ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 14 06 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ Α A1. δ A2. γ A3. α A4. β A5. δ ΘΕΜΑ B Β1. α. Α.Α(F) < A.A(Na) < A.A(K) Η ατομική ακτίνα σε μία περίοδο του περιοδικού πίνακα αυξάνει από δεξιά προς τα αριστερά λόγω μείωσης του δραστικού πυρηνικού φορτίου και σε μία ομάδα του περιοδικού πίνακα από πάνω προς τα κάτω λόγω αύξησης του αριθμού των στιβάδων. β. To Cr βρίσκεται στην 4 η περίοδο και στην 6 η ομάδα του περιοδικού πίνακα οπότε ο ατομικός του αριθμός είναι 24. Η ηλεκτρονιακή του δομή είναι: 24Cr: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 4 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 5 4s 1 O Fe βρίσκεται στην 4 η περίοδο και στην 8 η ομάδα του περιοδικού πίνακα οπότε ο ατομικός του αριθμός είναι 26. Η ηλεκτρονιακή του δομή είναι: 26Fe: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 6 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2 Η ηλεκτρονιακή δομή του 26 Fe 2 είναι: 26Fe 2 : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 γ. Τα ιόντα με φορτίο -1 που είναι ισοηλεκτρονιακά με το πλησιέστερο ευγενές αέριο είναι τα Η -, F - και Cl -.. Β2. α. Έχουμε ανάμιξη διαλυμάτων ουσιών που αντιδρούν πλήρως μεταξύ τους. HCO CH 3 ΝΗ 2 HCOOΝΗ 3 CH 3 HCOOΝΗ 3 CH 3 HCOO - CH 3 ΝΗ 3 CH 3 ΝΗ 3 Η 2 Ο CH 3 ΝΗ 2 Η 3 Ο με Κa = 10-10 HCOO - Η 2 Ο HCO - με Κb = 10-10 Σελίδα 1 από 6
Άρα το διάλυμα που προκύπτει είναι ουδέτερο. β. Έχουμε ανάμιξη διαλυμάτων ουσιών που αντιδρούν πλήρως μεταξύ τους. HCO Νa HCOONa HCOONa HCOO - Na Na Η 2 Ο X HCOO - Η 2 Ο HCO - με Κb = 10-10 Άρα το διάλυμα που προκύπτει είναι αλκαλικό. Β3. Το διάγραμμα ii) Από το νόμο αραίωσης του Ostwald γνωρίζουμε ότι όσο αυξάνει η συγκέντρωση ενός διαλύματος μειώνεται ο βαθμός ιοντισμού του ασθενούς οξέος. Β4. α. Η αντίδραση είναι εξώθερμη γιατί η ενθαλπία των προϊόντων είναι μικρότερη από την ενθαλπία των αντιδρώντων. β. i. ΔΗ = -(β α) = -348 209 = -139 KJ/mol ii. Η ενέργεια ενεργοποίησης της αντίδρασης Ν 2 Ο(g) NO(g) N 2 (g) NO 2 (g) είναι 209 ΚJ/mol iii. Η ενέργεια ενεργοποίησης της αντίδρασης N 2 (g) NO 2 (g) Ν 2 Ο(g) NO(g) είναι 348 ΚJ/mol. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Mr(C v H 2v O) = 58 ή 12ν 2ν 16 = 58 ή 14ν = 42 ή ν = 3 Άρα ο μοριακός τύπος είναι C 3 H 6 O. Αφού αντιδρά με το αντιδραστήριο Tollens είναι αλδεΰδη άρα ο συντακτικός τύπος είναι CH 3 CH 2 CH=O. Η χημική εξίσωση της χημικής αντίδρασης που πραγματοποιείται είναι: CH 3 CH 2 CH=O 2ΑgNO 3 3NH 3 H 2 O CH 3 CH 2 COONH 4 2Ag 2NH 4 NO 3 Γ2. Οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α έως Μ είναι οι εξής: Α: CH 3 CH = CH 2 Β: CH 3 CHCH 3 Γ: Δ: CN E: CH 2 =CCOOCH 3 CH 3 CCH 3 O CH 3 CCH 3 CH 3 Γ3. α: CH 3 CH = CH 2 H 2 O CH 3 CHCH 3 CH 3 CH = CH 2 H 2 O CH 3 CH 2 CH 2 Σελίδα 2 από 6
5 CH 3 CHCH 3 2KMnO 4 3H 2 SO 4 CH 3 CCH 3 2MnSO 4 K 2 SO 4 8H 2 O 5CH 3 CH 2 CH 2 4KMnO 4 6H 2 SO 4 O 5CH 3 CH 2 CO 4MnSO 4 2K 2 SO 4 11H 2 O CH 3 CHCH 3 4I 2 6Na CH 3 COONa CHI 3 5NaI 5H 2 O β: Βρίσκουμε τα mol του C 3 H 6 mol(c 3 H 6 ) = 6,3/42 = 5 Έστω n 1 mol του C 3 H 6 μετατρέπονται προς 2-προπανόλη και n 2 mol του C 3 H 6 μετατρέπονται προς 1-προπανόλη. CH 3 CH = CH 2 H 2 O CH 3 CHCH 3 n 1 mol n 1 mol CH 3 CH = CH 2 H 2 O CH 3 CH 2 CH 2 n 2 mol n 2 mol 1o μέρος Περιέχει 0,5 n 1 mol 2-προπανόλης και 0,5 n 2 mol 1-προπανόλης. Με το όξινο διάλυμα του ΚΜnO 4 αντιδρούν και οι δύο αλκοόλες: 5 CH 3 CHCH 3 2KMnO 4 3H 2 SO 4 CH 3 CCH 3 2MnSO 4 K 2 SO 4 8H 2 O 5 mol 0,5n 1 mol 2 mol 0,2n 1 mol O 5CH 3 CH 2 CH 2 4KMnO 4 6H 2 SO 4 5 mol 0,5n 2 mol 4 mol 0,4n 2 mol 5CH 3 CH 2 CO 4MnSO 4 2K 2 SO 4 11H 2 O 0,2 n 1 0,4 n 2 = CV ή n 1 2n 2 = 4 (1) 2o μέρος Περιέχει 0,5 n 1 mol 2-προπανόλης και 0,5 n 2 mol 1-προπανόλης. Με το αλκαλικό διάλυμα του ιωδίου αντιδρά μόνο η 2-προπανόλη. Βρίσκουμε τα mol του CΗΙ 3. mol(cηι 3 ) = 19,7/394 = 0,05 Σελίδα 3 από 6
CH 3 CHCH 3 4I 2 6Na CH 3 COONa CHI 3 5NaI 5H 2 O 0,5n 1 mol 0,5n 1 mol Προφανώς 0,5 n 1 = 0,05 ή n 1 = mol και από την 1 βρίσκουμε n 2 = 0,02 mol Από τα 5 mol C 3 H 6 αντέδρασαν τα 2 mol Από τα 100 mol C 3 H 6 αντέδρασαν τα x mol Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 80 mol άρα το ποσοστό είναι 80 %. ΘΕΜΑ Δ Δ1. α. Η 2 Ο 2 (aq) 2HI(aq) I 2 (s) 2H 2 O(l) β. Οξειδωτικό σώμα είναι το Η 2 Ο 2. Αναγωγικό σώμα είναι το ΗΙ. γ. Στα 100 διαλύματος υπάρχουν 17 g Η 2 Ο 2 Στα 400 διαλύματος υπάρχουν x g Η 2 Ο 2 Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 34 g Η 2 Ο 2 ή 2 mol. Η 2 Ο 2 (aq) 2HI(aq) I 2 (s) 2H 2 O(l) 2 mol 2 mol Άρα παράγονται 2 mol I 2. Δ2. Κάνουμε πινακάκι: Mol Η 2 (g) I 2 (g) 2ΗΙ(g) Αρχικά 0,5 0,5 - Αντιδρούν x x - Παράγονται - - x Χ.Ι 0,5 - x 0,5 x 2x Από την έκφραση της Kc βρίσκουμε, κάνοντας αποτετραγωνισμό, x = 0,4 mol άρα στην Χ.Ι έχουμε: mol H 2, mol και 0,8 mol HI. Δ3. α. Η θέση της Χημικής Ισορροπίας δεν επηρεάζεται. β. Το ΝΗ 4 Ι ως στερεό που είναι δεν συμμετέχει στην έκφραση της Kc με αποτέλεσμα η αφαίρεση μικρής ποσότητας από αυτό να μην επηρεάζει τη θέση της χημικής ισορροπίας. Δ4. Έχουμε διάλυμα του ασθενούς ηλεκτρολύτη ΝΗ 3 : Σελίδα 4 από 6
mol / L NH 3 Η 2 Ο NH 4 - Αρχικά C(NH 3 ) - - Ιοντίζονται x - - Παράγονται - x x Τελικά C(NH 3 ) - x x x Αφού ph = 11 ή p = 3 ή x = 10-3 M. Από την έκφραση της Kb βρίσκουμε Kb = 10-5. Έχουμε ανάμιξη ουσιών που αντιδρούν μεταξύ τους. Βρίσκουμε τα mol της καθεμίας: mol(νη 3 ) =. = 0,01 mol(ηi) = n mol NH 3 HI NH 4 I Αρχικά 0,01 n - Αντιδρούν y y - Παράγονται - - y Τελικά 0,01 - y n - y y Aφού το τελικό διάλυμα έχει ph = 9 αντιδρά όλη η ποσότητα του ΗΙ γιατί σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση το ph θα ήταν μικρότερο από 7. Άρα n y = 0 ή y = n. Στο τελικό διάλυμα έχουμε ΝΗ 3 και ΝΗ 4 I με συγκεντρώσεις: C(ΝΗ 3 ) = 0,01 - n n και C(ΝΗ 4 I) = αντι5στοιχα Από την εξίσωση των Henderson-Hasselbalch βρίσκουμε n = 0,005 mol HI. Δ5. α. Στο διάλυμα έχουμε ΝΗ 4 Ι με συγκέντρωση: C(ΝΗ 4 I) = 0,01 η. C(ΝΗ 4 I) = Μ mol / L ΝΗ 4 Ι ΝΗ 4 l - Αρχικά C(ΝΗ 4 l) - - Τελικά - C(ΝΗ 4 l) C(ΝΗ 4 l) mol / L ΝΗ 4 Η 2 Ο ΝΗ 3 Η 3 Ο Αρχικά C(ΝΗ 4 l) - - Ιοντίζονται z - - Παράγονται - z z Τελικά C(ΝΗ 4 l) - z z z Η Ka(ΝΗ 4 ) = 10-9. Από την έκφραση της Ka λαμβάνοντας τις κατάλληλες προσεγγίσεις βρίσκουμε z = 10-5 M και ph = 5. Σελίδα 5 από 6
β. Έχουμε ανάμιξη ουσιών που αντιδρούν μεταξύ τους. Βρίσκουμε τα mol της καθεμίας: mol(νη 4 Ι) = 0,01 mol(νaοη) = n mol NH 4 I Na NH 3 NaI H 2 O Αρχικά 0,01 n - - Αντιδρούν κ κ - - Παράγονται - - κ κ Τελικά 0,01 - κ n - κ κ κ Από τα δεδομένα του θέματος δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε ποιο αντιδρών είναι σε έλλειψη και ποιο σε περίσσεια. Θα κάνουμε διερεύνση. Έστω ότι έχουμε πλήρη αντίδραση οπότε: 0,01 κ = 0 και n κ = 0 άρα n = 0,01 mol. Στο τελικό διάλυμα έχουμε ΝΗ 3 με συγκέντρωση C(NH 3 ) Τ = Μ. mol / L NH 3 Η 2 Ο NH 4 - Αρχικά C(NH 3 ) Τ - - Ιοντίζονται λ - - Παράγονται - λ λ Τελικά C(NH 3 ) Τ - λ λ λ Από την έκφραση της Kb βρίσκουμε λ = 10-3 Μ, p = 3 και ph = 11. Άρα προφανώς δεν έχουμε πλήρη αντίδραση και προφανώς δεν περισσεύει Na γιατί το ph θα ήταν μεγαλύτερο του 11. Άρα περισσεύει ΝΗ 4 Ι οπότε στο διάλυμα που προκύπτει έχουμε ΝΗ 3 και ΝΗ 4 I με συγκεντρώσεις: C(ΝΗ 4 I) = 0,01 - n και C(ΝΗ 3 ) = n αντι5στοιχα. ph = 9 ή p = 5. Από την εξίσωση των Henderson-Hasselbalch βρίσκουμε n = 0,005 mol Na. Σελίδα 6 από 6