5В011200 - «Химия» мамандығының студенттеріне арналған МЕМЛЕКЕТТІК ЕМТИХАН БАҒДАРЛАМАСЫ Бакалавриат Бейорганикалық химия пәні бойынша сұрақтар 1. Химияның негізгі заңдары. Масса сақталу және энергия сақталу заңы. Құрам тұрақтылық заңы. Көлем қатынас заңы. Еселік қатынас заңы. Газ заңдары. 2. Комплексті (аква, аммиакаттар және т.б.) қосылыстардың негізгі кластары. Комплексті қосылыстардың аталуы. 3. Химиялық эквивалент. Эквивалент заңы. Жай және күрделі заттардың эквиваленттерінің мольдік массаларының эквиваленттік факторын анықтау әдістері. 4. Химиялық реакциялар, олардың әрекеттесуші заттардың сипаты бойынша жіктеу. 5. Атом ядросы құрылысының протонды-нейтронды теориясы. Тұрақты және тұрақсыз ядролар. Ядролардың радиоактивті ыдырауы. 6. Атомның электрондық құрылысы. Резерфордтың атом моделі. Бор постулаттары. 7. Квант сандары - атомдағы электронның күйін анықтайтын шамалар. 8. Атом орбиталінің электрондарға толу ережесі. Клечковский ережесі. 9. Д.И. Менделеевтің Периодтық заңы. Қазіргі анықтамасы. Ғылымның дамуындағы периодтық заңның маңызы. 10. Д.И. Менделеевтің Периодтық жүйесі. Периодтық жүйедегі элементтің орны мен оның атомының электрондық құрылысымен байланысы. 11. Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары:оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар. Аталуы. Химиялық 12. Қышқылдар, негіздер, тұздардың алынуы мен қасиеттеріне жалпы сұрақтар. Бейорганикалық қосылыстардың кластары арасындағы генетикалық байланыс. 13. Химиялық байланыстардың типтері.коваленттік байланыс. ВБӘ. Полюсті, поюссіз байланыс. 14. Молекулалық орбитальдар әдісі (МОӘ). МО АОСК әдісі. Мысалдар. Әдістерді салыстыру. 15. Тұздар гидролизі. Гидролиз реакциясы.гидролиздену дәрежесі және константасы. 16. Химиялық реакциялардың жылу эффектілері. Химиялық қосылыстардағы жылудың түзілуі. Гесс заңы. 17. Жүйенің ішкі энергиясының өзгеруі. Энтальпия. Энтропия туралы ұғым. Изобаралық-изотермиялық потенциал. 18. Активті молекулалар және процестің активтендіру энергиясы туралы түсінік. 19. Химиялық реакциялардың термохимиялық теңдеулері. Экзо- және эндотермиялық реакциялар. 20. Химиялық реакциялардың жылдамдығы. Химиялық реакция жылдамдығына әсер ететін факторлар. 21. Қайтымсыз және қайтымды химиялық реакциялар.тепе-теңдік. Химиялық тепе-теңдіктің константасы. Ле-Шателье принципі. 22. Электролиттік диссоциация теориясының негізгі қағидалары. Диссоциациялану механизмі, диссоциациялану дәрежесі және
диссоциациялану константасы. 23. Электролиттік диссоциация теориясы тұрғысынан қышқылдар, негіздер, тұздар. 24. Судың электролиттік диссоциациясы. Судың иондық көбейтіндісі. Сутектік көрсеткіш. 25. Ерігіштік көбейтіндісі.аз еритін электролиттерінің қанық ерітінділерінің тепе-теңдігі. Тұнбалардың түзілуі және еруі. 26. Тотығу-тотықсыздану реакциялары. Тотығу-тотықсыздану реакцияларының жіктелуі. 27. Тотықтырғыштар, тотықсыздандырғыштар. Тотығу-тотықсыздану реакцияларының маңызы. 28. Тотығу-тотықсыздану реакция теңдеулерін құрудың ережесі (электрондық баланс және электронды-иондық әдістері). Тотығу-тотықсыздану процестерінің жүруіне ортаның ролі. 29. Тұз балқымалары мен ерітінділерінің электролизі. 30. Сутектік салыстырмалы электроды. Стандартты электрод потенциалдары. Н.Н. Бекетов еңбектері. Металдардың электрохимиялық кернеу қатары. 31. Сутегі. Изотоптар. ВБ және МО әдістері бойынша сутегі молекуласына сипаттама. 32. VII топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Құрылысы, 33. Хлордың оттекті қосылыстары: оксидтері, қышқылдары, тұздары. Тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш 34. VI топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Оттегі. Озон. Құрылысы, 35. Күкірт. Күкіртсутек. Сульфидтер. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 36. Күкірттің оттекті қосылыстары: оксидтері, қышқылдары, тұздары. Күкіртті қышқыл, сульфиттер. Күкірт қышқылы, сульфаттар. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш 37. V топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Азот. Фосфор. Құрылысы, Азоттың сутекті қосылыстары. Аммиак, аммоний тұздары. 38. Азоттың оттекті қосылыстары: оксидтері, қышқылдары, тұздары. Азотты қышқыл, нитриттер. Азот қышқылы, нитраттар. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш 39. ІV топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Көміртек. Кремний. Сутекті қосылыстары. Құрылысы, 40. Көміртек пен кремнийдің оттекті қосылыстары. Көмір қышқылы, карбонаттар. Кремний қышқылы, силикаттар. Қасиеттері. 41. ІІІ топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Бор. Алюминий. Алюминий гидроксиді. Бор қышқылы. Бораттар. Оксоалюминаттар, гидроксоалюминаттар. 42. І және ІІ топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Құрылысы және химиялық Судың кермектілігі және оны жоюдың әдістері. 43. VIIІ топ негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама. Атомдарының электрондық құрылысы. Табиғатта таралуы, 44. Периодтық жүйедегі негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама.
Электрондық құрылысы, қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 45. Периодтық жүйедегі қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы, қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 46. І және ІІ топ қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы, қышқылдық-негіздік және тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш 47. ІV және V топ қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы, қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 48. VІ топ қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы. Хром. Хромның оттекті қосылыстары: оксидтері, гидроксидтері, қышқылдары. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 49. Хром қышқылдары. Хроматтар. Бихроматтар. Алынуы, химиялық 50. VІІ топ қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы. Марганец. Марганецтің оттекті қосылыстары: оксидтері, гидроксидтері, қышқылдары. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыштотықсыздандырғыш 51. Марганец және марганецті қышқылдар. Манганаттар, перманганаттар. Алынуы, химиялық 52. VІІІ топ қосымша топша элементтеріне жалпы сипаттама. Электрондық құрылысы.темір. Кобальт. Никель. 53. Темірдің, кобальттың, никельдің оттекті қосылыстары: оксидтері, гидроксидтері, қышқылдары. Темір қышқылы. Қышқылдық-негіздік және тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш 54. VІІІ топ қосымша топша элементтерінің комплексті қосылыстары. Органикалық химия пәні бойынша сұрақтар 1. А.М.Бутлеров теориясының негізгі қағидалары. Изомерия. Структуралық изомерияның түрлері: көмірсутектер қаңқасы және функционалды топшаның орналасу жағдайы бойынша. Таутомерия. 2. Органикалық реакциялардың классификациясы: а) бағыты бойынша (орынбасу, бөліну, қосылу, қайта топтасу); б) ковалентті байланыстың үзілуі бойынша немесе әрекеттесетін бөлшектердің сипаты бойынша (радикалдық және иондық реакциялар); в) реакция жылдамдығын анықтайтын сатыдағы қатысушы бөлшектердің саны бойынша. Мысалдар. 3. Молекуладағы атомдардың өзара әсерлесуі. Индуктивтік эффект (І) және оның түрлері (+ І, - І). Мысалдар. Мезомерлік эффект және оның түрлері (+ М, - М). Қосарлану эффектілерінің түрлері (π π, ρ-π, ζ-π). Мысалдар. 4. Қаныққан көмірсутектер, гомологтық қатары және изомериясы. Номенклатурасы: тарихи, рациональды және халықаралық. Көмірсутек радикалдары. Алкандардың алыну жолдары: көміртек қаңқасының өзгеруінсіз, өсуі және кемуі бойынша. 5. Алкандардың изомериясы, номенклатурасы және Метан және этан молекулаларының электрондық және кеңістік құрылысы. Орынбасу
реакциялары: галогендеу, нитрлеу, сульфохлорлау. Орынбасудың радикалдық механизмі. 6. Алкендер. Гомологтық қатары, изомериясы және номенклатурасы. Алкендердің алыну әдістері. Этилен және пропиленнің электрондық құрылысы. Алкендердің химиялық Марковников ережесі. 7. Диенді көмірсутектер, изомериясы және нолменклатурасы. Диенді көмірсутектерге галогендердің, галогенсутектердің қосылуы және олардың электрофильді механизмі. 8. Алкиндер, изомериясы және номенклатурасы. Ацетиленнің электрондық құрылысы. Көміртегі атомының валенттілік күйі және оның көміртек атомының электртерістілігіне әсері. Ацетилендің алыну әдістері. Алкиндердің химиялық 9. Бензол. Бензол молекуласының электрондық құрылысы. Ароматтылығы. Ароматты қосылыстардың алынуы. Бензол және оның алкил туындыларының химиялық Бензол сақинасындағы орынбасу реакциясының механизмі. Галогендеу, нитрлеу, сульфирлеу, алкилдеу реакциялары және тотығуы. 10. Бір атомды спирттер, гомологтық қатары, изомериясы және номенклатурасы. Спирттердің алыну әдістері. Спирттердің химиялық қасиеттері, қышқыл-негіздік қасиеті. Спирттердің дегиратациялануы және тотығуы. 11. Альдегидтер және кетондар, гомологтық қатары, изомериясы және номенклатурасы. Олардың алыну әдістері. Карбонил тобының электрондық құрылысы. Альдегидтер және кетондардың химиялық Попов ережесі. 12. Монокарбон қышқылдары, изомериясы және номенклатурасы. Карбоксил тобының электрондық құрылысы. Карбонил және гидроксил тобының өзара әсері. Монокарбон қышқылдарының химиялық қасиеттері: қышқылдық қасиеттері, гидроксил топшаның нуклеофильді орынбасу реакциялары. 13. Алифатты және ароматты қатардағы көмірсутектердің галогентуындылары. Алыну жолдары. Электрондық құрылысы. Химиялық Нулеофильді орынбасу реакциясының (S N 1 және S N 2) механизмі. Мысалдар. Бөліну реакциясы (Е), Зайцев ережесі. Ароматты көмірсутектердің бензол ядросында және бүйір тізбегінде галогенденуі. 14. Фенол, алынуы: изопропилбензолдан, ароматты сульфоқышқылдардан, арилгалогенидтерден және диазоний тұздарынан. Фенолдың электрондық құрылысы. Фенолдың қышқылдық қасиеттері, 1-ші және 2-ші ретті орын басушылардың фенолдың қышқылдық қасиеттеріне әсері. Ядродағы электофильді орынбасу реакциялары. Фенолдардың, спирттердің, көмір қышқылының қышқылдық қасиеттерін салыстыру. 15. Циклоалкандар. Изомерия түрлері: циклдегі көміртек атомдарының санына, бүйір тізбектің құрылысына және циклдегі орын басушылардың орнына байланысты изомерлер. Кеңістік изомерияның түрлері: геометриялық, оптикалық және конформациялық. Циклобутанның, циклопентанның, циклогексанның қасиеттерін алкандар және алкендер қасиеттерімен салыстыру. 16. Ароматты аминдер, изомериясы және номенклатурасы. Анилиннің нитробензолдан алынуы; екіншілік және үшіншілік аминдердің алынуы. Анилиннің электрондық құрылысы. Химиялық Ядродағы S Е реакциялар: галогендеу, нитрлеу. 17. Карбон қышқылдарының туындылары. Карбон қышқылдарының хлорангидридін, ангидридін және амидін алу. Нуклеофильді орынбасу
реакциясының жалпы механизмі. Амидтердің электрондық құрылысы. Майлар, майлардың гидролизі, гидрогенденуі. Сабын, оның майлардан алынуы және синтетикалық жуғыш заттар. 18. Аминқышқылдары, изомериясы және номенклатурасы. Аминқышқылдарының алу әдістері: галоген қышқылдарды аминдеу арқылы, альдегидтерден және кетондардан, белокты гидролиздеу арқылы. Химиялық қасиеттері, амфотерлігі. Мыс (ІІ) иондарымен түзетін комплексті тұздары. Амин және карбоксил топшалары бойынша реакциялар. α-, β-, γ-, δ-, ε- аминқышқылдарының қыздыруға қатынасы. 19. Бензол сақинасындағы электрофильді орынбасу реакциялары үшін бағытталу ережесі. Бірінші және екінші ретті орынбасушылар. Бірінші және екінші ретті орынбасушылары бар бензолдың монотуындыларының электрондық құрылысы. Галоген атомдарының ерекшеліктері. Екі алмасқан бензол туындыларындағы бағытталу, келісімді және келісімсіз бағытталу. 20. Моносахаридтер, классификациясы, оптикалық изомериясы. Структуралық, проекциялық, перспективті, конформациялық формулалар. Антиподтар, диастереомерлер, эпимерлер, аномерлер. Моносахаридтердің циклді және тізбекті формаларының оптикалық изомерлер саны. Мутаротация. Моносахаридтердің химиялық Моносахаридтерге сапалық реакциялар. 21. Алифатты аминдер, изомериясы және номенклатурасы. Біріншілік, екіншілік және үшіншілік аминдер. Төртіншілік аммоний тұздары. Аминдердің алынуы (галогеналкандардан, нитроқосылыстарды және нитрилдерді тотықсыздандыру арқылы). Аминдердің қышқыл-негіздік Аммиактың, біріншілік, екіншілік және үшіншілік аминдердің негіздік қасиеттерін салыстыру. 22. Дисахаридтер. Мальтоза және сахарозаны мысалға алып, тотықсыздандырғыш және тотықсыздандырмайтын дисахаридтердің екі түрі. Дисахаридтердің құрылысы және химиялық қасиеттеріндегі айырмашылығы. Дисахаридтердің биологиялық маңызы. 23. Екі және үш атомды спирттер, изомериясы және номенклатурасы және алынуы. Майларды гидролиздеу арқылы глицеринді алу. Глицериннің химиялық қасиеттері, қышқыл-негіздік Бір-, екі- және үш атомды спирттердің қышқыл-негіздік қасиеттерін салыстыру. 24. Жоғары молекулалы полисахаридтер. Маңызды өкілдері. Крахмал. Амилоза және амилопектин тізбектерінің құрылысы. Целлюлоза мен крахмал құрылыстарындағы айырмашылық. Крахмалдың және целлюлозаның гидролизі. Целлюлозаны нитрлеу, ацилдеу және олардың практикалық маңызы. 25. Бес мүшелі гетероциклдер (пиррол, фуран, тиофен), олардың электрондық құрылысы. Гетероциклдердің квазиароматтық Қосылу реакциялары: гидрогендеу, диендік синтездеу және электрофильді орынбасу реакциялары (нитрлеу, сульфирлеу, ацилдеу). Пиррол, фуран, тиофен, бензол және нафталиннің S Е реакциясына түсу қабілетін салыстыру. Химияны оқыту әдістемесі пәні бойынша бағдарламалық сұрақтар. 1. Әңгіме оқыту әдістемесі және оның құрылымы. 2. Жабық тест тапсырмаларын құрастыру технологиясы 3. Химия курсының мазмұны, құрылымы және теориялық негіздері. 4. Ашық тест тапсырмаларын құрастыру технологиясы.
5. Химияны оқыту жүйесіндегі көрнекі эксперимент, оның сабақтың құрылысындағы орны. 6. Сәйкестік тест тапсырмалары. Оларды құрастыру технологиясы. 7. Оқушылардың білімі мен біліктілігін ауызша тексеру әдістері. 8. Тіркес тест тапсырмаларын құрастыру технологиясы. 9. Химияны оқыту кезінде туындайтын мәселелер, мысалдар. 10. Алкандардың номенклатурасы және изомериясын оқыту 11. Зертханалық тәжірибелер, орны, мақсаты және ұйымдастырылуы мен жүргізілуі. 12. Электролиттік диссоциация теориясын оқыту Диссоциация механизмін көрсетудің 13. Көрнекі түрде жасалатын тәжірибелерге қойылатын талаптар. 14. Амфотерлі қосылыстардың химиялық қасиеттерін оқыту 15. Сарамандық сабақтың орны, ұйымдастыру, өткізілуі. 16. Зат массасының сақталу заңы және оны химиялық реакция теңдеулерін құруда пайдалану. 17. Ұзақ және қысқа мерзімді жазбаша жұмыстарды бағалау. 18. Изомерия мен органикалық қосылыстардың номенклатурасын оқыту 19. Химия бойынша факультативтік сабақтар, оның мақсаты мен маңызы, ұйымдастырылуы және тақырыптары. 20. Органикалық зат молекулаларының құрамындағы атомдардың бір-біріне әсері ұғымын қалыптастыру және дамыту. 21. 8 сыныпта химиялық алғашқы ұғымдарды қалыптастыру. 22. Қышқылдарды оқыту әдістемесі, оны оқытудың тіркестігі. 23. Химияны оқытуда әңгімелесу және оны пайдалану. 24. Негіздерді оқыту әдістемесі, оны оқытудың тіркестігі. 25. Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары туралы түсініктерді қалыптастыру. Бірізділік және оларды оқыту 26. Күрделі заттар құрамындағы атомдардың тотығу дәрежесін анықтау 27. Ковалентті байланыс ұғымын қалыптастыру әдістемесі, оқыту жоспары. 28. Органикалық химия курсының мазмұны мен құрылысы. 29. «Тұздар гидролизі» тақырыбын оқыту 30. Алмасу реакциясын проблемалық оқыту. 31. Органикалық заттардың құрылыс теориясы, оның маңызы. 32. Этил спиртінің құрылысын оқыту. 33. Қанықпаған көмірсутектерді оқытқан кезде оқушылдардың органикалық зат молекулаларының кеңістік және электрондық құрылымы туралы түсінігін дамыту. 34. Қанықпаған көмірсутектердің номенклатурасы мен изомериясын оқыту. 35. Қаныққан көмірсутектерді оқытқан кезде оқушылдардың органикалық зат молекулаларының кеңістік және электрондық құрылымы туралы түсінігін дамыту. 36. Фронтальды тексеру әдісі. 37. Метанның кеңістік құрылысын оқыту 38. Зат құрамының тұрақтылық заңы, оның дәлелдемелері. 39. Оксидтерді оқыту әдістемесі, оны оқытудың тіркестігі.
40. Химия пәніндегі аралас сабақ, құрылымы. 41. Факультатив сабақтар өткізу 42. Оқушылардың білімін ауызша тексеру. 43. Моль ұғымымен байланысты есептеулер. 44. Кальций және оның қосылыстарына тәжірибелердің техникасы мен 45. Реакция өнімінің теориялық шығымымен салыстырып практикалық шығымын есептеу есептерінің 46. Күкірт және оның қосылыстарымен тәжірибелердің техникасы мен 47. Мектептегі химия курсын құрудың принциптері. 48. Практикалық сабақтарды өткізу 49. Термохимиялық теңдеулер бойынша есептеулердің түрлері және 50. Оқушылардың білімін жазбаша тексеру әдістері.