ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

Transcript

1 ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

2 Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων οργανισμών (φυτά, ζώα και μικρόβια) και του αβιοτικού τους περιβάλλοντος (αέρας, νερό και έδαφος) Αυτά τα βιοτικά και αβιοτικά συστατικά στοιχεία θεωρούνται ως αλληλοσυνδεόμενα μέσω κύκλων θρέψης και ενεργειακών ροών Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ολόκληρος ο πλανήτης αποτελεί ένα οικοσύστημα Ο χαρακτηρισμός των οικοσυστημάτων ως οικολογικά ομογενείς οντότητες αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την πιο αποτελεσματική διαχείριση των οικοσυστημάτων

3 Υδατικά οικοσυστήματα (Θαλάσσια και Γλυκού νερού) Χερσαία Οικοσυστήματα (Δασικά, Παράκτια & Παραποτάμια, Μικροβίων Λιθοαυτοτροφικού υπεδάφους, Αστικά, Σπηλαιώδη, Ερήμου)

4 Ένα δασικό οικοσύστημα αποτελεί το «σπίτι» για μια κοινότητα αυτοχθόνων και αλλοχθόνων, κατηγοριοποιημένων οργανισμών Τα δασικά οικοσυστήματα κυριαρχούνται από δέντρα, ύψους τουλάχιστον 2 μέτρων, τα οποία καλύπτουν τουλάχιστον το 20% της περιοχής Η τοπική πανίδα, περιλαμβάνοντας πτηνά, θηλαστικά, μαρσιποφόρα, αμφίβια, ερπετά, έντομα, φυτά, καθώς και βρύα και μύκητες, μικροοργανισμούς και αβιοτικά στοιχεία, όπως το νερό, το έδαφος και ο αέρας, αλληλεπιδρούν στην ίδια περιοχή

5 Οι οργανισμοί οι οποίοι διαβιούν μέσα σε ένα δασικό οικοσύστημα είναι εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλο μέσα από μια περίπλοκη σειρά διαδραστικών σχέσεων οι οποίες αποτελούν τους τροφικούς ιστούς Αυτοί οι περίπλοκοι τροφικοί ιστοί είναι εξαρτώμενοι από πιο απλές τροφικές αλυσίδες Η ενέργεια προέρχεται από τον ήλιο και διαβιβάζεται μέσα από του τροφικούς ιστούς και τροφικές αλυσίδες Το ηλιακό φως μετατρέπεται σε ενέργεια στα φυτά (παραγωγοί), παρέχοντας υλικό για την ανάπτυξη των ίδιων και μια πηγή τροφής για τα ζώα (πρωτεύοντες καταναλωτές φυτοφάγα) Οι πρωτεύοντες καταναλωτές στη συνέχεια αποτελούν τροφή για τους δευτερεύοντες καταναλωτές, οι οποίοι τρέφονται αποκλειστικά με κρέας (σαρκοφάγα) Κάποια ζώα τρέφονται και με φυτά αλλά και με ζώα (παμφάγα) Οι αποικοδομητές συμβάλουν επίσης στους τροφικούς ιστούς, διασπώντας τη νεκρή φυτική και ζωική ύλη και ανακυκλώνοντας την για να την επαναχρησιμοποιήσουν τα φυτά

6 Στην τροφική αλυσίδα, η μετάδοση της ενέργειας ξεκινά από τους παραγωγούς και καταλήγει στους υψηλότερης τάξης καταναλωτές Μετάδοση ενέργειας σε ένα οικοσύστημα

7 Δασικά Οικοσυστήματα και Βιωσιμότητα Τα δασικά οικοσυστήματα διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο για τη βιωσιμότητα, μέσω της αποτελεσματικής δέσμευσης και μετατροπής της ηλιακής ενέργειας και της αποθήκευσής της σε φυτική ύλη Αυτή η φυτική ύλη παρέχει τροφή, ενέργεια και πρώτες ύλες για άλλους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, οι οποίοι βασίζονται σε δασικά προϊόντα ξυλείας και μη για τις καθημερινές τους ανάγκες Είναι αναγκαίο να γίνεται σωστή διαχείριση των δασών για την υποστήριξη των μακροχρόνιων αποθηκευτικών και προμηθευτικών λειτουργιών τους

8 Βιωσιμότητα και Διαχείριση Τα δασικά οικοσυστήματα αλλάζουν σε σύσταση με το πέρασμα του χρόνου Αυτό μπορεί να προκληθεί είτε φυσικά καθώς τα δάση ωριμάζουν, ή ως αντίδραση σε εισβολή παρασίτων και ασθενειών οι οποίες επιτίθενται συγκεκριμένους πληθυσμούς ή οργανισμούς Η αλλαγή μπορεί επίσης να προκληθεί ως αντίδραση σε εξωτερικές πιέσεις, όπως η μακροχρόνια αλλαγή στα δεδομένα της βροχόπτωσης και θερμοκρασίας, ή αιφνίδιων γεγονότων, όπως πυρκαγιές, πλημύρες και ξηρασίες Τα δασικά οικοσυστήματα μπορούν να διαταραχθούν ή να υποστούν βλάβη όταν δεν διατηρούνται κατάλληλα Η διαχείριση των δασών στα πλαίσια της βιωσιμότητάς τους γίνεται απαραίτητη όταν απειλείται η δασική βιοποικιλότητα λόγω υπερεκμετάλλευσης, σπατάλης φυσικών πόρων, μεγάλης ηλικίας και κακής διαχείρισης

9 Ένα υδατικό οικοσύστημα είναι ένα οικοσύστημα εντός ενός υδάτινου όγκου (ωκεανοί, λίμνες, ποτάμια, ρεύματα, εκβολές και υδροβιότοπων), περιλαμβάνοντας τις κοινότητες οργανισμών που εξαρτώνται μεταξύ τους και από το περιβάλλον τους Οι δύο κύριοι τύποι υδατικών οικοσυστημάτων είναι τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τα οικοσυστήματα γλυκού νερού Ο υδροκρίτης αποτελεί μια περιοχή εδάφους από το οποίο ρέει νερό προς έναν όγκο νερού, όπως μια λίμνη ή λάκκο Όλα τα έμβια όντα ενός οικοσυστήματος μοιράζονται τον ίδιο υδροκρίτη

10 Θαλάσσια οικοσυστήματα Τα θαλάσσια οικοσυστήματα καλύπτουν περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης και περιέχουν περίπου το 97% του νερού του πλανήτη, δημιουργώντας το 32% της καθαρής παγκόσμιας παραγωγής Διαχωρίζονται από τα οικοσυστήματα του γλυκού νερού από την παρουσία διαλυμένων συστατικών, κυρίως αλάτων, στο νερό Τα θαλάσσια οικοσυστήματα διαχωρίζονται σε κύριες ζώνες ανάλογα με το βάθος του νερού και τα χαρακτηριστικά της ακτής (Ωκεανικές, Βενθική, Διαπαλιρροιακή, Νηριτική Ζώνη) Οι κατηγορίες των οργανισμών που βρίσκονται εντός των θαλάσσιων οικοσυστημάτων περιλαμβάνουν καφέ άλγη, δινομαστιγωγή άλγη, κοράλλια, κεφαλόποδα, εχινόδερμα και καρχαρίες Τα ψάρια που συναντώνται στα θαλάσσια οικοσυστήματα αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή εμπορικών τροφίμων που προσλαμβάνεται από άγριους πληθυσμούς Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα περιλαμβάνουν μη-βιώσιμη εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων (π.χ. υπεραλίευση συγκεκριμένων ειδών), θαλάσσια μόλυνση, κλιματική αλλαγή και παράκτια δόμηση

11 Οικοσυστήματα του γλυκού νερού Τα οικοσυστήματα του γλυκού νερού καλύπτουν το 0,80% της επιφάνειας της Γης και περιέχουν το 0,009% του συνολικού νερού, δημιουργώντας σχεδόν το 3% της καθαρής πρωτογενούς παραγωγής Τα οικοσυστήματα του γλυκού νερού περιέχουν το 41% των γνωστών ειδών ψαριών παγκοσμίως Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι οικοσυστημάτων του γλυκού νερού: Λιμναία (αργό τρεχούμενο νερό, περιλαμβάνοντας λίμνες, λάκκους κλπ) Ποταμιού (γρήγορο τρεχούμενο νερό, όπως ποτάμια, ρεύματα κλπ) και Υδροβιότοπους (περιοχές όπου το έδαφος κατακρατά νερό ή πλημμυρίζεται τουλάχιστον για συγκεκριμένες περιόδους)

12 Περιβαλλοντικές λειτουργίες Τα υδατικά οικοσυστήματα εκτελούν πολύ σημαντικές περιβαλλοντικές λειτουργίες, ανακυκλώνοντας θρεπτικά συστατικά, καθαρίζοντας το νερό, μετριάζοντας τις πλημύρες, ανανεώνοντας τον υπόγειο υδάτινο ορίζοντα και παρέχοντας περιβάλλον διαβίωσης για την άγρια ζωή Τα υδατικά οικοσυστήματα χρησιμοποιούνται επίσης για την ανθρώπινη αναψυχή και είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την τουριστική βιομηχανία, ιδιαιτέρως για τις παράκτιες περιοχές Η υγεία ενός υδατικού οικοσυστήματος υποβαθμίζεται όταν η ικανότητα του οικοσυστήματος να αποσοβήσει εξωτερικά στρες ξεπερνιέται Ένα τέτοιο εξωτερικό στρες θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα φυσικών (αλλαγές στη θερμοκρασία ή ροή του νερού, διαθεσιμότητα φωτός), χημικών (αλλαγές στη σύνθεση συστατικών, οξυγόνου και τοξινών) ή βιολογικών (υπερεκμετάλλευση εμπορικών ειδών και εισαγωγή εξωτικών ειδών) διαφοροποιήσεων του περιβάλλοντος Η βάση για τη διαχείριση των υδατικών οικοσυστημάτων είναι η προστασία της βάσης των υδάτινων πόρων ως τη βάση για όλες τις μορφές ζωής Λόγω της μεγάλης πολυπλοκότητας και διακύμανσης, η διαχείριση των υδατικών οικοσυστημάτων χρειάζεται να χαρακτηρίζεται από προσαρμοστικότητα και ευελιξία