3. Οικονομικές Πορτογαλίας-Ισπανίας 3.1 Εμπόριο Η Ισπανία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Πορτογαλίας και ο όγκος των διμερών συναλλαγών αυξάνεται σταθερά κατά τα τελευταία έτη Η Πορτογαλία είναι περισσότερο σημαντική για την Ισπανία ως προορισμός των ισπανικών εξαγωγών, κατέχοντας την τρίτη θέση στην κατάταξη των μεγαλύτερων πελατών (με συμμετοχή 8,9%, το 2006) παρά ως πηγή των ισπανικών εισαγωγών, κατέχοντας την 8 η θέση στην κατάταξη των προμηθευτών. (με συμμετοχή 3,3%) Η βαρύτητα της Ισπανίας στο πορτογαλικό εξωτερικό εμπόριο 2003 2004 2005 2006 2007 Ως πελάτης Θέση 1 η 1 η 1 η 1 η 1 η % 23,80 25,50 26,75 27,17 27,64 Ως προμηθευτής Θέση 1 η 1 η 1 η 1 η 1 η % 30,04 29,98 29,86 29,96 30,30 Σημείωση: Δηλωμένες αξίες (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) Το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο χωρών υπήρξε ανέκαθεν ελλειμματικό για την Πορτογαλία, σημειώνοντας, το 2007, μια επιδείνωση της τάξεως του 5,9%. Παρόλα αυτά, κατά την περίοδο 2003-2007 παρατηρήθηκε μια μέση ετήσια αύξηση στις πορτογαλικές εξαγωγές, μεγαλύτερη από αυτή των εισαγωγών (10,9% και 7,4% αντίστοιχα) και το 2007 η αύξηση αυτή ήταν 10,3% για τις εξαγωγές και 8,5% για τις εισαγωγές. Εξέλιξη του διμερούς εμπορικού ισοζυγίου 10 3 Ευρώ 2003 2004 2005 2006 2007 Εξέλιξη % Εξαγωγές 6.687.269 7.540.971 7.942.560 9.138.903 10.083.145 10,9 Εισαγωγές 12.544.579 13.749.863 14.237.532 15.378.163 16.688.764 7,4 Υπόλοιπο -5.857.310-6.208.892-6.294.972-6.239.259-6.605.619 -- Συντελεστής Κάλυψης (%) 53,3 54,8 55,8 59,4 60,4 -- Σημείωση: α) μέσος όρος του ρυθμού ανάπτυξης περιόδου 2003-2007 Δηλωμένες αξίες
Όσον αφορά στον αριθμό των πορτογαλικών επιχειρήσεων που εξήγαγαν προς στην Ισπανία, από το 2000 που οι επιχειρήσεις αυτές ανέρχονταν σε 4.119, αυξήθηκαν το 2006 σε 5.136 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία). Επιπλέον, οι εταιρίες που πραγματοποίησαν εισαγωγές από την Ισπανία αυξήθηκαν από 12.909, το 2000, σε 14.719 το 2006. Αναλύοντας την δομή των πορτογαλικών εξαγωγών προς την Ισπανία, παρατηρούμε ότι οι έξι κύριες κατηγορίες το 2007 ήταν: κοινά μέταλλα (19%), μηχανές και μηχανήματα (11,2%), ενδύματα (8,7%), πλαστικά και καουτσούκ (8,7%), ορυκτά και μεταλλεύματα (7,7%) και οχήματα (7,6%), οι οποίες στο σύνολό τους εκπροσώπησαν περίπου το 62,8% του συνόλου των πορτογαλικών εξαγωγών προς την Ισπανία. Εξαγωγές ανά κατηγορίες προϊόντων (10 3 Ευρώ) 2003 % 2006 % 2007 % Κοινά μέταλλα 881.139 13,18 1.781.019 19,49 1.912.320 18,97 Μηχανές και συσκευές 905.000 13,53 1.008.048 11,03 1.132.244 11,23 Ένδυση 745.467 11,15 731.912 8,01 877.588 8,70 Πλαστικά-Καουτσούκ 470.409 7,03 751.178 8,22 874.580 8,67 Ορυκτά-μεταλλεύματα 353.713 5,29 634.979 6,95 773.957 7,68 Οχήματα 917.452 13,72 796.020 8,71 763.436 7,57 Αγροτικά προϊόντα 396.584 5,93 580.818 6,36 670.346 6,65 Ξύλο και φελλός 350.171 5,24 464.521 5,08 525.391 5,21 Χημικά προϊόντα 322.644 4,82 443.418 4,85 500.427 4,96 Χαρτοπολτός και χαρτί 316.256 4,73 380.525 4,16 424.636 4,21 Τρόφιμα 210.558 3,15 286.556 3,14 364.644 3,62 Ορυκτά καύσιμα 109.783 1,64 492.155 5,39 321.986 3,19 Υφάσματα 246.734 3,69 275.245 3,01 278.894 2,77 Υποδήματα 76.156 1,14 101.770 1,11 112.476 1,12 Γουνοδέρματα- Δέρματα 32.903 0,49 35.480 0,39 32.829 0,33 Συσκευές οπτικών και ακριβείας 52.025 0,78 25.707 0,28 26.423 0,26 Άλλα προϊόντα 300.275 4,49 349.554 3,82 490.970 4,87 Σύνολο 6.687.269 100,00 9.138.903 100,00 10.083.145 100,00 Σημείωση: Δηλωμένες αξίες (τελευταία στοιχεία) Όσον αφορά στις εισαγωγές ισπανικών προϊόντων στην Πορτογαλία, οι τέσσερις πρώτες κατηγορίες προϊόντων ήταν : μηχανές και μηχανήματα (14,6%), αγροτικά προϊόντα (12,6%), κοινά μέταλλα (12,6%) και οχήματα (10,8%) που αντιστοιχούν σε 51% του συνόλου των εισαγωγών το 2007, ποσό που διατηρείται σχετικά σταθερό τα τελευταία χρόνια (50% το 2003 και 51% το 2006). Στις επόμενες θέσεις, αλλά με αρκετή βαρύτητα στο σύνολο των εισαγωγών, βρίσκονται τα ορυκτά καύσιμα (8% του συνόλου), τα χημικά προϊόντα (6,7%) και τα πλαστικά και καουτσούκ (6,6%).
Εισαγωγές ανά κατηγορίες προϊόντων (10 3 Ευρώ) 2003 % 2006 % 2007 % Μηχανές-συσκευές 2.030.958 16,19 2.554.239 16,61 2.453.899 14,60 Αγροτικά προϊόντα 1.527.679 12,18 1.903.814 12,38 2.109.947 12,64 Κοινά μέταλλα 1.096.891 8,74 1.791.343 11,65 2.104.502 12,61 Οχήματα 1.603.999 12,79 1.639.392 10,66 1.799.753 10,78 Ορυκτά καύσιμα 791.737 6,31 1.232.970 8,02 1.334.181 7,99 Χημικά προϊόντα 917.384 7,31 1.095.520 7,12 1.122.854 6,73 Πλαστικά-Καουτσούκ 801.633 6,39 1.006.888 6,55 1.106.158 6,63 Ένδυση 565.678 4,51 736.400 4,79 820.684 4,92 Τρόφιμα 618.104 4,93 716.073 4,66 798.366 4,78 Χαρτοπολτός-χαρτί 584.892 4,66 671.372 4,37 769.332 4,61 Ορυκτά-μεταλλεύματα 443.410 3,53 477.064 3,10 521.496 3,12 Υφάσματα 396.380 3,16 320.982 2,09 344.641 2,07 Ξύλο και φελλός 251.836 2,01 248.395 1,62 306.474 1,84 Συσκευές οπτικών και ακριβείας 173.349 1,38 227.668 1,48 249.341 1,49 Υποδήματα 133.737 1,07 157.202 1,02 176.176 1,06 Γουνοδέρματα και Δέρματα 128.427 1,02 118.663 0,77 141.446 0,85 Άλλα προϊόντα 478.485 3,81 480.180 3,12 547.513 3,28 Σύνολο 12.544.579 100,00 15.378.163 100,00 16.688.764 100,00 3.2 Επενδύσεις Όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα η Ισπανία είναι ένας σημαντικός επενδυτής στην Πορτογαλία και βρισκόταν στην 4 η θέση μεταξύ των επενδυτριών χωρών το 2007, μετά από την 1 η θέση που κατείχε το 2004. Αντίστροφα, η Ισπανία κατέχει την 2 η θέση ως προορισμός επενδύσεων της Πορτογαλίας στο εξωτερικό, τα τελευταία τρία χρόνια (1 η θέση το 2004) Ροές επενδύσεων Πορτογαλίας Ισπανίας 2003 2004 2005 2006 2007 Πορτογαλία ως θέση 5η 1 η 2 η 5 η 5 η αποδέκτης (ΑΞΕ) % 11,1 16,4 14,5 12,8 13,7 Πορτογαλία ως θέση 3 η 1 η 2 η 1 η 2 η επενδυτής % 19,6 24,5 17,8 16,0 13,5 Σημείωση: Στοιχεία Φεβρουσρίου 2008
Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 80 και στις αρχές της δεκαετίας του 90, εγκαταστάθηκαν στην Πορτογαλία πολυάριθμες ισπανικές εταιρίες, είτε εξαγοράζοντας είτε αποκτώντας συμμετοχές είτε ιδρύοντας εξαρχής εταιρίες. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κάμψη, πράγμα που, όμως, δεν ισχύει ομοιόμορφα σε όλους τους τομείς. Σύμφωνα στοιχεία του Ισπανο Πορτογαλικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου υπάρχουν λιγότερες εταιρίες με ισπανικά κεφάλαια στην Πορτογαλία από ότι κατά την διάρκεια του τέλους της δεκαετίας του 90. Οι εταιρίες αυτές φτάνουν τις 1050, από τις οποίες οι 300 με πλειοψηφική ισπανική συμμετοχή και οι υπόλοιπες 750 με μειοψηφικό ισπανικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, οι 300 εταιρίες με πλειοψηφικό ισπανικό κεφάλαιο απασχολούν περίπου 80 χιλιάδες εργαζόμενους. Άμεσες ισπανικές επενδύσεις στην Πορτογαλία (10 3 Ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μικτή επένδυση 3.569.771 4.456.393 4.007.063 3.553.378 3.955.520 Αποεπένδυση 1.322.087 1.787.563 2.109.158 1.701.540 2.460.181 Καθαρή επένδυση 2.247.684 2.668.830 1.897.905 1.851.838 1.495.339 Σημείωση: Στοιχεία Φεβρουαρίου 2008 Τα στοιχεία της Τράπεζας της Πορτογαλίας που αφορούν στο 2007 αναφέρουν μια αύξηση της τάξεως του 11% των ισπανικών επενδύσεων στην Πορτογαλία, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ως προς την καθαρή επένδυση, όμως, παρατηρήθηκε μια μείωση της τάξης του 19%. Τα τελευταία έξι χρόνια οι επενδύσεις κατευθύνθηκαν, κατά προτίμηση, προς τα ακίνητα και την παροχή υπηρεσιών σε εταιρίες (35,4%), τη μεταποιητική βιομηχανία (20,5%), το χονδρικό και λιανικό εμπόριο (17,1%) και τις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες (13%). Άμεσες πορτογαλικές επενδύσεις στην Ισπανία (10 3 Ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μικτή επένδυση 2.230.230 3.007.068 1.733.964 900.798 1.623.388 Αποεπένδυση 1.302.130 907.751 1.573.696 329.626 1.171.759 Καθαρή επένδυση 928.100 2.099.317 160.268 571.172 451.629 Σημείωση: Στοιχεία Φεβρουαρίου 2008 Από τα στοιχεία της Τράπεζας της Πορτογαλίας για το 2007 προκύπτει σημαντική αύξηση στις πορτογαλικές επενδύσεις της Πορτογαλίας στην Ισπανία, ως προς τις ακαθάριστες τιμές (80% σε σχέση με το 2006), ενώ ως προς τις καθαρές τιμές σημειώθηκε μια κάμψη της τάξεως του 21%.
Οι κυριότεροι τομείς των πορτογαλικών επενδύσεων στην Ισπανία, κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, υπήρξαν των ακινήτων, παροχής υπηρεσιών σε εταιρίες (81,9%) καθώς και η μεταποιητική βιομηχανία (10,3%). 3.3 Τουρισμός Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της πορτογαλικής στατιστικής υπηρεσίας, η Ισπανία παραμένει η κύρια αγορά για την Πορτογαλία. Κατά την περίοδο 2004-2006, διατήρησε την πρώτη θέση με το 22,7% του συνόλου των εισόδων ξένων επισκεπτών στην Πορτογαλία. Με εξαίρεση το 2005, ο αριθμός των ξένων επισκεπτών από την Ισπανία έφτασε περίπου τα 2,5 εκατομμύρια. Το 2006, όσον αφορά στις διανυκτερεύσεις Ισπανών επισκεπτών στην Πορτογαλία, ήταν αρκετά θετικό, παρουσιάζοντας αύξηση 17% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η Ισπανία κατέλαβε την 3 η θέση επί του συνόλου των διανυκτερεύσεων ξένων επισκεπτών στην Πορτογαλία, με συμμετοχή 12,7%, και οι περισσότερες από αυτές πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια του Αυγούστου. Τα έσοδα από τους Ισπανούς επισκέπτες, το 2006, αυξήθηκαν περίπου 7% σε σχέση με το 2005, ενώ η Ισπανία κατείχε και πάλι την 3 η θέση με ποσοστό συμμετοχής 14,5%. Τουρισμός της Ισπανίας στην Πορτογαλία 2002 2003 2004 2005 2006 Εξέλιξη % 2007 Ιαν/Νοεμ Διανυκτερεύσεις β (10 3 ) 2.068 2.154 2.393 2.726 3.195 11,6 3.164 % του συνόλου γ 8,8 9,3 10,4 11,4 12,7 12,4 Έσοδα δ (10 3 Ευρώ) 890.370 853.575 854.093 902.738 964.764 2,1 Μη διαθέσιμα στοιχεία % του συνόλου γ 14,6 14,6 13,8 14,6 14,5 Πηγές: ΙΝΕ, Τράπεζα της Πορτογαλίας Σημειώσεις: α) μέσος όρος του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης κατά την περίοδο 2002-2006 β) Περιλαμβάνει μόνο την συνολική ξενοδοχειακή δραστηριότητα γ) Αναφέρεται στο σύνολο των ξένων επισκεπτών δ) Δεν περιλαμβάνει τα έσοδα μεταφορών Μη διαθέσιμα στοιχεία