ΤΙΤΛΟΣ: ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ-ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ-ΟΡΙΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ) ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ: ΚΑΠΑΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.Ε.Μ. 3606 ΠΑΛΑΜΙΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.Ε.Μ. 3498 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: (ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΜΑΓΚΑΦΑΣ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2008

Ευχαριστούμε το καθηγητή μας κ. Μαγκαφά Λυκούργο για την βοήθεια και τις πολύτιμες συμβουλές του για τη πραγματοποίηση της εργασίας! 2

Π ερ ιεχό μ ενα ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Μ Η Ν Υ Μ Α... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1.1 Ιστορική αναδρομή ασύρματων επικοινω νιώ ν... 5 1.2 Ηλεκτρομαγνητικά κ ύ μ α τα...7 1.3 Ηλεκτρομαγνητικό φ άσμα... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.1 Τι είναι κεραία... 13 2.2 Είδη κεραιών... 14 2.3 Διασπορά σήματος...15 2.4 Μήκος κεραίας... 16 2.5 Παρεμβολές σήματος... 17 2.6 Μοντέλα διάδοσης...17 2.7 Βέλτιστη περιοχή συχνοτήτων... 19 2.8 Π όλωση...20 2.9 Ισχύς-Κέρδος κεραίας... 20 2.10 Πλάτος δέσμης κυρίως λοβού (beam width BW )... 21 2.11 Διάγραμμα ακτινοβολίας...22 2.12 Παράβολο κεραίας... 24 ΚΕΦΑΛΙΑΟ 3 3.1 Ηλεκτρομαγνητικά πεδία... 26 3.2 Ασθένειες που προσκαλούνται από Η Μ Π... 27 3.2 Ασθένειες που προσκαλούνται από ΗΜΠ...27 3.3 Ακτινοβολία μικροκυμάτων και οι επιδράσεις στην υγεία...29 3.4 Μη ιονίζουσες ακτινοβολίες και οι επιδράσεις στην υγεία...29 3.4.1 Πηγές μη ιονίζουσων ακτινοβολιών... 30 3.4.2 Βιολογικές επιδράσεις...31 3.4.3 Σύστημα ακτινοπροστασίας... 31 ΚΕΦΑΛΙΑΟ 4 4 Εισαγωγή στα όρια ακτινοβολίας... 33 4.1 Όρια ακτινοβολίας με βάση θερμικές επιδράσεις-συχνότητες RF (30ΚΗ2-3000Ηζ) 33 3

4.2 Όρια επικινδυνότητας ακτινοβολίας από διεθνείς ορφανισμούς...37 4.2.1 Όρια επικινδυνότητας της IRPA...37 4.2.2 Όρια επικινδυνότητας της ANSI...38 4.2.3 Όρια επικινδυνότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης... 39 4.2.4 Όρια επικινδυνότητας στην Ελλάδα για την συχνότητα του δικτύου διανομής της ΔΕΗ (50Mz) 41 4.3 Ελληνική νομοθεσία για την ακτινοβολία... 43 ΚΕΦΑΛΙΑΟ 5 5.1 Ερωτήσεις προς το Ε.Σ.Υ.Δ. για την ποιότητα των μετρήσεων στη χώρα μας...44 5.2 Μετρήσεις εκπομπής ακτινοβολίας από εταιρίες κινητής τηλεφωνίας στην Ε λλάδα...46 ΚΕΦΑΛΙΑΟ 6 6.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...69 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 1.1 Ιστορική αναδρομή ασύρματων επικοινωνιών 1873: Ο James Clerk Maxwell διατυπώνει το μαθηματικό πρότυπο του ηλεκτρομαγνητισμού(κλασική ηλεκτροδυναμική) «ένα συνδυασμό ηλεκτρικής ενέργειας και μαγνητισμού». Αποδεικνύει ότι το φως είναι ηλεκτρομαγνητικό κύμα και ότι όλα τα κύματα αυτού του τύπου (συμπεριλαμβανομένου και του φωτός( διαδίδονται μέσω του διαστήματος με την ίδια ταχύτητα, η οποία εξαρτάται από το διηλεκτρικό και τις μαγνητικές ιδιότητες του μέσου. 1886: Ο Heinrich Rudolph Hertz παρουσίασε το πρώτο ασύρματο σύστημα ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Το 1890 δημοσίευσε τις σημειώσεις του με θέμα ηλεκτροδυναμική, με την βοήθεια των οποίων απλοποιήθηκε η μορφή των ηλεκτρομαγνητικών εξισώσεων. 5

1895: Το πρώτο ασύρματο τηλεγραφικό μήνυμα έχει επιτυχώς ληφθεί, αποκρυπτογραφηθεί και διαβαστεί. Ένας λαμπρός επιστήμονας, Alexander Popov στέλνει ένα μήνυμα από ένα Ρωσικό σκάφος του ναυτικού και το λαμβάνει στο εργαστήριο του το οποίο βρίσκεται 30 μιλιά μακριά,στην Αγία Πετρούπολη. Το κατόρθωμα του αυτό χαρακτηριστικέ από το Ρωσικό ναυτικό ως απόρρητο μυστικό 1901: Ο Guglielmo Marconi ονομάστηκε πατέρας του ραδιόφωνου. Κατάφερε να στείλει σήματα σε μεγάλες αποστάσεις. Το 1901 εκτελεί την πρώτη υπερατλαντική μετάδοση από την Αγγλία στον Καναδά. Η κεραία λήψης στον Καναδά ήταν 200 μέτρα πολωμένο καλώδιο υποστηριζόμενο από έναν Ικτίνο. Η κεραία εκπομπής ήταν ο συνδυασμός από 50 καλώδια υποστηριζόμενα από 2 ξύλινους δοκούς 60 μέτρων. Στις αρχές του 20 αιώνα έγινε η εφεύρεση των νέων μικροκομματικών γεννητριών οδήγησε στην ραγδαία ανάπτυξη των κεραιών μικροκυμάτων. 6

1.2 Η λεκτρομ α γνητικ ά κύμ ατα Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι τα λεγόμενα ραδιοκύματα που χρησιμοποιούνται σε συσκευές όπως ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία και σε άλλες τεχνολογικές εφαρμογές της καθημερινής μας ζωής. Τα κύματα αυτά μπορούμε να τα ορίσουμε ως ταλαντώσεις ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων τα οποία διαδίδονται, με την μορφή κυμάτων, με την ταχύτητα του φωτός. Οι εφαρμογές τους ποικίλουν: χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή μας(π.χ. ραδιόφωνο, τηλεόραση, φούρνος μικροκυμάτων κ.α.) χρησιμοποιούνται ακόμη σε ασύρματες εφαρμογές, σε ιατρικές εφαρμογές κ.α. Ευρεία χρήση έχουμε στα τηλεπικοινωνιακά συστήματα της Πυροσβεστικής, Αστυνομίας, των ασθενοφόρων αλλά και των ραντάρ. Οι πιο πρόσφατες εφαρμογές των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων πραγματοποιήθηκαν στις δεκαετίες '80 και '90, όταν χρησιμοποιήθηκαν στην κινητή και δορυφορική επικοινωνία. Μια πηγή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων (π.χ. κεραίες ραδιοφωνίας τηλεόρασης, κινητής τηλεφωνίας, ραντάρ) παράγει ηλεκτρομαγνητικό πεδίο το οποίο διαδίδεται στο χώρο (ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία). Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία υπάρχουν παντού στο περιβάλλον μας. Τα πεδία αυτά μπορεί να είναι φυσικής προέλευσης ή μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από τον άνθρωπο. Ακόμη και το ηλεκτρικό ρεύμα δημιουργεί ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Υπάρχουν κατηγορίες ηλεκτρομαγνητικών πεδίων όπως: ψηλής ή χαμηλής έντασης, συνεχής ή μικρής διάρκειας. Τα ηλεκτρικά πεδία δημιουργούνται λόγω διαφοράς ηλεκτρικής τάσης. Όσο πιο μεγάλη είναι η διαφορά, τόσο πιο δυνατό θα είναι το ηλεκτρικό πεδίο που θα παραχθεί. 7

Η μονάδα μέτρησης των ηλεκτρικών πεδίων είναι βολτ ανά μέτρο (V/m). Απαραίτητη προϋπόθεση για να δημιουργηθεί μαγνητικό πεδίο είναι να υπάρχει ροή ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο πιο ψηλή είναι η ένταση του ρεύματος τόσο πιο δυνατό θα είναι το μαγνητικό πεδίο. Όταν όμως το ηλεκτρικό ρεύμα διακοπεί τότε το μαγνητικό πεδίο μηδενίζεται. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία μπορούν να δημιουργηθούν από τα εξής: 1.Ηλεκτροφόρα καλώδια υψηλής τάσης 2. Ηλεκτροφόρα καλώδια στις γειτονιές 3. Συστήματα γείωσης που προστατεύουν από κεραυνούς ή ελαττωματικές οικιακές συσκευές. 4. Οικιακές συσκευές όπως φούρνοι μικροκυμάτων, στεγνωτήρες μαλλιών, ηλεκτρικοί φούρνοι, ηλεκτρική θέρμανση, οθόνες ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.α. 5. Φυσικές πηγές 6. Κινητά τηλέφωνα, κεραίες, ραντάρ, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί. 1.3 Η λεκτρομ α γνη τικ ό φ άσμα Οι ηλεκτρομαγνητικές πηγές κατηγοριοποιούνται με βάση την συχνότητα εκπομπής τους. Ο όρος ηλεκτρομαγνητικά πεδία περιλαμβάνει τα στατικά πεδία, τα πεδία ιδιαίτερα χαμηλής συχνότητα (ELF) και τα πεδία ραδιοσυχνοτήτων (RF), συμπεριλαμβανομένων των μικροκυμάτων και καλύπτει τη ζώνη συχνοτήτων από 0 Hz έως 300 GHz. 8

Φάσμα ονομάζουμε το σύνολο των συχνοτήτων εκπομπής. Το φάσμα των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών φαίνεται πιο κάτω στην Σχήμα 1. Ακτίνες γ: Έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα και τα μικρότερα μήκη κύματος εκπέμπονται από ραδιενεργά υλικά και βρίσκονται και στο διάστημα. Οι ακτίνες αυτές έχουν εκπληκτική διατρητική ικανότητα. Μπορούν να διατηρήσουν μια επιφάνεια τσιμέντου με πάχος 3 μέτρα! Τα μήκη κύματος αυτής της ακτινοβολίας εκτείνονται από 0.1 έως 0.000001 νανόμετρα. 9

Ακτίνες Χ: Η συχνότητά τους βρίσκεται σε τιμές μεταξύ των ακτινών γ και των υπεριωδών ακτινών. Έχουν τέτοια διατρητική ικανότητα ώστε να διαπερνούν εύκολα αρκετά υλικά και να καταστρέφουν ιστούς δέρματος πολλών ζώων. Αυτό έχει οδηγήσει τους επιστήμονες στο να χρησιμοποιούν τις ακτίνες Χ ώστε να παρατηρούν το ανθρώπινο σώμα (ακτινογραφίες). Τα μήκη κύματος των ακτινών Χ έχουν μεγάλη έκταση. Εκτείνονται από 1 μέχρι 0.00001 νανόμετρα. Υπεριώδης ακτινοβολία: Έχουν συχνότητες λίγο παραπάνω από αυτές του ορατού φωτός. Ωστόσο η έντασή τους είναι τέτοια που μπορεί να καταστρέψει ιστούς και κύτταρα. Ο ήλιος είναι μια πηγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και μικρές δόσεις αυτής της ακτινοβολίας βοηθούν στην παραγωγή της βιταμίνης D και προκαλούν το μαύρισμα του ανθρώπινου δέρματος. Φυσικά, μεγαλύτερες δόσεις προκαλούν σοβαρά εγκαύματα. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χρησιμοποιείται ευρέως στον επιστημονικό χώρο σε διάφορα πειράματα, καθώς και από τους αστρονόμους για την παρατήρηση του ηλιακού συστήματος, του γαλαξία μας και άλλων περιοχών του σύμπαντος. Το μήκος κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας εκτείνεται από 50 μέχρι 350 και 400 νανόμετρα. Ορατό φως: Τα χρώματα ενός ουράνιου τόξου, δηλαδή η ακτινοβολία που μπορεί να εντοπιστεί από το ανθρώπινο μάτι (από 400 έως 700 νανόμετρα) δεν είναι παρά ένα πολύ μικρό μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Εμείς, αν και δεν το αντιλαμβανόμαστε, βρισκόμαστε υπό το συνεχή βομβαρδισμό ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, η οποία εκτείνεται σε πολύ διαφορετικά μήκη κύματος. 10

Υπέρυθρη ακτινοβολία: Εκτείνεται από εκεί που σταματάει η ορατή ακτινοβολία, δηλαδή σε μήκος κύματος περίπου τα 700 νανόμετρα μέχρι ένα χιλιοστό περίπου. Αυτού του τύπου η ακτινοβολία έχει να κάνει με θερμότητα. Γ ια παράδειγμα, το ανθρώπινο σώμα εκπέμπει θερμότητα όχι στο ορατό φως, αλλά σε περιοχές της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Όλα τα σώματα λίγο έως πολύ εκπέμπουν θερμότητα σε αυτά τα μήκη κύματος ανάλογα με τη θερμοκρασία τους. Οι πιο κοινές χρήσεις της υπέρυθρης ακτινοβολίας έχουν να κάνουν με τη νυχτερινή όραση, ανιχνευτές σε δορυφόρους και αεροπλάνα, καθώς και την αστρονομία. Μικροκύματα: Έχουν ένα μήκος κύματος που εκτείνεται από ένα χιλιοστό μέχρι 30 εκατοστά. Ο άνθρωπος εκμεταλλεύτηκε αυτήν την ακτινοβολία στην κατασκευή φούρνων μικροκυμάτων, οι οποίοι μπορούν να θερμάνουν φαγητά, καθώς η ακτινοβολία αυτή απορροφάτε από τις τροφές και τις θερμαίνει. Τα μικροκύματα είναι ένα μέρος μιας μεγαλύτερης κατηγορίας ακτινοβολίας, τα ραδιοκύματα (radio waves). Ραδιοκύματα : Εκπέμπονται από τη Γη, τα κτήρια, τα αυτοκίνητα κι άλλα μεγάλα σε μέγεθος αντικείμενα. Πάνω στα ραδιοκύματα έχει βασιστεί η λειτουργία των ραντάρ τα οποία ανιχνεύουν την παρουσία και την κίνηση σωμάτων που εκπέμπουν αυτού του τύπου την ακτινοβολία. Τα ραδιοκύματα επίσης είναι ευρέως γνωστά για την ικανότητά τους να μεταφέρουν ραδιοφωνικά σήματα και σήματα τηλεόρασης. Τα ραδιοκύματα έχουν μήκος κύματος, που εκτείνεται σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή, από ένα εκατοστό έως δεκάδες και εκατοντάδες μέτρα. Ο ιονισμός: είναι η απόσπαση ηλεκτρονίων από τα άτομα. Το φαινόμενο αυτό είναι επικίνδυνο διότι διασπά τους δεσμούς του DNA και είναι αιτία βλαβών που προκαλούν καρκίνο και άλλες ασθένειες. 11

Η ιονίζουσα ακτινοβολία ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι αυτή που έχει συχνότητα ψηλότερη από το ορατό φως. Είναι μικρότερου μήκους κύματος και μεταφέρει πολύ ψηλή ενεργεία ιονίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες, την κοσμική ακτινοβολία, τις ακτίνες Χ και γάμμα (ραδιενέργεια). Η ακτινοβολία αυτή είναι επικίνδυνη διότι μπορεί να προκαλέσει ιονισμό. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία ενέργεια που μεταφέρουν τα κβάντα των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων μεγάλου μήκους κύματος και χαμηλής συχνότητας, δεν είναι αρκετή για να προκαλέσει ιονισμό. Μη Ιοντίζουσα Ακτινοβολία Ιοντίζουσα Ακτινοβολία Π ε Λ : C ΜΜ ΜΜ Ροόιο κ υματα Ακτίνες χ και y IW W I t f lw ΙΜ Μ Μ Μ Ι Ι Μ Ι Μ Σι/χνοτητο σε frertz (Hz) Σχήμα 2 Κάλυψη φάσματος από Ιονίζουσα και μη ακτινοβολία 12

ΚΕΡΑΙΕΣ L 2.1 Τι είναι κεραία Η κεραία,με απλά λόγια, αποτελεί μια μεταλλική κατασκευή η οποία έχει ως κύρια λειτουργία της την μετατροπή των υψίσυχνων τάσεων ή ρευμάτων σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα στην περίπτωση που η κεραία χρησιμοποιείτε ως πομπός. Την αντίστροφη λειτουργία εκτελεί στην περίπτωση που η κεραία μας είναι δέκτης. Η κεραία μπορεί να εκτελεί και τις δυο λειτουργίες και έτσι να είναι ταυτόχρονα πομπός και δέκτης. Ένα παράδειγμα εκπομπής και λήψης ηλεκτρομαγνητικού κύματος από κεραίες φαίνεται στο Σχήμα 2.1. ΠΟΜΠΟΣ ΔΕΚΤΗΣ Σχήμα 2.1 Εκπομπή και Λήψη ηλεκτρομαγνητικού κύματος 13

22 Είδη κεραιών Τα είδη των κεραιών είναι τρία και παρουσιάζονται πιο κάτω: α) κατευθυντικές κεραίες β) πολυκατευθυντικές κεραίες γ) Ημικατευθυντικές κεραίες Στην κατευθυντική κεραία το χαρακτηριστικό πρότυπο εκπομπής της είναι έντονα ενισχυμένο προς μια κατεύθυνση. Κεραίες αυτού του τύπου είναι τα πιάτα και η κεραία με πλέγμα (Grid). Παράδειγμα για την κεραία με πλέγμα φαίνεται στο Σχήμα 2.2. Σχήμα 2.2 Κατευθυντική Κεραία Μια πολυκατευθυντική κεραία εκπέμπει προς όλες τις κατευθύνσεις. Τέτοια κεραία είναι η ομοιοκατευθηντική κεραία (omni) η οποία παρουσιάζεται σχηματικά στο Σχήμα 2.3. Σχήμα 2.3 Πολυκατευθυντική Κεραία 14

Η ημικατευθυντικές κεραίες είναι μια ενδιάμεση κατηγορία των προηγούμενων. Αυτή η κατηγορία κεραιών εκπέμπει με γωνία οριζόντιας κάλυψης από 50 έως 180 μοίρες. Αυτού του τύπου κεραίες έχουμε την τομεακή (80θίΘΓ).Που εμφανίζεται στο Σχήμα 2.4. Σχήμα 2.4 Ημικατευθυντικη Κεραία 2.3 Διασπορά σήματος Με τον όρο διασπορά σήματος μιας κεραίας εννοούμε το ποσοστό κατανομής του σήματος στο χώρο. Η διασπορά σήματος εξαρτάται από το είδος της κεραίας, παραδείγματα βρίσκονται στο διπλανό Σχήμα 2.5. 15

C lu r t Ceiling M ount P itc h W ill T*gi P in b o lk S e c to r Type OiPole Omni Directional Directional Directional Directional Gain 2 dbi 5 dbi 5 dbi 10 dbi 20 dbi 12 dbi Bear Width 360: H 360 H 75= H 55 H 12.5 H 9 0 H Σχήμα 2.5 Είδη κεραιών ανάλογα με τη διασπορά σήματος Α)Πολυκατευθυντική κεραία, Β)Παραβολική κεραία Γ)Διπολική κεραία, Δ)Γιόγκι κεραία, Ε)Ραίοά panel, Ζ)Ημικατευθυντικη κεραία 2.4 Μήκος κιραίας Το μήκος μιας κεραίας (l) μπορούμε να το υπολογίσουμε με την βοήθεια των παρακάτω τύπων: ο=λ* v (2.1) λ=ο/ν (2.2) Μήκος κεραίας: l=vel / v (2.3) όπου vel=c* Vf: (2.4) ο:ταχύτητα φωτός, λ: μήκος κύματος, ν: συχνότητα, Vf: Velocity factor (η παράμετρος της ταχύτητας ηλεκτρικού σήματος) 16

2 5 Παρεμβολές σήματος Υπάρχουν κάποια μεγάλα αντικείμενα τα οποία βρίσκονται μεταξύ της κεραίας του πομπού και του δέκτη. Αυτά τα αντικείμενα δημιουργούν κάποιες παρεμβολές στο ηλεκτρομαγνητικό μας κύμα με αποτέλεσμα να έχουμε κάποιες απώλειες. Μερικά υλικά που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι: ξύλο, χαρτί, τοίχοι, μετασχηματιστές, φούρνοι μικροκυμάτων, λάμπες φθορίου. 2.6 Μ οντέλα διάδοσης Για την διάδοση σημάτων χρησιμοποιούνται κάποιοι μηχανισμοί διάδοσης όπως ανάκλαση, περίθλαση και σκέδαση. Ανάκλαση : Ανάκλαση έχουμε στις εξής περιπτώσεις: Πρόσπτωση του κύματος σε αντικείμενα μεγάλα σε σχέση με το μήκος κύματος λ. Μερική ανάκλαση σε επιφάνειες που διαχωρίζουν περιοχές με διαφορετική διηλεκτρική σταθερά. Σε τέλειο αγωγό όλη η ποσότητα της προσπίπτουσας ενέργειας ανακλάται. 17

Περίθλαση : Περίθλαση έχουμε στις εξής περιπτώσεις: Πρόσπτωση του κύματος σε αντικείμενα με ακμές (της τάξης του λ ) που βρίσκονται ανάμεσα στον πομπό και το δέκτη. Σύμφωνα με την αρχή του Huygen όλα τα σημεία του σφαιρικού μετώπου του κύματος μπορούν να θεωρηθούν ως δευτερεύουσες σημειακές πηγές. Κάμψη του κύματος και διάδοσή του ακόμη και στις περιοχές «σκιάς» του αντικειμένου. Στις υψηλές συχνότητες υπάρχει εξάρτηση του φαινόμενου από: γεωμετρία του αντικειμένου, πλάτος και φάση του προσπίπτοντος κύματος, είδος πόλωσης. Σκέδαση : Σκέδαση έχουμε στις εξής περιπτώσεις: Πρόσπτωση του κύματος σε αντικείμενα (ή επιφάνειες με προεξοχές) με διαστάσεις μικρότερες από το λ. Ο αριθμός των αντικειμένων ή/και προεξοχών ανά μονάδα όγκου πρέπει να είναι αρκούντως μεγάλος. Για να θεωρείται ανώμαλη η επιφάνεια πρέπει: ( min(h)/max(h)) > hc (2.5) όπου hc = λ /( 8 s i^ i ) το κρίσιμο ύψος προεξοχής και θί η γωνία πρόσπτωσης Υπάρχουν μοντέλα διάδοσης τα οποία λαμβάνουν υπόψη συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ακανόνιστου εδάφους και άλλων εμποδίων που πιθανώς να υπάρχουν στη διαδρομή μεταξύ πομπού και δέκτη έτσι ώστε να πετύχουμε όσο το δυνατό καλύτερη διάδοση του σήματος. 18

Μοντέλα διάδοσης: 1) Μοντέλο Okumura: Χρησιμοποιείτε για την εκτίμηση της ισχύος του σήματος σε αστικές περιοχές. Το μοντέλο αυτό αποτελείτε από ένα σύνολο καμπύλων με τις οποίες είναι δυνατή η εκτίμηση της ενδιάμεσης απόσβεσης σε σχέση με τον ελεύθερο χώρο. 2) Μοντέλο Hata: Είναι η εμπειρική αλγεβρική έκφραση της απώλειας μιας διαδρομής η οποία παρέχεται γραφικά από το μοντέλο Okumura. Το μοντέλο αυτό είναι αρκετά ευέλικτο επειδή επιτρέπει την χρήση εξισώσεων αντί γραφικών παραστάσεων. 2.7 Βέλτιστη περιοχή συχνοτήτων Κάθε κεραία έχει μια συγκεκριμένη περιοχή συχνοτήτων στην οποία λειτουργεί βέλτιστα. Αυτό σημαίνει ότι στην συγκεκριμένη περιοχή η κεραία λειτουργεί σαν αποτελεσματικός ακτινοβολητής. Αν χρησιμοποιήσουμε την κεραία εκτός αυτής της μπάντας, το μεγαλύτερο ποσοστό της ισχύος του πομπού θα ανακλάται πίσω προς τον πομπό και δεν θα ακτινοβολείται, αντίστοιχα στη λήψη η κεραία δεν θα λειτουργεί βέλτιστα. Συνήθως ορίζεται μια κεντρική συχνότητα και μια απόκλιση γύρω από αυτήν, ή ορίζεται ένα εύρος συχνοτήτων που θα κινηθούμε. (Πχ 2400MHz ως 2500ΜΗζ ή 2450ΜΗζ±50ΜΗζ) Σε κάθε περίπτωση το εύρος αυτό δια την κεντρική συχνότητα δεν μπορεί να είναι μεγάλο (πχ 10%), δηλαδή η κεραία είναι μια συσκευή περιορισμένης ζώνης (υπάρχουν βέβαια και ειδικές κατασκευές που επιτυγχάνουν λειτουργία σε μεγάλη περιοχή συχνοτήτων). 19

2.8 Πόλωση Ένα άλλο χαρακτηριστικό της κεραίας είναι σε ποια πόλωση εκπέμπει το ηλεκτρομαγνητικό κύμα και οι κατηγορίες πόλωσης βρίσκονται πιο κάτω: 1) Κάθετη πόλωση: Το διάνυσμα της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου είναι κάθετο. 2) Οριζόντια πόλωση: To διάνυσμα της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου είναι οριζόντιο. 3) Κυκλική πόλωση: Υπάρχει και κάθετο και οριζόντιο διάνυσμα και μάλιστα είναι ίσα τα δυο διανύσματα.(δεν χρησιμοποιείτε πολύ) 4) Ελλειπτική πόλωση: Υπάρχει και κάθετο και οριζόντιο διάνυσμα τα οποία είναι άνισα. (δεν χρησιμοποιείτε πολύ) 2.9 Ισ/υς-Κερδος κεραίας Το κέρδος κεραίας (G) δείχνει την ικανότητα της να κατευθύνει την εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ενέργεια προς μία κατεύθυνση και να λαμβάνει από μία κατεύθυνση. Το κέρδος μιας κεραίας μπορούμε να το βρούμε με την βοήθεια του πιο κάτω τύπου: G = k * D (2.6) όπου: G = απολαβή (κέρδος) D = 41000 / (φ *θ) = κατευθυντικότητα (όπου θ,φ )= εύρη δέσμης ημίσειας ισχύος σε κάθετα επίπεδα 20

k = συντελεστής απόδοσης της κεραίας και εξαρτάται από τις ωμικές απώλειες της συγκεκριμένης κεραίας. Κρατώντας σταθερή την διάμετρο της κεραία, το κέρδος της αυξάνεται κατά 6dB κάθε φορά που διπλασιάζουμε την συχνότητα. Αντίθετα αν κρατήσουμε σταθερή την συχνότητα, το κέρδος αυξάνεται κατά 6dB αν διπλασιάσουμε την διάμετρο της κεραίας. Στο Σχήμα 2.6 βλέπουμε την σχέση μεταξύ ισχύος συχνότητας και μεγέθους κεραίας σε μια παραβολική κεραία. Σχήμα 2.6 Σχέση μεταξύ ισχύος συχνότητας και μεγέθους κεραίας 2.10 Πλάτος δέσμης κυρίως λοβού (beam width BW ) είναι: Μια προσεγγιστική σχέση για το πλάτος δέσμης κυρίως λοβού (2.7) 21

Με βάση τον προηγούμενο τύπο παρατηρούμε ότι όσο το κέρδος αυξάνεται τόσο ο κύριος λοβός ακτινοβολίας γίνεται πιο στενός: G(dB) = 4 5.5-2 0 log5ff(deg) (2.8) Στο παρακάτω Σχήμα 2.7 μπορούμε να παρατηρήσουμε την σχέση μεταξύ beam width συχνότητας και μεγέθους της κεραίας μας. Σχήμα 2.7 Σχέση μεταξύ beam width συχνότητας και μεγέθους κεραίας 2.11 Διάγραμμα ακτινοβολία; To διάγραμμα ακτινοβολίας μιας κεραίας δείχνει την ικανότητα λειτουργίας της κεραίας στις διάφορες κατευθύνσεις. Τα διαγράμματα ακτινοβολίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν για πρόβλεψη της παρεμβολής μεταξύ ραδιοζεύξεων. 22

Πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν κριτήριο επιλογής μιας κεραίας (δεν είναι μόνο το κέρδος της κεραίας που πρέπει να μας ενδιαφέρει, αλλά και το πόσο ακτινοβολεί (δέχεται ακτινοβολίες από άλλες διευθύνσεις). Παράδειγμα διαγράμματος ακτινοβολίας: Σχήμα 2.8 Διάγραμμα ακτινοβολίας Σημείωση: Οι κεραίες υψηλής ποιότητας έχουν μικρότερους πλευρικούς λοβούς. 23

ΠΡΟΣΟΧΗ! Το διάγραμμα ακτινοβολίας μιας κεραίας ισχύει μόνο στο μακρινό πεδίο (Far Field Region): Far Field Region: Είναι η περιοχή που βρίσκεται αρκετά μακριά από την κεραία, όπου το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο να μπορεί να προσεγγιστεί σαν επίπεδο κύμα και το διάγραμμα ακτινοβολίας έχει σταθεροποιηθεί. Near Field Region (περιοχή εγγύς πεδίου) : Η περιοχή κοντά στην κεραία, όπου το διάγραμμα ακτινοβολίας της κεραίας δεν είναι εύκολα προβλέψιμο. Το όριο ανάμεσα στις δύο αυτές περιοχές είναι περίπου σε απόσταση : 2 D 2 r = ------- Τι " (2.9) Τα διαγράμματα ακτινοβολίας μπορεί να μετρηθούν στο κάθετο επίπεδο (elevation) και το οριζόντιο επίπεδο (azimuth). Σε κεραίες όπου έχουν συμμετρία και στην οριζόντια και στην κάθετη διεύθυνση μπορούμε να κάνουμε την υπόθεση ότι το ίδιο διάγραμμα ισχύει και στα δύο επίπεδα 2.12 Παράβολο κεραίας Παράβολο σε μια κεραία, είναι ο λόγος της ισχύος του σήματος στην κατεύθυνση που εμφανίζεται η κορυφή στο διάγραμμα ακτινοβολίας, προς την ισχύ του σήματος στην κατεύθυνση πίσω από την κεραία. 24

Μεγαλύτερος λόγος σημαίνει και μικρότερη παρεμβολή ανάμεσα σε κεραίες που είναι τοποθετημένες στον ίδιο σταθμό, πλάτη με πλάτη. (Εκφράζεται σε db) 2.1 3 Κ α τευθ υ ντικ ό τη τα Η παράμετρος που ενδιαφέρει το σχεδιαστή συστημάτων είναι η αύξηση της απόδοσης της κεραίας. Σε κάθε υλοποίηση σύμφωνα με τη φυσική πραγματοποιήσιμη κεραία, θα υπάρχει μία διεύθυνση προς την οποία η πυκνότητα της ενέργειας είναι η μέγιστη. Για να δώσουμε μία ποσοτική τιμή σε αυτό το μέγιστο, το συγκρίνουμε με την πυκνότητα της ενέργειας μιας ισοτροπικής κεραίας, την πιο κοινή παραπομπή που μπορούμε να κάνουμε. Μία ισοτροπική κεραία έχει ένα σφαιρικό διάγραμμα ακτινοβολίας. Δεν υπάρχει συσκευή κατασκευαστικά που μπορεί να παραγάγει ένα τέτοιο διάγραμμα, αλλά αυτή αποτελεί ένα χρήσιμο θεωρητικό εργαλείο για συγκρίσεις που αφορούν το κέρδος μιας κεραίας. Πρέπει να γίνει μία διάκριση ανάμεσα στους δύο τύπους της απόδοσης. Η ενέργεια τόσο της ισοτροπικής κεραίας, όσο και της κεραίας υπό έλεγχο, πρέπει να είναι η ίδια. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αναφέρεται στην ισχύ τροφοδοσίας, ή στην συνολική ενέργεια που εκπέμπεται. Γ ια την ισοτροπική κεραία, η οποία δεν έχει μηχανισμούς απώλειας, η ισχύς τροφοδοσίας και η ισχύς που εκπέμπονται είναι πανομοιότυπες, αλλά για την κεραία υπό έλεγχο θα υπάρξουν απώλειες που μειώνουν την επάρκειά της κατά κάποιο ποσοστό που οδηγεί σε μια διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δύο τιμές της απόδοσης. 25

3.1 Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Οι επιδράσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (ΗΜΠ) στην υγεία, έχουν πολύ έντονα απασχολήσει το πλατύ κοινό, την επιστημονική και ιατρική κοινότητα κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι πηγές των ΗΜΠ έχουν πολλαπλασιαστεί στη ζωή μας. Συνεχώς εμφανίζονται νέες εφαρμογές και δικαιολογημένα δημιουργούνται πολλά ερωτηματικά αναφορικά με τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Για το ζήτημα των βιολογικών επιδράσεων και των ιατρικών προεκτάσεων της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας, η οποία ανήκει στο φάσμα των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλής ενέργειας, έχουν δημοσιευτεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια περίπου 25.000 επιστημονικά άρθρα. Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα περισσότερα στοιχεία για τα ΗΜΠ παρά για τις πιο πολλές χημικές ουσίες ή άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάζουν τον άνθρωπο. Ας δούμε διαδοχικά, τους τομείς της ανθρώπινης υγείας στους οποίους έχουν εμπλακεί τα ΗΜΠ χαμηλού επιπέδου. Η περιγραφή μας αφορά τα ΗΜΠ μεγάλου μήκους κύματος, χαμηλής συχνότητας και χαμηλής ενέργειας. Αυτά δηλαδή στα οποία καθημερινά υποβαλλόμαστε, στο σπίτι, στο χώρο εργασίας και που περιλαμβάνουν τα ραδιοκύματα και την ακτινοβολία χαμηλότερης συχνότητας. 26

3.2 Ασθένειες που προσκαλούνται από Η Μ Π Καρκίνος και λευχαιμία :Έγιναν πολλές έρευνες που εξέτασαν κατά πόσο τα ΗΜΠ προκαλούν ή όχι κάποιας μορφής καρκίνο. Δεν υπήρξαν μέχρι σήμερα αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι η έκθεση στα ΗΜΠ προκαλεί κάποιας μορφής καρκίνο. Είναι γεγονός ότι υπήρξαν έρευνες με αντιφατικά αποτελέσματα. Όμως δεν παρατηρήθηκαν ποτέ μεγάλες αυξήσεις στον κίνδυνο για πρόκληση οποιασδήποτε μορφής κακοήθους νόσου σε παιδιά ή σε ενήλικες. Ο κίνδυνος λευχαιμίας στα παιδιά συσχετίσθηκε σε έρευνες με την έκθεση των παιδιών σε πολύ χαμηλής έντασης ΗΜΠ, στο σπίτι τους. Μερικές επιδημιολογικές έρευνες, έδειξαν ότι υπήρχε συσχετισμός έκθεσης σε ΗΜΠ πολύ χαμηλής έντασης και λευχαιμίας στα παιδιά. Πονοκέφαλος, κούραση, άγχος, κατάθλιψη, απώλεια σεξουαλικής διάθεσης, αυτοκτονία: Διάφορες διαταραχές της σωματικής και ψυχικής υγείας, θεωρήθηκαν ότι ήσαν αποτέλεσμα της έκθεσης σε ΗΜΠ. Σειρά από έρευνες εξέτασαν κατά πόσο η έκθεση στα ΗΜΠ χαμηλής έντασης στο σπίτι μπορούσαν να προκαλέσουν μια σειρά από σωματικές διαταραχές όπως πονοκέφαλο, κούραση, ναυτία ή ψυχολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος, απώλεια σεξουαλικής επιθυμίας και αυτοκτονίας. Τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι σήμερα, δεν επιτρέπουν την αποδοχή αυτών των συσχετισμών. Αντίθετα φαίνεται ότι οι εν λόγω διαταραχές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων και του τρόπου ζωής μας που συνοδεύεται από τη σύγχρονη συνεχήτεχνολογικήαναβάθμιση. 27

Καταρράκτης: Σε εργαζόμενους που εκτίθενται σε ψηλά επίπεδα ραδιοσυχνοτήτων και σε ακτινοβολία μικροκυμάτων, έχουν περιγράφει περιπτώσεις ερεθισμού των ματιών και καταρράκτη. Στα επίπεδα στα οποία εκτίθεται το πλατύ κοινό δεν προκαλούνται θερμικές αλλοιώσεις λόγω της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι παθήσεις του τύπου αυτού μπορούν να συμβαίνουν στα επίπεδα ΗΜΠ στα οποία συνήθως υποβάλλεται το πλατύ κοινό. Εγκυμοσύνη: Η έκθεση των εγκύων γυναικών σε διάφορες πηγές ΗΜΠ, δεν έδειξαν ότι δημιουργείται αυξημένος κίνδυνος για ανωμαλίες στο παιδί, αποβολή, χαμηλό βάρος γέννησης ή εκ γενετής παθήσεις. Έχουν περιστασιακά περιγραφεί περιπτώσεις πρόωρων γεννήσεων και παιδιών χαμηλού βάρους γέννησης. Επρόκειτο για γυναίκες που εργάζονταν σε βιομηχανίες ηλεκτρονικών και είναι πιθανό ότι στις περιπτώσεις αυτές να υπήρξε έκθεση σε πεδία ασυνήθιστα ψηλά που δεν υπάρχουν στο σύνηθες καθημερινό περιβάλλον. Το γεγονός αυτό βρίσκεται σε αντίθεση με αυτά που γνωρίζουμε για την έκθεση σε ΗΜΠ ψηλού επιπέδου όπως αυτά που προκαλούν ιονισμό. Η ιονίζουσα ακτινοβολία (ακτίνες Χ, ακτίνες Γ, υπεριώδης ακτινοβολία), χαρακτηρίζεται από το μικρό μήκος κύματος, ψηλή συχνότητα και ψηλή ενέργεια. Η ιονίζουσα ακτινοβολία λόγω της ψηλής ενέργειας που τη χαρακτηρίζει, προκαλεί βλάβες στο γενετικό υλικό DNA των πυρήνων των κυττάρων και είναι αιτία καρκίνωνκαιλευχαιμίας. Πρεπει λοιπον να τονίσουμε οτι υπάρχει σαφής διαφορά στις επιπτώσεις για την υγεία μεταξύ της ιονίζουσας ακτινοβολίας ψηλής ενέργειας και των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλής έντασης και ενέργειας στα οποία καθημερινά υποβαλλόμαστε. 28

3 3 Ακτινοβολία μικροκυμάτων και οι επιδράσεις στην υγεία Οι ανησυχίες του κοινού, των επιστημόνων και των γιατρών που προκύπτουν από την έκθεση στην ακτινοβολία, είναι δικαιολογημένα μεγάλες. Πράγματι ο σύγχρονος τρόπος ζωής συνοδεύεται και από την υποβολή μας καθημερινά, σε διάφορες μορφές ακτινοβολίας που προέρχονται από ολοένα και περισσότερες πηγές. Οι υψηλής ενέργειας ακτινοβολίες, όπως για παράδειγμα οι ακτίνες Χ, προκαλούν πέραν πάσης αμφιβολίας σοβαρές βλάβες στον οργανισμό όπως για παράδειγμα διάφορες μορφές καρκίνου. Το ερώτημα όμως, αφορά τις επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών χαμηλής ενέργειας. Οι πομποί ραδιόφωνων και τηλεοράσεων, τα κινητά τηλέφωνα, τα ραντάρ, οι φούρνοι μικροκυμάτων εκπέμπουν ακτινοβολία χαμηλής ενέργειας. Πολλές έρευνες μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να τεκμηριώσουν επιβλαβείς επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό εξ αιτίας των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (ΗΜΠ). Υπήρξαν μελέτες που υποστήριζαν ότι υπήρχε συσχετισμός μεταξύ της ακτινοβολίας μικροκυμάτων και όγκων στον εγκέφαλο, λευχαιμιών και καρκίνου των όρχεων. Τα δεδομένα αυτά όμως δεν τεκμηριώθηκαν επαρκώς. Παράλληλα έδειχναν μόνο συσχετισμό και όχι αιτιολογική σχέση. Ο συσχετισμός μπορεί να οφειλόταν σε άλλους παράγοντες και όχι αναγκαστικά στα μικροκύματα. 3.4 Μ η ιονίζουσες ακτινοβολίες και οι επιδράσεις στην υγεία Μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι αυτές που μεταφέρουν σχετικά μικρή ενέργεια, ανίκανη να προκαλέσει ιοντισμό, ικανή όμως να προκαλέσει ηλεκτρικές, χημικές και θερμικές επιδράσεις στα κύτταρα, που μπορούν να αποβούν άλλοτε επιβλαβείς και άλλοτε ευεργετικές για τη λειτουργία τους. 29

Ειδικότερα, μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες στις οποίες εντάσσονται τα στατικά ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, όπως είναι αυτά που δημιουργούνται στο φυσικό περιβάλλον, τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται στο περιβάλλον διατάξεων ηλεκτρικής ενέργειας, τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα που εκπέμπονται από κεραίες επικοινωνιών καθώς και η υπέρυθρη, η ορατή και η υπεριώδης ακτινοβολία. Οι βιολογικές επιδράσεις των μη ιονίζουσων ακτινοβολιών διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές της ιονίζουσας ακτινοβολίας και εξαρτώνται από την ένταση και τη συχνότητά τους. Έτσι, τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία επιδρούν στο ανθρώπινο σώμα, επάγοντας πεδία και ρεύματα στο εσωτερικό του, ενώ τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα θερμαίνοντας τα κύτταρα και τους ιστούς. 3.4.1 1 Ιητές μη ιονίζουσων ακτινοβολιών Μη ιονίζουσες είναι οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες που είναι ανίκανες να προκαλέσουν βιολογικές επιδράσεις λόγω ιονισμού. Στις ακτινοβολίες αυτές εντάσσονται τα στατικά ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία όπως είναι αυτά που δημιουργούνται στο φυσικό περιβάλλον, τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται στο περιβάλλον διατάξεων ηλεκτρικής ενέργειας, τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα που εκπέμπονται από κεραίες επικοινωνιών (π.χ. σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας, κεραίες ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, συστημάτων ραντάρ κ.ά.), καθώς και η υπεριώδης, η ορατή και η υπέρυθρη ακτινοβολία. 30

3.42 Βιολογικέ: επιδράσεις Οι βιολογικές επιδράσεις που προκαλούν οι μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι διαφορετικές από εκείνες της ιονίζουσας ακτινοβολίας, αλλά και μεταξύ τους. Έτσι, τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία επιδρούν στο ανθρώπινο σώμα επάγοντας πεδία και ρεύματα στο εσωτερικό του, ενώ τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα θερμαίνοντας τα κύτταρα και τους ιστούς. 3.4.3 Σύστημα ακτινοπροστασία: Οι βλαβερές επιδράσεις στην υγεία που είναι γνωστές για τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι αυτές που προκύπτουν κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά το πέρας της έκθεσης και προκύπτουν μόνο όταν υπερβαίνονται κάποια κατώφλια-στάθμες επιπέδων έκθεσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κάθε ανθρώπου και το γεγονός ότι στο γενικό πληθυσμό υπάρχουν και ειδικές ομάδες ατόμων όπως μικρά παιδιά, ασθενείς, ηλικιωμένοι, έγκυες, προκύπτουν «βασικοί περιορισμοί» που η τήρησή τους εξασφαλίζει και την απουσία των βλαβερών επιδράσεων στην υγεία. Οι βασικοί περιορισμοί προκύπτουν από τα κατώφλια των αποδεδειγμένων βλαβερών επιδράσεων στην υγεία αφού υιοθετηθούν μεγάλοι συντελεστές ασφαλείας π.χ. για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία στο φάσμα 0-300GHz, της τάξης του 50. Οι βασικοί περιορισμοί όμως στην πλειονότητά τους δεν αφορούν άμεσα μετρήσιμα μεγέθη στο περιβάλλον διατάξεων εκπομπής, αλλά επαγόμενα μεγέθη στο εσωτερικό του σώματος των ανθρώπων που είναι δύσκολο να μετρηθούν. 31

Για το λόγω αυτό και λαμβάνοντας υπόψη τις δυσμενέστερες συνθήκες σύζευξης της ακτινοβολίας με τον άνθρωπο, προκύπτουν «επίπεδα αναφοράς» που είναι εύκολα μετρήσιμες παράμετροι της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και η τήρησή τους εξασφαλίζει και την τήρηση του βασικού περιορισμού και κατά συνέπεια την απουσία των βλαβερών επιδράσεων στην υγεία. Σε ότι αφορά τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία στο εύρος συχνοτήτων 0-300GHz, η ελληνική νομοθεσία σε συνέχεια συστάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της Διεθνούς Επιτροπής για την προστασία από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υιοθέτησε βασικούς περιορισμούς και επίπεδα αναφοράς και εξέδωσε όρια για την ασφαλή έκθεση του κοινού στο περιβάλλον διατάξεων εκπομπής χαμηλών και υψηλών συχνοτήτων σε όλο το φάσμα των σύγχρονων εφαρμογών και υπηρεσιών. Η ΕΕΑΕ μέσω ελέγχων και επί τόπου μετρήσεων, καταγράφει τα επίπεδα της έκθεσης του γενικού πληθυσμού και διασφαλίζει την τήρηση των θεσμοθετημένων ορίων σε όλους τους ελεύθερα προσπελάσιμους από το κοινό χώρους στο περιβάλλον σταθμών κεραιών και διατάξεων ηλεκτρικής ενέργειας, προδιαγράφοντας ειδικά μέτρα προφύλαξης του κοινού (όπου είναι αυτά απαραίτητα). 32

ΟΡΙΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ 4 Εισαγωγή στα όρια ακτινοβολίας H καθιέρωση ορίων επικινδυνότητας για την μη ιονίζουσα ακτινοβολία από τους διεθνείς οργανισμούς είναι η πλέον κραυγαλέα ομολογία της επιστημονικής κοινότητας για τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας αυτής στον άνθρωπο. Τα όρια επικινδυνότητας διαφέρουν ανάλογα με το κράτος ή το διεθνή οργανισμό. Η διαφορά αυτή οφείλεται στη διαφορετική εκτίμηση του μηχανισμού επίδρασης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Όσοι δέχονται μόνο τις θερμικές επιδράσεις προτείνουν υψηλά όρια αντίθετα για τις αθερμικές προτείνουν χαμηλότερα όρια. 4.1 Ό ρια ακτινοβολίαν με βάση θερμικές ιπιόράσεις-σίγλ ότητες R F (30ΚΗζ-3000Ηζ) Οι οποιεσδήποτε επιπτώσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην ανθρώπινη υγεία εξαρτώνται από το βαθμό απορρόφησης των διάφορων ιστών του σώματος. 33

Οι μηχανισμοί μεταφοράς ενέργειας από ένα κύμα σε ένα ζωικό ιστό είναι οι εξής : 1. Διέγερση των ελεύθερων ηλεκτρονίων των ατόμων. 2. Εξαναγκασμένη πόλωση των ατόμων των ιστών από το ηλεκτρικό πεδίο του κύματος. 3. Ευθυγράμμιση υπαρχόντων δίπολων ατόμων με το ηλεκτρικό πεδίο του κύματος. Το τελικό αποτέλεσμα των παραπάνω μηχανισμών είναι η αύξηση θερμοκρασίας του ιστού. Γ ια την μελέτη των επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στους ιστούς εισήχθη το μέγεθος ΕΡΑ (Ειδικός Ρυθμός Απορρόφησης ). Ο ΕΡΑ είναι το μέτρο της απορροφημένης ενέργειας από τον οργανισμό και ορίζεται ως το ποσό της κυματικής ενέργειας που απορροφά η μάζα ενός ιστού στη μονάδα του χρόνου και εκφράζεται σε Watt/Kg. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΕΡΑ εξαρτάται από τη συχνότητα του κύματος και τον προσανατολισμό του σώματος σε σχέση με τη διεύθυνση του ηλεκτρικού (Ε) και μαγνητικού (Β) πεδίου του κύματος. O ΕΡΑ υπολογίζεται για ορισμένη συχνότητα και προσανατολισμό από τη σχέση: ΕΡΑ = 4, 166 Q C ΔΤ/Δϊ (Watts/cm3) (4 ^ 34

Σύμφωνα με το παρακάτω σχήμα 4.1 έχουμε τρεις περιπτώσεις: 1. Προσανατολισμός Ε του σώματος, όταν το κύμα προσεγγίζει το ηλεκτρικό πεδίο παράλληλο με το μεγάλο άξονα του σώματος. 2. Προσανατολισμός Β του σώματος, όταν το κύμα προσεγγίζει το μαγνητικό πεδίο παράλληλο με το μεγάλο άξονα του σώματος. 3. Προσανατολισμός Κ του σώματος, όταν η διεύθυνση διάδοσης του κύματος είναι παράλληλη με τον μεγάλο άξονα του σώματος. ΣΧΗΜΑ 4.1 Καθορισμός των δυνατών προσανατολισμών του ανθρώπινου σώματος σε σχέση με τα πεδία Ε,Β και 35

τη διεύθυνση διάδοσης επιπέδου ηλεκτρομαγνητικού κύματος. ΠΡΟΣΟΧΗ! 1. Το ανθρώπινο σώμα την κυματική ενέργεια κατά τρόπο εκλεκτικό, δηλαδή διαφορετικό για κάθε συχνότητα και είδος ιστού. 2. Μέγιστη δεκτικότητα κατά συχνότητα στην περιοχή (30ΜΗζ-300ΜΗζ) ο ΕΡΑ παίρνει τις μέγιστες τιμές του. Μέγιστη απορρόφηση ανά είδος ιστού εμφανίζουν σημεία όπως ο λαιμός οι αγκώνες η κοιλιακή χώρα και τα πόδια. Στο παρακάτω σχήμα 4.2 φαίνεται αναλυτικά. 36

ΣΧΗΜΑ 4.2 Κατανομή της απορροφημένης κυματικής ισχύος σε διάφορους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. 4.2 Ό ρια επικινδυνότητοκ: ακτινοβολίαν από διεθνείς ο ρ φ α ν ισ μ ο ί 4.2.1 Όρια επικινδυνότητας της IRPA Τα όρια αυτά θεωρούνται τα πιο έγκυρα στο δυτικό κόσμο καθώς καθιερώθηκαν από την Επιτροπή Μη Ιονίζουσας Ακτινοβολίας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στο σχήμα 4.3 διαφαίνονται τα όρια αυτά. ΣΧΗΜΑ 4.3 Όρια επικινδυνότητας IRPA για εργαζομένους και γενικό πληθυσμό. Το βύθισμα των καμπύλων στην περιοχή συχνοτήτων από 10MHz μέχρι 300MHz είναι η πλέον επικίνδυνη περιοχή συχνοτήτων. 37

4.2.2 Όρια επικινδυνότητοκ της ANSI Είναι τα όρια που θεσπίστηκαν από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Εθνικών Ορίων. Τα όρια αυτά υιοθετήθηκαν το 1992 από την ΙΕΕΕ (Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών). Τα σχήματα 4.4 και 4.5 δείχνουν τα όρια επικινδυνότητας της ANSI. ( l u / Λ ) f i o i Q B i r a n v i f ) i y.. i ^ Lj U i i D i A g, J 5 θ ί ϋ ο ι m Ι ι. ι ο λ ΣΧΗΜΑ 4.4 Όρια επικινδυνότητας της ANSI (ΙΕΕΕ C 95-1-1991) για τους εργαζομένους στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. 38

Έ νταση μαγντρμχσέ Jiefiton (A/m) Έ νταση ηλεκτοίηοϋ πελίου (V/m) 5οαΧοι muio;v)irlh ΣΧΗΜΑ 4.5 Όρια επικινδυνότητας της ANSI (ΙΕΕΕ C 95-1-1991) για τον γενικό πληθυσμό στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. 4.2.3 Όρια επικινδυνότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η ευρωπαϊκή επιτροπή ηλεκτροτεχνικής τυποποίησης (CENELEC) ενέκρινε στις 30-11-1994 το ευρωπαϊκό πρότυπο ENV 50166-2 για την έκθεση των ανθρώπων σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία συχνοτήτων 10ΚΗζ-300ΌΗζ. Η Ελλάδα υπάγεται στα όρια που θέσπισε η Ευρωπαϊκή 39

Ένωση. Τα σχήματα 4.6 και 4.7 δείχνουν τα όρια επικινδυνότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Ui/Λ) Η 0)φ1Ι 07-Ί0Γ/^'(Η (UJ/V) Η 01Q31T <)K1ilWv»W Πυκνότητα ισχύος S (mw/cm2) ο.ουι 0,01 0.1 1 ΙΟ 100 1000 ιοοοο ΙΟΟΟΟΟ 1000000 Συχνότητα (ΜΗη ΣΧΗΜΑ 4.6 Όρια επικινδυνότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους εργαζομένους στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. 40

KXXX) -f t-t (XXX) IOOO looo o l ( X > ιοο L O a QjO 0,0! 0.001 0.01 loo IOOO l(x X X ) IOOOOO IOOOOOO Χ χ ι χ ν ο τ η τ α ( M H z ) ΣΧΗΜΑ 4.7 Όρια επικινδυνότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον γενικό πληθυσμό στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. 4.2.4 Όρια επικινδυνότητας στην Ελλάδα για την συχνότητα του δικτύου διανομής της ΔΕΗ (50Ηζ) Η συχνότητα των 50Hz είναι ευρέως διαδεδομένη στη καθημερινή μας ζωή. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στη συχνότητα αυτή εκπέμπεται από τις κάθε είδους ηλεκτρικές συσκευές, τα καλώδια στις κολώνες, τους πυλώνες της ΔΕΗ και τους διάφορους τύπους ηλεκτροκινητήρων στη βιομηχανία. Στη χαμηλή συχνότητα (ELF) των 50Hz, τα δύο πεδία Ε και Β όπως αναφερθήκαμε παραπάνω είναι ασύνδετα επομένως πρέπει να μετρηθούν και να συγκριθούν με τα όρια επικινδυνότητας: 1)της IRPA,2) Της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 41

Ο πίνακας (Σχ. 4.8) παρακάτω κάνει την σύγκριση των τυποποιημένων ορίων στη συχνότητα των 50Hz. Χαρακτηριστικά Έκθεσης Όρια επιχινόανότητας ηλεκτρικού πεδίου, Η, σε KV/m (rms) Ορια επικιν&ννότητας μαγνητιχού πεδίου Β, (rms) (RFA Ευρωπαϊκή Ένωση IRFA Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ 1. 8ωρη έκθεση 10 30 500 μτ (5000 mg) 2. Βραχεία έκθεση 3. Για τα άκρα μόνον 30 5 0 0 0 μτ (50.000 mg) 2 5 0 0 0 μτ (250.000 mg) 1600 μτ ( 16.000 mg) 25.000 μτ (250.000 mg) ΓΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ!. 24ωρη έκθεση 5 10 100 μτ ( 1.000 mg) 2. Λίγες ώρες μόνον 3, Για τα άκρα μόνον _!0 1000 μτ (lo.ooomg) 640 μτ (6,400 mg) 25.000 μτ (250.000 mg) ΣΧΗ Μ Α 4.8 Πίνακας τυποποιημένων ορίων για συχνότητα 50Hz 42

4 3 Ελληνική νομοθεσία για την ακτινοβολία Στην Ελλάδα, οι δύο νόμοι που αφορούν στην προστασία του κοινού από την μη ιονίζουσα ακτινοβολία είναι η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) υπ' αριθ. 53571/3839, «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά», (ΦΕΚ 1105/Β/6-9-2000) και ο Νόμος 3431/2006 «Περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις», (ΦΕΚ 13/Α/3-2-2006, άρθρο 31). Με την Κοινή Απόφαση 53571/3839 εισάγονται στην Ελληνική Νομοθεσία τα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έκθεση του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και ορίζονται μηχανισμοί ελέγχου για τα επίπεδα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τους σταθμούς κεραιών όλων των ειδών. Με τον Νόμο 3431, τα Ελληνικά όρια για την έκθεση του κοινού τίθενται στο 70% των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για όλους τους σταθμούς κεραιών, και στο 60% των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για όσους σταθμούς κεραιών βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από σχολεία, νοσοκομεία, γηροκομεία κ.α. 43

5.1 Ερωτήσεις προς το Ε.Σ.Υ.Δ. για την ποιότητα τω ν μετρήσεων στη χώ ρα μας 1)Ποια είναι η έννοια της κρατικής διαπίστευσης (ν. 3066/2002) από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) για Μετρήσεις μη - ιονίζουσας Η/Μ ακτινοβολίας; Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) εγγυάται μετά από διαδικασίες ελέγχου ότι η εταιρία έχει την επιστημονική επάρκεια, τον κατάλληλο εξοπλισμό και την τεχνογνωσία για να πραγματοποιεί μετρήσεις σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο EN ISO/IEC17025:2005 (Διαπίστευση Εργαστηρίων Δοκιμών & Διακριβώσεων). 2)Γιατί μια ιδιω τική εταιρία να αναλαμβάνει μετρήσεις τόσο μεγάλης σοβαρότητας; Πρόκειται για διευθέτηση που γίνεται από επιστημονικά εργαστήρια, που έχουν την επίσημη διαπίστευση σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο EN ISO/IEC17025:2005. Η αξιοπιστία των μετρήσεων εξαρτάται όχι από το αν αυτός που τις πραγματοποιεί είναι ανεξάρτητος επιστήμονας ή δημόσιος υπάλληλος, αλλά από το αν διαθέτει την τεχνογνωσία και τον καθορισμένο τεχνολογικό εξοπλισμό. 44

Μάλιστα, ένα ιδιωτικό επιστημονικό εργαστήριο έχει περισσότερους λόγους να διεξάγει μετρήσεις για λόγους αξιοπιστίας καθώς από αυτήν εξαρτάται η πορεία του στην αγορά. (δεν ισχύει για τα κρατικά ελεγχόμενα εργαστήρια). Σε άλλους επιστημονικούς τομείς, όπως π.χ. της χημείας ή της βιοχημείας είναι κανόνας να εκτελούνται μετρήσεις από διαπιστευμένα εργαστήρια, χωρίς να υπάρχει κανένας προβληματισμός του κοινού, καθώς πρόκειται για πρακτική που εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια. 3)Δεν μπορεί να "αλλοιωθούν τα αποτελέσματα των μετρήσεων λογω πιέσεων ή άλλου είδους συμφερόντων; Ο έλεγχος από το Ε.Σ.Υ.Δ. είναι τακτικός και εξονυχιστικός και ένα διαπιστευμένο εργαστήριο δεν έχει κανένα συμφέρον να συνταχθεί με το μέρος οποιουδήποτε απειλεί την δημόσια υγεία. Δεν υπάρχει κανένα κίνητρο, όσο υψηλό κι αν είναι, για να ανακοινώσει, μια ιδιωτική εταιρία, ψευδείς μετρήσεις. Είναι κάτι που ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποδειχθεί πολύ εύκολα και σύμφωνα με τους κανονισμούς του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης υπάρχει και ποινική ευθύνη των διαπιστευμένων εργαστηρίων για τις μετρήσεις που πραγματοποιούν. Η αξιοπιστία λοιπόν δεν προκύπτει μόνο από την ηθική μας στάση. 45

4)Αν υπερβαίνονται τα θεσμοθετημένα όρια ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας ποια είναι η αντίδραση του εκάστοτε ιδιω τικού εργαστηρίου; Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ο χώρος που υποβλήθηκε σε μέτρηση εμφανίζει επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας πάνω από τα προβλεπόμενα από τους νόμους όρια, το εργαστήριο θα ενεργοποιήσει τις απαραίτητες νομικές και όχι μόνο διαδικασίες ώστε οι αντίστοιχες εκπομπές να περιορισθούν σε ασφαλή επίπεδα. 5.2 Μ ετρήσεις εκπομπής ακτινοβολίας από εταιρίες κινητής τηλεφω νίας στην Ελλάδα Στις παρακάτω υποθετικές μετρήσεις που έχουμε αναφέρεται: Στη πρώτη στήλη η τοποθεσία οπού έγινε η μέτρηση. Στη δεύτερη στήλη ο αριθμός του εκάστοτε καναλιού(οάαηη0ΐ). Στη τρίτη στήλη το επίπεδο λήψης του δεκτή σε dbm. Κάθε κεραία σε ένα σταθμό βάσης έχει ένα δέκτη ο οποίος περιλαμβάνει ένα ορισμένο αριθμό καναλιών πολυπλεγμένων στη συχνότητα (διαμόρφωση FDM-frequency division multiplexing). Κάθε κανάλι χοντρικά είναι δηλαδή μία συχνότητα ώστε να εξυπηρετούνται ταυτόχρονα περισσότεροι του ενός χρήστες - ο καθένας καταλαμβάνει και ένα εύρος συχνοτήτων του φάσματος. Το επίπεδο λήψης είναι κάτι απλό και αντί για db μετριέται σε dbm έχει δηλαδή ως αναφορά το 1milliWatt. 46

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ ΚΕΝΤΡΟ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ COSMOTE VODAFONE WIND Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 856-65 77-85 23-74 774-92 100-86 9-88 767-95 81-96 34-88 856-69 96-81 23-70 854-95 98-82 4-85 879-95 94-92 43-92 ΕΞΟΔΟΣ 856-67 98-84 23-82 ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ ΠΡΟΣ 854-93 100-85 43-84 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 838-94 96-87 32-85 ΕΞΟΔΟΣ 856-57 96-78 32-82 ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ ΠΡΟΣ 808-94 94-88 19-82 ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΑ 848-94 76-89 30-85 ΕΙΣΟΔΟΣ Α.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΚΕΝΤΡΟ Α.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΕΞΟΔΟΣ Α.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΕΙΣΟΔΟΣ Π.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΚΕΝΤΡΟ Π.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΕΞΟΔΟΣ Π.ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ 856-73 96-86 32-84 838-83 73-86 30-89 784-92 100-87 19-90 856-82 96-85 19-90 808-95 98-86 23-88 767-96 99-90 32-89 856-79 90-88 9-82 774-87 100-89 23-88 790-93 716-90 37-92 774-71 81-83 34-70 790-76 77-88 24-73 879-77 98-90 23-77 856-80 98-85 34-86 774-88 73-88 23-86 790-93 81-91 9-90 856-90 98-87 9-91 774-95 73-92 23-92 868-95 96-94 24-93 780-74 98-73 23-70 870-75 96-79 34-77 883-89 92-80 24-78 780 870-73 - 85 98 96-77 - 82 32 23-75 - 78 862-98 81-87 34-81 REMARKS 33393 33393 33393 33393 33393 33393 33393 33371 33393 33392 33392 33392 47

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΞΟΔΟΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 780-68 96-69 32-76 883-82 98-77 45-89 33392 883-93 73-86 19-90 780-68 96-71 23-64 ΕΙΣΟΔΟΣ 870-85 98-84 32-81 ΑΚΡΟΛΙΜΝΗ 33392 808-92 94-86 43-81 780-91 96-67 32-74 ΚΕΝΤΡΟ 870-92 99-87 23-80 ΑΚΡΟΛΙΜΝΗ 33392 844-99 76-94 19-90 870-76 96-71 19-81 ΕΞΟΔΟΣ 780-78 99-90 32-84 ΑΚΡΟΛΙΜΝΗ 32793 876-84 78-94 8-88 ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΡΥΑ 808-69 78-58 32-70 ΒΡΥΣΗ ΑΠΟ 870-73 96-71 6-72 ΑΚΡΟΛΙΜΝΗ 780-89 71-85 23-77 32791 ΕΞΟΔΟΣ ΚΡΥΑ 870-56 78-38 6-77 ΒΡΥΣΗ ΠΡΟΣ 854-75 71-58 32-83 ΒΕΡΟΙΑ 780-79 96-69 23-89 32793 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 870-42 78-60 6-64 ΞΗΡΑΝΤΗΡΙΑ 854-44 71-78 32-82 ΚΑΠΝΩΝ 808-82 96-81 23-87 32793 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 854-65 78-70 6-69 ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΑ - 870-79 98-87 32-89 ΠΑΡΚΟ DOMUS 808-81 96-89 23-98 32792 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 808-59 78-67 6-71 ΚΕΝΤΡΟ 854-81 98-81 32-79 ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΥ 870-90 71-92 23-86 32791 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 854-73 78-84 6-69 ΠΑΡΚΟ ΚΑΠΗ- 808-80 98-96 32-93 ΠΝΕΥΜ.ΚΕΝΤΡΟ 870-93 96-97 23-99 32792 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ 854-65 78-74 6-61 ΣΧΟΛΕΙΑ (ΟΔΟΣ 808-78 71-90 23-88 ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ) 780-91 99-93 49-99 32792 808-71 98-87 6-60 ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ ΕΞΟΔΟΣ ΠΡΟΣ 862-87 78-89 49-84 ΑΓ.ΛΟΥΚΑ 32791 854-88 82-95 23-89 48

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓ.ΛΟΥΚΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΓ.ΛΟΥΚΑΣ ΕΞΟΔΟΣ ΑΓ.ΛΟΥΚΑΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 808-79 76-76 49-72 862-82 78-80 26-79 32791 810-82 82-81 32-79 808-85 99-92 49-75 782-89 76-93 32-83 834-90 78-93 23-88 826-82 76-79 19-78 850-86 98-83 49-78 862-90 82-84 40-87 763-78 76-81 19-91 782-84 99-85 49-86 830-85 98-86 26-88 834-87 86-87 49-80 814-93 76-90 41-92 808-96 98-91 19-94 32791 34631 32444 31582 ΕΞΟΔΟΣ 800-72 76-86 41-87 ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ (ΠΡΟΣ 782-80 98-93 49-89 ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ) 763-86 73-94 40-89 33443 ΕΞΟΔΟΣ 834-75 86-80 23-80 ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ (ΠΡΟΣ 826-81 73-82 41-87 ΛΙΠΑΡΟ) 780-87 88-87 9-87 31582 ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΣΩΒΑΛΤΑ ΚΕΝΤΡΟ ΕΣΩΒΑΛΤΑ ΕΞΟΔΟΣ ΕΣΩΒΑΛΤΑ ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ 782-80 94-83 32-85 826-85 92-84 30-89 808-89 76-89 23-89 780-83 96-82 32-84 808-90 81-95 49-91 870-90 100-96 23-94 780-84 98-80 19-82 844-86 94-84 23-83 870-89 96-85 32-90 844-46 98-78 34-79 883-83 81-87 24-86 856-85 94-88 23-89 844-76 81-89 23-87 798-94 96-92 34-91 826-96 98-92 43-92 33442 33392 33392 33391 33391 49

ΠΙΝΑΚΑΣ 4 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΞΟΔΟΣ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 844-72 86-83 45-78 826-84 93-84 27-78 33391 798-89 96-84 1-82 844-68 98-72 45-74 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΣΠΡΟ 814-84 81-76 27-75 798-90 86-76 4-82 844-80 94-83 45-86 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΠΡΟ 798-81 86-84 27-86 834-87 98-87 19-89 783-78 94-86 1-83 ΕΞΟΔΟΣ ΑΣΠΡΟ 826-84 98-88 35-82 844-85 73-93 41-87 850-70 94-76 45-88 ΕΙΣΟΔΟΣ ΛΙΠΟΧΩΡΙ 854-76 86-81 4-88 ΑΠΌ ΕΔΕΣΣΑ 31583 826-80 98-82 27-88 850-72 94-79 45-89 ΚΕΝΤΡΟ ΛΙΠΟΧΩΡΙ 826-81 73-84 32-94 ΕΞΟΔΟΣ ΛΙΠΟΧΩΡΙ ΠΡΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ 798-87 98-88 1-95 850-72 94-76 30-79 786-77 86-81 41-81 876-78 73-85 4-87 798-75 86-72 45-76 ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΛΥΒΙΑ 783-79 94-72 27-78 844-82 73-76 4-81 33391 33391 33431 31583 31583 30982 783-54 98-80 45-96 ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΛΥΒΙΑ 772-82 94-83 27-94 (ΠΛΑΤΕΙΑ) 33431 834-87 81-88 19-98 783-76 86-86 19-80 ΕΞΟΔΟΣ ΚΑΛΥΒΙΑ 800-87 93-89 23-83 826-88 94-91 4-86 33431 783-58 94-87 23-90 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 850-87 86-91 4-92 ΚΑΛΥΒΙΑ 33431 844-89 73-96 9-95 844-73 86-77 45-90 ΕΙΣΟΔΟΣ ΛΙΠΑΡΟ 826-77 73-80 27-84 783-82 98-82 32-95 33391 50

ΠΙΝΑΚΑΣ 5 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 834-89 76-90 19-90 ΚΕΝΤΡΟ ΛΙΠΑΡΟ 844-89 73-93 32-84 31582 800-90 86-93 49-85 844-80 86-79 19-82 ΕΞΟΔΟΣ ΛΙΠΑΡΟ 826-84 73-82 49-85 834-91 99-86 40-86 798-78 86-85 41-79 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΠΟ 879-83 73-87 23-79 ΛΙΠΑΡΟ 852-85 98-87 4-83 30982 33391 810-84 76-84 19-93 ΚΕΝΤΡΟ 834-86 88-90 32-93 ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ 33453 763-87 94-90 40-97 826-72 99-75 23-77 ΕΞΟΔΟΣ 798-75 86-77 34-80 ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ 34631 844-78 73-82 43-83 826-85 86-77 19-84 ΕΙΣΟΔΟΣ ΔΑΦΝΗ 800-89 98-88 23-89 798-90 99-88 40-89 844-77 76-85 45-87 ΚΕΝΤΡΟ ΔΑΦΝΗ 800-82 86-86 27-90 834-82 73-86 19-92 834-74 86-72 45-76 ΕΞΟΔΟΣ ΔΑΦΝΗ 772-83 99-73 27-74 850-84 94-73 22-83 34631 33391 31582 51

ΠΙΝΑΚΑΣ 6 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΗ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 844-73 81-82 4-73 879-82 77-85 23-76 33391 834-82 98-87 22-81 826-79 94-88 45-91 ΚΕΝΤΡΟ 1012-83 88-89 22-90 ΚΑΛΛΙΠΟΛΗ 34631 844-87 76-92 1-92 834-75 88-80 45-85 ΕΞΟΔΟΣ 826-78 94-88 4-85 ΚΑΛΛΙΠΟΛΗ 31582 832-78 86-89 27-86 826-75 88-78 23-85 ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΑΝΔΑΛΙ 846-78 86-86 9-86 1012-82 76-93 4-89 834-83 86-87 9-95 ΚΕΝΤΡΟ ΣΑΝΔΑΛΙ 826-88 88-90 23-96 832-88 93-93 32-98 834-66 86-68 45-75 ΕΞΟΔΟΣ ΣΑΝΔΑΛΙ 772-70 98-68 4-70 1012-74 73-72 22-73 832-53 88-65 22-58 ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΛΗ 1012-58 86-82 4-70 834-67 94-82 41-79 832-71 88-81 22-73 ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΛΗ 828-80 86-86 27-92 826-84 94-101 45-95 34631 31582 31582 31581 31581 826-71 88-77 45-85 ΕΞΟΔΟΣ ΚΑΛΗ 828-74 86-86 4-88 ΠΡΟΣ ΑΝΥΔΡΟ 34631 832-74 76-99 22-88 832-57 88-65 22-78 ΕΞΟΔΟΣ ΚΑΛΗ 1012-65 94-85 4-79 ΠΡΟΣ ΠΡΟΦ.ΗΛΙΑ 31581 834-72 86-96 45-86 832-69 88-73 22-64 ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΡΟΦ. 826-74 94-91 4-91 ΗΛΙΑ 31581 828-77 100-92 41-95 832-84 86-96 22-82 ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΦ. 828-86 88-98 40-95 ΗΛΙΑ 31581 1012-88 99-105 45-102 52

ΠΙΝΑΚΑΣ 7 ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ ΕΞΟΔΟΣ ΠΡΟΦ.ΗΛΙΑ COSMOTE VODAFONE WIND REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 1012-47 88-58 22-52 832-50 94-76 45-68 31587 834-66 78-77 27-72 786-51 94-56 30-65 ΕΙΣΟΔΟΣ 834-52 88-69 49-74 ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ 34952 1004-66 78-73 4-86 850-58 94-62 30-60 ΚΕΝΤΡΟ 786-60 78-81 49-83 ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ 31583 834-75 98-83 41-83 850-57 94-66 30-52 ΕΞΟΔΟΣ 1004-66 86-70 49-65 ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ 31583 786-67 78-71 22-71 798-72 86-64 49-76 ΕΙΣΟΔΟΣ ΡΙΖΑΡΙΟ 806-72 73-67 30-87 852-74 78-71 27-91 30982 852-73 86-78 49-86 ΚΕΝΤΡΟ ΡΙΖΑΡΙΟ 798-85 73-80 27-89 (ΕΚΚΛΗΣΙΑ) 31622 1002-86 78-95 22-98 782-87 86-71 49-92 ΕΞΟΔΟΣ ΡΙΖΑΡΙΟ 852-90 73-74 27-93 798-90 78-97 4-100 30981 1002-69 78-68 49-59 ΕΙΣΟΔΟΣ 1004-70 73-81 30-72 ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ 34958 854-72 94-82 48-84 1004-81 78-83 49-75 ΚΕΝΤΡΟ 1002-81 94-85 30-86 ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ 34959 854-90 88-99 4-89 ΕΞΟΔΟΣ 850-87 78-85 30-83 ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ ΠΡΟΣ 772-88 94-90 4-88 ΡΙΖΟ 854-89 98-93 49-90 31583 ΕΞΟΔΟΣ 1004-65 78-63 49-62 ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ ΠΡΟΣ 1002-68 94-71 30-70 ΣΚΥΔΡΑ 850-69 73-91 48-87 34959 786-62 94-70 30-62 ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΚΥΔΡΑ 850-65 78-71 49-70 ΑΠΌ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ 34952 1004-71 86-78 4-77 53

ΠΙΝΑΚΑΣ 8 COSMOTE VODAFONE WIND ΠΟΛΗ - ΧΩΡΙΟ REMARKS Channel Rx Level Channel Rx Level Channel Rx Level 850-72 94-76 30-64 ΣΚΥΔΡΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΛΗΣΙΟΝ ΟΤΕ & 1004-73 73-84 49-78 31583 ΕΚΚΛΗΣΙΑ 786-84 78-88 27-84 ΣΚΥΔΡΑ ΠΛΑΤΕΙΑ 850-65 94-72 30-79 ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΥ 1004-72 78-86 27-92 ΣΤΑΘΜΟΥ 786-75 88-88 32-94 31583 ΣΚΥΔΡΑ ΕΞΟΔΟΣ 850-64 94-70 30-62 ΠΡΟ 786-72 86-82 49-81 ΣΙΔΗΡ.ΓΡΑΜΜΏΝ 780-78 78-87 4-84 31583 850-74 98-74 4-73 ΣΚΥΔΡΑ ΕΞΟΔΟΣ 786-75 94-76 23-75 ΠΡΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 31583 1004-80 86-83 30-80 814-80 73-79 45-78 ΕΙΣΟΔΟΣ ΡΙΖΟ ΑΠΟ 798-81 86-82 27-81 ΣΚΥΔΡΑ 31821 854-89 98-83 4-84 814-79 78-88 45-83 ΚΕΝΤΡΟ ΡΙΖΟ 850-82 73-91 41-84 1004-82 94-92 4-86 814-77 98-73 4-72 ΕΞΟΔΟΣ ΡΙΖΟ 767-77 73-79 23-74 772-78 86-85 35-75 854-77 94-84 45-80 ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΕΤΡΑΙΑ 1004-81 78-85 4-83 786-82 83-89 41-89 854-47 94-82 23-73 ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΤΡΑΙΑ 850-85 96-85 4-83 786-86 78-93 41-86 854-74 99-84 32-82 ΕΞΟΔΟΣ ΠΕΤΡΑΙΑ 800-82 88-88 23-83 772-83 82-90 30-87 854-71 73-76 30-73 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΡΣΕΝΙΟ 850-73 94-79 40-80 1004-75 86-83 34-85 31821 31821 33421 33421 33421 33421 826-86 96-90 23-81 ΑΡΣΕΝΙΟ 850-86 81-92 41-83 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 34631 810-90 73-92 4-86 54