Ελεύθερος Χρόνος - Ψυχαγωγία Οριςμόσ Ελεφκεροσ χρόνοσ είναι ο χρόνοσ που διακζτει ο άνκρωποσ για τον εαυτό του, για να τον αξιοποιιςει ςφμφωνα με τισ προςωπικζσ του επιλογζσ, και αντιδιαςτζλλεται προσ το χρόνο που διακζτει για τισ επαγγελματικζσ ι άλλου είδουσ υποχρεϊςεισ του. Η διάρκειά του ςτη ςφγχρονη εποχή Ο ελεφκεροσ χρόνοσ του ςφγχρονου ανκρϊπου ςε ςχζςθ με αυτόν που διζκεταν οι εργαηόμενοι ςτο παρελκόν ζχει αυξθκεί, κακϊσ: - θ τεχνολογικι πρόοδοσ και θ ευρεία χριςθ των μθχανϊν ζχουν αυξιςει τθν παραγωγι, κι ζτςι οι εργαηόμενοι απαςχολοφνται λιγότερεσ ϊρεσ - θ τελειοποίθςθ των ςυγκοινωνιακϊν μζςων εκμθδζνιςε τισ αποςτάςεισ - οι εργαηόμενοι πζτυχαν με τουσ αγϊνεσ τουσ τθν κακιζρωςθ του 8ωρου, τθσ 5ιμερθσ εργαςίασ και τθσ ετιςιασ άδειασ με απολαβζσ Αιτίεσ ζλλειψησ του ελεφθερου χρόνου - ο καταναλωτιςμόσ οδιγθςε ςτθν υπερεργαςία για τθν απόκτθςθ υπζρμετρων αγακϊν - θ ταχφτατθ εξζλιξθ αφξθςε τισ υποχρεϊςεισ του ανκρϊπου, με αποτζλεςμα τθν ελαχιςτοποίθςθ του ελεφκερου χρόνου, προκειμζνου ν ανταποκρικεί ς αυτζσ - ςτισ μεγαλουπόλεισ, ζνα μεγάλο μζροσ του ελεφκερου χρόνου δαπανάται ςτισ μετακινιςεισ και ςτθ διεκπεραίωςθ γραφειοκρατικϊν υποκζςεων ςε διάφορεσ υπθρεςίεσ - οι νζοι είναι οι πιο ςκλθρά εργαηόμενοι προκειμζνου να αποκτιςουν τα εφόδια για τθ μελλοντικι τουσ αποκατάςταςθ Η ςημαςία τησ φπαρξησ ελεφθερου χρόνου Είναι απαραίτθτθ ςτον άνκρωπο, κακϊσ ςυμβάλλει: - ςτθν ψυχικι και ςωματικι του υγεία, αφοφ του επιτρζπει να ξεκουραςτεί, να χαλαρϊςει αποβάλλοντασ το άγχοσ, να ξεφφγει από τθ ρουτίνα τθσ κακθμερινότθτασ και να αναςυντάξει τισ δυνάμεισ του. - ςτθν πνευματικι του καλλιζργεια, αφοφ του δίνει τθ δυνατότθτα να αναπτφξει ποικίλα ενδιαφζροντα, να αςχολθκεί με χόμπι και να καλλιεργιςει τισ κλίςεισ και τισ δεξιότθτεσ του - ςτθν κοινωνικοποίθςι του, αφοφ του επιτρζπει να επικοινωνεί με ανκρϊπουσ ζξω από το χϊρο εργαςίασ του, να καταπολεμά τθ μοναξιά και τθν αποξζνωςθ και να ςυμμετζχει ςε κοινωνικζσ δραςτθριότθτεσ - ςτθν πολιτικοποίθςι του, αφοφ του δίνει τθ δυνατότθτα να αςχολείται με τα κοινά, να δραςτθριοποιείται ςτον πολιτικό τομζα, να εκφράηει τθ βοφλθςι του και να αγωνίηεται για τα δικαιϊματά του - ςτθν ολοκλιρωςθ τθσ προςωπικότθτασ του, αφοφ του αφινει περικϊρια να ςυνομιλεί με τον εαυτό του, να αςκεί αυτοκριτικι και ζτςι να αποκτά αυτογνωςία. Μορφζσ δημιουργικήσ αξιοποίηςησ του ελεφθερου χρόνου - θ μελζτθ βιβλίων - θ επαφι με τθν τζχνθ
- θ επικοινωνία με τουσ ςυνανκρϊπουσ του - θ επαφι με τθ φφςθ - ο ακλθτιςμόσ - τα ταξίδια και οι εκδρομζσ - θ εραςιτεχνικι απαςχόλθςθ με κάποιο χόμπι Μορφζσ μη δημιουργικήσ αξιοποίηςησ του ελεφθερου χρόνου - πακθτικι παρακολοφκθςθ τθλεοπτικϊν προγραμμάτων χαμθλισ ποιότθτασ - θ εκτόνωςθ ςε νυχτερινά κζντρα διαςκζδαςθσ - τα θλεκτρονικά παιχνίδια - τα τυχερά παιχνίδια - θ εκτόνωςθ ςτα γιπεδα ι ςτα καταςτιματα - θ πλιρθσ αδράνεια - θ καταφυγι ςε τεχνθτοφσ παραδείςουσ (ναρκωτικά) Αιτίεσ μη δημιουργικήσ αξιοποίηςησ του ελεφθερου χρόνου - θ ςτείρα τεχνοκρατικι αντίλθψθ και ο ςφγχρονοσ βιομθχανοποιθμζνοσ τρόποσ ηωισ, που εκφυλίηουν το πνεφμα του ανκρϊπου - ο καταναλωτιςμόσ, που ςτρζφει τον άνκρωπο ςτθ μανιϊδθ αναηιτθςθ του χριματοσ, για τθν ικανοποίθςθ των πλαςματικϊν του αναγκϊν - θ αςτικοποίθςθ, που ζχει ςυνζπεια τθν ζλλειψθ ηωτικοφ χϊρου για προςωπικι ζκφραςθ, τθν απουςία ουςιαςτικισ επικοινωνίασ και τθν αποξζνωςθ - θ κακθμερινι πίεςθ, τα προβλιματα, το άγχοσ τθσ ηωισ, που οδθγοφν τον άνκρωπο ςε εκτονωτικζσ ενζργειεσ, ακόμθ και ςε αντικοινωνικζσ ςυμπεριφορζσ, ςτον ελεφκερο χρόνο του - θ χρθςιμοκθρικι αντίλθψθ τθσ γνϊςθσ που υπθρετεί το ςφγχρονο ςχολείο, θ οποία δεν καλλιεργεί το πνεφμα και τθν κριτικι ικανότθτα των νζων - θ κρίςθ του κεςμοφ τθσ οικογζνειασ, που χάνει το νόθμά τθσ εςτίασ, οπότε δεν παρζχουν οι γονείσ ςτα παιδιά τισ κατάλλθλεσ προχποκζςεισ για ςωςτι αξιοποίθςθ του ελεφκερου χρόνου - θ προβολι αρνθτικϊν προτφπων από τα Μ.Μ.Ε ςε ό,τι αφορά τθν ψυχαγωγία, οπότε προςανατολίηουν τουσ δζκτεσ ςτθν ανοφςια διαςκζδαςθ - το ίδιο το άτομο, που παγιδεφεται από τισ μιμθτικζσ του τάςεισ, υποδουλϊνεται ςτθ μόδα, αδιαφορεί για τθν καλλιζργεια του πνεφματόσ του και τθν απόκτθςθ ενδιαφερόντων Συνζπειεσ τησ ζλλειψησ ελεφθερου χρόνου - ο άνκρωποσ μετατρζπεται ςε μια μθχανι ςυνεχοφσ και πολφωρθσ εργαςίασ και παφει να ενδιαφζρεται για τα ευρφτερα κοινωνικά και πολιτικά κζματα και κακίςταται ετεροκατευκυνόμενοσ - εκλείπουν θ φιλία, ο διάλογοσ και θ ουςιαςτικι προςζγγιςθ και παρατθρείται αλλοτρίωςθ και αποξζνωςθ
- αυξάνει το άγχοσ και επιβαρφνεται θ γενικότερθ ψυχολογικι κατάςταςθ του ατόμου Προχποθζςεισ για δημιουργική αξιοποίηςη του ελεφθερου χρόνου Για τθ δθμιουργικι αξιοποίθςθ του ελεφκερου χρόνου χρειάηεται: * Το ςχολείο - να φροντίηει για τθν πνευματικι και αιςκθτικι καλλιζργεια των νζων - να ενκαρρφνει τθν ανάπτυξθ των κλίςεων και των δεξιοτιτων των νζων με τθν ενίςχυςθ μακθμάτων που ζχουν απαξιωκεί ςτθ ςυνείδθςι τουσ, όπωσ τα εικαςτικά, θ μουςικι, θ γυμναςτικι κ.α - να προωκεί και να ενιςχφει τθν οργάνωςθ πολιτιςτικϊν εκδθλϊςεων και τθν ανάπτυξθ ποικίλων δραςτθριοτιτων με τισ οποίεσ οι νζοι κα μπορζςουν να αποκτιςουν νζα ενδιαφζροντα * Τα Μ.Μ.Ε - να ενδιαφζρονται για τθ βελτίωςθ των προγραμμάτων τουσ, με περιςςότερεσ εκπομπζσ πνευματικοφ διδακτικοφ χαρακτιρα - να προβάλλουν κετικά πρότυπα, και όχι μόνο ανταγωνιςτικά υλιςτικά τα οποία οδθγοφν τουσ δζκτεσ ςτθ χρθςιμοκθρία * Η πολιτεία - να μεριμνά για τθν φπαρξθ καλφτερων ςυνκθκϊν εργαςίασ και αμοιβϊν για τουσ εργαηόμενουσ - να ενδιαφζρεται για τθ δθμιουργία κατάλλθλων χϊρων, όπωσ βιβλιοκικεσ, πολιτιςτικά και ακλθτικά κζντρα, όπου οι άνκρωποι μποροφν να βρίςκουν διεξόδουσ ςτισ ποικίλεσ αναηθτιςεισ τουσ και να ψυχαγωγοφνται - να ςυμβάλλει ςτθν πολιτιςτικι αναβάκμιςθ περιοχϊν που υςτεροφν, όπωσ αγροτικζσ περιοχζσ και υποβακμιςμζνεσ ςυνοικίεσ μεγάλων αςτικϊν κζντρων - να ενιςχφει και να ςτθρίηει οικονομικά τθ λειτουργία πολιτιςτικϊν ςυλλόγων, ςτουσ οποίουσ οι άνκρωποι μποροφν να επικοινωνοφν και να ζρχονται ςε επαφι με τθν τζχνθ και τθν παράδοςθ - να προβαίνει ςε αυςτθροφσ ελζγχουσ ςτα προβαλλόμενα κεάματα και ςτουσ χϊρουσ ψυχαγωγίασ και άκλθςθσ, προκειμζνου να προλαμβάνονται αρνθτικά φαινόμενα κι επικίνδυνεσ καταςτάςεισ * Το ίδιο το άτομο - να αςκεί αυτοκριτικι για τον εντοπιςμό των κλίςεων και τθ ςτροφι ςε αντίςτοιχα ενδιαφζροντα κατά τον ελεφκερο χρόνο του - να ςτρζφεται ςτον ακλθτιςμό, τισ τζχνεσ, τα ταξίδια, τθ φφςθ, το ποιοτικό βιβλίο - να ςυμμετζχει ςε πολιτιςτικζσ εκδθλϊςεισ και κοινωνικοπολιτικά δρϊμενα - να φροντίηει για τθ δθμιουργία ουςιαςτικϊν διαπροςωπικϊν ςχζςεων - να αποφεφγει τθν τυποποιθμζνθ διαςκζδαςθ κατά τον ελεφκερο χρόνο του - να αντιςτζκεται ςτθν επιρροι των Μ.Μ.Ε που προωκοφν ςυγκεκριμζνα μοντζλα εμπορευματοποιθμζνθσ διαςκζδαςθσ - να ςυνειδθτοποιεί ότι οι ελεφκερεσ ϊρεσ δεν αποτελοφν ϊρεσ αδράνειασ αλλά ϊρεσ δθμιουργίασ κι ευκφνθσ, κατά τισ οποίεσ το άτομο μπορεί να προςφζρει ςτον εαυτό του και τθν κοινωνία