Διαγώνισμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γενικής Παιδείας ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 15/3/2015 Να συμπληρωθεί το παρακάτω φυλλάδιο με βάση τις οδηγίες σε κάθε θέμα. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Σας ευχόμαστε επιτυχία! ΘΕΜΑ Α Να αντιγράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς που αντιστοιχούν σε κάθε φράση ή πρόταση και δίπλα να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση που τις συμπληρώνει σωστά. Α.1. Ποιο από τα παρακάτω αποτελεί μηχανισμό που συμβάλλει στη διατήρηση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος όταν η θερμοκρασία είναι μικρότερη από 36,6 ο C; α. η διαστολή των αιμοφόρων αγγείων του οργανισμού. β. η συστολή των αιμοφόρων αγγείων του οργανισμού. γ. η έκκριση ιδρώτα. δ. τίποτα από τα παραπάνω. Α. 2. Ποιο από τα παρακάτω δεν υπάρχει στη δομή των ιών; α. η κάψα. β. το καψίδιο. γ. το έλυτρο. δ. οι πρωτεΐνες. Α. 3. Αντισώματα παράγονται από: α. τα Β-λεμφοκύτταρα. β. τα πλασματοκύτταρα. γ. τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης. δ. όλα τα προηγούμενα. Α.4. Οι πυραμίδες βιομάζας: α. είναι δυνατόν να εμφανίζονται ανεστραμμένες όταν στο οικοσύστημα υπάρχουν παρασιτικές τροφικές σχέσεις. β. απεικονίζουν το βάρος κάθε οργανισμού σε ένα οικοσύστημα. γ. απεικονίζουν τη μεταβολή της βιομάζας. δ. απεικονίζουν τη βιομάζα των παραγωγών, των καταναλωτών και των αποικοδομητών. Α.5. Ο Λαμάρκ υποστήριξε ότι: α. τα είδη παραμένουν σταθερά και αμετάβλητα. β. τα όργανα που συμβάλλουν στην προσαρμογή των οργανισμών στο περιβάλλον τελικά αναπτύσσονται και μεγαλώνουν.
γ. τα επίκτητα χαρακτηριστικά κληρονομούνται. δ. τα β και γ είναι σωστά. Μονάδες 5 χ 5 = 25 ΘΕΜΑ Β Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Β.1. Η θεωρία της εξέλιξης είναι πλέον αποδεκτή από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας και αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις γενικεύσεις της επιστήμης της Βιολογίας. Τι ονομάζεται θεμελιώδης γενίκευση για την επιστήμη και ποιες είναι οι θεμελιώδεις γενικεύσεις της Βιολογίας; Μονάδες 5 Β.2. Γιατί οι εξελικτικές διαδικασίες προωθούνται στους πληθυσμούς και όχι στα μεμονωμένα άτομα; Μονάδες 7 Β.3. Κάτω από ποιες προϋποθέσεις ορισμένοι μικροοργανισμοί αποτελούν φυσιολογική μικροχλωρίδα για τον άνθρωπο; Ποιος είναι ο ρόλος της φυσιολογικής μικροχλωρίδας; Μονάδες 5 Β.4. Σε ένα λιμναίο οικοσύστημα καταλήγουν λιπάσματα από γειτονικούς αγρούς παρασυρόμενα από το νερό της βροχής. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της δραστηριότητας των αποικοδομητών σε αυτό το οικοσύστημα; Τι μπορείτε να πείτε για τη συγκέντρωση του οξυγόνου και της αμμωνίας στα νερά αυτής της λίμνης; ΘΕΜΑ Γ Κάποιο παθογόνο βακτήριο καταφέρνει να εισέλθει μέσω του δέρματος στο αίμα ενός ανθρώπου και να προκαλέσει ασθένεια. Γ.1. Η ασθένεια αυτή μπορεί να θεωρηθεί λοιμώδης; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Γ.2. Να περιγράψετε τη δομή ενός βακτηριακού κυττάρου. Μονάδες 4 Γ.3. Ποιος είναι ο ρόλος των μακροφάγων στην αντιμετώπιση του βακτηρίου; Προκειμένου να χορηγηθεί στον ασθενή το κατάλληλο φάρμακο, οι γιατροί του παίρνουν αίμα, απομονώνουν το βακτήριο και το καλλιεργούν στο εργαστήριο, μέσα σε κατάλληλο θρεπτικό υλικό. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας
προστίθενται στο θρεπτικό υλικό τα αντιβιοτικά Χ και Ψ, τις χρονικές στιγμές που φαίνονται στο παρακάτω σχήμα. Γ.4. Να εξηγήσετε ποιο από τα δύο αντιβιοτικά θα χορηγήσουν οι γιατροί στον ασθενή. Μονάδες 9 ΘΕΜΑ Δ Χρησιμοποιώντας στοιχεία από το τροφικό πλέγμα που ακολουθεί και τον αντίστοιχο πίνακα να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Είδος Ποώδη φυτά Αφίδες Πληθυσμός Χιλιάδες Εκατοντάδες Σαλιγκάρια 80 Σκαθάρια 10 Γυμνοσάλιαγκες 30 Σαρανταποδαρούσες 20 Βάτραχοι 6 Δ.1. Να γράψετε τις τροφικές αλυσίδες που σχηματίζονται στο παραπάνω πλέγμα Δ.2. Να κατατάξετε τους οργανισμούς σε όλα τα δυνατά τροφικά επίπεδα
Δ.3. Να σχεδιάσετε την τροφική πυραμίδα πληθυσμού των οργανισμών του οικοσυστήματος Δ.4. Να επιλέξετε από τις ακόλουθες επιλογές τη μορφή που θα έχει η πυραμίδα ενέργειας του οικοσυστήματος. Να εξηγήσετε την επιλογή σας. Δ.5. Εάν η ενέργεια που εμπεριέχεται στους βατράχους είναι 20 kj να υπολογίσετε την ενέργεια που εμπεριέχεται στα ποώδη φυτά του οικοσυστήματος (χωρίς αιτιολόγηση) Δ.6. Να ορίσετε την έννοια της τροφικής πυραμίδας και του τροφικού επιπέδου. Δίνεται το παρακάτω σχεδιάγραμμα: Μονάδες 4 Δ.7. Να γράψετε τα ονόματα των διαδικασιών που αντιστοιχούν στις θέσεις Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ και το όνομα του συστατικού του εδάφους που αντιστοιχεί στη θέση Ψ. Μονάδες 7
Διαγώνισμα προσομοίωσης ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου 9/4/2015 ΘΕΜΑ Α Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε με κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Α.1. Η σταθερή περιοχή ενός αντισώματος... α. έχει την ίδια αλληλουχία στα αντισώματα που παράγονται εναντίον παρόμοιων αντιγόνων β. είναι διαφορετική σε κάθε κατηγορία αντισωμάτων γ. είναι η περιοχή σύνδεσης με το αντιγόνο δ. έχει την ίδια αλληλουχία αμινοξέων σε όλα τα αντισώματα Α.2. Τα βακτήρια... α. είναι μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι μικροοργανισμοί β. είναι πάντα παθογόνα εφόσον παρασιτούν σε κάποιον οργανισμό γ. είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί δ. μπορεί να διαθέτουν κάψα, μαστίγια ή βλεφαρίδες Α.3. Το νερό απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα: α. παράλληλα με τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα από τα φυτά β. με τις κατακρημνίσεις, δηλ. τη βροχή, το χιόνι κτλ. γ. μόνο όταν έχει πολλή ζέστη δ. με τη διαπνοή των ετερότροφων και την αναπνοή των αυτότροφων οργανισμών ε. μόνο τα α και β είναι σωστά Α.4. Ένα τροφικό επίπεδο: α. δείχνει τη ροή της ενέργειας από τους παραγωγούς προς τους αποικοδομητές β. απεικονίζει τις ποσοτικές τροφικές σχέσεις μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών γ. απεικονίζει τον «αριθμό των βημάτων» που απέχουν οι οργανισμοί από τον ήλιο δ. όλα τα παραπάνω
Α.5. Ο Δαρβίνος ονόμασε το κριτήριο της επιβίωσης των ατόμων με τα ευνοϊκά χαρακτηριστικά... α. τεχνητή γονιμοποίηση β. φυσική επιλογή γ. ποικιλομορφία των ειδών δ. τεχνητή επιλογή Μονάδες 5 x 5 = 25 ΘΕΜΑ Β Β.1. Ποια είναι τα δευτερογενή λεμφικά όργανα; Ποια διαδικασία πραγματοποιείται σ αυτά; Μονάδες 5 Β.2. Ένας άνθρωπος μολύνεται από ένα παθογόνο βακτήριο που παράγει μία εξωτοξίνη. Στον άνθρωπο αυτό δεν εκδηλώνεται ασθένεια. Να εξηγήσετε τους πιθανούς λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος αυτός δεν νοσεί. Μονάδες 9 Β.3. Τι είναι η λυσοζύμη και ποιος είναι ο ρόλος της; Μονάδες 4 Β.4. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του μεσογειακού οικοσυστήματος (μονάδες 4); Πως ανακάμπτει ένα μεσογειακό οικοσύστημα μετά τη φωτιά (μονάδες 3); Μονάδες 7 ΘΕΜΑ Γ Σε ένα αυτότροφο υδάτινο οικοσύστημα μελετήθηκαν τέσσερα είδη οργανισμών Α, Β, Γ, Δ, οι οποίοι σχηματίζουν μια τροφική αλυσίδα. Κάθε ένα από τα διαφορετικά είδη οργανισμών αποτελεί ένα τροφικό επίπεδο. Ολοι οι οργανισμοί κάθε τροφικού επιπέδου τρέφονται αποκλειστικά με οργανισμούς του προηγούμενου τροφικού επιπέδου. Από μετρήσεις που έγιναν στο παραπάνω οικοσύστημα βρέθηκε μικρή συγκέντρωση του εντομοκτόνου DDT στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών και πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση DDT στο τροφικό επίπεδο των καταναλωτών τρίτης τάξης.
Γ.1. Ποιο είδος οργανισμών είναι παραγωγοί, καταναλωτές πρώτης τάξης, καταναλωτές δεύτερης τάξης και καταναλωτές τρίτης τάξης; (Μονάδες 4). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (Μονάδες 4) Γ.2. Εάν η ενέργεια που περιέχεται στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών είναι 4.10 8 kj, να υπολογίσετε την ενέργεια που χάνεται μεταξύ δεύτερου και τρίτου τροφικού επιπέδου (Μονάδες 5), αναφέροντας τους λόγους στους οποίους οφείλονται οι απώλειες αυτής της ενέργειας () Μονάδες 11 Γ.3. Πως εξηγείται η αύξηση στη συγκέντρωση του DDT στο τροφικό επίπεδο των καταναλωτών τρίτης τάξης σε σχέση με τη μικρή συγκέντρωση του DDT στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών; ΘΕΜΑ Δ Σε µια βραχονησίδα του Αιγαίου, ένας πληθυσµός από αγριοκάτσικα διατηρεί σταθερό τον αριθµό των ατόµων του παρά το γεγονός ότι κάθε χρόνο γεννιούνται πολλά νέα άτοµα. Δ.1. Πώς εξηγείτε, µε βάση τη θεωρία του αρβίνου, τη διατήρηση των ατόµων του πληθυσµού σε σταθερό αριθµό; Δ.2. Τι παρατηρείτε στον πληθυσµό των αγριοκάτσικων όσον αφορά την οµοιοµορφία των ατόµων και πώς σχετίζετε την παρατήρησή σας µε τις διαδικασίες της φυσικής επιλογής; Δ.3. Ο βασικός περιοριστικός παράγοντας στη παραπάνω βραχονησίδα, είναι η ξηρασία. Τα ζώα που δεν αντέχουν σε συνθήκες έλλειψης νερού δεν επιβιώνουν στη βραχονησίδα. Μια φιλοζωική οργάνωση εγκαθιστά στο νησί ποτίστρες και µεταφέρει τακτικά σ' αυτές γλυκό νερό. Τι θα συµβεί -βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα- στον αριθµό των ατόµων του πληθυσµού και γιατί; Μονάδες 9