Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους Πολίτες ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 30/09/2009 EB71.3 - ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2009 Μετεκλογική ανάλυση Προφίλ χώρας: ευρωπαϊκός μέσος όρος και αποτελέσματα για την Ελλάδα Ηλικιακές ομάδες: ΕΕ 18+ (στην Αυστρία 16+) Κάλυψη: ΕΕ 27 (26 830 ευρωπαίοι πολίτες) 1 Μέγεθος δείγματος για την Ελλάδα: 978 2 Μέγεθος δείγματος ψηφισάντων για την Ελλάδα: 515 3 Περίοδος ανάλυσης: 12 Ιουνίου 6 Ιουλίου 2009 Το παρόν σημείωμα διατηρεί τη μορφή και τη διάρθρωση του εγγράφου των γενικών πρώτων αποτελεσμάτων (όπου παρουσιάζονται τα αποτελέσματα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι διαφοροποιήσεις στα κράτη μέλη), προκειμένου να διευκολυνθεί η σύγκριση. Στο παρόν έγγραφο, τα αποτελέσματα για την Ελλάδα παρατίθενται ξεχωριστά για κάθε ερώτηση και συγκρίνονται με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. 1 Τα αποτελέσματα αυτής της μετεκλογικής μελέτης σταθμίστηκαν από κοινωνικο-δημογραφική και πολιτική άποψη για να είναι αντιπροσωπευτικά. 2 Ερωτηθέντες με δικαίωμα ψήφου. 3 Ερωτηθέντες που δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές του 2009. 1
I. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ A. Συμμετοχή στις ευρωεκλογές 2009 Q1. Συμμετοχή στις ευρωεκλογές 2009 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 43% 52,6% ΑΠΟΧΗ 57% 47,4% Προφίλ των ψηφοφόρων ΦΥΛΟ Άνδρες 44% 58% Γυναίκες 42% 48% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 29% 41% 25-39 ετών 36% 43% 40-54 ετών 44% 51% 55 ετών και άνω 50% 62% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) Στα 15 ή και ενωρίτερα 43% 59% 16-19 ετών 40% 50% 20 ετών και άνω 52% 53% Ακόμη φοιτούν 34% 41% *ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Ναι 49% 55% Όχι 34% 50% **ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΕ Ναι 47% 56% Όχι 36% 45% * Δεσμός με την Ευρώπη: ο μέσος όρος των απαντήσεων «Ναι» για το σύνολο των ψηφισάντων και μη ψηφισάντων είναι 64% στην ΕΕ και 53% στην Ελλάδα. ** Αντιλήφθηκαν την προεκλογική εκστρατεία: ο μέσος όρος των απαντήσεων «Ναι» για το σύνολο των ψηφισάντων και μη ψηφισάντων είναι 67% στην ΕΕ και 66% στην Ελλάδα. ΣΗΜ. Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες το προφίλ των ψηφοφόρων παρατίθεται. Το ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές του 2009 στην Ελλάδα ήταν πολύ υψηλότερο από εκείνο σε ολόκληρη την ΕΕ. Η διαφορά σε επίπεδο συμμετοχής που παρατηρείται μεταξύ των δύο φύλων είναι μεγάλη (άνδρες 58%, γυναίκες 48%), και δη πολύ μεγαλύτερη από εκείνη σε επίπεδο ΕΕ κατά μέσο όρο. Ακόμη και εάν η συμμετοχή αυξάνεται με την ηλικία με τον ίδιο ρυθμό όπως γενικά και στην ΕΕ, τα ποσοστά συμμετοχής που συγκεντρώνουν όλες οι ομάδες είναι υψηλότερα από τους αντίστοιχους μέσους όρους. Αξιοσημείωτη είναι η συμμετοχή των νεαρότερων ψηφοφόρων, καθώς προσήλθε στις κάλπες το 41% εξ 2
αυτών, ποσοστό κατά πολύ υψηλότερο από εκείνο στην ΕΕ γενικά (29%). Το ποσοστό των ψηφισάντων που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε ηλικία 15 ετών ή ενωρίτερα είναι το υψηλότερο μεταξύ των υπολοίπων ηλικιακών ομάδων και πολύ πιο ενισχυμένο απ ό,τι στο σύνολο της ΕΕ (59% έναντι 43%). Ο δεσμός με την Ευρώπη δεν αποτέλεσε τόσο σημαντικό παράγοντα όσο στην ΕΕ γενικά. Η διαφορά σε επίπεδο συμμετοχής μεταξύ όσων αισθάνονται δεμένοι με την Ευρώπη ή όσων δεν αισθάνονται αυτόν τον δεσμό αγγίζει μόλις τις 5 ποσοστιαίες μονάδες (55% έναντι 50%). B. Συμμετοχή στις εθνικές εκλογές Q9 Συμμετοχή στις τελευταίες εθνικές εκλογές ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 72% 86,8% ΑΠΟΧΗ 28% ΣΗΜ. 13,2% Προφίλ των ψηφοφόρων ΦΥΛΟ Άνδρες 72% 89% Γυναίκες 72% 85% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 38% 64% 25-39 ετών 64% 87% 40-54 ετών 77% 93% 55 ετών και άνω 82% 90% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και ενωρίτερα 76% 88% 16-19 ετών 70% 90% 20 ετών και άνω 80% 94% Ακόμη φοιτούν 40% 52% **ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥΣ Ναι 75% 87% Όχι 51% 70% * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες το προφίλ των ψηφοφόρων παρατίθεται. ** Δεσμός με τη χώρα τους: ο μέσος όρος των απαντήσεων «Ναι» για το σύνολο των ψηφισάντων και μη ψηφισάντων είναι 91% στην ΕΕ και 97% στην Ελλάδα. ΣΗΜ. Συμπεριλαμβανομένου του 3% όσων απάντησαν «δεν γνωρίζω». Στις τελευταίες εθνικές εκλογές στην Ελλάδα, κατεγράφη επίσης διαφορά σε επίπεδο συμμετοχής μεταξύ των ανδρών και των γυναικών (89% έναντι 85%), αν και μικρότερη σε σύγκριση με τη συμμετοχή στις ευρωεκλογές του 2009. 3
Γ. Πολιτικοποίηση Όπως συμβαίνει γενικά και στην Ευρώπη, η συμμετοχή στις εθνικές εκλογές επίσης αυξάνεται με την ηλικία, με τη διαφορά ότι στην Ελλάδα το ποσοστό συμμετοχής είναι σχετικά υψηλό και στις δύο νεαρότερες ομάδες (18-24 ετών και 25-39 ετών), με αποτέλεσμα η διαφορά μεταξύ νεαρότερων και μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων να μην είναι τόσο μεγάλη, όπως στην ΕΕ γενικά. Η μόνη ομάδα που ξεχωρίζει στις κατηγορίες που αφορούν το μορφωτικό επίπεδο είναι οι φοιτητές, εκ των οποίων το 52% ψήφισε στις τελευταίες εθνικές εκλογές (ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο των υπολοίπων ομάδων, αν και αρκετά υψηλότερο απ ό,τι στην ΕΕ κατά μέσο όρο: 40%). Ο δεσμός με τη χώρα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον βαθμό συμμετοχής, δεδομένης της διαφοράς των 17 ποσοστιαίων μονάδων που διαπιστώνεται μεταξύ των υποομάδων (87% έναντι 70%). Q10. Αισθάνεστε ότι πρόσκεισθε σε κάποιο από τα πολιτικά κόμματα; Ναι, πολύ 13% 26% Ναι, αρκετά 30% 30% Όχι ιδιαίτερα 28% 22% Καθόλου 26% 21% ΔΓ 3% 1% Το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι πρόσκεινται σε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα είναι υψηλότερο απ ό,τι μεταξύ των ερωτηθέντων στην ΕΕ κατά μέσο όρο (εάν προστεθούν οι απαντήσεις «Ναι, πολύ» και «Ναι, αρκετά», ο μέσος όρος στην Ελλάδα ανέρχεται στο 56% έναντι ποσοστού 43% σε επίπεδο ΕΕ). Αυτό οφείλεται κυρίως στο υψηλό ποσοστό όσων απάντησαν ότι πρόσκεινται «πολύ» σε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, ποσοστό διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ (26% έναντι 13%). Από την άλλη, τα ποσοστά των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι δεν πρόσκεινται ιδιαίτερα ή δεν πρόσκεινται καθόλου σε κάποιο κόμμα είναι χαμηλότερα απ ό,τι στην ΕΕ γενικά (22% έναντι 28% και 21% έναντι 26%). 4
Q10 Αισθάνεστε ότι πρόσκεισθε σε κάποιο από τα πολιτικά κόμματα; ΕΕ27 43% 56% ΦΥΛΟ Άνδρες 45% 55% Γυναίκες 41% 57% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 30% 29% 25-39 ετών 36% 44% 40-54 ετών 42% 57% 55 ετών και άνω 52% 70% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και ενωρίτερα 45% 68% 16-19 ετών 40% 56% 20 ετών και άνω 50% 50% Ακόμη φοιτούν 36% 27% * Σύνολο απαντήσεων «Ναι, πολύ» και «Ναι, αρκετά». Μια κοινωνικο-δημογραφική ανάλυση της ίδιας ερώτησης καταδεικνύει τα εξής: Παρά τη διαφορά στα επίπεδα συμμετοχής, το φύλο δεν καθορίζει σημαντικά τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο αισθάνεται φίλα προσκείμενο σε ένα κόμμα, ασχέτως εάν οι γυναίκες διατηρούν εν προκειμένω το προβάδισμα με μια μικρή διαφορά της τάξεως των 2 ποσοστιαίων μονάδων (άνδρες 55%, γυναίκες 57%). Σε σχέση με τις ηλικιακές ομάδες, παρατηρείται η ίδια τάση με αυτή στην ΕΕ κατά μέσο όρο (αύξηση της συμμετοχής με την ηλικία). Σε σχέση με τις ομάδες που αφορούν το μορφωτικό επίπεδο, όσοι ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε ηλικία 15 ετών ή ενωρίτερα καταλαμβάνουν την πρώτη θέση, δεδομένου ότι το 68% εξ αυτών δηλώνει ότι αισθάνεται φίλα προσκείμενος/η σε κάποιο από τα κόμματα, ποσοστό το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ τα ποσοστά των υπολοίπων ομάδων, καθώς και τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ (45%). Η ίδια διαφορά ισχύει και για όσους ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε ηλικία 16-19 ετών. Από την άλλη, οι ερωτηθέντες οι οποίοι ακόμη φοιτούν αισθάνονται ότι πρόσκεινται πολύ λιγότερο σε κάποιο από τα κόμματα σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (27% έναντι 36%). 5
ΙΙ. ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ Q8. Προσωπικώς, θυμάστε να είδατε στην Τηλεόραση, στο Διαδίκτυο ή σε αφίσες, να διαβάσατε σε εφημερίδες ή να ακούσατε στο ραδιόφωνο εκστρατεία με προτροπές προς τον κόσμο να πάει να ψηφίσει στις ευρωεκλογές; ΕΕ27 67% 66% ΦΥΛΟ Άνδρες 69% 65% Γυναίκες 64% 68% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 66% 68% 25-39 ετών 64% 67% 40-54 ετών 69% 66% 55 ετών και άνω 67% 65% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και ενωρίτερα 60% 60% 16-19 ετών 67% 67% 20 ετών και άνω 73% 74% Ακόμη φοιτούν 68% 71% * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ψηφοφόρους σύνολο απαντήσεων «Ναι». Δεν διαπιστώνονται σημαντικές διαφορές ως προς την ανάμνηση της ευρωπαϊκής προεκλογικής εκστρατείας μεταξύ της Ελλάδας και της ΕΕ κατά μέσο όρο. 6
ΙΙΙ. ΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΗΜ. Οι παρακάτω ερωτήσεις (Q3a, Q4d και Q5) ετέθησαν μόνο σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές του 2009 (43% στην ΕΕ και 52,6% στην Ελλάδα). A. Πότε αποφάσισα ποιον θα ψηφίσω Q3a. Πότε αποφασίσατε να ψηφίσετε για το πολιτικό κόμμα ή για τον υποψήφιο που ψηφίσατε στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Πάντα ψήφιζα έτσι 50% 63% Αποφάσισα λίγους μήνες πριν 21% 15% Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν 13% 9% Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές 9% 7% Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών 6% 6% * Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές. Σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πολύ περισσότεροι ψηφοφόροι στην Ελλάδα ψήφισαν, στις ευρωεκλογές του 2009, το ίδιο κόμμα με αυτό που ανέκαθεν ψηφίζουν (63% έναντι 50%). Ως εκ τούτου, τα ποσοστά που συγκεντρώνουν οι υπόλοιπες πιθανές απαντήσεις είναι χαμηλότερα, αλλά μειώνονται με τον ίδιο τρόπο όπως και στην ΕΕ κατά μέσο όρο, με την τελευταία θέση να καταλαμβάνει το 6% των ερωτηθέντων που αποφάσισαν ποιον θα ψηφίσουν την ημέρα των εκλογών (ίδιο ποσοστό με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο). 7
B. Γιατί πήγα να ψηφίσω Q4d. Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που πήγατε να ψηφίσετε στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Είναι το καθήκον μου ως πολίτη 47% 60% Πάντα ψηφίζω 40% 29% Στήριξα το κόμμα στο οποίο πρόσκειμαι 24% 31% Μπορώ να αλλάξω τα πράγματα με την ψήφο μου στις ευρωεκλογές 19% 13% Είμαι υπέρ της ΕΕ 16% 7% Αισθάνομαι Ευρωπαίος / πολίτης της ΕΕ 13% 8% Εξέφρασα τη διαφωνία μου 11% 19% Στήριξα την κυβέρνηση της χώρας μου 9% 13% Η ΕΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά μου 6% 6% Για να τιμωρηθεί η κυβέρνηση της χώρας μου 5% 19% Με ενδιαφέρουν πολύ οι ευρωπαϊκές υποθέσεις 5% 7% Οι πληροφορίες που έλαβα κατά την προεκλογική εκστρατεία με έπεισαν να 5% 2% πάω να ψηφίσω Για να τιμωρηθεί η ΕΕ 2% 3% (ΜΟΝΟ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΟΠΟΥ Η ΨΗΦΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ) Γιατί η ψήφος είναι υποχρεωτική 2% 3% Άλλοι (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) 1% - ΔΓ 1% 0% * Με ΕΝΤΟΝΟΥΣ χαρακτήρες οι τρεις κυριότεροι λόγοι για τη χώρα. ** Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές. *** Σύνολο απαντήσεων, δυνατότητα μέχρι τρεις επιλογές. Οι τρεις κυριότεροι λόγοι για τη συμμετοχή στις ευρωεκλογές είναι οι ίδιοι με αυτούς που ισχύουν κατά μέσο όρο και στην ΕΕ, αν και προβάλλονται από διαφορετικά ποσοστά των ερωτηθέντων. Το αίσθημα του καθήκοντος είναι ο κυριότερος λόγος που προέβαλαν οι έλληνες ερωτηθέντες που ψήφισαν στις ευρωεκλογές (60% έναντι 47%). Η ψήφος ως έκφραση στήριξης ενός κόμματος στο οποίο κάποιος πρόσκειται αποτελεί τον δεύτερο κατά σειρά λόγο, που προβάλλεται επίσης από μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (31% έναντι 24%). Ο τρίτος λόγος, σύμφωνα με τους έλληνες ψηφοφόρους, είναι ότι πάντα ψηφίζουν, αν και αναφέρεται μόνο από το 29% των περιπτώσεων (40% σε επίπεδο ΕΕ). Μία πρώτη σειρά λόγων αφορούν ευθέως την πολιτική ικανοποίηση ή τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων. Η ψήφος ως μορφή έκφρασης της δυσαρέσκειας είναι εντονότερη στην Ελλάδα απ ό,τι στην ΕΕ κατά μέσο όρο (19% έναντι 11%), όπως και η ψήφος για την τιμωρία της 8
κυβέρνησης (19% έναντι 5%). Παράλληλα, περισσότεροι ερωτηθέντες στην Ελλάδα απ ό,τι στην ΕΕ κατά μέσο όρο ψήφισαν για να στηρίξουν την κυβέρνηση της χώρας τους (13% έναντι 9%). Η δεύτερη σειρά λόγων για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος σχετίζονται με την ΕΕ και είναι λιγότερο προσφιλείς μεταξύ των ελλήνων ψηφοφόρων απ ό,τι στην ΕΕ γενικά. Το να ψηφίζει κανείς διότι είναι υπέρ της ΕΕ προβάλλεται ως ένας από τους λόγους από το 7% των περιπτώσεων (16% σε επίπεδο ΕΕ), διότι αισθάνεται πολίτης της ΕΕ από το 8% των ερωτηθέντων (13% σε επίπεδο ΕΕ) και διότι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα από το 13% των περιπτώσεων (19% σε επίπεδο ΕΕ). Γ. Ποια θέματα επηρέασαν την ψήφο μου QK5. Ποια είναι τα ζητήματα που σας έκαναν να ψηφίσετε στις ευρωεκλογές; Οικονομική μεγέθυνση 41% 56% Ανεργία 37% 60% Το μέλλον των συντάξεων 22% 37% Ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή 22% 26% Η ισχύς και οι αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών οργάνων 19% 20% Η εγκληματικότητα 18% 40% Ο πληθωρισμός και η αγοραστική δύναμη 18% 31% Η μετανάστευση 16% 26% Ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής 16% 28% Οι ευρωπαϊκές αξίες και η ευρωπαϊκή ταυτότητα 16% 17% Το ενεργειακό 13% 12% Το ενιαίο νόμισμα, το ευρώ 12% 14% Η τρομοκρατία 11% 16% Η γεωργία 11% 25% Η επισιτιστική ασφάλεια 9% 6% Άλλα (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) 4% 0% Ουδέν (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) 12% 5% ΔΓ 3% - * Με ΕΝΤΟΝΟΥΣ χαρακτήρες οι τρεις κυριότεροι λόγοι για τη χώρα. ** Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές. *** Σύνολο απαντήσεων, δυνατότητα μέχρι τρεις επιλογές. Ο κυριότερος λόγος για τη συμμετοχή των ελλήνων ψηφοφόρων στις ευρωεκλογές του 2009 ήταν η ανεργία, που κατονομάστηκε από το 60% των ερωτηθέντων που όντως ψήφισαν (37% στην ΕΕ κατά μέσο όρο). Τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει η οικονομική μεγέθυνση (56%) που συγκεντρώνει πολύ υψηλότερο ποσοστό απ ό,τι σε επίπεδο ΕΕ (41%). Ακολουθεί το μέλλον των συντάξεων (37% έναντι 22%), καθώς και ο πληθωρισμός και η αγοραστική δύναμη (31% έναντι 18%). Συνολικά τα θέματα οικονομικού ενδιαφέροντος φαίνεται ότι καθόρισαν 9
σημαντικά τον βαθμό συμμετοχής των Ελλήνων στις ευρωεκλογές του 2009. Στην τρίτη θέση, ωστόσο, απαντάται η εγκληματικότητα με ποσοστό 40% των αναφορών (18% σε επίπεδο ΕΕ), σαφώς ένα σημαντικό θέμα και στις εκλογές. Ομοίως, η τρομοκρατία αναφέρθηκε από περισσότερους ερωτηθέντες σε σύγκριση με την ΕΕ γενικά (16% έναντι 11%). Δύο ακόμη κίνητρα για τη συμμετοχή στις ευρωεκλογές που προβάλλονται εντονότερα στην Ελλάδα: η μετανάστευση (26% έναντι 16%) και ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής (28% έναντι 16%). 10
IV. ΜΗ ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΣΗΜ. Οι ακόλουθες ερωτήσεις Q3b και Q4b ετέθησαν μόνο σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ΔΕΝ ΠΗΓΑΝ ΝΑ ΨΗΦΙΣΟΥΝ στις ευρωεκλογές του 2009 (57% στην ΕΕ και 47,4% στην Ελλάδα). A. Πότε αποφάσισα να μην ψηφίσω Q3b. Πότε αποφασίσατε να ΜΗΝ ΨΗΦΙΣΕΤΕ στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Δεν ψηφίζω ποτέ 22% 8% Αποφάσισα λίγους μήνες πριν 18% 35% Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν 15% 24% Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές 16% 21% Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών 16% 9% ΔΓ 13% 3% * Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι δεν ψήφισαν στις ευρωεκλογές. Σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, η πλειονότητα των ελλήνων ερωτηθέντων που δεν συμμετείχαν στις ευρωεκλογές του 2009 φαίνεται ότι είχε λάβει την απόφαση να μην προσέλθει στις κάλπες πολύ πριν από τις εκλογές. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών αποφάσισε να μην ψηφίσει λίγους μήνες πριν από τις εκλογές (35% έναντι ποσοστού 18% στην ΕΕ κατά μέσο όρο) και έπονται σε ποσοστό όσοι έλαβαν την απόφαση λίγες εβδομάδες πριν (24% έναντι 15%) και λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές (21% έναντι 16%). Συνεπώς, η αποχή της τελευταίας στιγμής είναι εξαιρετικά μικρότερη (9% έναντι 16%). Πολύ λιγότεροι Έλληνες τηρούν ως πάγια στάση την αποχή από τις εκλογές: το ότι δεν ψηφίζει ποτέ δηλώνει μόνο το 8% έναντι ποσοστού 22% στην ΕΕ κατά μέσο όρο. 11
B. Γιατί δεν ψήφισα Q4b. Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που ΔΕΝ ΨΗΦΙΣΑΤΕ στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Δυσπιστία / δυσαρέσκεια με την πολιτική γενικά 28% 51% Έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική 17% 17% Η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις / δεν αλλάζει τίποτε 17% 24% Ήμουν σε διακοπές / μακριά από τον τόπο κατοικίας μου 10% 20% Ήμουν πολύ απασχολημένος / δεν είχα χρόνο / εργαζόμουν 10% 10% Άγνοια για την Ευρωπαϊκή Ένωση / το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή τις ευρωεκλογές 10% 2% Σπάνια ή ουδέποτε ψηφίζω 10% 2% Αδιαφορία για τα ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 9% 6% Δυσαρέσκεια για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως θεσμό 8% 11% Ασθένεια / προβλήματα υγείας 7% 11% Απουσία δημόσιου διαλόγου / απουσία προεκλογικής εκστρατείας 6% 2% Ενασχόληση με την οικογένεια / δραστηριότητες αναψυχής 5% 4% Αντίθετος/η με την Ευρωπαϊκή Ένωση 4% 7% Προβλήματα με την εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους ή με το εκλογικό βιβλιάριο 3% 1% Άγνοια για τη διενέργεια εκλογών 2% - Άλλοι (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) 6% 3% ΔΓ 3% - * Με ΕΝΤΟΝΟΥΣ χαρακτήρες οι τρεις κυριότεροι λόγοι για τη χώρα. ** Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι δεν ψήφισαν στις ευρωεκλογές. *** Σύνολο απαντήσεων, δυνατότητα μέχρι τρεις επιλογές. Ο κυριότερος λόγος για την αποχή είναι η δυσπιστία / δυσαρέσκεια για την πολιτική γενικά, ο ίδιος λόγος που προβάλλεται και στο σύνολο της ΕΕ, αν και με μεγαλύτερη συχνότητα στην Ελλάδα (51% έναντι 28%). Ο δεύτερος σε συχνότητα λόγος για την αποχή είναι η πεποίθηση ότι η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις, και πάλι πιο έντονος στην Ελλάδα απ ό,τι στην ΕΕ κατά μέσο όρο (24% έναντι 17%). Ο τρίτος κατά σειρά λόγος για τη μη συμμετοχή στις ευρωεκλογές του 2009 είναι η απόσταση από τον τόπο κατοικίας, που συγκεντρώνει διπλάσιο αριθμό απαντήσεων στην Ελλάδα απ ό,τι στη ΕΕ γενικά (20% έναντι 10%). 12
V. ΑΠΟΨΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ A. Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Q7. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Είχα όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να διαλέξω ποιον θα ψηφίσω στις πρόσφατες ευρωεκλογές 53% 68% Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών 46% 40% * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες σύνολο απαντήσεων «Μάλλον ναι». Σε σύγκριση με το σύνολο της ΕΕ, πολύ μεγαλύτερο μερίδιο των ερωτηθέντων στην Ελλάδα θεωρεί ότι είχε επαρκείς πληροφορίες για να διαλέξει ποιον θα ψηφίσει στις ευρωεκλογές του 2009 (68% έναντι 53%). Εντούτοις, το ποσοστό όσων θεωρούν ότι το ΕΚ λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών είναι χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (40% έναντι 46%). Β. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση Q7 Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Εμπιστεύομαι τους θεσμούς της ΕΕ 50% 51% Η συμμετοχή της (ΧΩΡΑΣ ΜΟΥ) στην ΕΕ ως μέλος είναι θετικό πράγμα 69% 70% Αισθάνομαι πολίτης της ΕΕ 64% 63% Αισθάνομαι δεμένος με την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) 91% 97% Αισθάνομαι δεμένος με την Ευρώπη 64% 53% Με ενδιαφέρει πολύ η πολιτική 39% 47% * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες σύνολο απαντήσεων «Μάλλον ναι». Στην Ελλάδα διαπιστώνεται μικρότερος δεσμός με την Ευρώπη (53% έναντι ποσοστού 64% στην ΕΕ), αλλά υπάρχουν περισσότερα άτομα που ενδιαφέρονται πολύ για την πολιτική (47% έναντι 39%). 13
VI. ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ Q7. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιοι συγκεκριμένοι υποψήφιοι από την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) εξελέγησαν ευρωβουλευτές στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα εξέλεξε τους περισσότερους ευρωβουλευτές στη (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) κατά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες σύνολο απαντήσεων «μάλλον ναι». 49% 56% 50% 59% Σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, είναι πιο σημαντικό για τους έλληνες ερωτηθέντες να ξέρουν ποια κόμματα εξέλεξαν τους περισσότερους ευρωβουλευτές κατά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μονάδα Παρακολούθησης της Κοινής Γνώμης Για περισσότερες πληροφορίες: Jacques Nancy (+32 2 284 24 85) Nives Žun (+32 2 284 43 99) 14