: Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις Συντάξεις. Τι αποφασίζουν τα Δικαστήρια!

2010-2017: Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις Συντάξεις. Τι αποφασίζουν τα Δικαστήρια! www.bcla.gr

Προφίλ της εταιρείας...3 Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις συντάξεις από το 2010...4 Το «μαχαίρι» στις συντάξεις με αριθμούς...4 Αποτίμηση των περικοπών την περίοδο 2010-2014...11 Η εθνική και η αναλογική σύνταξη...12 Οι νέοι συνταξιούχοι στο στόχαστρο...12 Τι ισχύει για όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη...13 Τριχοτόμηση της σύνταξης...13 Το «πλαφόν» στις συντάξεις...13 Αποτίμηση περικοπών περιόδου 2015-2017...14 Γιατί οι περικοπές στις συντάξεις είναι αντισυνταγματικές;...14 Ο συνταγματικός πυρήνας κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος...14 Κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση...15 ΕΣ: Αντισυνταγματική η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων...16 Αναδρομικά σίγουρα μόνο για όσους προσφεύγουν στη δικαιοσύνη...18 Οι μνημονιακές απώλειες των συνταξιούχων με παραδείγματα...19 Οι αποφάσεις που έχουν ανοίξει το δρόμο για τις διεκδικήσεις...21 Απόφαση 1η Α) ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ 2563/2015...21 Απόφαση 2η ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ - 244/2017...22 Απόφαση 3η Β/ Ν.4093/2012 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ - 7412/2015...23 Απόφαση 4η 2287/2015 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ)...24 Απόφαση 5η Γ/ Ν. 4093/2012 και Ν.4051/2012 3780/2016 Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών...27

Η BCLA (ΑΜ ΔΣΑ 80544) είναι μια σύγχρονη Δικηγορική Εταιρεία με έδρα την Καλλιθέα. Συστήθηκε από στελέχη με μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στη μάχιμη δικηγορία. Παρέχουμε τις υπηρεσίες μας στους πολίτες που αισθάνονται αδικημένοι και αναζητούν ένα σύμμαχο. Αλλά και τις επιχειρήσεις που νοιώθουν το κράτος αντίπαλο σε κάθε τους βήμα και αναζητούν ένα αξιόπιστο συνεργάτη. Στο επίκεντρο των προσπαθειών μας είναι ο αδικημένος πολίτης καθώς και ο επαγγελματίας. Για το λόγο αυτό καθημερινά μελετάμε, βελτιωνόμαστε, εξελισσόμαστε. Τα στελέχη μας παρακολουθούν διαρκώς σεμινάρια, μεταπτυχιακά και ειδικές πιστοποιήσεις. Διότι δεν μας αρκεί να διαθέτουμε συνεργάτες με βαθιά γνώση. Το κρίσιμο για εμάς είναι να διαθέτουν όρεξη για να μαθαίνουν καθημερινώς, να είναι σε καθημερινή επαφή με τις εξελίξεις. Επιλέγουμε να έχουμε συνεργάτες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα νομικών γνώσεων. Για να μπορούμε να σας δώσουμε απαντήσεις σε όποιο νομικό ζήτημα μας χρειάζεστε. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη πολιτών που γνωρίζουν ότι έχουν να αντιπαρατεθούν νομικά με ισχυρούς οργανισμούς όπως το Δημόσιο και οι Τράπεζες. Μέσα από την πολυετή εμπειρία μας γνωρίζουμε πώς να οργανώνουμε τις νομικές μας ενέργειες με τέτοιο τρόπο ώστε ο κάθε πολίτης: - Να μπορεί να αντιπαρατεθεί νομικά χωρίς να του είναι εμπόδιο το οικονομικό κόστος των απαραίτητων νομικών ενεργειών. Γνωρίζουμε ότι τις περισσότερες φορές αυτός είναι ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας για πολίτες που αδικούνται. - Να ενώσει τη δύναμή του μαζί με άλλους πολίτες που αντιμετωπίζουν την ίδια αδικία. Επιδιώκουμε, μέσα από τη μαζικότητα των ενεργειών και την ισχυρή νομική βάση, τη δικαίωση των πολιτών με το 1/10 του κόστους που θα κατέβαλλαν εάν επέλεγαν άλλες συνηθισμένες νομικές οδούς. Η Δικηγορική Εταιρείας BCLA παρέχει νομικές υπηρεσίες στους ακόλουθους κλάδους: Διοικητικό Δίκαιο Εργατικό Ασφαλιστικό Δίκαιο Εμπορικό Δίκαιο Οικογενειακό Κληρονομικό Δίκαιο Ξεχωριστή θέση έχει το Στρατιωτικό Δίκαιο με την μοναδική στην Ελλάδα τεχνογνωσία του Στρατιωτικού Δικηγορικού Γραφείου (www.militarylawoffice.gr) Επιλέγουμε να έχουμε συνεργάτες σε όλη την Ελλάδα και επενδύουμε στις σύγχρονες τεχνολογίες. Για να μπορούμε να σας εξυπηρετήσουμε σε όποιο σημείο της Ελλάδας και εάν βρίσκεστε. Σε κάθε περίπτωση για όλους εδώ στην εταιρεία: «Η δικαίωσή σας, είναι υπόθεσή μας!». 3

Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις συντάξεις από το 2010 Οι συνταξιούχοι αποδείχθηκαν τα πρώτα και τα πιο εύκολα θύματα των μνημονίων. Από το 2010 μέχρι σήμερα έχουν υποστεί μια σειρά μειώσεων τους εισοδήματος τους που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνά το 50%. Ο πέλεκυς ήταν βαρύς κυρίως για εκείνους που κατέβαλαν υψηλότερες εισφορές καθ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου και συνεπώς λάμβαναν υψηλότερες παροχές. Αρχικά, στο στόχαστρο των μειώσεων μπήκαν επανειλημμένα τα ίδια άτομα, γεγονός που αφενός υπονομεύει την ανταποδοτικότητα των εισφορών, αφετέρου πλήττει τον βασικό λόγο ύπαρξης του συνταξιοδοτικού συστήματος που είναι η εμπέδωση του συστήματος εισοδηματικής ασφάλειας στους συνταξιούχους. Η βίαιη μείωση των συντάξεων έπληξε αυτή την αρχή. Ουσιαστικά λοιπόν, στο βωμό της άμεσης εξοικονόμησης πόρων θυσιάζεται η εισοδηματική ασφάλεια. Το «μαχαίρι» στις συντάξεις με αριθμούς Επιχειρώντας μια αποτύπωση των περικοπών που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία 7 χρόνια προκύπτουν τα εξής: 1) Μάιος 2010: Με το νόμο 3845/10 περικόπτονται τα δώρα, δηλαδή η 13η και 14η σύνταξη. Υποκαθίστανται με επιδόματα, 800 συνολικά ευρώ, με εξαιρέσεις. Τα επιδόματα αυτά έμελλε να καταργηθούν πλήρως, τρία χρόνια αργότερα. 2) Ιούνιος 2010: Με τους νόμους 3863/10 και 3865/10 άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις. 3) Ιούλιος 2011: Οι νόμοι 3986/11 και 4002/11 επιβάλλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6%. Για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση είναι μεγαλύτερη καθώς επιβάλλεται επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ. 4) Σεπτέμβριος 2011: Επιβάλλεται Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων με αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 13% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης, προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650. 5) Οκτώβριος 2011: Ο νόμος 4024/11 φέρνει περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAΜ επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπήρξε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%. 6) Μάρτιος 2012: Με το νόμο 4051/12 επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%. 4

7) Νοέμβριος 2012: Ο νόμος 4093/12 φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτήν τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15%, και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν οριστικά τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές. 8) Ιούλιος 2014: Εφαρμόζεται διάταξη του νόμου 4254/12 που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερεπικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%. 9) Αύγουστος 2015: Ο νόμος 4336/2015 (Τρίτο Μνημόνιο) έφερε μείωση σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Αυξήθηκαν οι εισφορές υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες και επιβλήθηκε εισφορά στις επικουρικές. Συγκεκριμένα, οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες (από 4% σε 6%) επί του ποσού των κύριων συντάξεων, πριν από τις περικοπές που ξεκίνησαν το 2010. Στις επικουρικές, επιβλήθηκε εισφορά 6% επί του ποσού μετά των περικοπών. Στις επικουρικές βέβαια, επιβλήθηκε εισφορά υγείας και στις περιπτώσεις δεύτερης επικουρικής, καθώς και στις επικουρικές που δίνονται λόγω θανάτου. Το ΕΚΑΣ καταργήθηκε για 158.000 χαμηλοσυνταξιούχους και η παροχή θα καταργηθεί σταδιακά το 2020 για 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους. 10) Μάιος 2016: Με το νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου) το «ψαλίδι» σε αρκετές επικουρικές συντάξεις έφτασε το 50%. Εκτιμάται πως οι συνολικές μειώσεις την επταετία των μνημονίων για τις επικουρικές αγγίζουν το 76%, μετατρέποντας τες ουσιαστικά σε «χαρτζιλίκι». Περίπου 150.000 νέοι συνταξιούχοι για τα έτη 2016 και 2017 από όλες τις κατηγορίες, γήρατος, αναπηρίας, χηρείας έχουν μέχρι 35% μείωση στις κύριες συντάξεις τους λόγω της αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού. Οι μειώσεις αυτές αφορούν όσους έχουν έχουν υποβάλει μετά την εφαρμογή του νέου νόμου 4387/2016, δηλαδή από 13/5/2016 και μετά. Από τον Οκτώβριο του 2016 επιβλήθηκε το πλαφόν των 2.000 ευρώ για την ατομική σύνταξη (άθροισμα μίας κύριας και μίας επικουρικής σύνταξης) και των 3.000 ευρώ για άθροισμα πολλών κύριων συντάξεων και πολλών επικουρικών συντάξεων. Τα εφάπαξ που καταβάλλονται έχουν ενσωματώσει σημαντικές περικοπές, σύμφωνα με το νέο τρόπο υπολογισμού του βοηθήματος. Αυστηρότερες προϋποθέσεις ισχύουν για τις νέες συντάξεις χηρείας που εκδίδονται μετά τις 12 Μαΐου 2016. Εκεί τίθεται όριο ηλικίας τα 55 έτη. Οι χήρες και οι χήροι άνω των 55 θα παίρνουν δια βίου τη σύνταξη. Εφόσον είναι 52 θα την παίρνουν για τρία χρόνια, θα τη χάνουν και μετά θα επαναχορηγείται στα 67. Αν είναι κάτω από 52 θα την εισπράττουν για τρία χρόνια, με επιπλέον διετή επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών σε περίπτωση ανεργίας, εκτός αν είναι μητέρες ανηλίκων οπότε θα τη λαμβάνουν μέχρι να ενηλικιωθεί το παιδί ή μέχρι να αποφοιτήσει από τις σπουδές του στην τριτοβάθμια εκπαίδευσης και συμπληρώσει το 24ο έτος της ηλικίας του. Ειδικές προϋποθέσεις ισχύουν για τις συντάξεις χηρείας των διαζευγμένων. Σε περίπτωση που οι συνταξιούχοι εργάζονται η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων. Μειώσεις υφίστανται όσοι επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Ο νόμος προβλέπει ότι η μείωση της εθνικής σύνταξης, για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό μειώνεται κατά 10%. 5

1) Νόμος 3845/2010 Περικοπή 13ης και 14ης σύνταξης Ο νόμος 3845/2010 προβλέπει την περικοπή της 13ης και 14ης σύνταξης. Το κράτος υποχρεώνεται σε καταβολή της βασικής σύνταξης μόνο για τους 12 μήνες. Η 13η και η 14η σύνταξη μετατράπηκαν σε επίδομα 800 ευρώ-και μόνο για όσους είχαν μηνιαίες αποδοχές έως 2.500 ευρώ. Με το νόμο Λοβέρδου, παρεχόταν η δυνατότητα αναπροσαρμογής μελλοντικά των επιδομάτων και εφόσον το επιτρέψουν τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων. Όπως αποδείχθηκε τα οικονομικά των ταμείων όμως, δεν επέτρεψαν ποτέ να γίνει κάτι τέτοιο. Το άρθρο 3 του Ν. 3845/2010 και η εγκύκλιος του ΙΚΑ (αρ. 53/15-7-2010) όριζαν την κατάργηση των επιδομάτων αδείας, Χριστουγέννων και Πάσχα (που αντιστοιχούσαν σε δύο συντάξεις) για τους συνταξιούχους ηλικίας κάτω των 60 ετών, καθώς και για όσους λαμβάνουν κύρια σύνταξη πάνω από 2.500 ευρώ. Για τους υπόλοιπους συνταξιούχους, ηλικίας άνω των 60 ετών και με ποσά κύριας σύνταξης κάτω των 2.500 ευρώ, τα επιδόματα αυτά θα δίνονταν ως εξής: Το επίδομα Χριστουγέννων, αντί για μία σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 400 ευρώ. Το επίδομα Πάσχα αντί για τη μισή σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 200 ευρώ. Το επίδομα αδείας αντί για τη μίση σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 200 ευρώ. Από τον ηλικιακό περιορισμό εξαιρούνταν, οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας, οι συνταξιοδοτούμενοι με το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών ή οικοδομικών επαγγελμάτων, καθώς και με τις διατάξεις του άρθρου 32 του Ν. 2874/2000 (10500 εκ των οποίων 7500 βαρέα), οι συνταξιοδοτούμενοι λόγω θανάτου σύζυγοι και γονείς, τα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα. Τα ποσά των δύο συντάξεων που καταργήθηκαν ή περικόπηκαν, δεν ήταν κάποιο δωρεάν επίδομα ή κάποια μορφή παροχής προς τους συνταξιούχους. Αποτελούσαν, αντίθετα αναπόσπαστο μέρος της σύνταξης, γιατί οι εργαζόμενοι κατέβαλαν τις ίδιες μηνιαίες εισφορές για 14 μήνες κάθε χρόνο και όχι απλά για 12. 2) Η πρώτη αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων Με τους νόμους 3863/10 και 3865/10 άλλαξε για πρώτη φορά ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις. Από το 1/1/2015 τα ασφαλιστικά ταμεία χορηγούσαν στους συνταξιούχους χαμηλότερες συντάξεις σε σχέση με ότι θα έπαιρναν αν έβγαιναν στη σύνταξη ως τις 31/12/2014 ή είχαν ως τότε θεμελιώσει τις προϋποθέσεις εξόδου από την εργασία. Όσοι θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 3863/2010 και άσκησαν το δικαίωμά τους μετά την 1η Ιανουαρίου του 2015, δεν θίχτηκαν από τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης. Επίσης, χωρίς να υποστούν καμία μείωση από το νέο τρόπο υπολογισμού και καμία αλλαγή στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, βγήκαν στη σύνταξη επτά κατηγορίες ασφαλισμένων μέσα στο 2015. Οι αλλαγές από την 1/1/2015 αφορούσαν όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και δεν είχαν σχέση με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που καθιερώνει ο Ν.3863/10, ο γνωστός και ως νόμος Λοβέρδου-Κουτρουμάνη. Ειδικότερα για τους ασφαλισμένους που θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μετά την 6

1η Ιανουαρίου 2015 η σύνταξή τους θα αποτελείται από 3 τμήματα: Την βασική σύνταξη που τότε προβλεπόταν να είναι 360 ευρώ. Το δεύτερο τμήμα αποτελείτο από τις ασφαλιστικές εισφορές από την 1/1/2011 και μετά, το κομμάτι ήταν πλήρως ανταποδοτικό. Και το τρίτο μέρος ήταν η σύνταξη για τα έτη που έχουν διανυθεί μέχρι τις 31/12/2010 και αυτό υπολογιζόταν με τον παλιό τρόπο. Το σχέδιο για τη βασική σύνταξη σύμφωνα με τον Ν. 3863/10 εισήχθη στο Ασφαλιστικό για όσους επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν από το 2015 και μετά. Οδηγούσε σε μειώσεις που κυμαίνονται μεταξύ 7% και 25% ανάλογα με τις αποδοχές των εργαζομένων με τις εισφορές που κατέβαλλαν στα ασφαλιστικά ταμεία τους. Στο IKA για ασφαλισμένο με μισθό 1.500 ευρώ η σύνταξη 15ετίας το 2014 από τα 534,62 ευρώ έπεφτε το 2016 στα 453,77 ευρώ, το 2020 στα 401,07 ευρώ, το 2022 στα 364 ευρώ και το 2026 (συμπλήρωση 15ετίας με το νέο σύστημα) στα 334,28 ευρώ. Μικρότερες θα ήταν οι απώλειες για όσους συνταξιοδοτούνταν με 40 έτη ασφάλισης, καθώς το 2014 η σύνταξη που αναλογούσε ήταν 1.260,18 ευρώ, για όποιον βγήκε στη σύνταξη το 2016 θα ήταν 1.220 ευρώ, το 2020 στα 1.190 ευρώ, το 2022 στα 1.170 ευρώ και το 2026 στα 1.165 ευρώ. Όλα αυτά βέβαια σύμφωνα με το νόμο Λοβέρδου-Κουτρουμάνη που έμελλε να αντικατασταθεί από το νόμο Κατρούγκαλου. 3) «Ψαλίδι» για τους κάτω των 60 Οι νόμοι 3986/11 και 4002/11 επιβάλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6% για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση ήταν μεγαλύτερη, καθώς επιβλήθηκε επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ. Η παρακράτηση αφορούσε συνταξιούχους που δεν έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας τους, ως εξής : Για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.300,00 ποσοστό 6% Για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.900,00 ποσοστό 8% Για συντάξεις από 2.900,01 και άνω ποσοστό 10%. Εξαιρούνταν της κράτησης : Όσοι στρατιωτικοί συνταξιούχοι αποστρατεύτηκαν με πρωτοβουλία της Υπηρεσίας Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες από τρομοκράτες Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας του αρ.54 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συνταξιούχων Για την πρώτη κατηγορία, το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση της επιπλέον εισφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων επτακοσίων ευρώ (1.700,00 ). Η παραπάνω παρακράτηση διακόπτεται τον επόμενο μήνα από την συμπλήρωση του 60ου έτους ηλικίας. Στις περιπτώσεις που στην κατά μεταβίβαση σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η προβλεπόμενη παρακράτηση πραγματοποιείται στο καταβαλλόμενο σε κάθε συνδικαιούχο ποσό. Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο περισσότερων από μία κύριες συντάξεις από το Δημόσιο ή από άλλο Ασφαλιστικό Φορέα λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των συντάξεων αυτών και η παρακράτηση γίνεται αναλογικά σε κάθε φορέα ή τομέα. 7

4) Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων επιβλήθηκε το 2011 και είχε αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 14% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650. Η Ε.Α.Σ παρακρατείται μηνιαία από τη σύνταξη του Δημοσίου, υπολογίζεται στο συνολικό ακαθάριστο ποσό αυτής αφαιρουμένων των οικογενειακών επιδομάτων και καθορίζεται ως εξής : Για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700,00, ποσοστό 3% Για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000,00, ποσοστό 6% Για συντάξεις από 2.000,01 έως 2.300,00, ποσοστό 7% Για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.600,00, ποσοστό 9% Για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900,00, ποσοστό 10% Για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200,00, ποσοστό 12% Για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500,00, ποσοστό 13% Για συντάξεις από 3.500,01 και άνω, ποσοστό 14% Για την πρώτη κατηγορία, το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση της Ε.Α.Σ δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων τετρακοσίων ευρώ (1.400,00 ). Στις περιπτώσεις που στην κατά μεταβίβαση σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η προβλεπόμενη παρακράτηση πραγματοποιείται στο καταβαλλόμενο σε κάθε συνδικαιούχο ποσό. Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο περισσότερων από μία κύριες συντάξεις από το Δημόσιο ή από άλλο Ασφαλιστικό Φορέα λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των συντάξεων αυτών και η παρακράτηση γίνεται αναλογικά σε κάθε φορέα ή τομέα. Από την κράτηση της Ε.Α.Σ εξαιρούνταν : Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος, που έπαθαν εξαιτίας της υπηρεσίας, λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος, αξιωματικοί και οπλίτες συνταξιοδοτούνται γιατί έπαθαν παραπληγία με ορθοκυστικές διαταραχές Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν επίδομα τυφλότητας Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν πολεμική σύνταξη Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη παθόντων στην Υπηρεσία Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες από τρομοκράτες Όσοι λαμβάνουν το μεγάλο επίδομα ανικανότητας. 5) «Μαχαίρι» για τους νέους συνταξιούχους Ο νόμος 4024/11 έφερε περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAM επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους προβλέφθηκε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%. 8

Στη μείωση αυτή εμπίπτουν και οι στρατιωτικοί συνταξιούχοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους αλλά αποστρατεύτηκαν αυτεπάγγελτα από την Υπηρεσία καθώς και όσοι συνταξιοδοτήθηκαν με την συμπλήρωση τουλάχιστον τριάντα πέντε ετών υπηρεσίας. Η μείωση αυτή διακόπτεται από την πρώτη του επομένου μήνα από εκείνο κατά τον οποίο συμπληρώνει το 55ο έτος. Εξαιρούνταν της ανωτέρω μείωσης : Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας Όσοι πολεμικοί συνταξιούχοι λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας Όσοι συνταξιούχοι (από ίδιο δικαίωμα ή και μεταβίβαση) έχουν παιδί ή ανάπηρο σύζυγο με ποσοστό 80% και άνω. Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες από τρομοκράτες Όσοι συνταξιούχοι, γενικά, είναι ανίκανοι για την άσκηση κάθε βιοποριστικού επαγγέλματος κατά ποσοστό 80% και άνω Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν πολεμική σύνταξη Στις περιπτώσεις που στην σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η μείωση διενεργείται επί του καταβαλλόμενου ποσού σύνταξης σε κάθε δικαιούχο χωριστά. Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο δύο συντάξεων από το Δημόσιο, η κατά περίπτωση μείωση διενεργείται επί της κάθε σύνταξης χωριστά. 6) Οι περικοπές του νόμου 4051/12 Με το νόμο 4051/12 επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%. Το ποσό της κύριας σύνταξης που εναπομένει μετά την παρακράτηση των προηγούμενων κρατήσεων των νόμων 3865/10, 4002/11 και 4024/11, και υπερβαίνει τα 1.300,00, υπόκειται σε μείωση κατά 12%. Εξαιρούνταν της μείωσης : Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας Όσοι πολεμικοί συνταξιούχοι λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας των άρθρ. 100 έως 104 του Κώδικα Πολεμικών Συνταξιούχων Όσοι συνταξιούχοι (από ίδιο δικαίωμα ή και μεταβίβαση) έχουν παιδί ή ανάπηρο σύζυγο με ποσοστό 80% και άνω. Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες από τρομοκράτες Όσοι συνταξιούχοι, γενικά, είναι ανίκανοι για την άσκηση κάθε βιοποριστικού επαγγέλματος κατά ποσοστό 80% και άνω Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν πολεμική σύνταξη Στις περιπτώσεις που στην σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η μείωση διενεργείται επί του καταβαλλόμενου ποσού σύνταξης σε κάθε δικαιούχο χωριστά. Με βάση το άρθρου 6 του νόμου 4051/2012 και με την εγκύκλιο του ΙΚΑ αρ. 41/16-5- 2012 τα ποσά των μηνιαίων επικουρικών συντάξεων που καταβάλλονται από το ΕΤΕΑΜ, 9

μειώνονται αναδρομικά από την 1/1/2012 ως εξής: Μείωση επικουρικών συντάξεων έως και 20% Για επικουρικές συντάξεις έως 250 ευρώ το ποσοστό μείωση είναι 10% Για επικουρικές συντάξεις από 250 έως 300 ευρώ το ποσοστό μείωσης είναι 15% Για επικουρικές συντάξεις από 300 ευρώ και άνω το ποσοστό μείωσης είναι 20%. Τα ποσοστά της μείωσης υπολογίζονται στο συνολικό ποσό της σύνταξης. Σε περίπτωση καταβολής από το ΕΤΕΑΜ περισσότερων της μίας σύνταξης, οι μειώσεις υπολογίζονται σε κάθε σύνταξη χωριστά. 7) Νέες μειώσεις-οριστική κατάργηση των δώρων Ο νόμος 4093/12 φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτή τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15%, και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω, μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές. Η μηνιαία σύνταξη ή το άθροισμα των μηνιαίων συντάξεων (κυρίων, επικουρικών και μερισμάτων) που υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ, μειώνονται ως εξής: Από 1.000,00 ευρώ έως και 1.500,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 5%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.000,01 ευρώ. Από 1.500,01 ευρώ έως και 2.000,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 10%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.425,01 ευρώ. Από 2,000,01 ευρώ έως και 3.000,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 15%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.800,01 ευρώ. Από 3.000,01 ευρώ και άνω, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 20%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 2.550,01 ευρώ. Για τον προσδιορισμό του ποσοστού μείωσης λαμβάνεται υπόψη μόνο το ποσό της μηνιαίας βασικής σύνταξης αφαιρουμένων των παρακρατήσεων των νόμων 3865/10, 4002/11, 4024/11 και 4051/12. Εξαιρούνταν της ανωτέρω μείωσης : Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω. Όσοι εξ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες από τρομοκράτες Με τον ίδιο νόμο καταργήθηκαν οριστικά το επίδομα των 800 ευρώ που είχε αντικαταστήσει τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και το επίδομα αδείας. Η κατάργηση τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2013 και αφορούσε τους συνταξιούχους κύριας και επικουρικής ασφάλισης όλων των κλάδων. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν όσοι τυγχάνει να λαμβάνουν το εξωϊδρυματικό επίδομα, οι οποίοι δεν υπέστησαν μείωση, τα δώρα όμως επιμερίστηκαν σε δωδεκάμηνη βάση προσαυξάνοντας τη μηνιαία σύνταξη τους. 8) Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στο ΕΤΕΑ Toν Ιούλιο του 2014 εφαρμόστηκε ο νόμος 4254/12 που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερ-επικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%. Το μέτρο αφορούσε περίπου 1,6 εκατομμύρια συνταξιούχους. Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος είναι 10

ένας συντελεστής που αφορά τα ασφαλιστικά ταμεία και συγκεκριμένα την εξυγίανση τους. Ουσιαστικά προβλέπει ότι τα ταμεία πρέπει να προσαρμόζουν τις παροχές τους (έξοδα), σε σχέση με τις εισφορές τους (έσοδα) ώστε να μην δημιουργείται έλλειμμα. Αυτό γίνεται για να είναι βιώσιμα τα ταμεία και να μην κλείσουν. Για αυτό άλλωστε η ρήτρα αυτή είναι γνωστή και ως συντελεστής βιωσιμότητας. Έτσι με τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος τα ταμεία θα καλύπτουν τις παροχές τους από ίδια έσοδα χωρίς ανάγκη κρατικής χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι στα ταμεία που εμφανίζουν έλλειμμα, θα γίνεται περικοπή συντάξεων, εφάπαξ κλπ για να μπορούν να καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους από τα έσοδά τους και μόνο. Ωστόσο, η συνταγματικότητα του μέτρου αμφισβητείται. Αποτίμηση των περικοπών την περίοδο 2010-2014 Οι περικοπές την περίοδο αυτή είναι έντονα προοδευτικές. Οι πολύ χαμηλές συντάξεις έχουν πληγεί αναλογικά λιγότερο. Εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι υπέστησαν σημαντικές μειώσεις των εισοδημάτων τους. Οι κατηγορίες συνταξιούχων που επλήγησαν κυρίως έχουν πληρώσει υψηλές εισφορές για πολλά χρόνια. Η πολύ έντονα προοδευτική δομή των περικοπών ανατρέπει την όποια ανταποδοτικότητα. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα ουσιαστικά να τιμωρείται η συνέπεια του ασφαλισμένου στην καταβολή των εισφορών του. Ανατρέπονται απροειδοποίητα προγραμματισμοί ζωής των ηλικιωμένων. Πρόκειται για τους ανθρώπους που πλήττονται κυρίως και από άλλα μνημονιακά μέτρα, όπως τη φορολογία των ακινήτων. Οι συντάξεις που λαμβάνουν είναι κατά πολύ μειωμένες σε σχέση με τις αρχικές. Η αλλαγή στη ζωή τους υπήρξε βίαιη και αυθαίρετη. Η αυθαιρεσία είναι ίσως και το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβλημα. Οι περικοπές δεν προέκυψαν από σχεδιασμό ή συζήτηση. Στον δημόσιο διάλογο υπήρξε σειρά δεσμεύσεων εκ μέρους των κυβερνώντων διαχρονικά πως δεν θα γίνονταν περαιτέρω μειώσεις, κάθε φορά όμως, ερχόταν μια ακόμα να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες. O βασικός λόγος ύπαρξης του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι η εξασφάλιση ενός βιοτικού επιπέδου στα γηρατειά. Οι περικοπές σε αυτές τις ηλικίες γίνονται χωρίς να υπάρχει περιθώριο αντίδρασης και ανάκτησης του χαμένου εισοδήματος για καθαρά βιολογικούς λόγους. Η ανασφάλεια επιτείνεται, καθώς το φαινόμενο τείνει να μετεξελιχθεί για τους συνταξιούχους σε ένα βαρέλι δίχως πάτο. 9) Οι περικοπές σε Μνημόνιο 3 και νόμο Κατρούγκαλου Το τρίτο μνημόνιο ήρθε για να συνεχίσει τις περικοπές των δύο προηγούμενων. Οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν το 30% για συντάξεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής ξεπερνά τα 1.300 ευρώ μεικτά. Οι κύριες συντάξεις έχουν μειωθεί άλλες δύο φορές. Η πρώτη είναι επιβάρυνση από την αύξηση κατά 2% των εισφορών στον κλάδο υγείας και η δεύτερη από τη μείωση του αφορολόγητου. Αυξήθηκαν οι εισφορές υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες και της επιβολής εισφοράς στις επικουρικές. Συγκεκριμένα, οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες (από 4% σε 6%) επί του ποσού των κύριων συντάξεων, πριν από τις περικοπές που ξεκίνησαν το 2010. Στις επικουρικές, επιβλήθηκε εισφορά 6% επί του ποσού μετά των περικοπών. Στις επικουρικές βέβαια, επιβλήθηκε εισφορά υγείας και στις περιπτώσεις δεύτερης επικουρικής, καθώς και στις επικουρικές που δίνονται λόγω θανάτου. Το ΕΚΑΣ καταργήθηκε για 158.000 χαμηλοσυνταξιούχους και η παροχή θα καταργηθεί σταδιακά το 2020 για 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους. 11

Όπως αναφέρθηκε ήδη το κούρεμα σε κύριες και επικουρικές, όταν το άθροισμά τους ξεπερνά τα 1.300 ευρώ μεικτά ξεπερνά το 30% και σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει και το 35%. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν σε σταδιακή κατάργηση των επικουρικών συντάξεων. Παράλληλα, ανοίγει η «πόρτα» σε κάθε υπουργό για μειώσεις σε συντάξεις άνω των 1000 ευρώ, ενώ ο συντελεστής βιωσιμότητας των επικουρικών ταμείων (πρώην ρήτρα μηδενικού ελλείμματος) επιβάλει την μη χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ουσιαστικά από εδώ και στο εξής θα υφίσταται ένας μόνιμος μηχανισμός μείωσης συντάξεων, ο οποίος μπορεί να μεταβάλει τα ποσά που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι ανάλογα με τις ανάγκες. Η μείωση των συντάξεων θα εξαρτάται από τα έσοδα των ταμείων, τον αριθμό των συνταξιούχων και τις εισφορές που καταβάλλονται. Επίσης, προβλέπεται πως δεν θα πραγματοποιηθεί καμία αύξηση στις συντάξεις έως το 2022. Η εθνική και η αναλογική σύνταξη Ο νόμος θεσπίζει την εθνική σύνταξη που θα είναι 384 με 20 έτη εργασιακού βίου. Το ποσό αυτό θα μειώνεται κατά 2% για κάθε έτος πρόωρης συνταξιοδότησης. Η εθνική σύνταξη θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ενώ με 15 έτη εργασίας ο συνταξιούχος θα λαμβάνει 345 ευρώ μείωση 10%. Στα 16 έτη ασφάλισης θα είναι 353 ευρώ μείωση 8%. Στα 17 έτη ασφάλιση θα είναι 361 ευρώ μείωση 6%. Στα 18 έτη θα είναι 368 ευρώ μείωση 4% ενώ στα 19 έτη ασφάλισης η εθνική σύνταξη διαμορφώνεται στα 376 ευρώ μείωση 2%. Από εκεί και πέρα η σύνταξη θα είναι αναλογική. Το αναλογικό τμήμα της σύνταξης θα αποτελεί το 55% του μέσου όρου των μισθών στο συνόλου του εργασιακού βίου. Προβλέπεται ακόμη, «πέναλτι» -6% το χρόνο για πρόωρη συνταξιοδότηση. Θα δίνεται στα 67 με 15 έτη ασφάλισης και πλήρης στα 62 με 40 έτη ασφάλισης. Το ΕΚΑΣ χάνεται για 300.000 χαμηλοσυνταξιούχους σταδιακά έως το 2019. Για συνταξιούχο με εισόδημα 7.216 θα χορηγούνται 230 ευρώ το μήνα. Για εισόδημα από 7.216 έως 7.518 ευρώ θα χορηγούνται 172,5 ευρώ. Για εισόδημα 7.518,01 έως 7.720 ευρώ θα χορηγούνται 115 ευρώ. Για εισόδημα 7.720,01 έως 7.972 θα χορηγούνται 57,5 ευρώ. Όλες οι μειώσεις που επιβλήθηκαν από το 2010 παραμένουν σε ισχύ. Η σύνταξη θα χορηγείται σε 12 μήνες και τα δώρα καταργούνται οριστικά. Το εφάπαξ μειώνεται από 14% έως 22,7%. Όσοι βγήκαν στη σύνταξη πριν το 2014 χάνουν από 3.000 έως 5.000 ευρώ. Όσοι συνταξιοδοτήθηκαν αργότερα χάνουν και τους τόκους για τα χρήματα που κατέβαλαν. 284.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου χάνουν το 1/3 του μερίσματος που λαμβάνουν από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων. Η μείωση ξεκινά από τα 100 και φτάνει τα 250 ευρώ μηνιαίως. Το μέρισμα δίνεται πλέον κάθε τρίμηνο με μείωση 32%. Οι νέοι συνταξιούχοι στο στόχαστρο Οι συντάξεις εκείνων που υπέβαλαν αίτηση μετά τις 13/5/2015 όταν και εφαρμόστηκε ο νόμος Κατρούγκαλου, θα είναι μειωμένες έως και 40% σε σχέση με ότι συνέβαινε μέχρι τότε. Οι νέες συντάξεις δεν θα έχουν επιδόματα, ενώ τα ποσοστά αναπλήρωσης για ποσά άνω των 1000 ευρώ και άνω των 25 ετών εργασίας θα είναι πολύ χαμηλά. Για τους νέους συνταξιούχους καταργείται το επίδομα συζύγου, ενώ τα οικογενειακά επιδόματα θα χορηγούνται πλέον από τον ΟΓΑ. 12

Τι ισχύει για όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη Ο επανυπολογισμός των συντάξεων δεν θα θίξει, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νόμος και τουλάχιστον προς το παρόν όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη. Όμως, ο επανυπολογισμός ουσιαστικά «νομιμοποιεί» τις προηγούμενες περικοπές, αφού θα γίνει με βάση αυτές. Οι συντάξεις θα επανυπολογιστούν με τα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης που προβλέπει ο νέος νόμος. Αν η νέα σύνταξη που θα προκύψει είναι μικρότερη από τη σημερινή, η διαφορά που προκύπτει θα συνεχίσει να καταβάλλεται ως «προσωπική διαφορά». Ουσιαστικά οι σημερινές συντάξεις χωρίζονται σε τρία τμήματα. Τριχοτόμηση της σύνταξης Δείτε τι συμβαίνει με το εξής παράδειγμα: Συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα 1322 ευρώ. Με βάση το νόμο Κατρούγκαλου πρέπει να λαμβάνει 384 ευρώ εθνική σύνταξη και 627 ευρώ αναλογική σύνταξη με βάση τις εισφορές που κατέβαλε. Το άθροισμά τους φτάνει τα 1011 ευρώ. Η προσωπική διαφορά προκύπτει από την αφαίρεση του αθροίσματος εθνικής και αναλογική σύνταξης 1011 από το συνολικό ποσό που λαμβάνει σήμερα, δηλαδή από τα 1322. Συνεπώς ο συγκεκριμένος συνταξιούχος θα έχει προσωπική διαφορά 311 ευρώ. Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως η προσωπική διαφορά θα μπει μελλοντικά στο στόχαστρο των περικοπών. Σε τέτοια περίπτωση οι συνταξιούχοι θα δεχθούν ακόμα ένα ισχυρότατο πλήγμα. Το «πλαφόν» στις συντάξεις Από την 1η Ιουνίου 2016 ισχύει η μείωση των ατομικών μηνιαίων συντάξεων άνω των 2000 ευρώ μεικτά και των πολλαπλών συντάξεων άνω των 3000 ευρώ καθαρά. Η καταβολή του ποσού που υπερβαίνει τα ανωτέρω όρια, αναστέλλεται μέχρι τουλάχιστον και την 31η Δεκεμβρίου του 2018. Σε περίπτωση που κάποιος δικαιούται πάνω από μια σύνταξη, το ανώτατο όριο αθροίσματος των συντάξεων υπολογίζεται αφού πρώτα έχει επέλθει η πρώτη μείωση στις ατομικές συντάξεις ως τις 2.000 ευρώ. Για το πλαφόν λαμβάνεται υπόψη το ακαθάριστο ποσό της ατομικής μηνιαίας κύριας σύνταξης συμπεριλαμβανομένων των πάσης φύσεως προσαυξήσεων (επίδομα τέκνων, συζύγου), επιδόματος απόλυτης αναπηρίας, εξωϊδρυματικού επιδόματος, ειδικής προσαύξησης ΤΣΜΕΔΕ, προσαύξησης μονοσυνταξιούχων ΤΣΑΥ, αφαιρουμένων των μειώσεων-κρατήσεων με βάση τις διατάξεις των προηγούμενων μνημονιακών νόμων. Το ίδιο ισχύει και για τις επικουρικές συντάξεις. Στο ποσό που προκύπτει μετά από αυτές τις μειώσεις υπολογίζεται η κράτηση Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και η κράτηση του νόμου 3986/11. Το καθαρό προ φόρου ποσό σύνταξης που προκύπτει σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, δεν μπορεί να υπερβαίνει το αντίστοιχο ποσό που καταβαλλόταν πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016. Συνταξιούχος άνω των 60 ετών με κύρια σύνταξη 2.465,67 (της οποίας το καθαρό προ φόρου ποσόν ισούται με 1.913,24 ). Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το ποσό αυτής της ατομικής μηνιαίας κύριας σύνταξής του περιορίζεται σε 2.000. Στο ποσό των 2.000 εφαρμόζονται οι κρατήσεις για Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (6% 2000 = 120 ), η εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης [(2000 120) 6% = 112,80 ]. Το καθαρό προ φόρου ποσό ανέρχεται, τελικά, σε 2.000-120-112,80 = 1.767,20 13

Σε συνταξιούχο που ελάμβανε σύνταξη 2.015,80 (της οποίας το καθαρό προ φόρου ποσόν ισούται με 1.644,06 ), το καθαρό προ φόρου ποσόν μετά την εφαρμογή του μέτρου (1.767,20 ) υπερβαίνει το καθαρό προ φόρου ποσόν πριν την εφαρμογή του μέτρου (1.644,06 ) και συνεπώς, ο συνταξιούχος θα συνεχίσει να λαμβάνει ως σύνταξη το ποσό πριν την εφαρμογή του μέτρου, δηλ. 1.644,06. Σε ότι αφορά συνταξιούχο που λαμβάνει δύο συντάξεις και ξεπερνά τα 3000 ευρώ έχουμε τα έξης: Έστω ότι λαμβάνει από την πρώτη στο καθαρό ποσό προ φόρου των 1.767,20 ευρώ και η δεύτερη σύνταξη ανέρχεται στο καθαρό ποσό προ φόρου των 1.350. Στην περίπτωση αυτή το άθροισμα του καθαρού ποσού (προ φόρου) των δύο καταβαλλομένων συντάξεων ανέρχεται σε 3.117,20 (1.767,20 + 1.350 ). Το ποσό αυτό υπερβαίνει το ανώτατο όριο των συντάξεων (3.000 ) κατά 117,20. Επομένως, το σύνολο του καθαρού ποσού προ φόρου των δύο συντάξεων θα περιορισθεί στο ποσό των 3.000, με αναλογικό επιμερισμό του ποσού των 117,2 σε αυτές. Έτσι η πρώτη σύνταξη θα μειωθεί κατά 66,44, και η δεύτερη κατά 50,76. Αποτίμηση περικοπών περιόδου 2015-2017 Την περίοδο 2010-2014 επλήγησαν βάναυσα όσοι ήδη λάμβαναν σύνταξη, το Μνημόνιο 3 και ο νόμος Κατρούγκαλου συνεχίζουν τις βαριές περικοπές στους συνταξιούχους, πλήττουν όμως, ευθέως τους νέους και τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Οι νέες συντάξεις θα μείνουν καθηλωμένες σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις σημερινές. Επιπλέον, τιμωρούνται όσοι με συνέπεια καταβάλουν τις εισφορές τους και όσοι πληρώνουν περισσότερο. Εάν κάποιος καταβάλει 8.000 ευρώ κατ έτος για εισφορές και ένας άλλος καταβάλει 3.000 ευρώ και οι δύο με 20 έτη ασφάλισης θα ξεκινήσουν από την ίδια βάση που είναι τα 384 ευρώ της εθνικής σύνταξης. Στο αναλογικό τμήμα της σύνταξης όμως, χαμένος θα είναι εκείνος που καταβάλει πιο υψηλές εισφορές, αφού οι συντελεστές αναπλήρωσης είναι χαμηλότεροι από εκείνους των χαμηλόμισθων. Συνεπώς πρόκειται για κατάφωρη αδικία που ανοίγει το δρόμο για προσφυγές στη δικαιοσύνη. Γιατί οι περικοπές στις συντάξεις είναι αντισυνταγματικές; Οι περικοπές προσκρούουν σε μια σειρά αρχών του Συντάγματος. Ουκ ολίγες είναι οι αποφάσεις της δικαιοσύνης τα τελευταία χρόνια που δικαίωσαν συνταξιούχους. Τόσο το Συμβούλιο της Επικρατείας, όσο και το Ελεγκτικό Συνέδριο δικαίωσαν τους προσφεύγοντες κατά των περικοπών, λειτουργώντας σε κάποιες περιπτώσεις και «πιλοτικά» για πολλές εκκρεμείς δίκες. Ωστόσο, τα αναδρομικά θα διεκδικήσουν σίγουρα και σε περίπτωση δικαίωσης θα εισπράξουν, μόνο όσοι προσφύγουν και δικαιωθούν. Ο συνταγματικός πυρήνας κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος Σύμφωνα με το ΣτΕ (αποφάσεις Ολομέλειας, 2287-8/2015), το άρθρο 22 του Συντάγματος ορίζει πως τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους», ότι «Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας..». Το ίδιο άρθρο κατοχυρώνει το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων και ανάγει τη μέριμνα για την προαγωγή του σε σκοπό του Κράτους. Βασικό περιεχόμενο της εν λόγω ασφάλισης αποτελεί η, έναντι καταβολής εισφοράς, προστασία του ασφαλισμένου από την ασθένεια, την αναπηρία και το γήρας. Οι παράγοντες αυτοί (ασφαλιστικός κίνδυνος) αναιρούν την ικανότητά του ατόμου να εργάζεται και συνεπώς υποβαθμίζουν τις συνθήκες διαβιώσεώς του. Εφ όσον επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος, ο ασφαλισμένος παύει να καταβάλλει εισφορές και αποκτά, κατ αρχήν, αξίωση 14

έναντι του ασφαλιστικού φορέα να του χορηγήσει παροχή, η οποία, χωρίς να απαιτείται να αντιστοιχεί ευθέως σε καταβληθείσες εισφορές του ή να αντισταθμίζει πλήρως την απώλεια του εισοδήματός του, πρέπει να είναι ικανή να του εξασφαλίσει ικανοποιητικό επίπεδο διαβιώσεως, όσο το δυνατόν εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατακτήσει κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου». Συνεπώς το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, επισημαίνει πως η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, δηλαδή τη χορήγηση στο συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει, με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν απέχει ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού βίου. Κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση Η κοινωνική ασφάλιση είναι υποχρεωτική και παρέχεται αποκλειστικώς από το κράτος. για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Ειδικότερα, επισημαίνει η Ολομέλεια του ΣτΕ η παροχή της κοινωνικής ασφάλισης από το κράτος συνιστά εγγύηση προς όσους υποχρεωτικώς ασφαλίζονται ή καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές σε αντίθεση με τους επιχειρηματικούς κινδύνους που συνδέονται με την άσκηση της ασφαλιστικής λειτουργίας από ιδιωτικούς φορείς. Στις ίδιες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας αναφέρεται: «η κρατική μέριμνα για την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση περιλαμβάνει και τη μέριμνα για τη βιωσιμότητά τους χάριν και των επομένων γενεών, μέριμνα η οποία εκδηλώνεται, μεταξύ άλλων, με τη θέσπιση ρυθμίσεων για την προστασία και την αξιοποίηση της περιουσίας τους και την επωφελή διαχείριση των αποθεματικών τους, με τον καθορισμό εκάστοτε των οικείων συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων, με την πρόβλεψη κοινωνικών πόρων, και, κυρίως, με την απ ευθείας συμμετοχή στην χρηματοδότηση των εν λόγω φορέων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού. Και τούτο διότι, εφ όσον καθιερώνει υποχρέωση των εργαζομένων και των εργοδοτών τους να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές. Το κράτος, ως εγγυητής, οφείλει να διασφαλίζει την επάρκεια των παροχών και τη βιωσιμότητα των οικείων ασφαλιστικών οργανισμών. Στην ετυμηγορία του Ανώτατο Ακυρωτικό δικαστήριο λοιπόν, επισημαίνει πως η μέριμνα του κράτους για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης περιλαμβάνει και την απευθείας χρηματοδότησή τους από τον προϋπολογισμό. Η Ολομέλεια του ΣτΕ μάλιστα χαρακτηρίζει «συνταγματικώς μη ανεκτή» την αντίληψη ότι το κράτος ρυθμίζει απλώς και οργανώνει την κοινωνική ασφάλιση χωρίς ταυτόχρονα να υποχρεούται να συμμετέχει στη χρηματοδότηση των οργανισμών κοινωνικής ασφαλίσεως ή ότι η υποχρέωση αυτή μπορεί να αναπληρώνεται με παροχές προνοιακού χαρακτήρα, καθώς και ότι η διασφάλιση της βιωσιμότητας των εν λόγω οργανισμών απόκειται στους ίδιους τους ασφαλισμένους, συναρτώμενη, προεχόντως ή και αποκλειστικώς, με την μαθηματική σχέση μεταξύ καταβαλλόμενων εισφορών και χορηγούμενων παροχών. Σύμφωνα με την (ΣτΕ ολομ. 2287/2015) το Σύνταγμα επιβάλει στο κράτος όταν λαμβάνονται μέτρα περικοπής των συντάξεων να προβαίνει «σε ειδική και εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει εφ ενός μεν ότι η περικοπή συντάξεων είναι πράγματι πρόσφορος αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης εν όψει των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφ ετέρου δε ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων, 15

συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν αθροιστικά αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη, παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση». Τότε εξετάστηκε η προσφυγή συνταξιούχων του πρώην ΙΚΑ- ΕΤΑΜ. Η Ολομέλεια λοιπόν έκρινε ότι πριν τις περικοπές που έγιναν το 2012 (ν. 4093/12 και 4051) δεν προηγήθηκε επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις που θα υπάρχουν στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων από τις περικοπές των συντάξεων, αλλά και την αναγκαιότητα των περικοπών αυτών. Στις περιπτώσεις της απειλής κατάρρευσης της οικονομίας η κυβέρνηση μπορεί με αιτιολογημένη εκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης, τον άμεσο χαρακτήρα απειλής και την αναγκαιότητα άμεσης αντιμετώπισης της κατάστασης, να προβεί σε περικοπές των συντάξεων, χωρίς να προηγηθεί η επίμαχη μελέτη. Και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα που θα ληφθούν, υπογραμμίζει η Ολομέλεια του ΣτΕ, «δεν παρίστανται προδήλως απρόσφορα ή μη αναγκαία και ότι δεν υφίστανται σοβαρές ενδείξεις ότι υπερβαίνουν το όριο θυσίας των θιγομένων από αυτά, πάντως δε, ενόσω εξακολουθεί να συντρέχει στην ίδια ένσταση ο κατεπείγων λόγος που υπαγόρευσε την επιβολή τους». Με γνώμονα όσα εκτέθηκαν ήδη, η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές και αντίθετες στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) με οριακή πλειοψηφικά (14 υπέρ έναντι 11 κατά), τις περικοπές των συντάξεων κυρίων και επικουρικών του ιδιωτικού τομέα που έγιναν το 2012. Νεότερη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ (660/16) παγίωσε τις αποφάσεις που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές (των Ν. 4051 και Ν. 4093/12, για σχεδόν όλες τις κατηγορίες συνταξιούχων, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ειδικών μισθολογίων), με την πιο πρόσφατη αυτή απόφαση επισημαίνεται πως θεωρείται αυτονόητη η υποχρεωτική επαναφορά των συντάξεων στα επίπεδα του Ιουλίου του 2012. ΕΣ: Αντισυνταγματική η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων Τον Φεβρουάριο του 2017 η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων αντισυνταγματική. Η συγκεκριμένη εισφορά επιβλήθηκε με σειρά μνημονιακών νόμων στους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα και των «ειδικών μισθολογίων», δηλαδή σε δικαστικούς λειτουργούς, ένστολους, διπλωμάτες, πανεπιστημιακούς, ιατρούς ΕΣΥ και όχι μόνο. Με τη δημοσίευση της απόφασης (244/2017) η πολιτεία οφείλει να σταματήσει την είσπραξή της ΕΑΣ από τον επόμενο μήνα, κάτι που θα επέφερε έμμεση αύξηση συντάξεων, αν και είχε υποστηριχθεί παλαιότερα πως θα προωθηθεί νομοθετική ρύθμιση για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα που θα προέκυπτε μελλοντικά. Το Δημόσιο δεν θα καταβάλει τα αναδρομικά σε βάθος 5ετίας, καθώς θα τα εισπράξουν μόνο όσοι είχαν την πρόνοια να προσφύγουν στα δικαστήρια, περιμένοντας την «πιλοτική» απόφαση, που ανάβει «πράσινο φως» σε συνταξιούχους πολλών εκκρεμών δικών. Η Ολομέλεια Ελεγκτικού Συνεδρίου δέχθηκε με ευρεία πλειοψηφία (25-9 ψήφοι) την αντισυνταγματικότητα των νόμων που έφεραν την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και πρόβλεψαν την αύξησή της αργότερα (ν. 3863/10, 3865/10, 3896/11, 4002/11), ενώ σε νεότερη διάσκεψη δέχθηκε, με οριακή πλειοψηφία (15-12 ψήφοι), ότι η αντισυνταγματικότητα για όσους δεν προσέφυγαν δικαστικά θα ίσχυε από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δεν θα είχε αναδρομική εφαρμογή. 16

Τυχόν αναδρομικότητα θα προκαλούσε μια «μαύρη τρύπα» στα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς θα σήμαινε επιστροφή τουλάχιστον 1-2 δισ. ευρώ, αφού η παρακράτηση είχε ισχύ από το 2010. Για αυτό και δύσκολα δίνονται τα αναδρομικά σε συνταξιούχους, οι οποίοι δεν έχουν προσφύγει οι ίδιοι στη δικαιοσύνη. Στην πιλοτική απόφαση, άνω των 150 σελίδων, που αφορά τη συνέχιση της παρακράτησης μέχρι τις μέρες μας με νεότερες πράξεις, το Ελεγκτικό Συνέδριο δέχεται πως οι νόμοι που επέβαλαν την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και την αύξησαν θίγουν συνταγματικές αρχές που αφορούν την ισότητα στα δημόσια βάρη, την αναλογικότητα, την προστατευόμενη εμπιστοσύνη προς το κράτος, την κοινωνική ασφάλιση. Η απόφαση τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι η ΕΑΣ ως αμιγές μέτρο διαταμειακής - διαγενεακής αλληλεγγύης, ανεξάρτητο της νομοθετικής στόχευσης για εν ευρεία εννοία ανταποδοτικότητα, αντιβαίνει στις συνταγματικές αρχές της ισότητας στα δημόσια βάρη και της αναλογικότητας, καθώς δεν αιτιολογείται επαρκώς η επιβολή καθ εαυτήν του επίμαχου βάρους αποκλειστικά στους συνταξιούχους της παρούσας γενεάς τόσο του Δημοσίου όσο και των λοιπών Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, ως ενιαίας κατηγορίας, εν όψει του ότι το μέτρο υπερβαίνει τα όρια του συνταξιοδοτικού σχήματος και των κατ ιδίαν ασφαλιστικών κοινοτήτων, στις οποίες ανήκουν οι βαρυνόμενοι. Επίσης δεν αιτιολογείται επαρκώς ούτε η εσωτερική διαρρύθμιση της οικείας εισφοράς, σχετικά με τον καθορισμό του ύψους και των συντελεστών της ΕΑΣ, καθιστώντας έτσι μη εφικτό και τον σχετικό δικαστικό έλεγχο. Κατά το ΕΣ, οι δυσμενείς ασφαλιστικοί δείκτες (που παρουσιάζονται στις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων) και η διατάραξη της ασφαλιστικής ισορροπίας και μάλιστα της αναλογίας ανάμεσα σε ενεργούς ασφαλισμένους-συνταξιούχους αποτελούν λόγους που μπορούν να δικαιολογήσουν μόνο κατ αρχήν την αναγκαιότητα λήψης μέτρων (περικοπή συνταξιοδοτικών δαπανών, αύξηση εσόδων του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος). Δεν μπορούν, όμως, να δικαιολογήσουν την επίρριψη του σχετικού γενικευμένου κοινωνικοασφαλιστικού βάρους στην κατηγορία των συνταξιούχων, που εμφανίζουν και εγγενή δυσχέρεια αναπλήρωσης του εισοδήματός τους σε σχέση με τους ενεργούς. Επίσης, το ΕΣ παρατηρεί ότι η ΕΑΣ δεν αποτελεί έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο προς ελάφρυνση του προϋπολογισμού, αλλά παρέμβαση διαρθρωτικού χαρακτήρα υπό τη μορφή πάγιου μηχανισμού χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης, στο πλαίσιο της κοινωνικοασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων των ν. 3863 και 3865/10. Ωστόσο, η έλλειψη ώριμης, πλήρους και επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης, από την οποία να προκύπτει το αναγκαίο και πρόσφορο τόσο της επιβολής της ΕΑΣ όσο και του ύψους της για τη βιωσιμότητα του συστήματος, παραβιάζει τη συνταγματική υποχρέωση για διασφάλιση της αναλογιστικής και οικονομικής βιωσιμότητας του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, αλλά και τη συνταγματική αρχή της ασφάλειας δικαίου. Το ΕΣ τονίζει ακόμα ότι παραβιάζει την αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη η ομοιόμορφη μεταχείριση αφενός των συνταξιούχων του Δημοσίου, πρώην δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων, στρατιωτικών και όσων λαμβάνουν σύνταξη με αυτό το σύστημα συνταξιοδότησης και αφετέρου των κοινών ασφαλισμένων των ΦΚΑ, αλλά και η θεσμοθέτηση υποχρέωσης για την πρώτη κατηγορία να συμβάλει με το επίμαχο διαταμειακό βάρος στη βιωσιμότητα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Κι αυτό γιατί οι δημόσιοι λειτουργοί, υπάλληλοι, στρατιωτικοί κλπ., όταν συνταξιοδοτούνται συνιστούν ιδιαίτερη κατηγορία, που δεν μετέχει στους κινδύνους του κοινωνικοασφαλιστικού 17

συστήματος υπό την ιδιότητα του ασφαλισμένου και ευθέως ωφελουμένου από την ύπαρξή του, η όποια δε επιβάρυνσή τους με σκοπό τη χρηματική ενίσχυση του συγκεκριμένου τομέα της κρατικής δράσης και την κάλυψη των ελλειμμάτων του ή για την καταβολή μελλοντικών συντάξεων, πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο εθνικής-κοινωνικής αλληλεγγύης και με βάση την ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών. Συνοψίζοντας η Ολομέλεια του ΣτΕ σε μια σειρά αποφάσεων έχει υποστηρίξει τα εξής: Οι περικοπές πρέπει να επιτρέπουν τη διαβίωση του συνταξιούχου με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντάς του όχι μόνο τα στοιχειώδη για τη φυσική του υπόσταση (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και τη συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν θα απέχει ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου. Το Σύνταγμα επιβάλλει στο κράτος να εξασφαλίζει στον συνταξιούχο ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, κοντά σε εκείνο του εργασιακού του βίου. Η κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση δεν εξαντλείται μόνο στην άσκηση εποπτείας των ασφαλιστικών φορέων, αλλά την προστασία και αξιοποίηση της περιουσίας τους, επωφελή διαχείριση των αποθεματικών τους, πρόβλεψη κοινωνικών πόρων και επαρκή χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό Σε περιόδους εξαιρετικά δυσμενών δημοσιονομικών συνθηκών επιτρέπονται μειώσεις συνταξιοδοτικών παροχών, αλλά ύστερα από ειδικές μελέτες, και όχι απεριόριστα, ώστε να μη θίγονται ο πυρήνας του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος και η ισότητα στην κατανομή των βαρών. Οι ειδικές μελέτες πρέπει να συνεκτιμούν τις επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων σε συνδυασμό με άλλα μέτρα (φορολογικά κ.λπ.) αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοκονομικών συνθηκών, ώστε να μην οδηγούν αθροιστικά σε παραβίαση του πυρήνα της κοινωνικής ασφάλισης. Απουσία τέτοιων μελετών μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο στην ακραία περίπτωση όπου απειλείται κατάρρευση της οικονομίας της χώρας και χρειάζονται κατεπείγοντα μέτρα, που, πάντως, δεν πρέπει να υπερβαίνουν το όριο θυσίας των θιγομένων. Όταν ο νομοθέτης παίρνει μέτρα περικοπής συντάξεων εν όψει της συνταγματικής του υποχρέωσης να προβαίνει σε «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης», πρέπει να έχει προηγουμένως προχωρήσει σε επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, η οποία θα καταδεικνύει ότι τα μέτρα είναι πρόσφορα και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Αναδρομικά σίγουρα μόνο για όσους προσφεύγουν στη δικαιοσύνη Οι περικοπές των τελευταίων ετών στις συντάξεις έχουν κριθεί αντισυνταγματικές με σειρά αποφάσεων. Πολλοί συνταξιούχοι όμως, δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινηθούν για να διεκδικήσουν και να λάβουν πίσω τα χρήματά τους. Το κράτος υποχρεούται να πληρώσει μόνο εκείνους τους συνταξιούχους που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και δικαιώνονται. Με τον τρόπο αυτό οι περισσότεροι συνταξιούχοι δεν λαμβάνουν τα ποσά που τους οφείλονται. Σε όλα τα μνημόνια προβλέπονται ρήτρες για τις δικαστικές αποφάσεις που επιδικάζουν επιστροφή χρημάτων από το Ελληνικό Δημόσιο. Γιατί ακόμη και οι δανειστές 18