Γνωρίζω, δεν ξεχνώ και διεκδικώ

Γνωρίζω, δεν ξεχνώ και διεκδικώ Στα πλαίσια του πιο πάνω στόχου, τα παιδιά πήραν συνεντεύξεις από τις γιαγιάδες, τους παππούδες ή άλλα εκτοπισμένα άτομα. Μερικές από αυτές τις συνεντεύξεις είναι και οι πιο κάτω: Μαρία Στυλιανού _ Μπορείς, παππού, να μου περιγράψεις τη μέρα της εισβολής; _ Τη μέρα της εισβολής οι Τούρκοι μας βομβάρδισαν με αεροπλάνα και με πλοία, αρχικά από τον κόλπο της Κερύνειας και αργότερα σε όλη την Κύπρο. Οι Τούρκοι σκότωναν γέρους, μανάδες, παιδιά και αργότερα κάποιους τους έδιωχναν από τα χωριά τους. _ Έχεις πολεμήσει κι εσύ παππού; _ Ναι, έχω πολεμήσει στο ναυτικό, στο Μπογάζι Αμμοχώστου. _ Μήπως βοήθησες και με άλλο τρόπο; _ Ναι, έχω βοηθήσει και μ άλλο τρόπο, μεταφέροντας σε εκτοπισμένους τρόφιμα και ρούχα. _ Υπάρχει κάτι που είδες ή άκουσες τις μέρες του πολέμου, που δε θα το ξεχάσεις ποτέ; _ Ναι. Δε θα ξεχάσω ποτέ όταν ρίξαμε ένα αεροπλάνο και έπεσε κοντά στο χωριό Μοναρκά. Πηγαίνοντας εκεί, είδα τον Τούρκο πιλότο νεκρό και μισοκαμένο. Τον πήραμε και τον θάψαμε. _ Ποιο μήνυμα θα ήθελες να αφήσεις σε μας τα παιδιά; _ Το μήνυμά μου είναι: ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΠΟΛΕΜΟ, ΑΓΑΠΗΤΑ ΜΟΥ ΠΑΙΔΙΑ, ΔΙΟΤΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ! Μαρία Στυλιανού _ Γιαγιά, μπορείς να μου περιγράψεις τη μέρα που φεύγατε από το σπίτι σας; _ Τη μέρα της εισβολής που φύγαμε από το σπίτι μας, βάλαμε λίγα πράγματα στο αυτοκίνητο και πήγαμε στο Λιοπέτρι, σε συγγενικό σπίτι.

_ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _ Τα συναισθήματά μας δεν περιγράφονται με λίγα λόγια. Νιώθαμε θλίψη και οργή που φύγαμε από το σπίτι μας. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ; _ Το πρώτο βράδυ περάσαμε πολύ άσχημα, με τη σκέψη ότι μπορεί να μην επιστρέφαμε στο σπίτι μας. _ Τους πρώτους μήνες τους περάσαμε στο Λιοπέτρι. Αργότερα φύγαμε και πήγαμε σε ένα χωριό της Πάφου, τη Νατά και μετά φύγαμε και πήγαμε στο Καντού, όπου περάσαμε λίγο χρόνο. Μετά φύγαμε και πήγαμε στον Συνοικισμό Κολοσσίου όπου μένουμε τα τελευταία χρόνια με την οικογένειά μας. _ Μετά από χρόνια οι Τούρκοι άνοιξαν τα λεγόμενα οδοφράγματα και πήγαμε και εμείς στο Βαρώσι για να δούμε το σπίτι μας. Τα συναισθήματά μας ήταν ανάμειχτα: χαρά και λύπη Γιώργος Καρεκλάς _ Μπορείτε να μας περιγράψετε, με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής; _ Ακούσαμε από το ραδιόφωνο ότι οι Τούρκοι κατέβηκαν στην Κερύνεια. Μετά από λίγο βλέπαμε και ακούγαμε τα αεροπλάνα των Τούρκων που έρχονταν και βομβάρδιζαν την Καρπασία. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Ναι, πολέμησα σε τρεις μάχες. Τότε ήμουν στρατιώτης και έτσι πήγαμε μαζί με τους υπόλοιπους για να πολεμήσουμε. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε τις μέρες του πολέμου, που δε θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Ναι την εικόνα σκοτωμένων στρατιωτών που τους έπιαναν από τον τόπο της μάχης, τους έβαζαν στα φορτηγάκια, με τα πόδια τους να κρέμονται, για να τους πάρουν στο νοσοκομείο της Γιαλούσας, για να τους παραδώσουν στους γονείς τους. Αυτή την εικόνα δεν ξεχνάς εύκολα!

_ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά; _ Ότι: ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΑΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΥΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΠΟΛΕΜΟΥΣ. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΦΗΝΕΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ! Αντρέας Νυχίδης _ Μπορείτε να μας περιγράψετε τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Εκείνη τη μέρα ήμασταν στο χωράφι και ακούσαμε τις βόμβες. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _ Όταν φεύγαμε ένιωθα φόβο και αγωνία. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ, μακριά από το σπίτι σας; _Το πρώτο βράδυ μείναμε στο αυτοκίνητό μας. Φωτεινή Πολυκάρπου _ Κυρία Δώρα, μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Ξυπνήσαμε πρωί με τις σειρήνες και καταλάβαμε ότι ξεκίνησε ο πόλεμος. Τα παιδιά άρχισαν να κλαίνε και εγώ πήρα μερικά ρούχα και τρέξαμε στο αυτοκίνητο. Όλος ο κόσμος έτρεχε να σωθεί. Φύγαμε από την πόλη και πήγαμε στα περβόλια που ήταν το σπίτι της μάνας μου. Σε λίγο άρχισαν τα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν. _ Ποια ήταν τα συναισθήματα σας όταν φεύγατε; _ Όταν φεύγαμε δεν ξέραμε αν θα ξαναβλέπαμε το σπίτι μας, τους φίλους και τους συγγενείς μας. Ήμασταν όλοι λυπημένοι _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Το πρώτο βράδυ πήγαμε στο χωριό Ξυλοτύμπου, σε κάτι φίλους. _ Τους πρώτους μήνες πήγαμε στο χωριό Όμοδος. Όταν περνούσαν οι μήνες και δεν μπορούσαμε να πάμε στο σπίτι μας, πήγαμε στη Λεμεσό για να βρούμε δουλειά.

_ Πήγαμε στο σπίτι μας όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα. Ένιωσα πάρα πολύ άσχημα! Μέσα είχε Τούρκους και το σπίτι μας ήταν σε κακή κατάσταση. Το σπίτι δε μου θύμιζε το σπίτι που μεγάλωσα Φωτεινή Πολυκάρπου _Κύριε Σπύρο, μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής; _ Τη μέρα που έγινε η εισβολή, ξυπνήσαμε από τις σειρήνες. Σε λίγο άρχισαν οι πυροβολισμοί από το τείχος της Αμμοχώστου και μετά ήρθαν αεροπλάνα και βομβάρδιζαν τη πόλη. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Εγώ δεν πολέμησα γιατί χτύπησα το χέρι μου στις φασαρίες με τους Τούρκους το 1963. _ Μήπως είχατε βοηθήσει με άλλο τρόπο; _ Ναι. Πήγαινα κάθε μέρα στα φυλάκια της γειτονιάς μου και έπαιρνα φαγητό στους στρατιώτες. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε τις μέρες του πολέμου, που δε θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Δε θα ξεχάσω το κλάμα του κόσμου, τους νεκρούς στρατιώτες και τα αεροπλάνα που βομβάρδιζαν την πόλη του Ευαγόρα. _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά; _ Το μήνυμα που θέλω να αφήσω σε σας τα παιδιά είναι ΝΑ ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ! Μάριος Κωνσταντίνου _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής κύριε Παναγιώτη; _ Τη μέρα της εισβολής ήμουν 16 ετών. Καταγόμουνα από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας. Στις 5 το πρωί έριξαν την πρώτη βόμβα τα τουρκικά αεροπλάνα στο νεκροταφείο του χωριού. Αμέσως οι γονείς

μας, μας μάζεψαν όλους και τρέξαμε όλοι στον ποταμό του χωριού, όπου εκεί νιώθαμε προστασία. Άρχισαν οι βομβαρδισμοί στο χωριό από τούρκικα αεροπλάνα, πλοία και από τούρκικο στρατό που βρισκόταν πάνω στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Δεν έχω πολεμήσει στον πόλεμο αλλά βίωσα τον πόλεμο γιατί ο τουρκικός στρατός πήρε αιχμάλωτο εμένα και όλη μου την οικογένεια. _ Μήπως είχατε πολεμήσει με άλλο τρόπο; _ Στο χωριό Τριμίθι όπου μας κρατούσαν αιχμαλώτους για δυο βδομάδες, βοηθούσα τον πατέρα μου επειδή γνώριζα τούρκικα και έκανα τον διερμηνέα για να μαζεύουμε τους Κυπρίους στην πλατεία του χωριού. Βοηθούσα στη διανομή των κονσερβών και των λίγων ψωμιών που μας έφερναν τα Ηνωμένα Έθνη. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε τις μέρες του πολέμου που δε θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Ένα πράγμα που θα θυμάμαι για μια ζωή είναι οι βομβαρδισμοί από αέρα και θάλασσα. Το πιο έντονο ήταν η αιχμαλωσία και θυμάμαι ακόμη συγχωριανούς μας που τους βλέπαμε να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μας από τους Τούρκους! _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά;_ Το μήνυμα που θα ήθελα να αφήσω σε σας τα παιδιά είναι: ΝΑ ΕΥΧΗΘΕΙΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΡΑΣΕΤΕ ΑΥΤΑ ΟΛΑ ΤΑ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΖΗΣΑΜΕ ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΙΡΗΝΗ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ! Μάριος Κωνσταντίνου _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα που φύγατε από σπίτι σας κυρία Μαρία; _ Όταν έγινε η εισβολή ήμουνα σε ηλικία 18 ετών. Βρισκόμουνα στη Γιαλούσα, στο χωριό του συζύγου μου. Έμεινα αιχμάλωτη γιατί ο δρόμος είχε αποκοπεί από τον τουρκικό στρατό. Βρισκόμουνα αιχμάλωτη μέχρι το τέλος του Οκτώβρη όπου ήρθα στις ελεύθερες

περιοχές λόγω προβλήματος υγείας. Με είχε βοηθήσει ο Ερυθρός Σταυρός. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _Τα συναισθήματα που ένιωσα ήταν φόβος, στεναχώρια, λύπη αλλά και μίσος για αυτά που περάσαμε. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Το πρώτο βράδυ το πέρασα φοβισμένη, αγχωμένη για τους συγγενείς μου και για το τι θα γινόταν την επόμενη μέρα. _ Τους πρώτους μήνες έμενα σε αντίσκηνα μαζί με την οικογένειά μου, για περίπου έξι μήνες. Αργότερα βρήκαμε σπίτι και μέναμε όλη η οικογένεια μαζί. _ Έχετε ξαναπάει στο σπίτι σας; Πώς νιώσατε; _ Όταν ξαναπήγα και είδα το σπίτι μου, δάκρυσα γιατί είδα το σπίτι όπου μεγάλωσα να κατοικείται από Τούρκους, όχι από Τουρκοκύπριους. Ένιωσα οργή γι αυτά που μας πήραν και μεγάλη στεναχώρια όταν είδα ότι τα υπάρχοντα του σπιτιού μου είχαν μείνει τα ίδια από τότε που μας έδιωξαν από το σπίτι μας. _ Σας ευχαριστώ κυρία Μαρία για τον χρόνο σας. Αντώνης Διονύσης _ Μπορείτε να μας περιγράψετε, με λεπτομέρειες, τη μέρα της εισβολής; _ Εκείνη τη μέρα μπήκαν οι Τούρκοι στο χωριό μου και έπιασαν αιχμάλωτο τον πατέρα μου. Μετά τον πήραν στα Άδανα της Τουρκίας αιχμάλωτο. Εμείς φύγαμε και ήρθαμε στο Κολόσσι. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Εγώ δεν πολέμησα γιατί ήμουν δώδεκα χρονών. _ Μήπως έχετε βοηθήσει με άλλο τρόπο; _ Όχι, γιατί ήμουν μικρός. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε τις μέρες του πολέμου, που δε

θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Ήταν όταν οι Τούρκοι έπιασαν αιχμάλωτο τον πατέρα μου και άλλους χωριανούς. Τους έβαλαν να κάθονται κάτω, τους κτυπούσαν και τους σημάδευαν με τα όπλα. Αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ! _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά; _ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΤΟ 74! ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΕΣΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ! Αντριάνα Βασιλείου _ Μπορείς παππού, να μου περιγράψεις τη μέρα που έφυγες από το σπίτι σου; _ Τη μέρα που φύγαμε από το χωριό εγώ και η οικογένειά μου ήταν ένας εφιάλτης! Τρέχαμε να φύγουμε και να σωθούμε από το μεγάλο κακό που μας βρήκε. Παντού υπήρχαν χαλασμένα σπίτια, πληγωμένοι άνθρωποι, γυναίκες και παιδιά που έκλαιγαν. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φύγατε; _ Φεύγαμε με δάκρυα στα μάτια γιατί δεν ξέραμε πού θα μείνουμε και πού πηγαίνουμε! _ Πώς πέρασες το πρώτο βράδυ, μακριά από το σπίτι σου; _ Το περάσαμε σε αντίσκηνα. Στριμωχτήκαμε πάρα πολύ! Όλοι ήμασταν φοβισμένοι! _ Τους πρώτους μήνες καταλήξαμε στη Λεμεσό και αργότερα στο Κολόσσι. _ Πήγαμε τρεις φορές στο σπίτι μου αλλά ένιωσα πολύ άσχημα. Μόνο μακριά μπορούσα να το δω! Αυτοί που είναι μέσα τώρα δεν ήταν φιλικοί για να μας αφήσουν να μπούμε μέσα.

Αντριάνα Βασιλείου _ Μπορείτε να μας περιγράψετε, με λεπτομέρειες τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Η οικογένειά μου δεν έφυγε αμέσως από το σπίτι της. Μείναμε δυο χρόνια εγκλωβισμένοι. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φύγατε; _ Κλαίγαμε πάρα πολύ γιατί αναγκαζόμασταν να αφήσουμε το σπίτι μας και το πιο σημαντικό τον αδελφό μου που μέχρι σήμερα αγνοείται η τύχη του _ Πώς περάσατε το βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Ήταν πολύ δύσκολα μέχρι να προσαρμοστούμε. Κοιμόμασταν όλοι μαζί σε ένα δωμάτιο. _ Έχετε ξαναπάει στο σπίτι σας; Πώς νιώσατε; _ Έχω πάει πολλές φορές. Όταν πήγα έπαθα πανικό, έτρεχα στα χωράφια για να θυμηθώ τα παλιά. Έκλαιγα όταν αντίκρισα το σπίτι μου και τη γειτονιά μου _ Ευχαριστώ πολύ, γιαγιά Άντρη για τη συνέντευξη που μου δώσατε! Αντριάνα Κώστα _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Βασικά δε φύγαμε, μας έδιωξαν οι Τούρκοι. Πήραμε γρήγορα μερικά ρούχα για μας και τα παιδιά μας γιατί δε μας άφηναν οι Τούρκοι να πάρουμε ότι άλλο θέλαμε. Αφήσαμε πίσω μας όλα τα χρυσαφικά και την περιουσία μας. Κλαίγοντας, μπήκαμε μέσα σ ένα λεωφορείο και μας πήγανε στη Λάρνακα. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _Όταν φύγαμε ένιωσα λύπη, στεναχώρια και μεγάλο καημό που άφησα πίσω το σπίτι και τα ζώα μου. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Το πρώτο βράδυ το περάσαμε πολύ άσχημα, κλαίγαμε όλο το βράδυ και σκεφτόμασταν αν θα πηγαίναμε πίσω στα σπίτια μας.

_ Όταν μας πήγαν στη Λάρνακα, μας έβαλαν σε άλλο λεωφορείο και μας πήγαν στην Αυδήμου. Μας έδωσαν ένα σπίτι και μείναμε για λίγο καιρό εκεί και μετά μας έφεραν στο Κολόσσι, μέσα στα αντίσκηνα γιατί έπρεπε τα παιδιά να πάνε σχολείο. Όταν έφυγαν οι Τούρκοι από το χωριό Καντού, πήγαμε εκεί. _ Από τότε πήγα μόνο μια φορά. Ένιωσα πολλή λύπη που το είδα ερημωμένο Αντριάνα Κώστα _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής; _ Τη μέρα της εισβολής όλοι οι άντρες έλειπαν από το χωριό και μείνανε πίσω τα μικρά παιδιά, οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι. Μαζευτήκαμε όλοι σ ένα σπίτι στην άκρη του χωριού. Δε γνωρίζαμε τι γινότανε, παρά μόνο που ακούγαμε ένα μικρό ραδιόφωνο που είχαμε μαζί μας. Συχνά περνούσαν αεροπλάνα από πάνω μας, που έκαναν πολύ θόρυβο και ξεσπούσαμε στα κλάματα. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Δεν πήγα στον πόλεμο γιατί όταν πήγα στο στρατόπεδο δεν είχαν όπλα να μας δώσουν και μας διώξανε. _ Μήπως έχετε βοηθήσει με άλλο τρόπο; _ Όχι, γιατί με έπιασαν αιχμάλωτο. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε που δε θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Τη μέρα που συγκέντρωσαν οι Τούρκοι τους άντρες του χωριού και πήραν αιχμαλώτους! _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε σε μας τα παιδιά; _ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΣΧΗΜΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΕΥΧΟΜΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΞΑΝΑΓΙΝΕΙ ΠΟΤΕ!

Παναγιώτης Χειμώνας _ Μπορείτε να μας περιγράψετε, με λεπτομέρειες, τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Μαζέψαμε όλα μας τα πράγματα και τα φορτώσαμε πίσω γιατί πιστεύαμε ότι θα γυρίζαμε πίσω. Μόλις αδειάσαμε το σπίτι αρχίσαμε να κλαίμε. Μάλιστα τα ζώα μας έκλαιγαν! Μάλλον θα κατάλαβαν ότι θα φύγουμε _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _ Νιώθαμε απέραντη λύπη αλλά και αγωνία αφού δεν ξέραμε πού θα πάμε. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Μας πήραν σε ένα χώρο που ήταν γεμάτος παράγκες. Μπήκαμε σε μια από αυτές. _ Μέναμε για αρκετό καιρό στις παράγκες και μετά χτίσαμε ένα προσφυγικό σπίτι. _ Πήγαμε ξανά. Είδαμε, με μεγάλη μας λύπη, ότι έμειναν μόνο πέτρες. Στεναχωρηθήκαμε και το σκεφτόμασταν για μέρες. Παναγιώτης Χειμώνας _ Μπορείτε να μας περιγράψετε, με λεπτομέρειες, τη μέρα της εισβολής; _ Φύγαμε από το χωριό μας, τους Στύλλους Αμμοχώστου στις 14 Αυγούστου το μεσημέρι η ώρα 14:00. Άρχισαν τ αεροπλάνα ν ακούγονται από ψηλά και φοβηθήκαμε και φύγαμε. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _ Ήμασταν φοβισμένοι και λυπημένοι που φεύγαμε από το σπίτι μας και αφήναμε όλα τα πράγματά μας. Όλος ο κόσμος ήταν τρομαγμένος _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας;

_ Το πρώτο βράδυ το περάσαμε σε ένα σπίτι συγγενικό, στο χωριό Αχερίτου. _ Τους πρώτους μήνες μέναμε στο χωριό Ξυλοφάγου. Μέναμε όλοι μαζί σε ένα καφενείο και κοιμόμασταν στο πάτωμα. _ Πήγαμε δυο φορές αλλά δε βρήκαμε το σπίτι μας διότι το χάλασαν οι Τούρκοι. Ένιωσα μεγάλη συγκίνηση! Αντρέας Στυλιανού _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Τη μέρα της εισβολής φύγαμε από το σπίτι μας και από το χωριό μας και πήγαμε σε άλλο χωριό όπου είχε και άλλο κόσμο. Ήμασταν σε καταφύγια και πάρα πολύ φοβισμένοι. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φεύγατε; _ Εμείς όταν φεύγαμε ήμασταν φοβισμένοι και πιστεύαμε ότι δε θα ξαναβλέπαμε το σπίτι μας. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _Το πρώτο βράδυ που φύγαμε από το σπίτι μας το περάσαμε κάτω από τα δέντρα, μέσα στα χωράφια. _ Μέναμε στο χωριό μας εγκλωβισμένοι για δυο χρόνια. Μετά μας έφεραν τα Ηνωμένα Έθνη στις ελεύθερες περιοχές. Μας έδωσαν αντίσκηνα και μέναμε στο Κολόσσι για ένα χρόνο. Μετά βρήκαμε τούρκικα σπίτια στη Λεμεσό, όπου μείναμε αρκετά χρόνια. Ύστερα μας έδωσε η κυβέρνηση προσφυγικό σπίτι στο Κολόσσι, όπου μένουμε μέχρι σήμερα. _ Πήγαμε τρεις φορές όμως νιώσαμε πολύ άσχημα και πολύ αδικημένοι.

Αντρέας Στυλιανού _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής; _ Τη μέρα της εισβολής είχα καταταγεί στο στρατό, στη 33 η Μοίρα Καταδρομών. Έλαβα μέρος στις μάχες του Αγίου Ιλαρίωνα και εκεί έγινε η αποβίβαση στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Ναι, πολέμησα στα χωριά Άγιος Ιλαρίωνας και Άγιος Γεώργιος Κερύνειας. _ Μήπως είχατε βοηθήσει με άλλο τρόπο; _ Είχα βοηθήσει στον πόλεμο με τις αποστολές που είχε αναλάβει η ομάδα μου. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε και δε θα ξεχάσετε ποτέ; _ Είχα δει πολλούς στρατιώτες να σκοτώνονται και άλλους πολλούς να τραυματίζονται. _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά; _ Το μήνυμα που θέλω να αφήσω σε σας τα παιδιά είναι: ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ! Δέσποινα Μενοίκου _ Παππού, στον πόλεμο του 74 σε κάλεσαν να πολεμήσεις; _ Τότε ήμουνα 28 χρονών. Με κάλεσαν να υπερασπίσω την πατρίδα μου αλλά όπλα δεν είχαμε. _ Έχεις επισκεφθεί το κατεχόμενο χωριό σου ποτέ; _ Ναι! Με κάθε ευκαιρία το επισκέπτομαι. _ Σήμερα κρατάς κακία στους Τούρκους; _ Ναι, κρατάω λίγη κακία στους Τούρκους διότι μου έκλεψαν όχι μόνο την περιουσία μου αλλά τα νιάτα μου και τη ζωή μου. _ Ευχαριστώ πολύ, παππού! Δέσποινα Μενοίκου _ Γιαγιά, μπορείς να μου περιγράψεις τη μέρα που φύγατε από το

σπίτι σας; _ Ναι, μπορώ. Ήταν μια μέρα σαν τις άλλες αλλά εγώ νόμιζα ότι ήρθε το τέλος του κόσμου! _ Φύγατε αμέσως όταν ήρθαν οι Τούρκοι; _ Όχι παιδί μου, μείναμε δυο χρόνια εγκλωβισμένοι. Ήταν δύσκολα χρόνια. Πολλές φορές νόμιζα ότι θα μας σκότωναν! _ Έχουμε αγνοούμενους στη οικογένειά μας ή σκοτωμένους; _ Ευτυχώς δεν έχουμε εμείς αλλά άλλες οικογένειες έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους _ Ευχαριστώ πολύ, γιαγιά. Χρίστος Μικέλλης Η γιαγιά η Κυριακού την πρώτη μέρα της εισβολής έμεινε εγκλωβισμένη γιατί οι Τούρκοι έκλεισαν τους δρόμους. Εκεί στον Άγιο Ανδρόνικο Καρπασίας η γιαγιά έμεινε για δυο χρόνια. Έφυγε όταν έκανε αίτηση στα Ηνωμένα Έθνη. Όταν έφυγαν από το σπίτι, το κλείδωσαν και έδωσαν τα κλειδιά στους Τούρκους. Την πρώτη μέρα που έφυγε από το σπίτι ήταν φοβισμένη, ταλαιπωρημένη και ένιωθε ανασφάλεια. Το πρώτο βράδυ κοιμήθηκε έξω, πάνω σε ένα κάμπετ, μαζί με τα παιδιά της. Ένα από τα παιδιά είναι η μαμά μου. Για τρία χρόνια έμεινε σε αντίσκηνο και ο παππούς κάθε βράδυ του χειμώνα κρατούσε το αντίσκηνο, για να μην το πάρει ο αέρας, για να μην πέσει πάνω στα παιδιά και για να μην κρυώνουν. Η γιαγιά όταν πήγε στα κατεχόμενα, και είδε το σπίτι της χαλασμένο, έκλαιγε. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τα μάτια της γιαγιάς ήταν βουρκωμένα Σταύρος Χατζηματθαίου _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες τη μέρα της εισβολής; _ Όταν έγινε η εισβολή, το 1974, ήμουνα στο χωριό Δαυλός. Μας μάζεψαν οι Τούρκοι όλους τους συγχωριανούς στην εκκλησία του

χωριού. Όταν μαζεύτηκαν όλοι οι χωριανοί, ξαφνικά ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Οι Τούρκοι σκότωσαν ένα χωριανό. Μετά μάζεψαν μερικούς και τους πήραν αιχμάλωτους στην Τουρκία για 2 3 μήνες. _ Έχετε πολεμήσει κι εσείς; _ Εγώ προσωπικά δεν πολέμησα. Μας κάλεσαν όλους να πάμε να πολεμήσουμε. Πήγα κι εγώ, όπως όλοι στο χωριό Τρίκωμο. Εκεί όταν πήγαμε, εγώ ήμουν έφεδρος, 33 χρόνων. Μείναμε μια νύχτα στο Τρίκωμο και μετά μας άφησαν να φύγουμε γιατί δεν υπήρχαν όπλα για να μας δώσουν να πολεμήσουμε. Το κράτος μας είπε να επιστρέψουμε στα χωριά μας. _ Μήπως είχατε πολεμήσει με άλλο τρόπο; _ Τότε υπήρχε εκεχειρία στο χωριό και ήμασταν εγκλωβισμένοι για ένα χρόνο στο χωριό μου, μέχρι το 1975 όπου φύγαμε. _ Υπάρχει κάτι που είδατε ή ακούσατε τις μέρες του πολέμου που δε θα το ξεχάσετε ποτέ; _ Όσα όλοι περάσαμε εκείνες τις μέρες του πολέμου θα μας μείνουν πάντα αξέχαστα: φόβο, πανικό, πόνο, θλίψη και τόσα άλλα που είδαμε να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας, θα μείνουν για πάντα στη μνήμη μου μέχρι να πεθάνω _ Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσετε σε μας τα παιδιά σας; _ Το μήνυμα που θα θελα να δώσω στα παιδιά είναι πως ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΣΤΟ ΘΕΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΔΙΟΤΙ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΝΑ ΜΗΝ ΗΜΟΥΝΑ ΖΩΝΤΑΝΟΣ! Σταύρος Χατζηματθαίου _ Μπορείτε να μας περιγράψετε με λεπτομέρειες την ημέρα που φύγατε από το σπίτι σας; _ Ναι. Εγώ την ημέρα που έφυγα από το σπίτι μου έφυγα με ένα σχισμένο φόρεμα και χωρίς παπούτσια ούτε φωτογραφίες με τους συγγενείς μου. _ Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν φύγατε;

_ Καθώς έφευγα από το σπίτι μου έφευγα κλαίγοντας, έχοντας την έννοια τι θα απογίνουν τα μικρά μου μωρά από τους Τούρκους. _ Πώς περάσατε το πρώτο βράδυ μακριά από το σπίτι σας; _ Το πρώτο βράδυ, καθώς και τα περισσότερα βράδια που ακολούθησαν, δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε γιατί φοβόμασταν τους Τούρκους μη μας σκοτώσουν! _ Έμενα σε αντίσκηνο τους πρώτους μήνες, χωρίς φαγητό, χωρίς νερό. _ Ναι, έχω ξαναπάει στο σπίτι μου μια φορά μονάχα. Ένιωσα μεγάλη θλίψη και πόνο. Στεναχωρήθηκα και έκλαψα πάρα πολύ!