Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία 5o ΜΑΘΗΜΑ
Η ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ Η ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Πηγές: 1. McConnell, C. R., Brue, S. L., Flyn, S. M. (2012) Economics, McGraw-Hill (Ch. 1) 2. Mankiw, G. N., Taylor M. P. (2010) Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, Ελλ. Μτφ. GUTENBERG 3. Ziogas, C. Economics for the IB Diploma, Oxford University Press, 2012
Qd = 400 8P Σημεία Καμπύλης Ζήτησης Qd=400-8P P 60 50 40 30 20 10 0 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Qd
Η ευθεία που σχεδιάσαμε (όπως και η εξίσωση) μας δίνουν όλους τους δυνατούς συνδυασμούς Τιμής (P) Ζητούμενης Ποσότητας Qd. Και ακόμα: Με ποιο τρόπο αντιδρά η Qd στις αλλαγές της τιμής
Μερικές Παρατηρήσεις Κάτι που ξέρουμε από το Νόμο της Ζήτησης είναι ότι Ceteris Paribus η Qd κινείται αντίστροφα στις μεταβολές της Ρ Γνωρίζουμε επίσης, ότι εάν στην Qd = 400 8P αλλάξει το 400 (τεταγμένη επί την αρχή) θα προκληθούν (ceteris paribus) αντίστοιχες παράλληλες μετατοπίσεις της καμπύλης ευθείας
ΔΥΟ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Ερώτημα 1 ο : Με ποιον τρόπο ακριβώς (ποσοτικά) θα αντιδράσει η Qd σε μία μεταβολή της Ρ; Ερώτημα 2 ο : Γιατί μας ενδιαφέρει η απάντηση στο ερώτημα 1;
Απάντηση στο Ερώτημα 2: Συνολικά έσοδα Τα συνολικά έσοδα μιας επιχείρησης παρίστανται από το γινόμενο PxQd Είναι προφανές ότι ceteris paribus όταν το P αυξάνεται το Qd μειώνεται. Συνεπώς, η μείωση ή αύξηση του γινομένου εξαρτάται από τον βαθμό αντίδρασης της Qd στις αλλαγές της Ρ
Απάντηση στο ερώτημα 1: Ελαστικότητα Ζήτησης ως προς την τιμή Το μέτρο κατά το οποίο η Ζητούμενη Ποσότητα ενός αγαθού αντιδρά (ceteris paribus) σε μία μεταβολή της τιμής Δίδεται από τον τύπο: d Q Q P P OR d Q P P Q
Q Q Ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα P P Ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή
Εύρεση ποσοστιαίας μεταβολής New Quantity - Old Quantity % in Quantity Demanded 100 Old Quantity New Price - Old Price % in Price 100 Old Price
Παράδειγμα Εάν η ζητούμενη ποσότητα των πασχαλινών σοκολατένιων αυγών μειωθεί από 40.000 στα 32.000 κατ έτος, ως αποτέλεσμα αύξησης της τιμής από 5 στα 5,5, τότε η ελαστικότητα ζήτησης είναι:
32000-40000 % in Qd 100 20% 40000 5,5-5,00 % in Price 100 10% 5,00 d 20 10 2
Παρατήρηση: Το πρόσημο στον τύπο της ελαστικότητας δείχνει απλώς την αντίστροφη σχέση. Ο βαθμός αντίδρασης της Qd στις αλλαγές της P, δίδεται από την απόλυτη τιμή της ελαστικότητας, δηλαδή στο συγκεκριμένο παράδειγμα το 2.
LO1 4-14 Διερεύνηση της Ελαστικότητας Ζήτησης ε d >1 η ζήτηση είναι ελαστική ε d = 1 η ζήτηση είναι μοναδιαίας ελαστικότητας ε d < 1 η ζήτηση είναι ανελαστική
Ακραίες περιπτώσεις Πλήρης ανελαστικότητα Πλήρης ελαστικότητα
Τιμή Αγαθού Χ /Κgr Πλήρης Ελαστικότητα Πλήρως Eλαστική Ζήτηση ως προς την Τιμή 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 Συνολική Ζητούμενη Ποσότητα Αγαθού Χ
Τιμή Αγαθού Χ /Κgr Πλήρης Ανελαστικότητα Πλήρως Ανελαστική Ζήτηση ως προς την Τιμή 6 5 4 3 2 1 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 Συνολική Ζητούμενη Ποσότητα Αγαθού Χ
Περίληψη της Ελαστικότητας Ζήτησης ως προς την τιμή LO2 4-18 Απόλυτη τιμή του συντελεστή ελαστικότητας Η ζήτηση είναι Περιγραφή Μεγαλύτερος της μονάδας (ε d > 1) Ισος με τη μονάδα (ε d = 1) Μικρότερος της μονάδας (ε d < 1) Ελαστική ή σχετικά ελαστική Μοναδιαίας ελαστικότητας Ανελαστική ή σχετικά ανελαστική Q d Μεταβάλλεται κατά μεγαλύτερο ποσοστό από τη μεταβολή της Ρ Q d Μεταβάλλεται κατά το ίδιο ποσοστό με τη μεταβολή της Ρ Q d Μεταβάλλεται κατά μικρότερο ποσοστό από τη μεταβολή της Ρ Επίπτωση στα Συνολικά Έσοδα μιας: Αύξησης της Ρ Τα Συνολικά Έσοδα μειώνονται Τα Συνολικά Έσοδα παραμένουν ως έχουν Τα Συνολικά Έσοδα αυξάνονται Μείωσης της Ρ Τα Συνολικά Έσοδα αυξάνονται Τα Συνολικά Έσοδα παραμένουν ως έχουν Τα Συνολικά Έσοδα μειώνονται
LO1 4-19 Προσδιοριστικοί Παράγοντες της ε d Υποκατάσταση Περισσότερα υποκατάστατα συνεπάγονται μεγαλύτερη ελαστικότητα ζήτησης Προσδιορισμός της Αγοράς Οι στενά οριζόμενες αγορές έχουν πιο ελαστική ζήτηση από τις ευρύτερα οριζόμενες
Αγαθά πρώτης ανάγκης και αγαθά Πολυτελείας Τα αγαθά πολυτελείας έχουν μεγαλύτερη ελαστικότητα ως προς την Τιμή Χρόνος Περισσότερος χρόνος (προσαρμογής), μεγαλύτερη ελαστικότητα
Ερώτημα: Γιατί η ζητούμενη ποσότητα των τυριών θεωρείται ως ανελαστική ως προς την τιμή; Τα τυριά θεωρούνται ένα από τα βασικά στοιχεία του καθημερινού διαιτολογίου Τα τυριά δεν έχουν στενά υποκατάστατα Τα τυριά, ιδιαίτερα για τα μεσαία και υψηλά εισοδήματα καταλαμβάνουν ένα μικρό σχετικά μέρος του οικογενειακού προϋπολογισμού
Ερώτημα Γιατί η ζητούμενη ποσότητα της γραβιέρας Κρήτης θεωρείται ελαστική ως προς την τιμή; Υπάρχουν πολλά είδη τυριών, τα περισσότερα από τα οποία θεωρούνται στενά υποκατάστατα της γραβιέρας Κρήτης. Συνεπώς μία αύξηση της τιμής της γραβιέρας Κρήτης θα εξωθήσει τους.
Ελαστικότητα Qd ως προς την P (PED) Τελική Παρατήρηση Η ε d συνδέεται στενά με την κλίση της ευθείας που αντιπροσωπεύει τη ζήτηση αλλά η κλίση δεν είναι ε d Διότι: κλίση
Παράδειγμα: Εστω η μηνιαία ζητούμενη ποσότητα καφέ σε μια περιοχή της Ελλάδας δίδεται από την εξίσωση: Qd=14000-10P Όπου: Ρ η τιμή σε ανά συσκευασία 50 Kgr και Qd η ζητούμενη ποσότητα σε χιλιάδες συσκ
Q d =14000-10P Qd (συσκ. 50 Kgr) P ( ανά συσκ. 50 Kgr) ε d 14000 0 0,00 13000 100 0,08 12000 200 0,17 10000 400 0,40 9000 500 0,56 8800 520 0,59 8500 550 0,65 8000 600 0,75 7000 700 1,00 6000 800 1,33 5000 900 1,80 4500 950 2,11 4300 970 2,26 3000 1100 3,67 0 1400
Ερώτημα: Γιατί η Qd είναι περισσότερο ελαστική στα υψηλότερα επίπεδα Ρ παρά στα χαμηλότερα; Απάντηση: Διότι οι καταναλωτές είναι περισσότερο «ευαίσθητοι» στις αλλαγές της τιμής όταν είναι ήδη υψηλές παρά όταν είναι χαμηλές. (Για το παράδειγμα αυτό αλλά και περισσότερα παραδείγματα Βλ. Ziogas, C. Economics for the IB Diploma, Oxford University Press, 2012, σελ 30 και επ.)
Ελαστικότητα Προσφοράς ως προς την Τιμή LO3 4-27 Ο βαθμός ανταπόκρισης των πωλητών στις αλλαγές της τιμής Ελαστική προσφορά: Οι πωλητές ανταποκρίνονται στις αλλαγές της τιμής Ανελαστική προσφορά: Οι πωλητές δεν ανταποκρίνονται στις αλλαγές της τιμής
LO3 4-28 Ελαστικότητα Q s ως προς την P Μαθηματικός τύπος υπολογισμού ε s > 1 ελαστική προσφορά ε s < 1 ανελαστική προσφορά ε s = Ποσοστό μεταβολής της προσφερόμενης ποσότητας του προϊόντος X Ποσοστό μεταβολής στην Τιμή του προϊόντος X
LO4 4-29 Εισοδηματική Ελαστικότητα Ζήτησης Ο βαθμός ανταπόκρισης της Qd στις μεταβολές του εισοδήματος Κανονικά Αγαθά: Θετικό Πρόσημο Κατώτερα Αγαθά: Αρνητικό Πρόσημο E i = Percentage change in quantity demanded Percentage change in income
Παράδειγμα τιμών εισοδηματικής ελαστικότητας ζήτησης Εισοδηματική Ελαστικότητα: Είδος Αγαθού Διάφορα προϊόντα στο Κατάστημα Εκπτώσεων Καύσιμα Αυτοκίνητα Δημόσιες συγκοινωνίες Επιπλα Ηλεκτρικό Ρεύαμα Γεύμα σε εστιατόριο Νερό -0,5 Κατώτερο 0,45 Κανονικό / αναγκαίο 2,56 Κανονικό / άνεσης - πολυτελείας -0,36 Κατώτερο 1,48 Κανονικό / άνεσης 0,2 Κανονικό / αναγκαίο 1,4 Κανονικό / άνεσης 1,02 Κανονικό Βλ. Ziogas, C. Economics for the IB Diploma, Oxford University Press, 2012, σελ. 38
Διδακτέα ύλη μέχρι τώρα Όπου Μ+Τ: το διανεμόμενο σύγγραμμα (Mankiw, G. N., Taylor M. P. (2010) Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, Ελλ. Μτφ. GUTENBERG) Διάλεξη 1 η : Μ+Τ Κεφ 1 (εκτός από: Ερωτήσεις - Προβλήματα και εφαρμογές) και από το Κεφ. 2 μέχρι και το Διάγραμμα Κυκλικής Ροής Διάλεξη 2 η : Μ+Τ Κεφ. 2 + Παράρτημα Διάλεξη 3 η : Μ+Τ Κεφ. 4 (εκτός από: Ερωτήσεις - Προβλήματα και εφαρμογές-παράρτημα) Διαλέξεις 4 και 5: Μ+Τ Κεφ. 5 +Παράρτημα (εκτός από Σταυροειδής Ελαστικότητα ως προς την τιμή - Ερωτήσεις - Προβλήματα και εφαρμογές)