Παγκοσμιοποίηση «Κάθομαι σε ένα τραπέζι από μαόνι που προέρχεται από τις Ονδούρες. Το χαλί πάνω στο οποίο βρίσκεται έχει κατασκευαστεί στο Kidderminster (Β.Δ. Αγγλία) από μαλλί φερμένο από έναν ναυτικό από το River Plate (ποταμός μεταξύ Αργεντινής και Ουρουγουάης) ή τη Νέα Νότια Ουαλία (Ν.Δ. Αυστραλία). Το τσάι στο φλιτζάνι από πορσελάνη Βερολίνου προήλθε από την Κίνα ή το Ασσάμ (Β.Α. Ινδία), ο καφές από την Ιάβα (νησί Ινδονησίας), η ζάχαρη από την Κάτω Σαξονία (N.Δ. Γερμανία), τη Βραζιλία ή την Κούβα. Καπνίζω καπνό από το Πόρτο Ρίκο στην πίπα μου, για το σωλήνα της οποίας χρησιμοποιήθηκε ξύλο Ουγγαρίας, ενώ το υλικό για το μπολ από σήπιο που σκαλίστηκε στη Θουριγκία (Κ. Γερμανία) εκσκάφθηκε στη Μικρά Ασία, το κεχριμπαρένιο στόμιο προήλθε από τη Βαλτική Θάλασσα και το ασήμι του σκελετού από τα ορυχεία του Erzgebirge (Ν.Δ. Γερμανία), του Harz (Ν. Σαξονία Γερμανία) ή ίσως από το Potosi (Περού)» (αναφέρεται στο Sheppard & Barnes (2000, 3).
Τρία επίπεδα περιοχών στην Ε.Ε Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS) NUTS 1 (Διαμέρισμα) Πληθυσμός 3-7 εκατ. NUTS 2 (Περιφέρειες) Πληθυσμός μεταξύ 800.000 3 εκατ. NUTS 3 (Νομοί) - Πληθυσμός μεταξύ 150.000 800.000 Έκταση Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν μόνον 2 επίπεδα, οπότε κάποια από τα 3 NUTS από αυτά αντιστοιχούν σε υπαρκτές εθνικές δομές, άλλα όχι (π.χ. Η Ελλάδα δεν έχει NUTS 1, η Γερμανία δεν έχει NUTS 2)
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις Υπάρχουν πολλών ειδών ανισότητες και συνεπώς πολλοί τρόποι μέτρησης (π.χ. Φτωχοί-πλούσιοι, περισσότερο ή λιγότερο μορφωμένοι και νέοι γέροι) Ενδιαφέρουν οι ανισότητες που είναι χρήσιμες για την άσκηση πολιτικών: Άρα, κατά τεκμήριο ενδιαφέρουν οι οικονομικές και οι κοινωνικές ανισότητες. Οι ανισότητες είναι σχετική έννοια εξαρτώνται πάντοτε από το πλαίσιο αναφοράς. Ανισότητες μεταξύ: χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο 1: 570 χωρών στο εσωτερικό ΕΕ-27 1: 7,6 Περιφερειών στο εσωτερικό ΕΕ-27 1: 10 Περιφερειών στο εσωτερικό Ελλάδας 1: 2,2 Νομών στο εσωτερικό Ελλάδας 1: 3,2
ΑΕΠ/κεφαλή σε $, 2003 226 χώρες 1:570 Παγκόσμιος μ.ό. 5.747 Αναπτυγμένες χώρες 29.784 Αναπτυσσόμενες χώρες 3.376 Λιγότερο αναπτυγμένες χώρες 43 χώρες 133 χώρες 50 χώρες 1 Luxembourg 57.379 Bermuda 51990 Equatorial Guinea 5915 2 Norway 48880 British Virgin Islands 46567 Tuvalu 2265 3 Switzerland 43486 Cayman Islands 40018 Maldives 2259 4 Liechtensten 43485 Qatar 34684 Samoa 1809 5 Denmark 39497 China, Hong Kong SAR 22618 Cape Verde 1766 6 Ireland 38864 United Arab Emirates 22130 Myanmar 1174 7 San Marino 38407 Singapore 21195 Vanuatu 1142 8 United States 36924 Puerto Rico 20812 Djibouti 885 9 Iceland 36329 Aruba 20100 Kiribati 786 10 Sweden 33925 French Polynesia 17919 Angola 725 11 Japan 33819 China, Macao SAR 17006 Senegal 641 12 Netherlands 31759 New Caledonia 16751 Lesotho 594 13 Austria 31187 Bahamas 14463 Solomon Islands 568 14 Finland 31069 Kuwait 13641 Benin 521 15 United Kingdom 30355 Netherlands Antilles 13260 Yemen 484
Turkey 3418 Malawi 158 Panama 3400 Somalia 155 Argentina 3375 Dem. Rep. of the Congo 107 Belize 3364 Ethiopia 91 Dominica 3282 Burundi 86 Uruguay 3274 Saint Vincent and the Grenadines 3137 Turkmenistan 3078 Russian Federation 3026 Venezuela 2994 Jamaica 2802 Cuba 2762 Fiji 2761 Brazil 2700 Tunisia 2561 Romania 2550 Bulgaria 2533 Dominican Republic 2408 Namibia 2307 El Salvador 2302
Ανισότητες μεταξύ κρατών στην Ε.Ε-27, 2004 Οικονομικά στοιχεία 1 : 7,6 Περιοχή Κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ-27=100) Μέση ετήσια αύξηση ΑΕΠ (1995-2004) Ανεργία ΕΕ-27 100 2,3 9 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 251 4,6 4,5 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 141 7,6 4,3 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 130 2,6 4,7 ΑΥΣΤΡΙΑ 129 2,2 5,2 ΕΛΛΑΔΑ 84,6 3,8 10 ΠΟΛΩΝΙΑ 50 4,3 17,7 ΛΕΤΟΝΙΑ 45,5 6,4 9 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 34 1,6 7,2 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 33 1,9 10
Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν κατά κεφαλήν, Ελλάδα 1970-2005 (σε τρέχουσες τιμές) 61,3 : 136 1 : 2,2 Περιφέρειες Αν. Μακ/νίας - Θράκης Κεντρ. Μακεδονίας Δυτικής Μακεδονίας ΑΠΠ/ κεφα λή 1970 1980 1988 1999 2001 2005 Ελλά δ =100 ΑΠΠ/κε φαλή Ελλάδ α =100 ΑΠΠ/κ εφαλή Ελλάδα =100 ΑΠΠ/κ εφαλή Ελλάδ α =100 ΑΠΠ/κε φαλή Ελλάδ α =100 ΑΠΠ/κε φαλή 57 65,9 354 76,3 1.622 84 7.847 92,9 9.702 72 11.800 65,8 80 92,7 447 96,4 1.900 98,5 8.241 97,5 11.331 84,1 14.490 80,9 67 77,9 412 88,8 1.961 101,6 7.800 92,3 10.692 79,4 14.363 80,1 Ηπείρου 51 59,5 324 69,8 1.425 73,8 6.454 76,4 10.500 78 12.769 71,3 Θεσσαλίας 65 75,8 415 89,4 1.772 91,8 7.290 86,3 10.478 77,8 13.727 76,6 Ιονίων Νήσεων Δυτ. Ελλάδας Στερεάς Ελλάδας 65 75,1 354 76,3 1.790 92,8 8.427 99,7 12.427 92,3 13.925 77,7 Ελλάδ α =100 70 80,8 392 84,6 1.603 83,1 6.849 81 9.154 68 10.986 61,3 95 110,6 621 133,8 2.369 122,8 7.499 88,7 15.564 115,6 19.032 106,2 Αττικής 111 129,1 510 110 1.972 102,2 9.936 117,6 17.128 127,2 24.372 136 Πελοποννήσο υ Βορείου Αιγαίου Νοτίου Αιγαίου 72 84,1 445 95,9 1.838 95,3 6.500 76,9 11.841 87,9 15.703 87,6 60 69,7 308 66,4 1.429 74 7.777 92 9.736 72,3 12.299 68,6 68 79,5 391 84,3 2.170 112,5 10.517 124,5 15.620 116 17.553 98 Κρήτης 66 76,5 378 81,6 1.800 93,3 8.729 103,3 12.333 91,6 15.258 85,1 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 86 100 464 100 1.930 100 8.450 100 13.467 100 17.921 100 7
Περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα, (2001-2004) Περιοχή Κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ-15=100) Κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ-27 =100) Κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ-27 =100) 2004 ΕΕ-15 100 115 - ΕΛΛΑΔΑ 67,1 77,2 84,6 ΑΝ. ΜΑΚ-ΘΡΑΚΗ 53,4 61,4 56,7 Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 67,1 77,2 68,2 Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 68,7 79 62,7 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 60,2 69,2 66,3 ΗΠΕΙΡΟΣ 54 62,1 67,5 ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 59,9 68,9 76,7 Δ. ΕΛΛΑΔΑ 52,7 60,6 54,5 ΣΤ.ΕΛΛΑΔΑ 94,9 109 86,1 ΠΕΛ/ΝΗΣΟΣ 63,9 73,5 69 ΑΤΤΙΚΗ 71,2 81,9 112,7 Β. ΑΙΓΑΙΟ 62 71,3 60,6 Ν. ΑΙΓΑΙΟ 76,5 88 101,9 ΚΡΗΤΗ 64,4 74 80,5
Περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα, Δείκτες Ε&Τ και εκπαίδευσης (2005) Περιοχή Κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ-27=100) Δαπάνες Ε&Τ (%ΑΕΠ) Τριτοβάθμια εκπαίδ. (%επί 25-64) ΕΕ-27 100 1,9 22,4 ΕΛΛΑΔΑ 84,6 0,6 20,6 ΑΝ. ΜΑΚ-ΘΡΑΚΗ 56,7 0,5 15,4 Κ. ΜΑΚ. 68,2 0,6 21,4 Δ. ΜΑΚ 62,7 0,1 17,5 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 66,3 0,3 18,5 ΗΠΕΙΡΟΣ 67,5 0,9 19 ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 76,7 0,1 12,2 Δ. ΕΛΛΑΔΑ 54,5 0,9 16,3 ΣΤ.ΕΛΛΑΔΑ 86,1 0,2 14 ΠΕΛ/ΝΗΣΟΣ 69 0,4 15 ΑΤΤΙΚΗ 112,7 0,7 25,3 Β. ΑΙΓΑΙΟ 60,6 0,2 16 Ν. ΑΙΓΑΙΟ 101,9 0,1 11,6 ΚΡΗΤΗ 80,5 1,0 19,6
NUTS III Kατά κεφαλή ευρώ Ταξι Ποσοστό του Μ.Ο. νόμ ηση Ε.Ε-27 Ε.Ε-15 Κατά κεφαλή ευρώ Ταξι νόμ Ποσοστό του Μ.Ο. ηση Ε.Ε-27 Ε.Ε-15 ΕΕ15 26.652 119.0 100.0 Αχαίας 13.600 25 60.3 51.0 ΕΕ27 22.500 100.0 84.4 Καβάλας 13.400 26 59.5 50.3 Ελλάδα 17.800 79.2 66.8 Κέρκυρας 13.400 26 59.6 50.3 Βοιωτία 30.000 1 133.6 112.6 Θεσπρωτία 13.300 28 59.1 49.9 Αττική 24.100 2 107.2 90.4 Φωκίδας 13.100 29 58.2 49.2 Κυκλάδες 19.400 3 86.2 72.8 Ημαθίας 13.000 30 58.0 48.8 Κορινθία 18.600 4 82.9 69.8 Φλώρινας 12.800 31 57.1 48.0 Ζάκυνθος 17.800 5 79.2 66.8 Λευκάδας 12.800 31 56.7 48.0 Αρκαδία 17.300 6 77.0 64.9 Καστοριάς 12.700 33 56.3 47.7 Δωδεκάννησα 16.900 7 75.1 63.4 Πρέβεζας 12.700 33 56.4 47.7 Κοζάνη 16.300 8 72.4 61.2 Σάμος 12.400 35 55.2 46.5 Λασίθι 16.300 8 72.4 61.2 Ξάνθης 12.300 36 54.6 46.1 Χανίων 16.300 8 72.5 61.2 Μεσσηνίας 12.200 37 54.2 45.8 Θεσ/νίκης 16.000 11 71.2 60.0 Λέσβου 12.200 37 54.1 45.8 Φθιώτιδας 15.600 12 69.3 58.5 Πιερίας 11.700 39 52.0 43.9 Ηρακλείου 15.500 13 69.0 58.2 Πέλλας 11.500 40 50.9 43.1 Ρεθύμνης 15.400 14 68.4 57.8 Τρικάλων 11.200 41 49.7 42.0 Μαγνησίας 15.300 15 67.9 57.4 Αιτωλ/ανας 11.000 42 49.0 41.3 Κεφαληνίας 14.800 16 65.7 55.5 Λακωνίας 11.000 42 49.0 41.3 Ιωαννίνω 14.700 17 65.5 55.2 Αρτας 10.800 44 47.9 40.5 Λάρισας 14.500 18 64.5 54.4 Ροδόπης 10.700 45 47.5 40.1 Εύβοιας 14.400 19 64.1 54.0 Δράμας 10.600 46 46.9 39.8 Αργολίδας 14.300 20 63.6 53.7 Καρδίτσας 10.500 47 46.7 39.4 Κιλκίς 14.200 21 63.0 53.3 Σερρών 10.300 48 45.9 38.6 Χαλκιδικής 14.000 22 62.4 52.5 Ευρυτανίας 10.300 48 46.0 38.6 Γρεβενών 13.800 23 61.3 51.8 Ηλείας 9.900 50 44.1 37.1 Χίου 13.800 23 61.4 51.8 Εβρου 9.300 51 41.5 34.9 10 Η κατανομή του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ για τους 51 νομούς (2005): σύγκριση με μέσο όρο ΕΕ-15 και ΕΕ-27 9.300:30.000 1:3,2
Έννοιες Περιοχή Περιφέρειες Ομοιογενείς Πολικές Διοικητικές/ προγραμματισμού/ Σχεδιασμού
Χώρος (space) Τόπος (place) Μη τόποι Εικονικοί χώροι
Οι τόποι δεν έχουν αυθεντικά χαρακτηριστικά Οι τόποι διαρκώς μεταβάλλονται: Οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες επηρεάζονται από το τοπίο αλλά ταυτόχρονα και οι ίδιες το επηρεάζουν