1 ΑΝΑΠΛ.ΚΑΘ.ΓΔΩΡΓΙΑ ΠΔΣΡΑΚΗ ΠΡΟΣΑΔΙ ΓΙΑ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΔ ΔΣΟ 2013/2014 1. Κινήμαηα Κοινωνικήρ Αλληλεγγύηρ: Η πεπίπηωζη ηων Κοινωνικών Ιαηπείων Σα ζύγρξνλα θνηλσληθά θηλήκαηα ζπληζηνύλ κνξθέο ζπιινγηθώλ δξάζεσλ ησλ νπνίσλ νη δξάζεηο θαη ηα λνήκαηα εγγξάθνληαη ηόζν ζε άηππεο κε ζπκβαηηθέο εθθξαζηηθέο ή ζηξαηεγηθέο λνεκαηνδνηήζεηο όζν θαη ζε ηππηθέο ζεζκηθέο λνεκαηνδνηήζεηο κε ζηξαηεγηθό θπξίσο πεξηερόκελν Σα ηειεπηαία ρξόληα αλαπηύζζνληαη ξαγδαία θηλεκαηηθέο ζπιινγηθόηεηεο κε ζπκβαηηθέο ζπλειεπζηαθνύ ηύπνπ ή ζπκβαηηθέο κε ζεζκηθή ππόζηαζε ησλ νπνίσλ ε δξάζε θαη ε λνεκαηνδόηεζε ζπκππθλώλνληαη κε βάζε ηε ξεηνξηθή θαη ην ιόγν πνπ αλαπηύζζνπλ ζηελ αλαγθαηόηεηα αλάπηπμεο θνηλσληθήο αιιειεγγύεο ζηε θάιπςε αλαγθώλ ζε κηα πεξίνδν καδηθήο αλεξγίαο θαη ζπξξίθλσζεο ησλ δεκόζησλ ππεξεζηώλ πγείαο. Ο ρώξνο ηεο πγείαο ζπληζηά πεδίν δξαζηεξηνπνίεζεο ηέηνησλ θηλεκαηηθώλ δηεξγαζηώλ ππό ηε κνξθή Κνηλσληθώλ Ιαηξείσλ Φαξκαθείσλ Αιιειεγγύεο (ΚΙΦΑ) πνπ βαζίδνπλ ηελ αλαγθαηόηεηα ύπαξμεο ηνπο ζην γεγνλόο ηεο καδηθήο Η ύπαξμε ζπιινγηθώλ κνξθώλ δξάζεο πνπ επηθεληξώλνληαη ζηε θάιπςε αλαγθώλ δεκηνπξγεί πνιιαπιό ελδηαθέξνλ γηα ηνπο θνηλσληθνύο επηζηήκνλεο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο: Πνηνο είλαη ν ραξαθηήξαο ηέηνησλ θηλεκαηηθώλ ζπιινγηθώλ δξάζεσλ (απήρεζε/επηξξνή/; πληζηνύλ «θηλήκαηα» θαη αλ λαη πνηα είλαη ε ηαπηόηεηα ηνπο. (ζεηηθνί θαη αξλεηηθνί πξνζδηνξηζκνί/ εθθξαζηηθή δξάζε θαη ζηξαηεγηθνί ζηόρνη/) Πνηνη είλαη νη δξώληεο (πνιίηεο/επαγγεικαηηθά ζσκαηεία/θόκκαηα/εθθιεζία θιπ) θαη πνηεο νη κνξθέο θηλεηνπνίεζεο δξάζεο πνπ επηιέγνπλ Πώο ηνπνζεηνύληαη ζε ζρέζε κε άιινπο ζεζκηθνύο ή κε δξώληεο. Πώο ε θάιπςε αλαγθώλ ζηα πιαίζηα ησλ θηλεκάησλ θνηλσληθήο αιιειεγγύεο ηνπνζεηείηαη εληάζζεηαη ή αληαγσλίδεηαη κε ηνπο ζπκβαηηθνύο ηξόπνπο θάιπςεο αλαγθώλ ελ πξνθεηκέλσ κε ηηο δεκόζηεο ή ηδησηηθέο ππεξεζίεο πγείαο. Πώο ηνπνζεηνύληαη νη ζεζκηθνί δξώληεο ζην ρώξν ησλ νξγαληζκώλ πγείαο (ζπλδηθάηα, επαγγεικαηηθέο ελώζεηο ζην ρώξν ηεο πγείαο, θξάηνο) ζην αίηεκα ηεο αιιειέγγπαο θάιπςεο αλαγθώλ ηαηξηθήο θξνληίδαο ζε κηα πεξίνδν κε θάιπςε ησλ αλαγθώλ πγείαο από κεγάιν θνκκάηη ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο. ΔΝΓΔΙΚΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παγθνζκηνπνίεζε θαη Νέα Κνηλσληθά Κηλήκαηα, θάθεινο καζήκαηνο, Γεσξγία Πεηξάθε, 2008, Πάληεην Παλεπηζηήκην. Αιεμαλδξόπνπινο ηέιιηνο, Θεσξίεο γηα ηε ζπιινγηθή δξάζε θαη ηα θνηλσληθά θηλήκαηα, Κξηηηθή, 2001, Αζήλα.
2 2. Η εξέλιξη ηων ζςνθηκών επγαζίαρ ζηην Ελλάδα με βάζη ηα δεδομένα ηηρ Επιθεώπηζηρ Επγαζίαρ Οη «ζπλζήθεο εξγαζίαο» σο εξεπλεηηθό πεδίν αιιά θαη πεδίν δεκόζηαο παξέκβαζεο ζεκαηνπνηείηαη θπξίσο από ηε δεθαεηία ηνπ 1960 ζηηο κεγάιεο βηνκεραληθέο ρώξεο θαη ζήκεξα ζπληζηά δηεπηζηεκνληθή πεξηνρή δεκόζηνπ θαη αθαδεκατθνύ ελδηαθέξνληνο. Η ζηελή πξνζέγγηζε ησλ ζπλζεθώλ εξγαζίαο, (ζπλζήθεο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο) δηεπξύλζεθε ζηαδηαθά κε ζεκαηηθέο πνπ αθνξνύλ ηε πνηόηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εξγαζίαο θαη ησλ ζρέζεσλ ζηελ εξγαζία, θάησ από ηε πίεζε πνηνηηθώλ πξνζδνθηώλ γηα ηελ εξγαζίαπνπ ηξνθνδόηεζαλ ηηο δεκόζηεο πνιηηηθέο θαηά ηε πεξίνδν ηεο πιήξνπο απαζρόιεζεο ελώ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο θαη κε ην πξόβιεκα ηεο αλεξγίαο θπξίαξρν, νη κεηαζρεκαηηζκνί ησλ παξαγσγηθώλ ζπζηεκάησλ θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνύλ, ζέηνπλ ζηε δεκόζηα ζέαζε θαη ηξνθνδνηνύλ ηε δεκόζηα ζπδήηεζε γύξσ από ηελ πξνβιεκαηηθόηεηα ησλ ζύγρξνλσλ ρώξσλ εξγαζίαο O όξνο «ζπλζήθεο εξγαζίαο» θαιύπηεη έλα ζύλνιν ζπρλά δηακθηζβεηνύκελν πνπ δελ είλαη πάληνηε εύθνιν λα πξνζδηνξηζηεί. Ο πξνζδηνξηζκόο ηνπο ζπκππθλώλεη εξσηήκαηα θνηλσληθά θαη πνιηηηθά. ε κηα αξρηθή ηνπο πξνζέγγηζε νη ζπλζήθεο εξγαζίαο απνηέιεζαλ αληηθείκελν ηδηαίηεξεο πξνζνρήο γηα ηνπο εξγνλόκνπο πνπ παξαηεξνύλ ηηο εξγνλνκηθέο ζπλζήθεο ηεο εξγαζίαο (ζηάζε θαηά ηελ εξγαζία, επαλαιεπηηθή εξγαζία, κεηαθνξά θνξηίσλ, θ.α.) θαη πξνηείλνπλ παξεκβάζεηο βειηίσζεο, ηνπο επηζεσξεηέο ηεο εξγαζίαο, πνπ επηβιέπνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ εξγαηηθνύ δηθαίνπ, θαη ησλ ηαηξώλ ηεο εξγαζίαο πνπ ειέγρνπλ ηελ πγεία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη δηαπηζηώλνπλ αζζέλεηεο πνπ παξάγνληαη από ην εξγαζηαθό πεξηβάιινλ. Όκσο πξννδεπηηθά θαη κε δεδνκέλεο ηηο κεηαβνιέο πνπ ιακβάλνπλ ρώξα ζηα ζπζηήκαηα εξγαζίαο θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, πνιιέο θαη ζεκαληηθέο δεηγκαηνιεπηηθέο αιιά θαη πνηνηηθέο εξεπλεηηθέο εξγαζίεο αλέδεημαλ ηελ επίδξαζε ηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ηε ζρέζε ηερλνινγίαο θαη ζπλζεθώλ εξγαζίαο θαζώο θαη ην ςπρνθνηλσληθό πεξηβάιινλ ηεο εξγαζίαο σο ζνβαξό παξάγνληα δηακόξθσζεο ηεο δεκόζηαο πγείαο. ηα αλσηέξσ πιαίζηα ε Γηπισκαηηθή ζα εμεηάζεη Ι. Σνπο νξηζκνύο ηνπ πεδίνπ «ζπλζήθεο εξγαζίαο» ζηελ ζύγρξνλε επξσπατθή έξεπλα (ΔπξσπαΙθέο Έξεπλεο γηα ηηο πλζήθεο Δξγαζίαο ηνπ Ιδξύκαηνο ηνπ European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions) ΙΙ. Σελ ζεκαηνπνίεζε θαη ελλνηνιόγεζε ηνπ πεδίνπ «ζπλζήθεο εξγαζίαο» από ηελ Δπηζεώξεζε Δξγαζίαο ΙΙΙ. Σελ εμέιημε δεηθηώλ πνπ απνηππώλνπλ ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ζηελ Διιάδα θαηά ηε ηειεπηαία δεθαεηία. 2009
3 Δλδεηθηηθή βηβιηνγξαθία European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, (Eurofound), (2009), Convergence and divergence of working conditions in Europe, 1990-2005, Luxembourg, δηαζέζηκν ζηε δηεύζπλζε www.eurofound.europa.eu GOLLAC,M. /VOLKOFF, S.(2010), Mesurer le travail :Une contribution a l histoire des enquêtes françaises dans ce domaine, CEE, document de travail, No 127, Juillet 2010.δηαζέζηκν ζηε δηεύζπλζε www.cee-recherche.fr KARASEK, R., & Theorell, T., (1990), Healthy Work: Stress, Productivity and the Reconstruction of the Working Life, Basic Books Πεηξάθε Γεσξγία, (2011), Η εμέιημε ησλ ζπλζεθώλ εξγαζίαο ζηελ Δπξώπε: Οη ζπλζήθεο εξγαζίαο σο αληηθείκελν έξεπλαο θαη θνηλσληθήο δηαπξαγκάηεπζεο, ζην 4 ν δηεζλέο επηζηεκνληθό ζπλέδξην ηεο Δπηζηεκνληθήο Δηαηξείαο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, Αζήλα 10-11 Ννεκβξίνπ 2011 VALEYRE et al.(col.,2009) Working conditions in the European Union: Work organisation, Δuropean Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2009, Luxemburg δηαζέζηκν ζηε δηεύζπλζε www.eurofound.europa.eu
4 3. Οι ζςνθήκερ επγαζίαρ και η οπγάνωζη ηηρ επγαζίαρ ζηοςρ παπόσοςρ ηηλεπικοινωνιακών ςπηπεζιών: Έπεςνα πεδίος ηα πιαίζηα ηεο επξύηεξεο πξνβιεκαηηθήο γηα ηηο ζπλζήθεο θαη ηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο ζα δηεξεπλεζνύλ ηα εμήο πεδία: Δθπαηδεπηηθά πξνζόληα ησλ εξγαδνκέλσλ ζηε βαζηθή ιεηηνπξγηθή κνλάδα (ηίηινη, εμεηδηθεύζεηο) Σύπνο ζπκβάζεσλ: κλεκνληαθέο ή όρη, νξηζκέλνπ ή ανξίζηνπ ρξόλνπ, επηρεηξεζηαθή, θιαδηθή ή αηνκηθή ζύκβαζε εξγαζίαο. Ακνηβή εξγαζίαο, ρξόλνο εξγαζίαο, πξννπηηθέο εμέιημεο θαη πξναγσγήο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηε βαζηθή ιεηηνπξγηθή νκάδα (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο θνληηλήο ηεξαξρίαο) Θέζε ζηελ αιπζίδα αμίαο ηεο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδαο θαζώο θαη νη πηζαλνί άιινη θξίθνη ζηελ αιπζίδα αμίαο(εξγνιαβίεο) Ιεξαξρηθή Οξγάλσζε ηεο κνλάδαο Λεηηνπξγία ηεο βαζηθήο κνλάδαο εξγαζίαο (αξκνδηόηεηεο, θαζήθνληα εμνπζηνδόηεζε, θαηακεξηζκόο ηεο εξγαζίαο, επαγγέικαηα-δεμηόηεηεο) Μνξθέο ειέγρνπ ζηε βαζηθή κνλάδαο εξγαζίαο (ηεξαξρηθόο έιεγρνο, ρξνλνκέηξεζε, ηερληθόο έιεγρνο, πειάηεο ) Δξγαζηαθέο ζρέζεηο ζηελ επηρείξεζε (ύπαξμε ή όρη εξγνζηαζηαθνύ ζσκαηείνπ, θιαδηθή εθπξνζώπεζε) Δλδεηθηηθή βηβιηνγξαθία Πεηξάθε Γεσξγία (2012) Γηεζλείο Μεηαβνιέο ζηελ Οξγάλσζε ηεο Δξγαζίαο, Gutenberg. Huws U.(ed.) (2008) The transformation of work in a global knowledge economy: towards a conceptual framework, WORKS report, HIVA, Leuven. Πεηξάθε Γεσξγία (2008) Νέεο Μνξθέο Οξγάλσζεο ηεο Δξγαζίαο, Gutenberg