ότι είμαστε μία ένωση ανθρώπων με κοινά ιδανικά, εκείνα του Αγίου Μαρκελλίνου. Αν θέλουμε να ανήκουμε στη Μαριανή Οικογένεια, θα πρέπει να ζούμε ανάλογα. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν ο καθένας ξεχωριστά με ποιούς τρόπους μπορούμε να αυξήσουμε αυτό το πνεύμα μέσα στο σχολείο μεταξύ εκπαιδευτικών, μεταξύ μαθητών, μεταξύ γονέων και μεταξύ εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων. Πιστεύουμε ότι 10 Constitutions et Status, chap. 1, par. 6. 8

μία από τις πρωταρχικές αποστολές τις Αδελφότητάς μας είναι να αποτελεί πρότυπο αυθεντικών σχέσεων και μοιράσματος μέσα και έξω από την σχολική κοινότητα. Σας ευχαριστούμε Λάκης Βαρθαλίτης & Ελένη Ιωαννίδου 9