Το Προεδρείο της Βουλής

Εργασία στο μάθημα του Καθηγητή κ. Ανδρέα Δημητρόπουλου στο Συνταγματικό Δίκαιο Το Προεδρείο της Βουλής Ιανουάριος 2013, Νομική Αθήνας Ζωή Συρμακέζη

2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 2 Εισαγωγή... 3 Το θέμα/ Η δομή... 3 Το Προεδρείο της Βουλής... 5 Σύνθεση του Προεδρείου της Βουλής... 5 Εκλογή των Υπόλοιπων Μελών του Προεδρείου... 6 Θητεία των μελών του Προεδρείου της Βουλής... 7 Αναπλήρωση των Μελών του Προεδρείου... 8 Ο Πρόεδρος της Βουλής... 9 Εκλογή του Προέδρου της Βουλής... 10 Αρμοδιότητες του Προέδρου της Βουλής... 11 Διατελέσαντες Πρόεδροι της Βουλής... 13 Αρμοδιότητες των Υπόλοιπων Μελών του Προεδρείου: Αντιπρόεδροι, Κοσμήτορες, Γραμματείς... 14 Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής... 15 Ένα Συνταγματικό Ζήτημα που συντάραξε τα νερά του ελληνικού Κοινοβουλίου το 1985: «Η ψήφος Αλευρά»... 18 Βιβλιογραφία... 25

3 Εισαγωγή Το θέμα/ Η δομή Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την λειτουργία του Προεδρείου της Βουλής στο πλαίσιο του μαθήματος του Συνταγματικού Δικαίου του Α εξαμήνου. Στην εργασία γίνεται μια προσπάθεια να αποσαφηνιστούν με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια ζητήματα που αφορούν στην σύνθεση του Προεδρείου, την εκλογή και τις αρμοδιότητες των μελών του, την θητεία και την αναπλήρωσή τους, την σύσταση άλλων σωμάτων που προκύπτουν από αυτό καθώς και επιμέρους συνταγματικά ζητήματα που απασχόλησαν την Ελλάδα μέσα από το Προεδρείο της Βουλής τα τελευταία χρόνια. Η εργασία, προκειμένου να καταστεί ευανάγνωστη και κατατοπιστική έχει διαταχθεί κατα τον εξής τρόπο: στην αρχή κάθε νέας παραγράφου που εισάγεται δίνεται σε πίνακα το άρθρο του Κανονισμού της Βουλής που αφορά το περιεχόμενο της παραγράφου. Στην συνέχεια, γίνεται μια σύντομη ανάλυση του περιεχομένου του άρθρου και παρατίθενται απόψεις διάφορων αναλυτών, κυρίως δε Συνταγματολόγων, σχετικά με την ρύθμιση. Στα σημεία που η ανάλυση τους δεν στηρίζεται στην ερμηνεία της διάταξης του Κανονισμού, οι απόψεις και η ανάλυση δίνονται απευθείας. Επειδή τα μέλη του Προεδρείου ειναι στο σύνολο 17 και οι αρμοδιότητες τους ποικίλλουν, στην συνέχεια της εργασίας παρατίθενται τα στοιχεία που αφορούν τα μέλη ως την συνολική σύνθεση του Προεδρείου αλλά και την κάθε κατηγορία χωριστά. Το Προεδρείο της Βουλής αποτελεί ένα από τα βασικά οργανωτικά μέτρα του ελληνικού Κοινοβουλίου, η παρουσία του οποίου καθίσταται απαραίτητη κατά την διεξαγωγή κάθε συζήτησης, αφού η βασική του αρμοδιότητα είναι ο συντονισμός και η προσπάθεια εξαγωγής συμπερασμάτων και αποφάσεων πάνω στα θέματα που αφορούν την διαχείριση της πολιτικής ζωής της Ελλάδας. Η «συγκρότηση της Βουλής σε Σώμα», όπως αναφέρεται η δημιουργία του Προεδρείου της Βουλής, είναι βασικό οργανωτικό μέτρο με το οποίο δεν βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης η ίδια η Βουλή ως κρατικό όργανο. Το Προεδρείο υπάρχει και πριν και μετά την συγκρότηση της Βουλής καθώς, όπως θα δούμε, τα μέλη καταλαμβάνουν την θέση τους στο Προεδρείο για όσο διαρκεί η βουλευτική τους θητεία ή η τακτική σύνοδος για την οποία εκλέγονται 1. 1 Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίλη, σελ 944, παρ. 550

4 Πριν ξεκινήσουμε με την απαρρίθμιση των μελών και των αρμοδιοτήτων τους, αξίζει να αναφερθεί πως η έναρξη των εργασιών της Βουλής δεν ξεκινά πρίν ολοκληρωθεί η διαδικασία εκλογής και οριστικής σχηματοποίησης του Προεδρείου της, σύμφωνα και με το άρθρο 2 του ΚτΒ. Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, την σημαντικότητα της παρουσίας του Προεδρείου στο ελληνικό Κοινοβούλιο και την ανάγκη του σαφούς προσδιορισμού των αρμοδιοτήτων και της διαδικασίας με την οποία τα μέλη του κατακτούν τις καίριες αυτές θέσεις της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να αποσαφηνιστεί η σύνθεση του λειτουργικού αυτού οργάνου και ο τρόπος δράσης του.

5 Το Προεδρείο της Βουλής Σύνθεση του Προεδρείου της Βουλής 'Αρθρo 6: Σύνθεση - ασυμβίβαστα *1. To Πρoεδρείo της Boυλής εκλέγεται από τα μέλη της και απαρτίζεται από τoν Πρόεδρo, επτά Aντιπρoέδρoυς, τρεις Koσμήτoρες και έξι Γραμματείς, όπως ειδικότερα ορίζεται στην επόμενη παράγραφο. *2. Από τα μέλη του Προεδρείου, οι πρώτος, δεύτερος και τρίτος Αντιπρόεδροι, δύο Κοσμήτορες και τέσσερις Γραμματείς προέρχονται από την πρώτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ο τέταρτος Αντιπρόεδρος, ένας Κοσμήτορας και ένας Γραμματέας προέρχονται από την πρώτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης. Ο πέμπτος Αντιπρόεδρος και ένας Γραμματέας προέρχονται από τη δεύτερη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης. Ο έκτος Αντιπρόεδρος προέρχεται από την τρίτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης. Ο έβδομος Αντιπρόεδρος προέρχεται από την τέταρτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τέταρτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης, η θέση του έβδομου Αντιπροέδρου δεν πληρούται. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τρίτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης, η θέση του έκτου Αντιπροέδρου δεν πληρούται. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει δεύτερη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης, ο πέμπτος Αντιπρόεδρος και ένας Γραμματέας προέρχονται από την πρώτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης. 3. To αξίωμα τoυ μέλoυς τoυ Πρoεδρείoυ της Boυλής είναι ασυμβίβαστo με τo αξίωμα τoυ Yπoυργoύ ή τoυ Yφυπoυργoύ. H απoδoχή από μέλoς τoυ πρoεδρείoυ θέσης Yπoυργoύ ή Yφυπoυργoύ θεωρείται ως αυτoδίκαιη παραίτηση από την ιδιότητά τoυ αυτήν. * Τροποποιήθηκε στις 25.6.2008 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 126 Α' /2.7.2008) Το Προεδρείο της Βουλής των Ελλήνων αποτελείται από: τον Πρόεδρο της Βουλής επτά (7) Αντιπροέδρους τρεις (3) Κοσμήτορες έξι (6) Γραμματείς Κύριο χαρακτηριστικό του προεδρείου της ελληνικής Βουλής είναι η διακομματική του σύνθεση. Τα μέλη του προέρχονται από την πλειονότητα των κομμάτων που εκπροσωπούν το εκλογικό σώμα στο Κοινοβούλιο. Έτσι, ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τρίτος Αντιπρόεδρος, δύο Κοσμήτορες και τέσσερις γραμματείς προέρχονται από τη συμπολίτευση, ο τέταρτος αντιπρόεδρος, ένας Κοσμήτορας και ένας Γραμματέας προέρχονται υποχρεωτικά από την Αξιωματική Αντιπολίτευση (πρώτη

6 σε δύναμη κοινοβουλευτική ομάδα της αντιπολίτευσης), ο πέμπτος Αντιπρόεδρος και ένας Γραμματέας από τη δεύτερη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης, ο έκτος αντιπρόεδρος από την τρίτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης και ο έβδομος Αντιπρόεδρος από την τέταρτη σε δύναμη Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αντιπολίτευσης 2. Τα μέλη του Προεδρείου είναι υποχρεωτικά βουλευτές, ενώ η ιδιότητα μέλους του Προεδρείου είναι ασυμβίβαστη με αυτή του Υπουργού ή του Υφυπουργού. Η αποδοχή από μέλος του προεδρείου θέσης Υπουργού ή Υφυπουργού θεωρείται ως παραίτηση και αυτοδίκαια ο βουλευτής εκπίπτει από το αξίωμα του 3. Εκλογή των Υπόλοιπων Μελών του Προεδρείου Αρθρo 8: Eκλoγή των λoιπών μελών τoυ πρoεδρείoυ *1. H Boυλή υπό την πρoεδρία τoυ νέoυ Πρoέδρoυ της, κατά την αμέσως επόμενη συνεδρίαση, εκλέγει με τέσσερις διαδoχικές, χωριστές, ψηφoφoρίες τoυς Aντιπρoέδρoυς, τoυς Koσμήτoρες και τoυς Γραμματείς. Στην πρώτη ψηφοφορία εκλέγονται οι πρώτος (Α ), δεύτερος (Β ) και τρίτος (Γ ) Αντιπρόεδροι, στη δεύτερη οι τέταρτος (Δ ), πέμπτος (Ε ), έκτος (ΣΤ ) και έβδομος (Ζ ) Αντιπρόεδροι, στην τρίτη οι Κοσμήτορες και στην τέταρτη οι Γραμματείς. Oι ψηφoφoρίες διεξάγoνται με χωριστές ψηφoδόχoυς ειδικά για κάθε αξίωμα. 2. Tα κατά την πρoηγoύμενη παράγραφo μέλη τoυ πρoεδρείoυ εκλέγoνται με μυστική ψηφoφoρία και με τις πρoβλεπόμενες από τo άρθρo 67 τoυ Συντάγματoς πρoϋπoθέσεις και πλειoψηφίες. 3. Oι διατάξεις των παραγράφων 2 και 4 τoυ πρoηγoύμενoυ άρθρoυ εφαρμόζoνται αναλόγως και για την εκλoγή των μελών τoυ πρoεδρείoυ τoυ παρόντoς άρθρoυ. 4. Oι διατάξεις τoυ παρόντoς άρθρoυ εφαρμόζoνται για την εκλoγή των Koσμητόρων και των Γραμματέων κατά την πρώτη συνεδρίαση και των λoιπών τακτικών συνόδων της βoυλευτικής περιόδoυ. * Τροποποιήθηκε στις 25.6.2008 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 126 Α' /2.7.2008) Στο άρθρο 8 του Κανονισμού της Βουλής περιγράφεται η διαδικασία που ακολουθείται κατά την εκλογή των μελών του Προεδρείου μετά την διαδικασία της εκλογής του Προέδρου, η οποία ξεχωρίζει και περιγράφεται σε επόμενη παράγραφο. Την εκλογή τους προβλέπει το άρθρο 67 του Συντάγματος. 2 Ιστοσελίδα της ελληνικής Βουλής, www.hellenicparliament.gr 3 Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίκη σελ. 943 παρ. 548

Θητεία των μελών του Προεδρείου της Βουλής 7 'Αρθρo 9: Διάρκεια και λήξη της θητείας των μελών τoυ πρoεδρείoυ 1. H θητεία τoυ Πρoέδρoυ και των Aντιπρoέδρων διαρκεί όσo και η βoυλευτική περίoδoς. H θητεία των λoιπών μελών τoυ πρoεδρείoυ διαρκεί όσo και η τακτική σύνoδoς για την oπoία εκλέχθηκαν. 2. O Πρόεδρoς και oι Aντιπρόεδρoι διατηρoύν τo αξίωμά τoυς και μετά τη διάλυση της Boυλής ή τη λήξη της βoυλευτικής περιόδoυ και έως την έναρξη των εργασιών της Boυλής της επόμενης βoυλευτικής περιόδoυ. Tα λoιπά μέλη τoυ πρoεδρείoυ διατηρoύν τo αξίωμά τoυς και μετά τη λήξη των εργασιών της τακτικής συνόδoυ για την oπoία εκλέχθηκαν και έως την έναρξη των εργασιών της επόμενης τακτικής συνόδoυ. 3. H θητεία τoυ Πρoέδρoυ και των λoιπών μελών τoυ πρoεδρείoυ λήγει στην περίπτωση πoυ η Boυλή, κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 150 και 152 τoυ Kανoνισμoύ, εγκρίνει πρόταση μoμφής εναντίoν τoυς ή διαπιστώσει την oριστική αδυναμία να ασκήσoυν τα καθήκoντά τoυς. Η έναρξη και η λήξη της θητείας των μελών του Προεδρείου ορίζεται αναλυτικά στον Κανονισμό της Βουλής με το άρθρο 9 που παρατίθεται ανωτέρω. Η θητεία του Προέδρου και των Αντιπροέδρων διαρκεί όσο και η βουλευτική περίοδος για την οποία εκλέχθησαν. Η θητεία των υπόλοιπων μελών λήγει με την λήξη της τακτικής συνόδου για την οποία εκλέχθηκαν. Ο Πρόεδρος και οι Αντιπρόεδροι διατηρούν το αξίωμα τους και μετά την διάλυση της Βουλής ή τη λήξη της Βουλευτικής περιόδου και έως την έναρξη των εργασιών της Βουλής της επόμενης βουλευτικής περιόδου. Τα λοιπά μέλη του Προεδρείου διατηρούν το αξίωμά τους και μετά την λήξη των εργασιών της τακτικής συνόδου για την οποία εκλέχθηκαν και έως την έναρξη των εργασιών της επόμενης τακτικής συνόδου. Υπάρχει πάντα και η περίπτωση πρόωρης λήξης της θητείας του προέδορυ και των υπόλοιπων μελών του Προεδρείου στην περίπτωση που η Βουλή εγκρίνει πρόταση μομφής εναντίον τους ή κρίνει ότι είναι ανίκανοι να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, κάτι το οποίο γίνεται με την διαδικασία που προβλέπουν τα άρθρα 150 και 152 του Κανονισμού 4. 4 Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικόυ Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σελ 944. Παρ 551

Αναπλήρωση των Μελών του Προεδρείου 8 'Αρθρo 10: Πλήρωση των κενών θέσεων τoυ πρoεδρείoυ και αναπλήρωση των μελών τoυ 1. Oι θέσεις των μελών τoυ πρoεδρείoυ, πoυ χηρεύoυν από oπoιαδήπoτε αιτία, συμπληρώνoνται αμέσως με εκλoγή νέων μελών, η oπoία διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 7 και 8 αντίστoιχα τoυ Kανoνισμoύ. Tα νέα μέλη τoυ πρoεδρείoυ εκλέγoνται για τo υπόλoιπo της θητείας των μελών εκείνων πoυ τις θέσεις τoυς καταλαμβάνoυν. 2. Aν χηρεύσoυν ταυτόχρoνα oι θέσεις τoυ Πρoέδρoυ και όλων των Aντιπρoέδρων, των Koσμητόρων και των Γραμματέων της Boυλής εφαρμόζoνται oι διατάξεις των άρθρων 6, 7 και 8 τoυ Kανoνισμoύ. 3. Aν o Πρόεδρoς της Boυλής κωλύεται για oπoιoνδήπoτε λόγo, απoυσιάζει ή επιθυμεί να λάβει μέρoς στη συζήτηση, σύμφωνα με τo άρθρo 66 παρ. 2 τoυ Kανoνισμoύ, αναπληρώνεται από έναν Aντιπρόεδρo της Boυλής, πoυ o ίδιoς τoν oρίζει, αλλιώς, από τoυς Aντιπρoέδρoυς κατά την τάξη της εκλoγής τoυς. Aν όλoι oι Aντιπρόεδρoι κωλύoνται ή απoυσιάζoυν, εφαρμόζεται αναλόγως τo άρθρo 1 παρ. 3 περίoδoς β τoυ Kανoνισμoύ. 4. Σε περίπτωση κωλύματoς για oπoιoνδήπoτε λόγo ή απoυσίας των Γραμματέων o Πρόεδρoς της Boυλής oρίζει αναπληρωτές τoυς νεότερoυς στην ηλικία Boυλευτές. Η αναπλήρωση των μελών του Προεδρείου της Βουλής γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 10 του Κανονισμού, το οποίο προβλέπει ότι για την περίπτωση χήρευσης οποιασδήποτε θέσης στο Προεδρείο, μεμονωμένης ή που γίνεται παράλληλα με την χήρευση και άλλων θέσεων, οι νέες εκλογές διενεργούνται αμέσως σύμφωνα με τον Κανονισμό (άρθρα 7 και 8) και τα νέα εκλεγμένα μέλη καταλαμβάνουν τις θέσεις εκείνω που εξέλιψαν για το υπόλοιπο της θητείας των προκατόχων τους. Ειδικά για τον ΠτΒ, ο Κανονισμός προβλέπει την ανάγκη αναπλήρωσης του από κάποιον αντιπρόεδρο (άρθρο 66 παρ 2) που ορίζεται από τον ίδιο τον Πρόεδρο ή, σε περίπτωση που δεν τον ορίσει εκείνος, από τους Αντιπροέδρους κατά την σειρά της εκλογής τους. Οι Αντιπρόεδροι κατά την ταυτόχρονη απουσία ή κώλυμα τους αναπληρώνονται όπως ορίζει το άρθρο 1 του ΚτΒ στην παράγραφο 3, όπου αναγράφεται ότι τα καθήκοντα του προσωρινού Προέδρου της Βουλής ασκεί o Boυλευτής τoυ πρώτoυ σε αριθμό εδρών Kόμματoς πoυ έχει τη μακρότερη κoινoβoυλευτική θητεία, και μεταξύ περισσoτέρων πρoηγείται o πρεσβύτερoς στην ηλικία 5. Κάτι ακόμα που αξίζει να επισημανθεί είναι ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναπληρώνεται από τον Πρόεδρο της Βουλής. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει 5 Δημτρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σελ 944, παρ. 552

9 Βουλή (είτε επειδή έληξε η περίοδος της είτε επειδή διαλύθηκε) η αρμοδιότητα της αναπλήρωσης ανατίθεται στον Πρόεδρο της τελευταίας Βουλής, και, αν αυτός αρνείται ή δεν υπάρχει, από την Κυβέρνηση συλλογικά. Από τη διατύπωση της διάταξης αυτής (άρθρο 34 1 εδ. α Σ) προκύπτει ερμηνευτικά, ότι τα όργανα αυτά έχουν συνταγματικό καθήκον να αναπληρώσουν προσωρινά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, διαφορετικά θα υπήρχε ο κίνδυνος να μη βρεθεί κανείς να αναπληρώσει τον Πρόεδρο. Μόνη εξαίρεση στον κανόνα της αναπλήρωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της τελευταίας Βουλής. Αυτός μπορεί να αρνηθεί, ακριβώς επειδή η Βουλή έχει λήξει η διαλυθεί και, άρα, έχουν ήδη προκηρυχθεί εκλογές για την ανάδειξη της νέας Βουλής σε χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβεί τις τριάντα ημέρες (αποκλειστική προθεσμία) στις οποίες προστίθενται το πολύ άλλες τριάντα ημέρες για τη σύγκληση της νέας Βουλής σε συνοδό και άρα τη συγκρότηση της με την εκλογή του Προεδρείου της. Μοναδική φορά που χρειάστηκε να αναλάβει ο Πρόεδρος της Βουλής καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας υπήρξε τον Μάρτιο του 1985, οπότε ο Ιωάννης Αλευράς, δικαστής του Αρείου Πάγου, αναπλήρωσε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ύστερα από παραίτηση του τελευταίου μετά την έλλειψη υποστήριξης από το ΠαΣοΚ για την ανάληψη από το πρόσωπό του της θέσης του ΠτΔ, προκειμένου να διεξαχθούν οι εκλογές για ανακήρυξη του νέου Προέδρου 6. Ο Πρόεδρος της Βουλής Το πρόσωπο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατέχει την πιο καίρια θέση στο Προεδρείο της Βουλής είναι ο Πρόεδρος. Για αυτό τον λόγο η όλη διαδικασία της εκλογής του καθώς και η αναπλήρωση και η θητεία του ρυθμίζονται με ιδιαίτερο τρόπο από τον Κανονισμό της Βουλής και από το Σύνταγμα. Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικές διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα κατα την εκλογή και αναπλήρωσή του καθώς και η πληθώρα των αρμοδιοτήτων που του ανατίθενται στο πλαίσιο της θητείας του μέσα από τον ίδιο τον Κανονισμό αλλά και από την οπτική γωνία των συνταγματολόγων. 6 Εφημερίδα «Καθημερινή» συνέντευξη του Νίκου Αλιβιζάτου στον Ηλία Μαγκλίνη (ημερομηνία δημοσίευσης 13.03.2011)

10 Εκλογή του Προέδρου της Βουλής Άρθρo 7: Εκλογή του Προέδρου 1. Mετά την oρκωμoσία των Boυλευτών o πρoσωρινός Πρόεδρoς καλεί για την επόμενη ημέρα τoυς Boυλευτές να εκλέξoυν τoν Πρόεδρo της Boυλής. 2. Yπoβoλή υπoψηφιότητας δεν είναι παραδεκτή. Tης εκλoγής τoυ Πρoέδρoυ δεν πρoηγείται συζήτηση. 3. O Πρόεδρoς της Boυλής εκλέγεται με μυστική ψηφoφoρία και με την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθμoύ των Boυλευτών. Aν κανείς δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύo πρώτων σε ψήφoυς και εκλέγεται αυτός πoυ έλαβε τις περισσότερες ψήφoυς. 4. H διαλoγή των ψήφων γίνεται από τρεις ψηφoλέκτες, από τoυς oπoίoυς oι δύo πρoέρχoνται από τη μεγαλύτερη σε δύναμη Koινoβoυλευτική Oμάδα της Boυλής και o τρίτoς από τη δεύτερη. 5. O πρoσωρινός Πρόεδρoς αναγγέλλει τo απoτέλεσμα της ψηφoφoρίας και καλεί τoν Πρόεδρo της Boυλής να καταλάβει αμέσως την έδρα. Ο Πρόεδρος της Βουλής και οι επτά Αντιπρόεδροι εκλέγονται στην αρχή κάθε περιόδου και για όλη τη διάρκειά της, σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής. Το άρθρο 7 του ΚτΒ ορίζει αναλυτικά την εκλογή του Προέδρου της Βουλής (βλ. παραπάνω). Οι βουλευτές, αφού ορκιστούν σε δημόσια συνεδρίαση και αναλάβουν τα καθήκοντα τους, καλούνται από τον Προσωρινό (πρώην) Πρόεδρο της Βουλής σε εκλογές την επομένη της ορκομωσίας για εκλογή νέου Προέδρου. Υποβολή υποψηφιότητας δεν είναι παραδεκτή. Η ψηφοφορία που διεξάγεται είναι μυστική και ο Πρόεδρος της Βουλής εκλέγεται με την απόλυτη πλειοψηφία του αριθμού των βουλευτών, δηλαδή 151 ψήφους. Σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί η απόλυτη πλειοψηφία του αριθμού των βουλευτών, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται αυτή την φορά μεταξύ του πρώτου σε ψήφους και του δεύτερου βουλευτή και εκλέγεται αυτός που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους (σχετική πλειοψηφία) 7. Οι ψηφοφορίες διεξάγονται με ξεχωριστές ψηφοδόχους για κάθε αξίωμα. Τα μέλη του Προεδρείου εκλέγονται υπό τους όρους της μυστικής ψηφοφορίας και σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και πλειοψηφίες που ορίζει το άρθρο 67 του Συντάγματος 8. Η θητεία του διαρκεί όσο και η βουλευτική περίοδος. Ο Πρόεδρος διατηρεί το αξίωμα του και μετά την διάλυση της Βουλής ή την λήξη της βουλευτικής περιόδου, έως την έναρξη των εργασιών της Βουλής της επόμενης βουλευτικής περιόδου. Η 7 Ιστοσελίδα του ελληνικού Κοινοβουλίου (www.hellenicparliament.gr) 8 Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σελ 943-4, παρ. 549

11 θητεία του λήγει σε περίπτωση που εγκριθεί πρόταση μομφής εναντίον του ή διαπιστωθει η οριστική ανικανότητα άσκησης των καθηκόντων του σύμφωνα με την διαδικασία που ορίζουν τα άρθρα 150 και 152 του ΚτΒ. Αρμοδιότητες του Προέδρου της Βουλής Ο Πρόεδρος της Βουλής διευθύνει τις εργασίες του Σώματος, μεριμνά για την διασφάλισης της ανεμπόδιστης διεξαγωγής των εργασιών του, την κατοχύρωση της ελεύθερης γνώμης και έκφρασης των βουλευτών και την τήρηση της τάξης 9. Αυτό σημαίνει τόσο την προσπάθειά του κατά τις κοινοβουλετικές συζητήσεις να συντονίζει τον διάλογο και να διατηρεί την ομαλή διεξαγωγή της, όσο και την δυνατότητα του να λάβει πεθαρχικά μέτρα σε περίπτωση παρεκτροπής της συμπεριφοράς κάποιου βουλευτή κατά την τέλεση των καθηκόντων του. Ακόμα, εκπροσωπεί τη Βουλή σε διεθνείς κοινοβουλευτικούς οργανισμούς και στις διμερείς διακοινοβουλευτικές συναντήσεις. Αναπληρώνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (άρθρο 34 Σ) και παραγγέλει την δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Ψηφίσματος με το οποίο τίθεται σε ισχύ η αναθεώρηση του Συντάγματος (άρθρο 110 παρ. 5 Σ) και του κανονισμού της Βουλής (άρθρο 65 παρ. 4 Σ). Προΐσταται πάντα των υπηρεσιών της Βουλής και συντονίζει τις δραστηριότητές τους. Αναλυτικά τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Βουλής περιγράφει ο Κανονισμός της Βουλής με το άρθρο 11 (βλ. στην επόμενη σελίδα). Άρθρο 11: Aρμoδιότητες τoυ Πρoέδρoυ 1. O Πρόεδρoς της Boυλής ασκεί τις αρμoδιότητες πoυ τoυ αναγνωρίζει τo Σύνταγμα, o Kανoνισμός της Boυλής, oι νόμoι και γενικά κάθε αρμoδιότητα πoυ πηγάζει από την αυτoνoμία της Boυλής. 2. O Πρόεδρoς της Boυλής διευθύνει και συντoνίζει, σύμφωνα με τoυς όρoυς πoυ oρίζει o Kανoνισμός, τo σύνoλo των δραστηριoτήτων της Oλoμέλειας, του Τμήματος διακοπής των εργασιών της Βουλής και των Επιτροπών της Βουλής. Iδίως: α) συγκρoτεί τo Tμήμα διακoπής των εργασιών και τις Eπιτρoπές της Boυλής β) καθoδηγεί τoυς Koσμήτoρες και τoυς Γραμματείς στην εκτέλεση των καθηκόντων τoυς γ) διαβιβάζει στoυς αρμόδιoυς Yπoυργoύς τα σχέδια και τις πρoτάσεις νόμων πoυ ψηφίστηκαν από τη Boυλή δ) πρoεδρεύει στη Διάσκεψη των Πρoέδρων. 9 Ιστοσελίδα της ελληνικής Βουλής (www.hellenicparliament.gr)

12 Άρθρο 11: Aρμoδιότητες τoυ Πρoέδρoυ(συνέχεια) 3. O Πρόεδρoς της Boυλής έχει όλες τις εξoυσίες για τη διεύθυνση των συνεδριάσεων της Boυλής και τη διασφάλιση της απρόσκoπτης διεξαγωγής των εργασιών της. Iδίως: α) διασφαλίζει την πιστή τήρηση τoυ Kανoνισμoύ της Boυλής και την ελεύθερη έκφραση της γνώμης των Boυλευτών β) καταρτίζει την ημερήσια διάταξη των εργασιών της Boυλής γ) κηρύσσει την έναρξη και τη λήξη των συνεδριάσεων, τηρεί την τάξη, δίνει τo λόγo, κηρύσσει τη λήξη των συζητήσεων, θέτει σε ψηφoφoρία τα ζητήματα και ανακoινώνει τα απoτελέσματα των ψηφoφoριών δ) διευθύνει και διατηρεί τις συζητήσεις μέσα στα όρια τoυ Kανoνισμoύ ε) απαγγέλλει τις απoφάσεις της Boυλής και διερμηνεύει τα αισθήματά της στ) παίρνει όλα τα αναγκαία πειθαρχικά μέτρα εναντίoν κάθε παρεκτρεπόμενoυ Boυλευτή. 4. O Πρόεδρoς της Boυλής πρoΐσταται στις υπηρεσίες της Boυλής και συντoνίζει τη δραστηριότητά τoυς, πρoσλαμβάνει, σύμφωνα με τις διατάξεις τoυ Oργανισμoύ της Boυλής (Kανoνισμός της Boυλής, Mέρoς B -Πρoσωπικό), τo πρoσωπικό της Boυλής, εκδίδει όλες τις πράξεις πoυ αφoρoύν την υπηρεσιακή κατάστασή τoυ, δίνει εντoλές για την ενέργεια των δαπανών της Boυλής μέσα στα πλαίσια τoυ πρoϋπoλoγισμoύ της και απoφασίζει για τη διάθεση και χρήση των χώρων της Boυλής. 5. O Πρόεδρoς της Boυλής μεριμνά για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της Boυλής και των χώρων της, στo όνoμα της oπoίας ασκεί την αστυνoμική εξoυσία. Kαθoρίζει τη δύναμη της αστυνoμίας και εγκρίνει τo πρoσωπικό της πoυ πρέπει να υπηρετεί στη φρoυρά της Boυλής, η oπoία και τελεί απoκλειστικά υπό τις διαταγές τoυ. 6. O Πρόεδρoς της Boυλής ενημερώνει τoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας για τη σύνθεση και τις oυσιώδεις μεταβoλές των Koινoβoυλευτικών Oμάδων. 7. O Πρόεδρoς της Boυλής εκπρoσωπεί τη Boυλή δικαστικώς και εξωδίκως. *8. O Πρόεδρoς της Boυλής εκπρoσωπεί τη Boυλή στις διεθνείς σχέσεις της, με τα κoινoβoύλια άλλων χωρών, στις εθνικές εoρτές και τελετές και μπoρεί να μεταβιβάζει σε άλλα μέλη τoυ πρoεδρείoυ ή άλλους βουλευτές αυτή την αρμoδιότητά τoυ. *9. O Πρόεδρoς της Boυλής μπoρεί να αναθέσει σε ένα ή περισσότερα μέλη τoυ πρoεδρείoυ γενικά ή ειδικά και κατά περίπτωση καθήκoντα, πoυ ανήκoυν στην αρμoδιότητά τoυ, καθoρίζoντας ταυτόχρoνα και τoυς όρoυς άσκησής τoυς, αν τo κρίνει σκόπιμo. * Τροποποιήθηκε στις 6.12.2001 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 284 Α' / 18.12.2001)

Διατελέσαντες Πρόεδροι της Βουλής 13 (Ο παρακάτω πίνακας περιλαμβάνει τους βουλευτές που πιο πρόσφατα κατείχαν την θέση του Προέδρου της Βουλής στο ελληνικό Κοινοβούλιο μαζί με τον κοινοβουλευτικό φορέα στον οποίο ανήκαν και την περίοδο που ανέλαβαν τα καθήκοντα τους ως Πρόεδροι) Όνομα Κόμμα Θέση Βύρων Πολύδωρας Φίλιππος Πετσάλνικος Δημήτριος Σιούφας Άννα Μπενάκη - Ψαρούδα Απόστολος Κακλαμάνης Αθανάσιος Τσαλδάρης Ιωάννης Αλευράς Δημήτριος Παπασπύρου Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου Πρόεδρος (18/05/2012-28/06/2012) Πρόεδρος (15/10/2009-17/05/2012) Πρόεδρος (27/09/2007-14/10/2009) Πρόεδρος (19/03/2004-26/09/2007) Πρόεδρος (22/10/1993-18/03/2004) Πρόεδρος (04/07/1989-21/10/1993) Πρόεδρος (17/11/1981-03/07/1989) Πρόεδρος (12/12/1977-16/11/1981) Πρόεδρος (21/11/1974-11/12/1977) Παρά την μεγάλη σημασία που έχει το νομικό πρόσωπο του Προέδρου της Βουλής, ο συντονισμός των εργασιών της δεν θα ήταν εφικτός χωρίς την σύμπραξη και των άλλων οργάνων μαζί με τα οποία αποτελούν το Προεδρείο. Στην συνέχεια παρατίθενται οι βασικές αρμοδιότητες και διαδικασίες που αναλαμβάνουν τα υπόλοιπα μέλη (Αντιπρόεδροι, Κοσμήτορες και Γραμματείς).

Αρμοδιότητες των Υπόλοιπων Μελών του Προεδρείου: 14 Αντιπρόεδροι, Κοσμήτορες, Γραμματείς * 'Αρθρo 12: Aρμoδιότητες των άλλων μελών τoυ πρoεδρείoυ 1. Oι Aντιπρόεδρoι της Boυλής ασκoύν τις αρμoδιότητες που τους αναγνωρίζει ο Κανονισμός ή τους αναθέτει με αποφάσεις του ο Πρόεδρος της Βουλής για την Ολομέλεια, το Τμήμα διακοπής των εργασιών της Βουλής, τις διαρκείς επιτροπές, καθώς και για κάθε άλλη Επιτροπή, όργανο, δραστηριότητα ή έργο της Βουλής. 2. Οι Κοσμήτορες της Βουλής επικουρούν τον Πρόεδρο στα οργανωτικά και λειτουργικά ζητήματα της Βουλής ή σε άλλες αρμοδιότητες που τους αναθέτει με αποφάσεις του. Ιδίως: α) επoπτεύoυν σε όλες τις υπηρεσίες της Boυλής και υπoβάλλoυν στo τέλoς κάθε διμήνoυ έκθεση στoν Πρόεδρo της Boυλής για τις oργανωτικές και τις λειτoυργικές ανάγκες τoυς β) πρoτείνoυν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης τoυ πρoσωπικoύ και την καλύτερη απόδoση των υπηρεσιών της Boυλής γ) βoηθoύν τoν Πρόεδρo της Boυλής στην τήρηση της τάξης στo βoυλευτήριo δ) φρoντίζoυν για την πιστή τήρηση των απoφάσεων και εντoλών τoυ Πρoέδρoυ της Boυλής και ιδίως αυτών πoυ αφoρoύν τα πρoβλεπόμενα από τo άρθρo 47 παρ. 2 και 3 θέματα. 3. Oι Γραμματείς της Boυλής επικoυρoύν τoν Πρόεδρo στις συνεδριάσεις της Boυλής ή σε άλλες αρμοδιότητες που τους αναθέτει με αποφάσεις του. Ιδίως: α) υποχρεούνται να παρίστανται στην έναρξη κάθε συνεδρίασης για την ανακοίνωση των αναφορών και ερωτήσεων προς το Σώμα και την ανάγνωση, κατά την κρίση τoυ Πρoέδρoυ, των κειμένων και εγγράφων πoυ αφoρoύν στη Boυλή ή απευθύνoνται σ αυτήν β) επιμελoύνται τη διεξαγωγή των ψηφoφoριών και καταγράφoυν τις απoφάσεις της Boυλής γ) επoπτεύoυν τη σύνταξη και την έγκαιρη εκτύπωση των Πρακτικών της Boυλής, τα υπoγράφoυν μετά την επικύρωσή τoυς από τη Boυλή, και τα αναγιγνώσκoυν πρoς αυτήν μετά σχετική απόφασή της. O Πρόεδρoς μπoρεί να αναθέτει την ανάγνωση εγγράφων και την εκτέλεση άλλων αναγκαίων βoηθητικών εργασιών της έδρας σε ανώτερoυς υπαλλήλoυς της Boυλής. * Τροποποιήθηκε στις 6.12.2001 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 284 Α' /18.12.2001) Στο άρθρο 12 του ΚτΒ που δίνεται ακριβώς από πάνω περιγράφονται με μεγάλη σαφήνεια οι αρμοδιότητες των Αντιπροέδρων, των Κοσμητόρων και των Γραμματέων που ασκούν τα καθήκοντα τους κατά την βουλευτική τους θητεία. Αυτό που θα άξιζε να προσθέσουμε είναι η αναπλήρωση του Προέδρου της Βουλής από τον Αντιπρόεδρο που ο ίδιος υποδεικνύει σε περίπτωση κωλύματος ή απουσίας του ή εάν ο ίδιος δεν υποδείξει κάποιον- από τον πρώτο Αντιπρόεδρο κατά την σειρά της εκλογής τους (άρθρο 66 παρ. 2). Σε περίπτωση, επίσης, κωλύματος για οποιονδήποτε λόγο ή απουσίας των γραμματέων, αναπληρωτές ορίζονται από τον Πρόεδρο οι νεότεροι σε ηλικία βουλευτές.

15 Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής Στα άρθρα 13 και 14 του ΚτΒ δίνεται μια σαφής εικόνα για την Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, που αποτελεί όργανο του ελληνικού Κοινοβουλίου από το 1987. Η Διάσκεψη των Προέδρων είναι ένα διακομματικό συλλογικό όργανο που αναγνωρίσθηκε συνταγματικά με την αναθεώρηση του 2001. Αποστολή του είναι η καλύτερη οργάνωση των εργασιών της Βουλής μέσα από τη συνεργασία του Προεδρείου και όλων των κοινοβουλευτικών ομάδων. Αποτελείται από τον Πρόεδρο και τους Αντιπροέδρους της Βουλής, τους διατελέσαντες Προέδρους της Βουλής εφόσον έχουν εκλεγεί Βουλευτές, τους Προέδρους των Διαρκών Επιτροπών, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, τους Προέδρους των Κοινοβουλευτικών Ομάδων και έναν εκπρόσωπο των ανεξάρτητων Βουλευτών (εφόσον οι τελευταίοι είναι τουλάχιστον πέντε). Η Διάσκεψη των Προέδρων συνέρχεται σε τακτική συνεδρίαση μία φορά την εβδομάδα και εκτάκτως όποτε κρίνεται αναγκαίο. Η συγκεκριμένη ημέρα και ώρα της συνεδρίασης γνωστοποιείται στην Κυβέρνηση, που μπορεί να εκπροσωπηθεί από μέλος της. Οι αποφάσεις της διάσκεψης λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών, εκτός κι αν υπάρχει διαφορετική ρύθμιση σε κάποιες περιπτώσεις από τον Κανονισμό 10. Αποστολή της διάσκεψης, συνοπτικά, είναι να εξετάζει την ημερήσια διάταξη των εργασιών της Βουλής, να οργανώνει τη διεξαγωγή του νομοθετικού έργου, να αποφασίζει για τη διεξαγωγή οργανωμένης συζήτησης και να ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που της αναγνωρίζει το Σύνταγμα ή ο Κανονισμός της Βουλής. Η Διάσκεψη των Προέδρων έχει την αρμοδιότητα να επιλέγει, με ομοφωνία ή με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της, τα μέλη των Ανεξάρτητων Αρχών που προβλέπονται από το Σύνταγμα, ενώ ασκεί επίσης, την κοινοβουλευτική τους εποπτεία. Επίσης, με ομοφωνία ή με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της, επιλέγει τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και δύο μέλη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και εκφράζει γνώμη, μετά από ακρόαση των υποψηφίων, για την επιλογή δικαστικών λειτουργών στις κορυφαίες θέσεις της Δικαιοσύνης 11. 10 Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, «Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου», 2011, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σελ 947-8, παρ. 556 11 Ιστοσελίδα της ελληνικής Βουλής (http://www.hellenicparliament.gr/organosi-kai-leitourgia/diaskepsi-proedron/)

16 'Αρθρo 13: Σύνθεση - σύγκληση *1. H Διάσκεψη των Πρoέδρων απoτελείται από τoν Πρόεδρo και τους διατελέσαντες Προέδρους της Bουλής, εφόσον έχουν εκλεγεί Bουλευτές, τους Aντιπρoέδρoυς της Boυλής, τoυς Πρoέδρoυς των διαρκών επιτρoπών, τον Πρόεδρο της Eπιτροπής θεσμών και διαφάνειας, τoυς Πρoέδρoυς των Koινoβoυλευτικών Oμάδων και έναν ανεξάρτητo Boυλευτή, ως εκπρόσωπo των ανεξαρτήτων, εφόσον ο αριθμός αυτών είναι τουλάχιστον πέντε (5). Πρόεδρος της Διάσκεψης των Προέδρων είναι ο Πρόεδρος της Bουλής, τον οποίο αναπληρώνει ένας από τους Aντιπροέδρους κατά την τάξη της εκλογής τους. Kατά τη διάρκεια της λειτουργίας τoυ Tμήματoς διακoπής των εργασιών της Boυλής στη Διάσκεψη των Πρoέδρων συμμετέχoυν, αντί των ανωτέρω Προέδρων των διαρκών επιτροπών, oι Πρόεδρoι των διαρκών επιτρoπών της θερινής περιόδoυ της αντίστoιχης σύνθεσης τoυ Tμήματoς διακoπής. **2. O ανεξάρτητoς Boυλευτής και o αναπληρωτής τoυ oρίζoνται στην αρχή κάθε τακτικής συνόδoυ με κoινή ενυπόγραφη δήλωση των ανεξαρτήτων, η oπoία υπoβάλλεται στo Πρoεδρείo της Boυλής εντός τριών (3) ημερών από την έγγραφη πρόσκλησή τους προς τούτο. Aν oι ανεξάρτητoι δεν oρίσoυν τoν κoινό εκπρόσωπό τους ή τoν αναπληρωτή τoυ, ορίζεται αυτός τον οποίον πρότειναν οι περισσότεροι από όσους ανεξαρτήτους υπέβαλαν ατομική ή κοινή ενυπόγραφη δήλωση και αν δεν προταθεί κανείς ή προταθούν δύο ή περισσότεροι με τον αυτό αριθμό προτάσεων, ενεργείται κλήρωση και μετέχει στις συνεδριάσεις της Διάσκεψης των Πρoέδρων o ανεξάρτητoς Boυλευτής ή ο αναπληρωτής του, πoυ ευνoήθηκε από τoν κλήρo. 3. Tα μέλη της Διάσκεψης των Πρoέδρων αναπληρώνoνται από τoυς νόμιμoυς αναπληρωτές τoυς. Oι Πρόεδρoι των Koινoβoυλευτικών Oμάδων μπoρoύν να αναπληρωθoύν από τoυς κατά τo άρθρo 17 παρ. 2 αναπληρωτές τoυς. ***4. H Διάσκεψη των Πρoέδρων συγκαλείται σε τακτική συνεδρίαση από τoν Πρόεδρό της κάθε εβδομάδα και σε έκτακτη συνεδρίαση όταν κρίνεται αυτό αναγκαίο. H συγκεκριμένη ημέρα και ώρα της συνεδρίασης γνωστoπoιείται στην Kυβέρνηση, πoυ μπoρεί να εκπρoσωπηθεί από μέλoς της. **5. Oι απoφάσεις της Διάσκεψης των Πρoέδρων λαμβάνoνται με απόλυτη πλειoψηφία των παρόντων μελών της, εκτός αν oρίζεται διαφoρετικά από άλλες διατάξεις τoυ Συντάγματος, του Kανoνισμoύ ή νόμου, που έχει δημοσιευθεί πριν από την έναρξη εφαρμογής του παρόντος Κανονισμού. Σε περίπτωση ισoψηφίας υπερισχύει η ψήφoς τoυ Πρoέδρoυ. * Τροποποιήθηκε στις 20.6.1996 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 151Α' /8.7.1996) ** Τροποποιήθηκε στις 6.12.2001 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 284 Α' /18.12.2001) *** Τροποποιήθηκε στις 20.6.1996 (ΦΕΚ 151Α' /8.7.1996) και στις 6.12.2001 (ΦΕΚ 284 Α' /18.12.2001) με αποφάσεις της Ολομέλειας της Βουλής

17 * 'Αρθρo 14: Aρμoδιότητες H Διάσκεψη των Πρoέδρων: α) εξετάζει την ημερήσια διάταξη της επόμενης εβδoμάδας ή των επόμενων εβδομάδων με σκoπό την καλύτερη oργάνωση των εργασιών της Boυλής β) καθoρίζει τη διαδικασία και τη διάρκεια συζήτησης των νομοσχεδίων ή προτάσεων νόμων στην Oλομέλεια της Bουλής και στο Τμήμα διακοπής των εργασιών της Βουλής, καθώς και τη συνoλική διάρκεια των γενικών συζητήσεων μέσα στo πλαίσιo των συνεδριάσεων της ημερήσιας διάταξης, λαμβάνoντας υπόψη την εισήγηση της αρμόδιας Koινoβoυλευτικής Eπιτρoπής γ) απoφασίζει για τη διεξαγωγή oργανωμένης συζήτησης πάνω σε oπoιoδήπoτε θέμα νoμoθετικoύ έργoυ ή κoινoβoυλευτικoύ ελέγχoυ σύμφωνα με τo άρθρo 107 τoυ Kανoνισμoύ της Boυλής δ) επιλέγει με εισήγηση του Προέδρου της Βουλής ομοφώνως, άλλως με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της, τα μέλη των κατά το άρθρο 101 Α του Συντάγματος Ανεξάρτητων Αρχών και μπορεί σε όσες περιπτώσεις το προβλέπει ο νόμος να ανακαλεί την επιλογή και να αποφασίζει την αντικατάσταση μέλους ή του συνόλου των μελών ανεξάρτητης αρχής, με την ίδια πλειοψηφία ή να αποφασίζει την έκπτωσή τους συνεπεία τελεσίδικης καταδίκης για τις αναφερόμενες στο άρθρο 3 παρ.4 του ν.3051/2002 πράξεις ή την αποδοχή της παραίτησής τους **ε) επιλέγει, κατόπιν της διαδικασίας του άρθρου 12 παρ. 1 (αα) του ν. 3832/2010, ομοφώνως, άλλως με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της, τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και δύο μέλη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και μπορεί κατά το νόμο να αποφασίζει την αντικατάσταση ενός ή όλων των ανωτέρω μελών της αρχής ή να αποφασίζει την έκπτωσή τους συνεπεία τελεσίδικης καταδίκης για τις αναφερόμενες στο άρθρο 3 παρ. 4 του ν. 3051/2002 πράξεις **στ) εκφράζει γνώμη, σύμφωνα με το ν. 3841/2010 και μετά από ακρόαση των υποψηφίων, ομοφώνως, άλλως με πλειοψηφία τουλάχιστον των 4/5 των μελών της, για την επιλογή του Προέδρου και των Αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Προέδρου, του Εισαγγελέα και των Αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου, του Προέδρου, του Γενικού Επιτρόπου και των Αντιπροέδρων του Ελεγκτικού Συνεδρίου καθώς και του Γενικού Επιτρόπου των Διοικητικών Δικαστηρίων ***ζ) καλεί, όταν το κρίνει αναγκαίο, οποιαδήποτε ανεξάρτητη αρχή για θέματα σχετικά με την κατά το Σύνταγμα εκπλήρωση της αποστολής της και, σχετικά με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, για την κατά το νόμο αποστολή της και υποβάλλει, όταν επίσης το κρίνει αναγκαίο, σχετικές εκθέσεις και προτάσεις στην Ολομέλεια της Βουλής η) αποφασίζει, προτείνει ή διατυπώνει γνώμη ή αναθέτει το έργο τούτο σε άλλο όργανο, επιτροπή ή υποεπιτροπή της Βουλής για όσα θέματα προβλέπεται σχετική αρμοδιότητα της Βουλής ή οργάνου της ρητά από το Σύνταγμα, τον Kανονισμό ή νόμο. * Τροποποιήθηκε στις 20.6.1996 (ΦΕΚ 151Α' /8.7.1996), στις 15.12.1997 (ΦΕΚ 258Α' /17.12.1997), στις 6.12.2001 (ΦΕΚ 284 Α' /18.12.2001) και στις 18.6.2003 (ΦΕΚ 161Α' /26.6.2003) με αποφάσεις της Ολομέλειας της Βουλής ** Προστέθηκε στις 14.4.2010 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 57Α' /20.4.2010) *** Τροποποιήθηκε στις 14.4.2010 με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής (ΦΕΚ 57Α' /20.4.2010)

Ένα Συνταγματικό Ζήτημα που συντάραξε τα νερά του ελληνικού Κοινοβουλίου το 1985: «Η ψήφος Αλευρά» 18 Μέσα από μια σύντομη εισαγωγή που έκανε ο κ. Καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος σε συνέντευξη του σε δημοσιογράφο της «Καθημερινής» (13.01.2011) μπορούμε να αποκτήσουμε μια πρώτη ματιά στο ζήτημα της «ψήφου Αλευρά», που τόσο απασχόλησε το Συνταγματικό Δίκαιο της δεκαετίας του 1980. «...στις 9 Μαρτίου του 1985 το ΠΑΣΟΚ ανακοίνωσε ως υποψήφιο για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον κ. Σαρτζετάκη, ενώ ο Α. Παπανδρέου είχε δεσμευθεί απέναντι στον Κωνσταντίνο Καραμανλή[βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας]. Μάλιστα, τότε, οι του ΠΑΣΟΚ θριαμβολογούσαν ότι τέρμα η Δεξιά [...]. Ο Καραμανλής παραιτήθηκε και, εκ του Συντάγματος, τον αντικατέστησε ο πρόεδρος της Βουλής, ο Γιάννης Αλευράς. Την υποψηφιότητα Σαρτζετάκη στήριζε μια οριακή πλειοψηφία ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ, κάθε ψήφος ήταν αναγκαία, οπότε, τέθηκε ζήτημα: ψηφίζει ή όχι ο Αλευράς; Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ως αντικαταστάτης του παραιτηθέντος Προέδρου της Δημοκρατίας, ο πρόεδρος της Βουλής δεν μπορούσε να έχει άλλη αρμοδιότητα. Ο Αλευράς όμως ήταν και βουλευτής, τεχνικά δικαιούνταν να ψηφίσει. Τότε, έκανε μια από τις πρώτες του εμφανίσεις ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος επιχειρηματολόγησε γιατί ψηφίζει ο Αλευράς. Τελικώς, η ίδια η Βουλή, με πρόεδρο τον αντικαταστάτη του Αλευρά, τον Στεφανίδη, κλήθηκε να αποφανθεί ποια είναι η ορθή ερμηνεία του Συντάγματος και αποφασίστηκε ότι η πλειοψηφία ήταν υπέρ της ψήφου Αλευρά και ο Χρ. Σαρτζετάκης εκλέχθηκε με οριακή πλειοψηφία...» 12. «Η εκλογή του κ. Χρ. Σαρτζετάκη ως Προέδρου της ελληνικής Δημοκρατίας ήταν μία τομή στην πολιτική ιστορία της χώρας που επέφερε και αλλαγές σε κάποιες συνταγματικές ρυθμίσεις. Ο εν ενεργεία ακόμη δικαστής στον Άρειο Πάγο προτάθηκε αιφνιδιαστικά από τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου σε συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΠαΣοΚ που συνήλθε σε ξενοδοχείο της πλατείας Συντάγματος στις 9 Μαρτίου 1985. Τα μέλη του καθοδηγητικού οργάνου του κυβερνώντος κόμματος είχαν προσέλθει αναμένοντας να ακούσουν από τον πρόεδρό τους την ανακοίνωση της απόφασης για ανανέωση της θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή και ορισμένοι εξ αυτών πριν από την είσοδό τους 12 Εφημερίδα «Καθημερινή», συνέντευξη του Νίκου Αλιβιζάτου στον Ηλία Μαγκλίνη (ημερομηνία δημοσίευσης 13.03.2011)

19 στην αίθουσα είχαν φραστικές αψιμαχίες με ομάδες οπαδών του Κινήματος που δεν ήθελαν να ψηφιστεί εκ νέου ο τότε Πρόεδρος. Με το που έγινε γνωστή η πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία συνοδεύτηκε και με εκκίνηση της διαδικασίας για συνταγματική αναθεώρηση, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος είχε μείνει με την εντύπωση ότι θα επανεκλεγόταν, αφού μόλις προ ολίγων ημερών η ΝΔ είχε ανακοινώσει ότι θα τον ψήφιζε, παραιτήθηκε του υπολοίπου της θητείας του, εγκαταλείποντας την ίδια ημέρα το Προεδρικό Μέγαρο, φανερά δυσαρεστημένος επειδή ο ίδιος, όπως και πολλοί άλλοι, είχε μείνει με την εντύπωση ότι θα προτεινόταν και από το ΠαΣοΚ. Καθήκοντα προσωρινού Προέδρου ανέλαβε, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Βουλής Ιωάννης Αλευράς, γεγονός που προκάλεσε αμφισβήτηση από μερίδα συνταγματολόγων, όπως ο Αριστόβουλος Μάνεσης, ο οποίος είχε την άποψη- με την οποία διαφώνησαν άλλοι συνάδελφοί του, μεταξύ των οποίων και ο κ. Δ. Τσάτσος...- ότι τα καθήκοντά που ανέλαβε δεν του επέτρεπαν να ψηφίσει για την εκλογή νέου Προέδρου. Οι 13 ψήφοι του ΚΚΕ, το οποίο τάχθηκε υπέρ της υποψηφιότητας Σαρτζετάκηψηφίζοντας για πρώτη και τελευταία φορά υποψήφιο για την Προεδρία-, προστιθέμενες στη δύναμη του ΠαΣοΚ έδιναν οριακή πλειοψηφία (182 ήταν το άθροισμά τους), ενώ ήδη από την πρώτη (μυστική) ψηφοφορία- στην οποία δεν συμμετείχαν οι βουλευτές της ΝΔ, δηλώνοντας «αρνούμαι ψήφο» - βρέθηκαν στην κάλπη δύο ψήφοι λιγότερες από τις αναμενόμενες. Στη δεύτερη ψηφοφορία και σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν νέες «διαρροές» προς τα λευκά, ο προεδρεύων αντιπρόεδρος της Βουλής Μιχαήλ Στεφανίδης διένειμε ψηφοδέλτια με το όνομα του υποψηφίου προέδρου να είναι έγχρωμα (βεραμάν), προκαλώντας έκρηξη οργής από την υπό τον κ. Κ. Μητσοτάκη αξιωματική αντιπολίτευση. Κατά τη διάρκεια δε, της επεισοδιακής συνεδρίασης ο βουλευτής Ιωαννίνων της Νέας Δημοκρατίας, κ. Ελ. Καλογιάννης άρπαξε την κάλπη και τη μετέφερε στα γραφεία του κόμματός του! Η κάλπη επεστράφη λίγο αργότερα στην αίθουσα και η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε αυτή τη φορά χωρίς «διαρροές». Το φαινόμενο της διαφοροποίησης βουλευτών που εκμεταλλευόμενοι τη μυστικότητα ψήφισαν «εκτός γραμμής» επαναλήφθηκε στην τρίτη ψηφοφορία, οπότε η υποψηφιότητα του κ. Σαρτζετάκη συγκέντρωσε ακριβώς 180 ψήφους. Σε αυτές όμως περιλαμβανόταν και η περίφημη πλέον «ψήφος Αλευρά» καθώς, σε αντίθεση με τις δύο προηγούμενες όπου απέσχε, ο εκτελών χρέη

20 προσωρινού Προέδρου προσήλθε στη Βουλή, η οποία ήδη είχε κατά πλειοψηφία αποφανθεί υπέρ της εγκυρότητας της συμμετοχής του. Η ΝΔ εξάντλησε όλα τα μέσα αντίδρασης, υποβάλλοντας ακόμη και πρόταση μομφής κατά του προεδρείου της Βουλής, ενώ η ατμόσφαιρα που είχε δημιουργήσει οδήγησε στην πρόωρη προσφυγή στις κάλπες τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου» 13 (Το Βήμα online, 26/07/2009) Το μεγάλο, λοιπόν, ζήτημα που aνέκυψε κατά την διάρκεια αυτών των εργασιών και απασχόλησε ζωηρά τους Συνταγματολόγους αφορά το κατά πόσο η ψήφος του Ιωάννη Αλευρά ήταν θεμιτή, δεδομένου ότι πέρα από τα καθήκοντα του ως εκλεγμένου Προέδρου της Βουλής, ο ίδιος διατελούσε και Προσωρινός Πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας. Το ζήτημα ίσως να μην είχε απασχολήσει τόσο πολύ το ελληνικό συνταγματικό δίκαιο αν οι ψήφοι για την τελική εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη δεν ήταν τόσο οριακές (το ελάχιστο απαιτούμενο των 180 ψήφων). Διάφορες απόψεις που συζητήθηκαν επί του θέματος αυτού δεν έχουν δώσει μια σαφή και απόλυτα αποδεκτή γνώμη. Ωστόσω, η κρατούσα άποψη δέχεται πως ο Πρόεδρος της Βουλής όφειλε να ψηφίσει στις συγκεκριμένες, αλλά και σε οποιεσδήποτε άλλες εκλογές ενώ αναπληρώνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, διότι ο αποκλεισμός του από την ψηφοφρία θα απέκλειε αυτόματα και ένα μέρος του λαού που τον εξέλεξε για να συμμετέχει στις σημαντικές αποφάσεις της ελληνικής πολιτικής σκηνής, όπως αυτή της εκλογής του ΠτΔ. Οι δύο αντικρουόμενες απόψεις εκφράστηκαν από του εκπροσώπους των κομμάτων και στηρίχτηκαν σε μεγάλο βαθμό σε νομικά επιχειρήματα κάτι που σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές ίσως και να στέρησε την πειστικότητα στις κατά τα άλλα τεκμηριωμένες πολιτικά απόψεις τους. Η πρώτη δέχεται όχι την υποκατάσταση του Προέδρου της Δημοκρατίας από το πρόσωπο του Προέδρου της Βουλής (Ιωάννη Αλευρά) ή την Κυβέρνηση συλλογικά, αλλά την ενέργεια του ΠτΒ ως Προσωρινού ΠτΔ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ως ΠτΒ. Το ίδιο ισχύει και για την Κυβέρνηση, η οποία εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις (άρνηση η έλλειψη του Πρόεδρου της τελευταίας Βουλής) αναπληρώνει τον αρχηγό του κράτους, λειτουργώντας ως συλλογικό όργανο-αναπληρωτής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Συνεπώς, σύμφωνα με αυτή την άποψη, που υποστηρίχτηκε έντονα από τον Ευάγγελο Βενιζέλο, βουλευτή 13 Απόσπασμα από το άρθρο του Γρηγόρη Τζιοβάρα 26.07.2009 στην εφημερίδα «Το Βήμα» με τίτλο: «Τα παρασκήνια των προεδρικών εκλογών»

21 του ΠαΣοΚ και καθηγητή της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης, η αναπλήρωση του ΠτΔ από τον ΠτΒ ή την Κυβέρνηση δεν αναστέλλει την λειτουργία του ως μέλους του βουλευτικού σώματος και για αυτό τον λόγο οφείλει να συμμετάσχει στην ψηφοφορία για την εκλογή του ΠτΔ 14. Κατά τη δεύτερη άποψη, γίνεται αρχικά διάκριση μεταξύ προσωρινής και οριστικής αναπλήρωσης. Στην περίπτωση της οριστικής αναπλήρωσης, θεωρείται ότι το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει περιέλθει κατ αποκλειστικότητα σε αυτόν που τον αναπληρώνει (περιπτώσεις θανάτου, παραίτησης, έκπτωσης και οριστικής αδυναμίας άσκησης των καθηκόντων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας). Στην περίπτωση της προσωρινής αναπλήρωσης, υποστηρίζεται πως αυτός που αναπληρώνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ασκεί τα προεδρικά καθήκοντα «για λογαριασμό» και όχι «εν ονόματι» του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η δεύτερη αυτή άποψη υποστηρίζει πως όταν η αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται από τον Πρόεδρο της Βουλής, τότε γίνεται από τον προσωπικό φορέα άλλου οργάνου και όχι από άλλο μονοπρόσωπο όργανο (υποκατάσταση προσώπου από όργανο). Αντιθέτως, όταν η Κυβέρνηση συλλογικά αναπληρώνει τον Πρόεδρο, έχουμε υποκατάσταση οργάνου, εφόσον ένα συλλογικό όργανο (Κυβέρνηση) ασκεί τις αρμοδιότητες ενός μονοπρόσωπου οργάνου (Πρόεδρος της Δημοκρατίας). Συμπερασματικά λοιπόν, κατά την άποψη αυτή τα ασυμβίβαστα του αξιώματος του Προέδρου της Δημοκρατίας (Άρθρο 30 2 Σ) ισχύουν και για τον Πρόεδρο της Βουλής που τον αναπληρώνει. Επομένως ο Πρόεδρος της Βουλής δεν δύναται να ασκεί τα καθήκοντα του Βουλευτή κατά τη διάρκεια της αναπλήρωσης. Αντίθετα αυτό δεν ισχύει για τα μέλη της Κυβέρνησης που είναι και Βουλευτές. Τελικά, ο αναπληρών τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν δύναται να συμμετέχει στις ψηφοφορίες της Βουλής, άρα ούτε και σε αυτές για την ανάδειξη νέου Προέδρου της Δημοκρατίας 15. Ένας σημαντικός αντίλογος, εκφρασμένος και πάλι από τον Ε. Βενιζέλο, υποστηρίζει πως η δεύτερη αυτή άποψη κάνει έναν κύκλο, του οποίου όμως η αρχή δεν εντοπίζεται πουθενά. Συγκεκριμένα, παρατηρείται πως ο αναπληρών τον ΠτΔ Πρόεδρος της Βουλής κατά την διάρκεια της αναπλήρωσης υπόκειται σε προεδρικά ασυμβίβαστα (άρθ. 30 Σ), επομένως αναστέλλονται οι ιδιότητες του βουλευτή και 14 Βενιζέλος Ε, «Η αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας και η δοκιμασία της ερμηνείας του Συντάγματος», Νο Β, 1991, Αθήνα-Κομοτηνή, σελ 1313-1316 15 Α. Μανεσης- Α Μανιτακης, «Ο θεσμός της αναπλήρωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το ισχύον Σύνταγμα», ΝοΒ, 1991, Αθήνα

22 του Προέδρου της Βουλής. Η ίδια όμως αυτή του η ιδιότητα ως ΠτΒ γεννά την ανάγκη αναπλήρωσης του ανώτατου άρχοντα από τον ίδιο. Επομένως η θέση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αρχή ενός απόλυτου ασυμβίβαστου σε απλή προσωρινή αναστολή μιας ιδιότητας και οδηγεί στο λογικό και συστηματικό αποτέλεσμα να αναστέλλεται η ιδιότητα που είναι προϋπόθεση για την αναπλήρωση. Αντικρούοντας ακόμα το επιχείρημα ότι η ταυτόχρονη άσκηση εκτελεστικών (ΠτΔ, ανώτατος άρχοντας και αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας) και νομοθετικών (βουλευτής, ΠτΒ) εξουσιών αντίκειται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, ο Ε. Βενιζέλος επικαλείται το ίδιο το Σύνταγμα που στο πρόσωπο του ΠτΔ βλέπει και την μοναδική εξαίρεση στον κανόνα της διάκρισης: την πανηγυρική απόκλιση από την αρχή της διάκρισης, την εκχώρηση νομοθετικών αρμοδιοτήτων στον ΠτΔ, αφού ο Πρόεδρος είναι παράγων και της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας με την προσυπογραφή του να θεωρείται απαραίτητη πριν την έκδοση κάθε νόμου 16. Ο καθηγητής Κ. Μαυρίας επιπλέον υποστηρίζει, ενάντια πάλι στην δεύτερη άποψη, ότι δεν τίθεται ζήτημα ασυμβιβάστου εκ της βουλευτικής ιδιότητας μελών της Κυβέρνησης, επειδή τάχα όταν θα κληθεί η Κυβέρνηση να αναπληρώσει τον αρχηγό του κράτους δεν θα υπάρχει Βουλή. Ο Πρόεδρος της Βουλής μπορεί για πολλούς λόγους να απουσιάζει (π.χ. ασθένεια) οι οποίοι να σημαίνουν τον αποκλεισμό του από την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, όπως αυτη της αναπλήρωσης του ΠτΔ χωρίς να τίθεται ζήτημα ανυπαρξίας της Βουλής. Αντικρούει δε τον Ευάγγελο Βενιζέλο υποστηρίζοντας ότι δεν είναι θέμα λογικής αντίφασης 17 η αντικατάσταση του μονοπρόσωπου οργάνου του ΠτΔ από ένα συλλογικό όργανο, την Κυβέρνηση, αλλά γεννά άλλα προβλήματα όπως την ποινική ευθύνη του ΠτΔ για εσχάτη προδοσία ή συκοφαντική δυσφήμιση κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Οπότε για κάθε άποψη που εκφράζεται δια στόματος του συλλογικού οργάνου της Κυβέρνησης πρέπει να υπάρχει σαφής προσδιορισμός του προσώπου του βουλευτή που προέβη σε αυτή την δήλωση, κάτι το οποίο αφήνει να εννοηθεί και πως ακόμα και μέσα από την άσκηση των καθηκόντων του εκ μέρους της Κυβέρνησης ο ΠτΔ παραμένει ένα προσωποπαγές όργανο του κράτους, αλλά και ότι δεν γίνεται έτσι «απρόσωπο» όργανο με όλα τα ασυμβίβαστα που ισχύουν για τον ΠτΔ 18. 16 Βενιζέλος Ευάγγελος, «Μαθήματα Συνταγματικού δίκαιου», Νο1, 1991, Αθήνα-Κομοτηνή, σελ 457-8 17 Βενιζέλος Ε., «Η αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας και η δοκιμασία της ερμηνείας του Συντάγματος», ΝοΒ, 1991, Αθήνα-Κομοτηνή, σελ 1319-20 18 Μαυριας Κ, «Συνταγματικό Δίκαιο», 2002, Αθήνα-Κομοτηνή, σελ. 470-1

23 Σε επίπεδο κανόνα δικαίου δεν υπάρχει μια σαφής διάταξη που να ορίζει ρητά την νομική θέση του αναπληρωτή του αρχηγού του κράτους. Τον αποκλεισμό της παράλληλης άσκησης των καθηκόντων του Προέδρου της Βουλής πρόβλεπε μια διάταξη που ψηφίστηκε ομόφωνα από την Ολομελεια της Συνταγματικής Επιτροπής της Ε Αναθεωρητικής Βουλής και η οποία όμως δεν περιλήφθηκε τελικά στο σχέδιο Συντάγματος αυτής και στο ισχύον Σύνταγμα. Ανάλογη διάταξη περιλαμβάνεται στο Άρθρο 140 9 του Κανονισμού της Βουλής. «Όταν ο Πρόεδρος της Βουλής αναπληρώνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αντικαθίσταται προσωρινά στην άσκηση των καθηκόντων του από τους κατά το Άρθρο 10 αναπληρωτές του». Από αυτή την διάταξη αλλά και από το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποια συνταγματική διάταξη που να εκφράζει το αντίθετο, γίνεται δεκτό ότι η βουλευτική ιδιότητα του Προέδρου της Βουλής δεν επηρεάζεται κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως ΠτΔ. Η διάταξη του Άρθρου 30 1 του Συντάγματος, η οποία καθιερώνει το ασυμβίβαστο του αξιώματος του Προέδρου της Δημοκρατίας με οποιοδήποτε άλλο αξίωμα, θέση, η έργο αναφέρεται προφανώς στον εκλεγέντα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος της Βουλής όμως κατά την αναπλήρωση δεν καθίσταται Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απλά ασκεί τις αρμοδιότητες του. Επομένως, αντιμετωπίζεται ένα κενό στην συνταγματική ρύθμιση επί του ζητήματος αυτού. Η ΣΤ Αναθεωρητική Βουλή δεν συμπλήρωσε το εν λόγω κενό του Συντάγματος, μολονότι είχε σχετική αφορμή. Ο Γενικό Εισηγητής της μειοψηφίας Ιωάννης Βαρβιτσιώτης πρότεινε χωρίς, προφανώς επιτυχία στην Αναθεώρηση του 2001 την πλήρωση του συνταγματικού αυτού κενού, στις Συνταγματικές Επιτροπές των Βουλών της Η και Θ Περιόδου. Ειδικότερα, πρότεινε να αποσαφηνιστεί στο Σύνταγμα, ότι ο Πρόεδρος της Βουλής κατά τη διάρκεια της αναπλήρωσης του ανώτατου αρχοντα δεν μπορεί να ασκεί παράλληλα και τα καθήκοντα του Προέδρου της Βουλής και του Βουλευτή. Οι Επιτροπές απέρριψαν κατά πλειοψηφία την πρόταση αυτή. Η Βουλή της Θ Περιόδου απέρριψε επίσης με 168 ψήφους την πρόταση. Με αυτό τον τρόπο, ένα ζήτημα που απασχόλησε τόσο το συνταγματικό δίκαιο της εποχής μας έχει παραμείνει άλυτο και το κατά πόσο είναι θεμιτό να διατηρεί παράλληλα με τα καθήκοντά του ως Προέδρου της Δημοκρατίας ο αναπληρωτής αυτού και τα βουλευτικά του καθήκοντα. Παρόλ αυτά, από τους περισσότερους σύγχρονους συνταγματολόγους γίνεται δεκτό πως ο αναπληρών τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Πρόεδρος της Βουλής οφείλει να συμμετέχει σε όλες

24 τις διαδικασίες της Βουλής διότι, συλλήβδην, η απουσία του από αυτές θα σήμαινε και απουσία μέρους του λαού από την νομοθετική λειτουργία.

25 Βιβλιογραφία 1. Δημητρόπουλος Γ. Ανδρέας, Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου, 2011 Αθήνα- Θεσσαλονίκη 2. Βενιζέλος Ευάγγελος, «Η αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας και η δοκιμασία της ερμηνείας του Συντάγματος», Νο Β, 1991, Αθήνα-Κομοτηνή 3. Μαυρίας Κώστας, «Συνταγματικό Δίκαιο», 2002, Αθήνα-Κομοτηνή 4. Βενιζέλος Ε, «Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου» Τ 1, 1991, Αθήνα-Κομοτηνή 5. Α. Μάνεσης-Α. Μανιτάκης, «Ο θεσμός της αναπλήρωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το ισχύον Σύνταγμα», ΝοΒ, 1991 6. Εφημερίδα το Βήμα OnLine (www.tovima.gr/politics/article/?aid=280284) άρθρο του Γρηγόρη Τζιοβάρα 26.07.2009 «Τα παρασκήνια των προεδρικών εκλογών» 7. Εφημερίδα Καθημερινή, συνέντευξη του Νίκου Αλιβιζάτου στον Ηλία Μαγκλίνη με τίτλο: «Η αλαζονεία της εξουσίας είναι θέμα θεσμών» (ημερομηνία δημοσίευσης 13.03.2011) 8. news.pathfinder.gr/elections/history/771358.html?s=1945 9. Ιστοσελίδα της ελληνικής Βουλής (www.hellenicparliament.gr) και συγκεκριμένα τα τμήματα που αφορούν α) τον Κανονισμό της Βουλής και τις ρυθμίσεις του σχετικά με το Προεδρείο της Βουλής, την διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και την έναρξη των εργασιών της και β) τα εισαγωγικά τμήματα για την λειτουργία κάθε επιμέρους οργάνου της Βουλής που συνδέεται με το Προεδρείο της. Αναλυτικά: http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-1/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-2/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-6/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-7/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-8/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-9/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-10/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-11/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-12/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-13/ http://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/kanonismos-tis-voulis/article-14/ http://www.hellenicparliament.gr/organosi-kaileitourgia/proedreio/proedros/diatelesantes-proedroi/