ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Τα ορυκτά καύσιμα είναι καύσιμα προερχόμενα από φυσικές πηγές όπως αναερόβια αποσύνθεση νεκρών θαμμένων οργανισμών. Η ηλικία των νεκρών οργανισμών που με την εναπόθεσή τους σχηματίζουν τα ορυκτά καύσιμα κυμαίνεται από μερικά εκατομμύρια μέχρι 650 εκατομμύρια χρόνια. Στα ορυκτά καύσιμα ανήκουν το κάρβουνο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Εμείς σ' αυτή την εργασία θα αναφερθούμε στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο, αφού θέλουμε να μελετήσουμε τις καταστροφές και γενικότερα τις επιπτώσεις αυτών. Αρχικά θα δούμε τα γενικά χαρακτηριστικά των δύο αυτών ορυκτών καυσίμων. Στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με τις επιπτώσεις και τις καταστροφές που δημιουργούντα. Κλείνοντας θα αναφέρουμε παραδείγματα για διάφορες περιπτώσεις. Γενικά χαρακτηριστικά Πετρέλαιο Το πετρέλαιο σχηματίστηκε πάνω από εκατομμύρια χρόνια από νεκρούς φυτικούς και ζωικούς μικροοργανισμούς. Μόλις ανακαλύφθηκε η σημασία του και η χρήση του, αμέσως αντικατέστησε τους γαιάνθρακες και τις ατμομηχανές, γιατί είναι ευκολότερη η μεταφορά του και οι μηχανές είναι περισσότερο αποδοτικές. Σήμερα, η σημασία του πετρελαίου είναι τεράστια και γι' αυτό το αποκαλούμε χρυσό. Το πετρέλαιο, που μερικές φορές στην καθημερινή γλώσσα αποκαλείται και μαύρος χρυσός, είναι παχύρρευστο, μαύρο ή βαθύ καφετί ή πρασινωπό υγρό πέτρωμα, που αποτελεί και τη σπουδαιότερη σήμερα φυσική πηγή ενέργειας. Το αργό (ακατέργαστο) πετρέλαιο είναι υγρό πέτρωμα, μίγμα υδρογονανθράκων, δηλαδή ουσιών που περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο, κατά ένα μεγάλο μέρος της σειράς των αλκανίων, που όμως περιέχει και αρκετούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, καθώς και άλλες οργανικές ενώσεις και το οποίο βρίσκεται μέσα σε κοιλότητες διαφόρων πετρωμάτων στα ανώτερα στρώματα μερικών περιοχών τού φλοιού της Γης. Το ορυκτό πετρέλαιο, ή "αργό πετρέλαιο" όπως λέγεται, μπορεί να ποικίλει στην εμφάνιση, τη σύνθεση, και την καθαρότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση των πετρελαίων, αυτά κατατάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: Παραφινικά πετρέλαια, Ασφαλτικά πετρέλαια, Ασφαλτοπαραφινικά πετρέλαια. Χρησιμοποιείται συνήθως για την παραγωγή καυσίμων για μηχανές εσωτερικής καύσης και για το λόγο αυτό είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας. Είναι, επίσης, η πρώτη ύλη για πολλά χημικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των διαλυτών, των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, καθώς και στα συνθετικά προϊόντα όπως των πλαστικών και των απορρυπαντικών ακόμη και ορισμένων εκρηκτικών υλών. Η άντληση του πετρελαίου γίνεται από ειδικές πυργωτές εγκαταστάσεις, που εγκαθίστανται πάνω στις λεγόμενες πετρελαιοπηγές. Το πετρέλαιο λαμβάνεται μετά

από διάτρηση του εδάφους, τη λεγόμενη γεώτρηση με τη μορφή αρτεσιανού φρέατος όπου το πετρέλαιο, σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω των υφιστάμενων πιέσεων, αναβλύζει υπό μορφή πίδακα ύψους πολλών μέτρων. Συνηθέστερα όμως εξάγεται με απάντληση κατόπιν προκαλούμενης πίεσης, στην αρχή, νερού επί του οποίου και επιπλέει το προς εξόρυξη πετρέλαιο. Συνεπώς, υπάρχουν πολλές μέθοδοι αύξησης της παραγωγής πετρελαίου από τις πηγές όπως με εξακόντιση νιτρογλυκερίνης ή με εισαγωγή, υπό πίεση, υδροχλωρικού οξέος ή ακόμα μετά από διαβίβαση αερίων υπό πίεση. Γενικά το πετρέλαιο από τις πετρελαιοπηγές φέρεται αναμεμιγμένο με αέρια, νερό καθώς και με μικρές ποσότητες άμμου. Τα μεν αέρια αποχωρίζονται μέσω ενός διαχωριστή και χρησιμοποιούνται είτε προς επανεισαγωγή εντός των πηγών (όπως αναφέρθηκε παραπάνω) είτε οδηγούνται προς το εμπόριο ως φυσικά αέρια, είτε, τέλος, διαβιβάζονται μέσα σε απορροφητικού έλαιο, το δε νερό αποχωρίζεται από το πετρέλαιο με παραμονή του σε δεξαμενές, οπότε και αποχωρίζεται και η άμμος (με καθίζηση). Αν, όμως, έχει αναμιχθεί το πετρέλαιο με το νερό ως γαλάκτωμα, τότε είναι απαραίτητο να ακολουθήσουν ιδιαίτερες διεργασίες θέρμανσης, καθώς και χημικές ή ηλεκτρικές μέθοδοι αποχωρισμού του νερού. Το καθαρό πλέον ακατέργαστο πετρέλαιο συλλέγεται σε δοχεία ορισμένης χωρητικότητας από τα οποία και οδηγείται σε μεγάλες δεξαμενές από τις οποίες και θ' ακολουθήσει η περαιτέρω κατεργασία του, δηλαδή η διύλιση του. Η μεταφορά του πετρελαίου γίνεται κατά κύριο λόγο με δεξαμενόπλοια. Φυσικό Αέριο Το φυσικό αέριο είναι ένα καύσιμο (ένα αέριο μίγμα υδρογονανθράκων), το οποίο το βρίσκουμε σε υπόγειες κοιλότητες με υψηλή πίεση, καθώς δε χρειάζεται πολύ επεξεργασία, για να πραγματοποιηθεί η χρήση του. Και ως προς τη ρύπανση στο περιβάλλον, το φυσικό αέριο είναι φιλικότερο προς το περιβάλλον. Βασικό συστατικό του φυσικού αερίου είναι το μεθάνιο, συνυπάρχουν όμως σε αυτό και σημαντικές ποσότητες αιθανίου, προπανίου και βουτανίου, καθώς και διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο, υδρογόνο, ήλιο και υδρόθειο. Το φυσικό αέριο που είναι απαλλαγμένο από τους υδρογονάνθρακες πέραν του μεθανίου, δηλαδή το καθαρό μεθάνιο, συχνά αποκαλείται και ξηρό φυσικό αέριο. Αντίστοιχα, το φυσικό αέριο που συμπεριλαμβάνει και άλλους υδρογονάνθρακες εκτός από το μεθάνιο, αποκαλείται και υγρό φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο είναι άχρωμο και άοσμο. Η χαρακτηριστική του οσμή δίνεται τεχνικά ώστε να γίνεται αντιληπτό σε τυχόν διαρροές. Η καύση του φυσικού αερίου, σε σχέση με αυτή άλλων καυσίμων όπως ο γαιάνθρακας ή το λάδι, έχει λιγότερο επιβλαβείς συνέπειες για το περιβάλλον. Παράγει, για παράδειγμα, μικρότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα για κάθε μονάδα παραγόμενης ενέργειας. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται με αρκετούς τρόπους: - Αποτελεί βασική πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. - Χρησιμοποιείται στην παραγωγή υδρογόνου.

- Ως καύσιμο οχημάτων (οικολογικά οχήματα). Γίνονται, επίσης, προσπάθειες για χρήση του και στην αεροπορία. - Οικιακή χρήση (μαγειρική, θέρμανση κ.α.) - Άλλες χρήσεις (παραγωγή γυαλιού, υφασμάτων, ατσαλιού, πλαστικών, ειδών χρωματισμού και άλλων προϊόντων). Το φυσικό αέριο, από τη Ρωσία ή από το Ισραήλ πιθανόν αργότερα, δεν μπορεί και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως έχει για εμπορική χρήση. Το αέριο πρέπει να καθαρίζεται από τα διάφορα επικίνδυνα για την υγεία συστατικά που περιέχει πχ. το θείο, τον υδράργυρο κλπ, πριν παραδοθεί προς χρήση στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και στη χημική βιομηχανία. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν διαθέτει τέτοια εργοστάσια καθαρισμού φυσικού αερίου, παρά μόνον κάποιες αποθήκες φύλαξης και ένα σύστημα διανομής. Ειδικότερα, το φυσικό αέριο, υποτίθεται ότι έχει υποστεί ειδικό καθαρισμό πριν τη χρήση του στα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής. Στην Ελλάδα υπάρχουν ερωτήματα, κατά πόσον τηρείται αυτός ο κανόνας, δεδομένου ότι το εισαγόμενο από τη Ρωσία στην ΕΕ φυσικό αέριο δεν είναι καθαρό. Όλες οι χώρες δεν παράγουν φυσικό αέριο. Ο τρόπος μεταφοράς του γίνεται με δύο κυρίως τρόπους. Αυτοί είναι: 1. Κοντά στους χώρους παραγωγής του φυσικού αερίου κατασκευάζονται εργοστάσια επεξεργασίας. Στη περίπτωση αυτή, το φυσικό αέριο μεταφέρεται στις χώρες κατανάλωσης όπου φυλάσσεται σε ειδικούς χώρους αποθήκευσης, με τρία είδη πλοίων ειδικής κατασκευής, όπως αυτά στη δεξιά φωτογραφία, σε υγροποιημένη μορφή. Τα πλοία αυτά έχουν διαμορφωμένες δεξαμενές, που μπορούν να λειτουργούν είτε υπό πίεση είτε υπό ψύξη (μέχρι τούς 165 C) είτε υπό ταυτόχρονη εφαρμογή μερικής πίεσης. Στη συνέχεια, το φυσικό αέριο διανέμεται στους καταναλωτές με ένα δίκτυο αγωγών αφού προηγουμένως αεριοποιηθεί στους χώρους διανομής. 2. Το φυσικό αέριο μεταφέρεται με αγωγούς από τις χώρες παραγωγής σε χώρους συγκέντρωσης των χωρών κατανάλωσης, οι οποίες στη συνέχεια το καθαρίζουν σε εργοστάσια επεξεργασίας, πριν το διανείμουν στους καταναλωτές.

Όπως καταλαβαίνετε, το κόστος και η τελική χρήση είναι βασικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη κατασκευή ή όχι ενός εργοστασίου επεξεργασίας, το μέγεθός του αλλά και τη θέση του. Σας υπενθυμίζω, το κόστος μεταφοράς, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος αλλά και την εξαγορά δικαιώματος ρύπων που κάνουν ή έχουν κάνει τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ από άλλες λιγότερο ανεπτυγμένες. Η Ελλάδα χρειάζεται το δικό της εργοστάσιο επεξεργασίας και καθαρισμού φυσικού αερίου. Καταστροφές και επιπτώσεις Πετρέλαιο Το 1/3 του πετρελαίου που χρησιμοποιείται παγκοσμίως προέρχεται από αποθέματα που βρίσκονται στη θάλασσα. Κάθε χρόνο όμως χιλιάδες τόνοι διαφεύγουν. Κάποιες φορές με ολέθριες συνέπειες για το περιβάλλον και κάποιες όχι. Τα υδατοδιαλυτά συστατικά του αργού πετρελαίου και των διυλισμένων προϊόντων του, περιέχουν μια ποικιλία ενώσεων που είναι τοξικές για ένα ευρύ φάσμα θαλασσίων οργανισμών. Τα αυγά, οι προνύμφες των ψαριών και τα νεαρά άτομα είναι γενικά πιο ευαίσθητα στη ρύπανση από πετρελαιοειδή. Το πετρέλαιο προκαλεί διαταραχές στη φυσιολογία και τη συμπεριφορά των οργανισμών, καθώς και ανωμαλίες στην ανάπτυξη των ψαριών, οδηγώντας τελικά στον πρόωρο θάνατό τους. Αμμώδεις ακτές Το πετρέλαιο δεν αποκολλάται εύκολα από τις αμμώδεις ακτές. Όταν μάλιστα βρίσκεται ακόμα σε υγρή μορφή, τότε απορροφάται σε μεγαλύτερο βάθος. Εκεί λόγω χαμηλότερης διαθεσιμότητας οξυγόνου δεν ευνοείται η αποδόμηση του πετρελαίου, το οποίο διατηρεί έτσι τις τοξικές του ιδιότητες για μεγαλύτερο διάστημα (Rostron, 1990). Παράκτια βλάστηση Το πετρέλαιο προσκολλάται στα παράκτια φυτά και δεν ξεπλένεται εύκολα με την παλίρροια. Τα φύλλα κιτρινίζουν και τελικά νεκρώνονται μετά από μερικές μέρες. Όταν η ρύπανση είναι μικρής έκτασης, τα φυτά ξαναβγάζουν νέα φύλλα μέσα σε τρεις εβδομάδες περίπου. Σε περίπτωση όμως σοβαρής ρύπανσης νεκρώνονται τελείως. Τα ετήσια φυτά νεκρώνονται από την επάλειψη με πετρέλαιο και η επανάκαμψη του οικοσυστήματος απαιτεί δύο με τρεις περιόδους. Τα πολυετή φυτά δείχνουν μια ποικιλία από αντιδράσεις, από ανθεκτικότητα μέχρι νέκρωση ανάλογα με τις συνθήκες και τις ποσότητες του πετρελαίου. Πλαγκτόν Το πλαγκτόν και ιδιαίτερα το νευστόν που ζει στην επιφάνεια της θάλασσας είναι ιδιαίτερα ευπαθές στις πετρελαιοκηλίδες. Πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις υδρογονανθράκων, της τάξης των 50 ng/g, επιταχύνουν τη φωτοσύνθεση επειδή δρουν ίσως ως θρεπτικά. Πάνω από τις συγκεντρώσεις αυτές όμως υπάρχει μια σταδιακή ελάττωση των ρυθμών της φωτοσύνθεσης. Σε συγκεντρώσεις της τάξης των 250 ng/g οι διατροφικές συνήθειες και λειτουργίες κάποιων οργανισμών μεταβάλλονται (Clark, 1986). Μια σειρά από άλλες επιπτώσεις σε πλαγκτονικούς

μικροοργανισμούς μαρτυρούν ότι το πετρέλαιο δρα ως δηλητήριο για το πλαγκτόν, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό του και οδηγώντας στον πρόωρο θάνατο πολλών οργανισμών. Κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία Αν και οι άμεσες επιπτώσεις του πετρελαίου στις τροφικές αλυσίδες και δίκτυα θεωρούνται συχνά μικρής κλίμακας, δεν αποκλείονται μακροχρόνιες επιπτώσεις καθώς και φαινόμενα βιοσυσσώρευσης κυρίως καρκινογόνων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων. Οι βενθικοί οργανισμοί που φιλτράρουν την τροφή τους (π.χ μύδια, στρείδια) συσσωρεύουν υδρογονάνθρακες με γοργούς ρυθμούς. Φυσικό Αέριο το φυσικό αέριο είναι το πιο καθαρό φυσικό καύσιμο και μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και των υδάτων, ειδικά όταν χρησιμοποιείται στη θέση άλλων, πιο ρυπογόνων πηγών ενέργειας. Η καύση του φυσικού αερίου έχει ως αποτέλεσμα ουσιαστικά αμελητέες ποσότητες ατμοσφαιρικών εκπομπών SO 2 και στερεών σωματιδίων και πολύ μικρές ποσότητες εκπομπών CO, αντιδρώντων υδρογονανθράκων, NOx και CO 2 σε σχέση με τις εκπομπές από την καύση άλλων φυσικών καυσίμων. Το φυσικό αέριο μπορεί να έχει άμεση συμβολή στον περιορισμό προβλημάτων περιβαλλοντικής ρύπανσης. Για παράδειγμα, είναι δυνατό να καίγεται φυσικό αέριο εναλλακτικά ή παράλληλα με άλλα φυσικά καύσιμα που είναι λιγότερο φιλικά για το περιβάλλον. Η επιλεκτική αυτή χρήση του φυσικού αερίου μαζί με άλλα καύσιμα μπορεί να μειώσει σημαντικά τη ρύπανση του αέρα που προέρχεται από διάφορα εργοστάσια και από εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού. Η επιλογή αυτή απαιτεί ελάχιστο χρόνο για εγκατάσταση και σχετικά χαμηλή επένδυση κεφαλαίου και επιτρέπει ευελιξία όσον αφορά στην εναρμόνιση με περιβαλλοντικά πρότυπα και νομοθεσίες. Εκτός από την αποκλειστική χρήση του φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες τεχνολογίες που συνδυάζουν τη χρήση φυσικού αερίου με άνθρακα και άλλα φυσικά καύσιμα για να μειωθεί η ρύπανση. Η συ-μπαραγωγή και η παραγωγή με καύση αερίου συνδυασμένου κύκλου, περιλαμβάνουν και οι δύο καύση φυσικού αερίου μαζί με άλλο καύσιμο, κάτι το οποίο συνεπάγεται τη χρήση λιγότερου καύ-σιμου από άλλες μεθόδους, και μείωση της απορριπτόμενης θερμότητας, αφού εκμεταλλεύεται την ενέργεια της θερμότητας σε διάφορα σημεία πριν αυτή απορριφθεί. Παραδείγματα Πετρέλαιο Το 1989 σημειώθηκε μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές, όταν το τάνκερ Exxon Valdez προσάραξε στο Prince William Sound στην Αλάσκα, διαχέοντας στον υδροφόρο ορίζοντα σχεδόν 11 εκατομμύρια γαλόνια αργού πετρελαίου. Πάνω από 1.200 χιλιόμετρα ακτογραμμής, περίπου 2.000 θαλάσσιες ενυδρίδες, 300 φώκιες και 250.000 θαλάσσια πτηνά έχασαν τη ζωή τους τις ημέρες που ακολούθησαν. Το τραγικό περιστατικό οδήγησε στην ψήφιση του Oil Pollution

Act, το 1990. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η περιβαλλοντική καταστροφή που προκλήθηκε από το ατύχημα είναι ακόμη αισθητή στην περιοχή. Στις 2 Ιανουαρίου 1969, σε μία από τις πλατφόρμες της Union Oil σημειώθηκε έκρηξη με αποτέλεσμα να υπάρξει διαρροή περίπου 4 εκατομμυρίων γαλονιών πετρελαίου, προκαλώντας μόλυνση των υδάτων σε περισσότερα από 40 μίλια στη νότια ακτογραμμή της Καλιφόρνιας, μέσα σε διάστημα 8 ημερών. Φώκιες και δελφίνια βρέθηκαν νεκρά στην ακτή, ενώ χιλιάδες πουλιά πέθαναν, εγκλωβισμένα στον "μαύρο χρυσό". Στις 19 Ιανουαρίου 1996, το φορτηγό ρυμουλκείται από το σημείο το οποίο είχε προσαράξει σε μια παραλία στη νότια ακτή του Rhode Island. Αποτέλεσμα ήταν να υπάρξει διαρροή 828.000 γαλονιών πετρελαίου.

Στις 19 Ιουλίου 2006, μια δεξαμενή πετρελαίου αποβλήτων του διυλιστηρίου Citgo στη νοτιοδυτική Λουϊζιάνα, λόγω κακής συντήρησης, εμφανίζει ρωγμές, με αποτέλεσμα να υπάρξει διαρροή περίπου 2,2 εκατ. γαλονιών πετρελαίου. Στις 23 Ιανουαρίου 2010, περίπου 450.000 γαλόνια αργού πετρελαίου χύθηκαν στο Port Arthur του Τέξας, όταν πετρελαιοφόρο της ExxonMobil συγκρούστηκε με φορτηγό-πλοίο. Φυσικό αέριο Στις 9 Ιουνίου του 1984, στην πόλη Αcachapan του Μεξικού, ένας αγωγός φυσικού αερίου εξερράγη κατά τη διάρκεια εργασιών επισκευής ενός τμήματός του. Μετά από την έκρηξη ακολούθησε πυρκαγιά που έκαιγε για 14 ώρες. Το αποτέλεσμα ήταν 9 άτομα να τραυματιστούν και άλλα 41 να χάσουν τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων και μαθητές ενός γειτονικού σχολείου που κατέρρευσε συνεπεία του ατυχήματος. Εικόνα 1. Ανάπτυξη φλογοπίδακα μετά την αστοχία αγωγού μεταφοράς

Εικόνα 2. Δημιουργία κρατήρα από την έκρηξη αγωγού μεταφοράς Παρόμοιο περιστατικό με ανθρωπογενή δραστηριότητα να αποτελεί το έναυσμα για την διάρρηξη ενός αγωγού, έγινε την 28η Σεπτεμβρίου του 1993 στην πόλη Las Tejerias στην Βενεζουέλα κατά την εγκατάσταση υπόγειων καλωδίων ενσύρματης τηλεφωνίας με 40 νεκρούς και 50 τραυματίες. Βέβαια, ατυχήματα σε αγωγούς αερίων καυσίμων δεν συμβαίνουν μόνο σε τεχνολογικά υποανάπτυκτες χώρες όπως συχνά θεωρείται, αλλά και σε χώρες που ηγούνται της τεχνολογικής ανάπτυξης παγκοσμίως. Σχετικά πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση έκρηξης ενός υπεδάφιου αγωγού φυσικού αερίου στην πόλη New Jersey των ΗΠΑ. Οι φλόγες από τον φλογοπίδακα που αναπτύχθηκε μετά την έκρηξη ήταν ορατές από απόσταση 80 km, ενώ οι ανθρώπινες απώλειες ήταν συνολικά 1 νεκρός και 50 τραυματίες. Πιθανολογείται ότι, κατά τη διάρκεια εκσκαφής που διενεργούταν σε μικρή απόσταση, ο αγωγός δεν υπέστη κάποια προφανή άμεση βλάβη, αναπτύχθηκαν όμως σε αυτόν μικρορωγμές. Οι μικρορωγμές επεκτάθηκαν τις επόμενες ημέρες και λόγω της αυξημένης κόπωσης ο αγωγός τελικά αστόχησε. Ένα άλλο ατύχημα, το οποίο και αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα των προηγούμενων ετών, σχετίζεται με τη μεταφορά υγραερίου μέσω σωληναγωγών. Συνέβη στη Σιβηρία (Ρωσσία) την 4η Ιουνίου 1989 προκαλώντας τον θάνατο 462 ατόμων και το τραυματισμό άλλων 706. Ο αγωγός είχε τεθεί σε λειτουργία από το 1985 με σκοπό να μεταφέρει υγραέριο (μίγμα ελαφρών υδρογονανθράκων με κύρια συστατικά προπάνιο και βουτάνιο) από το σταθμό συμπίεσης σε μια βιομηχανική περιοχή. Μερικές ημέρες πριν από το συμβάν, υπήρχαν ενδείξεις για σημαντική πτώση πίεσης κατά μήκος της σωληνογραμμής, ενώ οι κάτοικοι ενός κοντινού οικισμού ανάφεραν ότι μια βαριά οσμή αερίου είχε γίνει αισθητή αρκετές ώρες πριν το ατύχημα. Οι μηχανικοί του σταθμού παρατηρώντας την πτώση πίεσης αντί να διερευνήσουν την αιτία, αύξησαν τη παροχή αερίου προκειμένου να συντηρήσουν την επιθυμητή πίεση στον αγωγό. Το σημείο της διαρροής, βρισκόταν σε απόσταση 600 m περίπου μέτρων από μια σιδηροδρομική γραμμή, η οποία μάλιστα διέσχιζε δύο κοιλάδες της περιοχής, στις οποίες το υγραέριο όντας βαρύτερο του αέρα συσσωρευόταν συνεχώς. Το πυκνό νέφος εκτιμάται ότι κάλυψε μια απόσταση 6 περίπου km, ώσπου δύο επιβατικά τρένα που ταξίδευαν σε αντίθετες κατευθύνσεις προσέγγισαν τη περιοχή. Η κίνησή τους επέφερε την έντονη ανάμιξη του εύφλεκτου αερίου

με τον αέρα σε συγκεντρώσεις εντός των ορίων αναφλεξιμότητας, ενώ σπινθήρες από τη μηχανή του ενός τραίνου προκάλεσαν την ανάφλεξη του μίγματος. Σε πρώτη φάση συνέβη ισχυρότατη έκρηξη (κατάρρηξη), ακολουθούμενη από άλλες δύο διαδοχικές εκρήξεις, ενώ στο υπόλοιπο μίγμα εκδηλώθηκε κατάκαυση πλάτους μεγαλύτερου από 1200 m. Τα περισσότερα βαγόνια εκτροχιάστηκαν, δέντρα εκριζώθηκαν σε απόσταση 3 km, ενώ από το κρουστικό κύμα σημειώθηκε θραύση τζαμιών σε απόσταση μεγαλύτερη από 10 km. Το ατύχημα αυτό, αποτελεί παράδειγμα εγκληματικής αδιαφορίας των υπευθύνων, αλλά ίσως και άγνοιας των κινδύνων που εγκυμονούν συγκεκριμένες χημικές ουσίες. Επιπροσθέτως, καταδεικνύει την ανάγκη εφαρμογής Σχεδίων Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (ΣΑΤΑΜΕ) στην ευρύτερη περιοχή δικτύων διανομής υγροποιημένων ή πεπιεσμένων εύφλεκτων αερίων (υγραέριο, φυσικό αέριο). Ονόματα Ομάδας: ΡΑΘΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΕΦΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΥ ΝΑΤΑΛΙΑ