ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Η ηλεκτρονιακή δομή του 11 Na στη θεμελιώδη κατάσταση είναι α. 1s s p 5 s β. 1s s p 6 s 1 γ. 1s s p 6 s δ. 1s s p 6 d 1. Μονάδες 5 Α. Ένα ηλεκτρόνιο που ανήκει στο τροχιακό p x μπορεί να έχει την εξής τετράδα κβαντικών αριθμών α. (, 1, 0, +1) β. (,, 1, ½) γ. (,, 1, +½) δ. (, 1, 1, +½). Μονάδες 5 Α. Σε διάλυμα ΗCl 10 Μ προσθέτουμε αέριο ΗCl χωρίς να μεταβληθεί ο όγκος του διαλύματος. Το ph του διαλύματος που προκύπτει μπορεί να είναι ίσο με α. 4 β. 7 γ. 6 δ.. Μονάδες 5 Α4. Η σταθερά ιοντισμού ασθενούς οξέος ΗΑ δεν εξαρτάται από α. τη φύση του ηλεκτρολύτη β. τη φύση του διαλύτη γ. τη συγκέντρωση του ηλεκτρολύτη δ. τη θερμοκρασία. Μονάδες 5 A5. Το πολυμερές με συντακτικό τύπο προκύπτει από τον πολυμερισμό του μονομερούς ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Στην ένωση CH COOH τα δύο άτομα του άνθρακα έχουν sp υβριδικά τροχιακά. β. Η προσθήκη διαλύματος ΚΟΗ σε υδατικό διάλυμα ΚCN έχει πάντα ως αποτέλεσμα την αύξηση του ph του διαλύματος. γ. Το συζυγές οξύ της αμμωνίας είναι το NH. δ. Το προπενικό οξύ μπορεί να αποχρωματίσει διάλυμα Br σε CCl 4. ε. Το 4 Cr έχει περισσότερα μονήρη ηλεκτρόνια από το 5 Mn, όταν και τα δύο στοιχεία βρίσκονται στη θεμελιώδη κατάσταση. Μονάδες 10 Β. α. Σε ένα δοχείο περιέχεται υγρή ένωση με μοριακό τύπο C H 8 O. Να γράψετε τους πιθανούς συντακτικούς τύπους της ένωσης. Πώς θα ταυτοποιήσετε την ένωση; Να γράψετε τα αντιδραστήρια και τις παρατηρήσεις στις οποίες στηριχθήκατε, για να κάνετε την παραπάνω ταυτοποίηση. Δεν απαιτείται η γραφή χημικών εξισώσεων. (μονάδες 5) β. Δίνονται τα στοιχεία 19 Κ, 6 C, 7 Ν και 8 Ο. Να γράψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατά Lewis του ΚCN και του CΟ. (μονάδες 4) γ. Στο σχήμα 1 δίνεται η καμπύλη ογκομέτρησης ασθενούς οξέος ΗΑ από πρότυπο διάλυμα ΝaΟΗ. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Σχήμα 1 Να εξηγήσετε γιατί η μεταβολή του pη του ογκομετρούμενου διαλύματος μεταξύ της προσθήκης όγκου πρότυπου διαλύματος α ml έως β ml είναι μικρή. (μονάδες 6) Μονάδες 15 ΘEΜΑ Γ Γ1. α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ και Θ των χημικών αντιδράσεων του σχήματος. Σχήμα (μονάδες 7) ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ β. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων (μονάδες 4) Μονάδες 11 Γ. Ποσότητα 4 g κορεσμένης μονοσθενούς αλκοόλης Λ χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Το 1 ο μέρος θερμαίνεται παρουσία Η SO 4 στους 170 ο C, οπότε παράγεται η ένωση Μ. Στην ένωση Μ προστίθεται νερό σε όξινο περιβάλλον και προκύπτει η ένωση Ν. Η ένωση Ν με περίσσεια καλίου δίνει την ένωση Ξ. Στο ο μέρος προστίθεται περίσσεια SOCl και παράγεται η οργανική ένωση Π. Οι ενώσεις Ξ και Π αντιδρούν μεταξύ τους. Τελικά προκύπτουν 0, mol μικτού αιθέρα Ρ. Να προσδιορίσετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Λ, Μ, Ν, Ξ, Π και Ρ. Όλες οι αντιδράσεις είναι ποσοτικές. Σχετικές ατομικές μάζες: C : 1, O : 16, H : 1 Μονάδες 8 Γ. Ποσότητα 8,6 g αερίου μίγματος αλκινίου και Η, με αναλογία mol : αντίστοιχα, διαβιβάζεται πάνω από θερμαινόμενο Ni. Τα αέρια προϊόντα μπορούν να αποχρωματίσουν μέχρι και 00 ml διαλύματος Br σε CCl 4 8% w/v. Να υπολογίσετε την ποσοτική σύσταση του αρχικού μίγματος σε mol καθώς και τον συντακτικό τύπο του αλκινίου. Σχετικές ατομικές μάζες: C : 1, Br : 80, H : 1 Μονάδες 6 ΘΕΜΑ Δ Στο σχολικό εργαστήριο διαθέτουμε: Ξύδι του εμπορίου το οποίο είναι υδατικό διάλυμα αιθανικού οξέος 6% w/v (Διάλυμα Y1) Διάλυμα CΗ COONa 0,5 M (Διάλυμα Y) Δ1. Να υπολογίσετε το ph του ξυδιού του εμπορίου (Υ1). Μονάδες 4 Δ. Σε 400 ml ξυδιού (Υ1) προσθέτουμε 4,8 g σκόνης Mg χωρίς να μεταβληθεί ο όγκος του διαλύματος. Να υπολογίσετε το ph του διαλύματος που προκύπτει. Μονάδες 8 Δ. Ποιος είναι ο μέγιστος όγκος ρυθμιστικού διαλύματος με ph = 5 που μπορούμε να παρασκευάσουμε, αν στο εργαστήριο διαθέτουμε 1 L από το διάλυμα Υ1 και 1 L από το διάλυμα Υ; Μονάδες 6 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δ4. Αναμιγνύουμε ίσους όγκους υδατικού διαλύματος CΗ COOΗ 1 Μ και υδατικού διαλύματος HCOOH. Στο τελικό διάλυμα που προκύπτει, έχουμε [Η Ο + ] = 5 10 Μ. Να υπολογίσετε την αρχική συγκέντρωση του υδατικού διαλύματος ΗCOOH. Μονάδες 7 Για όλα τα ερωτήματα δίνονται: Για το CΗ COOΗ: Κ a = 10 5 και για το ΗCOOH: Κ a = 10 4 Κ w = 10-14 και θ = 5 ο C Σχετικές ατομικές μάζες: C : 1, O : 16, H : 1, Mg : 4 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις () ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 18:00 ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 4 IOYNIΟΥ 014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α. δ Α. δ Α4. γ Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1.α. Λάθος, β. Λάθος, γ. Λάθος, δ. Σωστό. ε. Σωστό. Β. α. CH -CH -CH -OH 1-προπανόλη CH -CH(ΟΗ)-CH -προπανόλη CH -Ο-CH -CH μεθυλοαιθυλαιθέρας Η -προπανόλη με Ι και ΚΟΗ παράγει κίτρινο ίζημα CHI H 1-προπανόλη αποχρωματίζει το ΚΜnO 4 παρουσία Η SO 4 και παράγει με πλήρη οξείδωση προπανικό οξύ. β. γ. Τα διαλύματα είναι ρυθμιστικά και με προσθήκη μικρής ποσότητας ισχυρού οξέος ή βάσης πρακτικά το ph παραμένει σταθερό ή έχει μικρή μεταβολή.
ΘΕΜΑ Γ Γ1.α. A : CH =O Β : CH ΜgCl Γ : CH CH OΜgCl Δ : CH CH OH E : CH COOH Z : CH OH Θ : CH Cl β. 5CHOH + 6ΚΜn 4 4 4 4 O + 9H SO 5CO + 6MnSO + K SO + 19H O Γ. m Λ = 4 gr n Λ = x mol Λ : C v H v+1 OH 1 ο μέρος (Λ) (Μ) (Ν) (Ξ) π. H SO 4 + H C H OH C H O C H OH + K C H OK ν ν+1 ν ν ν ν+1 ν ν+1 x/ mol x/ mol x/ mol x/ mol ο μέρος (Λ) (Π) C H OH C H Cl SOCl ν ν+1 ν ν+1 x/ mol x/ mol (Ξ) (Π) (P) C H OK + C H Cl C H -O-C H + ΚCl ν ν+1 ν ν+1 ν ν+1 ν ν+1 x/ mol x/ mol x/ mol x Είναι = 0, x = 0,4 mol m m 4 Λ Λ n Λ = Μr = = = 60 14v + 18 = 60 v = Μr nλ 0,4 Άρα (Λ) : CH -CH -CH -OH (N) : CH -CH(OH)-CH (M) : CH -CH=CH (Π) : CH -CH -CH -Cl (Ξ) : CH -CH(CH )-OK (P) : CH -CH(CH )-O-CH -CH -CH
Γ. Αλκίνιο C v H v- m μίγματος = 8,6 gr n αλκινίου = x mol n H = x mol C v H v- + H C v H v+ αρχ. x x αντ. 1,5x x παρ. - - 1,5x τελ. 0,5x - 1,5x Στα 100 ml περιέχονται 8 gr Br 16 Στα 00 ml περιέχονται 16 gr Br, άρα n Br = = 0,1 mol 160 C v H v- + Br C v H v- Br 4 1 mol mol 0,5x mol 0,1 mol.. 0,5 x = 0,1 x = 0,1 mol n αλκινίου = x = 0, mol n H = x = 0, mol m H = n. H M r = 0,. = 0,6 gr m αλκινίου = m μίγματος - m H = 8,6-0,6 = 8 gr m 8 M r = = = 40 n 0, 14v - = 40 v = άρα CH C CH ΘΕΜΑ Δ Δ1. Στα 100 ml περιέχονται 6 gr CH COOH m 6 n = = = 0,1 mol V = 100 ml = 0,1 L M 60 r n 0,1 1 = = = 1 M V 0,1 (Μ) CH COOH + H O CH COO - + H O + I.I. 1 -x 1 x x x -5 -,5 + K a = x = Ka 1 = 10 1 = 10 = [HO ] 1 + -,5 ph = - og[ho ] = - og10 =,5
Δ. n Y : = n = V = 1 0,4 = 0,4 mol CH COOH 1 1 1 1 1 1 V1 m 4,8 n = = = 0, mol M 4 r (Μ) CH COOH + Mg (CH COO) Mg + H 0,4 mol 0, mol 0, mol τ.δ. (CH COO) Mg n = 0, mol n 0, = = V 0,4 = 0,5 Μ (Μ) (CH COO) Mg CH COO - + Μg + (Μ) CH COO - + H O CH COOH + OH - I.I. -y y y K w -9 K b = = 10 K a y -9-4,5 - K b = y = Kb = 10 = 10 M = [OH ] - -4,5 poh = - og[oh ] = - og10 = 4,5 ph = 9,5 Δ. Έστω V 1 L του Υ 1, άρα n 1 =. 1 V 1 = V 1 mol CH COOH Έστω V L του Υ, άρα n =. V = 0,5V mol CH COONa V τελ = V 1 + V άρα oξ = V 1 M CH COOH και αλ = 0,5V M CH COOΝa ph = 5 [H O + ] = 10-5 M Το διάλυμα είναι ρυθμιστικό άρα ισχύει + οξ -5-5 οξ [HΟ ] = K a 10 = 10 οξ = αλ αλ V = 0,5V V + V = 1,5V 1 1 άρα μέγιστος όγκος = 1,5 L αλ
Δ4. Έστω η συγκέντρωση του HCOOH στο αρχικό διάλυμα. Στο τελικό διάλυμα θα ισχύει : 1 1 CH COOH : = = M HCOOH : = M (Μ) CH COOH + H O CH COO - + H O + I.I. -x x x (Μ) HCOOH + H O HCOO - + H O + I.I. -y y y + - [HO ] = x + y = 5 10 (1) x [H O ] K 10 0,5 5 10 K = x = = = = 10 + -5-6 a a + [HO ] - 5 10-5 10 - (1) 10 + y = 5 10 y = 4 10 - - - y [H O ] y [H O ] 4 10 5 10 K = = = + + - - a' -4 Ka' 10 = -1 = = 10 M -1 = 10 M