Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας ικτυακά Πολυμέσα Ι (Β Έτος, 3ο εξ) ιάλεξη #1η: Οργάνωση & στόχοι μαθήματος, εισαγωγή σε δίκτυα Η/Υ, Internet, WWW Χειμερινό Εξάμηνο
Στόχοι μαθήματος Εισαγωγή στις βασικές έννοιες και αρχές σχεδιασμού δικτυακών πολυμεσικών εφαρμογών Τεχνικές & εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη δικτυακών πολυμεσικών εφαρμογών Εστίαση στη μεγαλύτερη και δημοφιλέστερη εφαρμογή υπερμέσων σήμερα: world wide web Θέματα σχεδίασης ιστιακών τόπων (web sites) με άξονα την ευχρηστία και τη φιλικότητα προς το χρήστη
Αναμενόμενο αποτέλεσμα Απόκτηση εμπειρίας στη διαδικασία ανάπτυξης και αξιολόγησης εφαρμογών πολυμέσων Σχεδιασμός & συγγραφή κώδικα για τη δημιουργία στατικών ιστοσελίδων HTML Ικανότητα δημιουργίας διαλογικών εφαρμογών για τον εμπλουτισμό του περιεχομένου ιστοσελίδων και την προσθήκη αλληλεπίδρασης με το χρήστη DHTML Javascript
ομή Μαθήματος Θεωρία 2 ώρες κάθε εβδοµάδα Παρασκευή 16:00 18:00 Αίθ. Β (κτίριο Θάλασσας) Εργαστήρια 1 ώρα κάθε εβδοµάδα (3 οµάδες), Εργαστήριο Ανθρωπογεωγραφίας (κτίριο Γεωγραφίας) Παρασκευή 18:00 19:00 (Οµάδα Α) Παρασκευή 19:00 20:00 (Οµάδα Β) Παρασκευή 20:00 21:00 (Οµάδα Γ) Η παρουσία στα εργαστήρια ΕΝ είναι υποχρεωτική
Τρόπος αξιολόγησης ύο εργαστηριακές ασκήσεις (Α1 & Α2): 15% + 15% Τελική εξέταση (Τ): 70% Τελικός βαθμός (Β): OXI Τ >= 5 NAI B = Τ B = 0.7 Τ + 0.15 A1 + 0.15 Α2
ιδακτικά Εγχειρίδια «Πλήρες Εγχειρίδιο της HTML4» (Laura Lemay), 2001, εκδ. Γκιούρδας «Οδηγός της Javascript» (John Pollock), 2η έκδ./2006, εκδ. Γκιούρδας
Βιβλιογραφία (HTML) Βιβλιοθήκη Λέσβου «Εγχειρίδιο της HTML 4» (Lemay Laura, Danesh Arman), 1998, 005.75 LEM Dynamic HTML:the definitive reference (Goodman Danny), c1998, 005.72 GOO HTML and XHTML:the definitive guide, Musciano Chuck, Kennedy Bill), c2002, 006.74 MUS
Βιβλιογραφία (Javascript) Βιβλιοθήκη Λέσβου Τοεπίσημοβιβλίοτηςnetscape για την javascript: οδηγός σχεδίασης σελίδων web για χρήστες (Kent Peter, Kent John), c1997, 005.2762 KEN JavaScript:the definitive guide (Flanagan David), c1998, 005.2762 FLA Advanced JavaScript, 2001, 005.2762 EAS, CD-ROM «Οδηγός της JavaScript», (Pollock John), 2001, 005.2762 POL
Ελληνική Βιβλιογραφία (HTML) ΟπτικόςΟδηγόςτηςHTML & CD, Erik Kramer, 2001, εκδ. Γκιούρδας Εισαγωγή στην HTML 4 για τον Παγκόσμιο Ιστό με εικόνες (Elizabeth Castro), εκδ. Κλειδάριθμος Εισαγωγή στην HTML με εικόνες (με XHTML και CSS) (Elizabeth Castro ), εκδ. Κλειδάριθμος
Ελληνική Βιβλιογραφία (Javascript) Η γλώσσα Javascript, Γιώργος Αρμαίος, 2001, εκδ. Kλειδάριθμος Πλήρες Εγχειρίδιο της Javascript (Webb, Plungjan, Drakard ), 2001, εκδ. Γκιούρδας Μάθετε τη JavaScript σε 24 Ώρες (Michael Moncur), 2000, εκδ. Γκιούρδας
Σελίδα του μαθήματος στο web http://www.ct.aegean.gr/people/aneiros Τι θα περιέχει;
Εισαγωγή στα ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ίκτυα Η/Υ ίκτυο υπολογιστών (computer network): δύο τουλάχιστον Η/Υ συνδεδεμένοι ώστε να μπορούν να μοιράζονται δεδομένα και πόρους ομικά στοιχεία ενός δικτύου: Υπολογιστικό σύστημα (host), π.χ. PCs, σταθμοί εργασίας, εξυπηρετητές δικτύου (network servers) Κόμβος (node), δηλ. σημεία συνάντησης γραμμών επικοινωνίας Περιφερειακές συσκευές δικτύου (network peripherals), όπως εκτυπωτές, modem, κ.λπ. Υποδίκτυο επικοινωνίας (communication subnet): καλωδίωση, γραμμές μετάδοσης Κάθε Η/Υ έχειτηδικήτουδιεύθυνσηδικτύου, που τον χαρακτηρίζει μονοσήμαντα
Χρησιμότητα ικτύων Η/Υ ιαμοίραση πόρων (εκτυπωτές, αποθηκευτικός χώρος, επεξεργαστική ισχύς,...) Ανταλλαγή πληροφοριών, μηνυμάτων, αρχείων Συντονισμός εργασιών Ομαδική εργασία Ευκολότερη αποθήκευση εφεδρικών αρχείων (backup)
Κατηγοριοποίηση ικτύων βάσει Μεγέθους Τοπικό δίκτυο (Local Area Network, LAN) ίκτυο ευρείας ζώνης (Wide Area Network, WAN) ιαδίκτυο (Internet)
Τοπικά ίκτυα Ένα Τοπικό Δίκτυο (Local-Area Network, LAN) καλύπτει μια μικρή απόσταση και ένα μικρό αριθμό Η/Υ LAN Ένα LAN συνήθως συνδέει υπολογιστικά συστήματα σε ένα δωμάτιο ή ένα κτίριο
Πως Είναι ομημένα τα ίκτυα LANs Στα LANs οι Η/Υ απέχουν μικρές αποστάσεις. Οι κόμβοι μπορούν να είναι συνδεδεμένοι με καλώδιο, υπέρυθρη σύνδεση,... Ένα δίκτυο διαβιβάζει δεδομένα μεταξύ των υπολογιστών διασπώντας τα σε μικρά κομμάτια, τα πακέτα Κάθε LAN χρησιμοποιεί ένα πρωτόκολλο ένα σύνολο κανόνων το οποίο καθορίζει πως είναι διαμορφωμένα τα πακέτα και πως μεταφέρονται.
ίκτυα Ευρείας Περιοχής Ένα Ευρείας Περιοχής Δίκτυο (Wide-Area Network, WAN) συνδέει δύο τουλάχιστον LANs, συχνά σε μεγάλες αποστάσεις LAN LAN Ένα LAN ανήκει συνήθως σε κάποιον οργανισμό, αλλά ένα WAN συχνά συνδέει διαφορετικές ομάδες σε διαφορετικές χώρες
WANs Πολλά LANs μπορούν να συνδεθούν χρησιμοποιώντας συσκευές όπως οι bridges (γέφυρες), routers (δρομολογητές), ή gateways (πύλες). Ένα WAN συνδέει δύο τουλάχιστον LANs συνδεδεμένα μαζί. Τα LANs μπορούν να είναι χιλιόμετρα μακριά. Για να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις, τα WANs πρέπει να διαβιβάζουν δεδομένα μέσω μισθωμένων τηλεφωνικών γραμμών υψηλής ταχύτητας ή ασύρματες συνδέσεις όπως οι δορυφορικές.
Τα WANs είναι διασυνδέσεις LANs
ίκτυα πελάτη/διακομιστή & Ισότιμα δίκτυα ίκτυα πελάτη/ διακομιστή (client/server) Πολλοί πελάτες μοιράζονται τις υπηρεσίες (δεδομένα και προγράμματα) ενός κεντρικού διακομιστή Ισότιμα δίκτυα (peer-topeer) Όλοι οι Η/Υ μοιράζονται ισότιμα με τους άλλους, χωρίς να βασίζονται σε κάποιον εξυπηρέτη peer-to to-peer client/server
Κατηγορίες διακομιστών (Servers) Κατηγορίες: File server Printer server Mail server Web server FTP server
Κατηγορίες συνδέσεων Άμεση σύνδεση Απομακρυσμένη σύνδεση Τηλεφωνικό δίκτυο ίκτυο καλωδιακής τηλεόρασης ορυφορική σύνδεση
Άμεση σύνδεση: ικτυακά Μέσα και Υλικό Σε ένα δίκτυο το μέσο (media) είναι τα σύρματα, τα καλώδια και άλλα μέσα με τα οποία τα δεδομένα ταξιδεύουν από την πηγή τους στον προορισμό τους Τα πιο συνηθισμένα δικτυακά μέσα είναι πεπλεγμένο διπλό καλώδιο, ομοαξονικό καλώδιο, fiber-optic καλώδιο, και ασύρματοι σύνδεσμοι Κάθε κόμβος χρησιμοποιεί μια κάρτα διασύνδεσης δικτύου (Network Interface Card NIC) που συνδέει τον Η/Υ στο δικτυακό μέσο και ελέγχει τη ροή των δεδομένων. Οι NICs πρέπει να χρησιμοποιούν μια κοινή τεχνολογία δικτύου για να επικοινωνούν. Οι πιο δημοφιλείς τεχνολογίες δικτύου για τα LANs είναι οι Ethernet, Fast Ethernet, και Token Ring.
Απομακρυσμένη σύνδεση: Modems Modem: Modulator/Demodulator ( ιαμορφωτής/αποδιαμορφωτής) Διαμόρφωση Digital signals Analog signals Phone line Αποδιαμόρφωση Digital signals Modem Terminal Modem Computer
Πως λειτουργεί το modem Το modem λοιπόν: Μετατρέπει το αναλογικό σήμα που λαμβάνεται από την τηλεφωνική γραμμή σε ψηφιακή μορφή που είναι κατανοητή από τους υπολογιστές και αντίστροφα. Τυπική ταχύτητα: : 56Kbps Fax - modem
Γρηγορότερες εναλλακτικές στα modems DSL (Digital Subscriber Line): κάνει χρήση τηλεφωνικού δικτύου, γρηγορότερο, ακριβότερο (χρέωση με πάγιο) Καλωδιακό modem: χρήση του δικτύου καλωδιακής τηλεόρασης ορυφορική σύνδεση: χρήση δορυφορικού «πιάτου»
Internet & World Wide Web
Το ιαδίκτυο (Internet) Το ιαδίκτυο είναι ένα WAN που καλύπτει ολόκληρο τον πλανήτη ΗλέξηInternet από τον όρο internetworking, ο οποίος υποδηλώνει επικοινωνία μεταξύ δικτύων Ξεκίνησε σαν ένα ερευνητικό πρόγραμμα της κυβέρνησης των ΗΠΑ, επιχορηγούμενο από την Advanced Research Projects Agency (ARPA). Αρχικά ονομάζονταν ARPANET Το Internet αναπτύχθηκε γρήγορα στις δεκαετίες των 80-90 Το 1983 ήταν συνδεδεμένοι στο Internet λιγότεροι από 600 Η/Υ, ενώ τώρα υπάρχουν δεκάδες εκατομμύρια
Ανάπτυξη του Internet: Συνδεδεμένοι Η/Υ
Ανάπτυξη του Internet: χρήστες Αριθμός χρηστών (σε χιλιάδες) 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 Έτος Ανάπτυξη του Internet Αριθμός χρηστών 1985 15,000 1989 245,000 1991 900,000 1993 3,000,000 1994 7,000,000 1995 16,000,000 1996 31,000,000 1997 63,000,000 1998 125,000,000 1999 250,000,000 Έτος 2000 500,000,000 1985 1989 1991 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Ανάπτυξη του Internet: διείσδυση ανά έθνος Τα πρώτα 15 έθνη σε χρήστες Internet στις αρχές του 2000 (σε εκατομμύρια) US 111 (πληθ: 272 εκ) Japan 18 UK 14 Germany 12 Canada 13 Australia 7 (πληθ: 18 εκ) France 6 Sweden 4 Italy 5 Spain 3 Netherlands 3 China 6 (1.5 το 1999) Finland 1.57 (1999, πληθ: 5εκ) Norway 1.34 (1999) Τα πρώτα 15 έθνη = ~217 εκ. Παγκοσμίως = 259 εκ.! (αρχές 2000)
TCP/IP Έναπρωτόκολλοείναιένασύνολοκανόνωνπου καθορίζει πως επικοινωνούν τα πράγματα μεταξύ τους Το λογισμικό που διαχειρίζεται την επικοινωνία στο ιαδίκτυο είναι συνέπεια μιας συλλογής πρωτοκόλλων που λέγεται TCP/IP Το Internet Protocol (IP) καθορίζει το περιεχόμενο και διευθυνσιοδότηση της πληροφορίας καθώς αυτή μεταφέρεται Το Transmission Control Protocol (TCP) υπαγορεύει πως ανασυνθέτονται τα πακέτα και χειρίζεται χαμένη πληροφορία ρομολόγηση πακέτων μέσω ειδικών συσκευών (routers) Στο Internet, κάθε συνδεδεμένος Η/Υ αναγνωρίζεται από μια μοναδική διεθνή διεύθυνση, την IP address
IP ιευθύνσεις στο ιαδίκτυο Κάθε IP διεύθυνση αποτελείται από 4bytes. Για να είναι ευανάγνωστη γράφεται σε δεκαδική μορφή με το δεκαδικό σημείο να διαχωρίζει τα bytes (dotted-decimal notation) όπως δείχνει το σχήμα:
ιευθύνσεις - Ονόματα Περιοχής Οι Η/Υ έχουν ένα μοναδικό (ευμνημόνευτο από ανθρώπους) όνομα στο ιαδίκτυο (που αντιστοιχίζεται στην IP διεύθυνσή του) sapfo.lesvos.aegean.gr (αντιστοιχεί στην IP διεύθυνση 195.251.128.3) zeus.harvard.edu Το πρώτο τμήμα δηλώνει έναν ειδικά Η/Υ (sapfo) Το υπόλοιπο είναι το όνομα περιοχής (domain name), που δηλώνει τον οργανισμό (lesvos.aegean.gr) Το τελευταίο τμήμα (πρόσφυμα, suffix) κάθε ονόματος περιοχής συνήθως υποδηλώνει τον τύπο του οργανισμού ή τη χώρα
Ονόματα Περιοχής Για παράδειγμα, edu com org net - εκπαιδευτικό ίδρυμα - εμπορική επιχείρηση - μη κερδοσκοπική επιχείρηση - διαδικτυακός οργανισμός Το πρόσφυμα ως δηλωτικό της χώρας: uk au ca se gr - Ενωμένο Βασίλειο - Αυστραλία Νέες κατηγορίες προσφυμάτων - Καναδάς είναι υπό θεώρηση - Σουηδία - Ελλάδα
Ονόματα Περιοχής Ένα όνομα περιοχής μπορεί να έχει αρκετά τμήματα (π.χ. lesvos.aegean.gr) Μοναδικά ονόματα περιοχής σημαίνει ότι πολλαπλές τοποθεσίες μπορούν να έχουν ατομικούς Η/Υ με το ίδιο τοπικό όνομα (π.χ. sapfo.di.uoa.gr) Όταν χρησιμοποιείται, μια διεύθυνση στο ιαδίκτυο μεταφράζεται σε μια IP διεύθυνση με ένα λογισμικό που λέγεται Domain Name System (DNS). To λογισμικό αυτό «τρέχει» σε έναν Η/Υ γνωστό ως DNS server.
Κύριες Εφαρμογές Tο Internet συχνά συγχέεται με τις εφαρμογές που δουλεύουν επί του Internet (κυρίως συγχέεται με το www) Τέτοιες δημοφιλείς εφαρμογές είναι οι: E-Mail News Telnet File Transfer Protocol (FTP) Internet Relay Chat (IRC) The World Wide Web
Εφαρμογές για Internet The World Wide Web ( WWW) Εμφανίζεται το 1993 και «απογειώνει» το Internet Προέρχεται από ένα εσωτερικό σύστημα διαχείρισης εγγράφων που αναπτύχθηκε από τον Tim Berners-Lee για συναδέλφους του φυσικούς στο CERN (Ελβετία). Πρωτομιλάει για το www το 1990. Αποτελεί σύνθεση τριών τεχνολογιών: ίκτυα Η/Υ ιαχείριση εγγράφων / πληροφορίας Λογισμικό γραφικής διεπαφής με χρήστες (graphical user interface) Το όνομά του;;; Το WWW υποστηρίζει έγγραφα υπερκειμένου (hypertext documents) και επιτρέπει στους χρήστες να βλέπουν και να κάνουν πλοήγηση σε διαφορετικούς τύπους δεδομένων. Μέσο επικοινωνίας όχι διαφορετικό από τους παρόμοιους πρόγονους του (ραδιόφωνο, τηλεόραση,...). Όμως ο καθένας μπορεί να γράψει μια ιστοσελίδα (Web page) και να την κάνει διαθέσιμη σε κοινή θέα.
Υπερκείμενο ( HyperText ) Το Web είναι βασισμένο στην έννοια του υπερκειμένου - ένας μηχανισμός όπου η πληροφορία είναι κατανεμημένη σε πολλές σελίδες και διασυνδεδεμένη. Το 1990 κυκλοφόρησε ο πρώτος Web browser, βασισμένος σε κείμενο και ικανός να ακολουθεί βασισμένους σε κείμενο υπερσυνδέσμους. Η ανάγκη υποστήριξης γραφικών οδήγησε στον πρώτο Web browser γραφικών Mosaic τον πρόγονο του Netscape. Μια τυπική web σελίδα σήμερα υποστηρίζει κείμενο, πίνακες, πλαίσια, φόρμες, ήχο, βίντεο,...
Αναζήτηση Πληροφορίας Το Web είναι τώρα μια τεράστια πηγή πληροφορίας και δεδομένων - Πως μπορεί κανείς να ψάξει αυτή την πελώρια αποθήκη για τη συγκεκριμένη πληροφορία που χρειάζεται; Xρησιμοποιoύνται οι Μηχανές Αναζήτησης (search engines): Google, Altavista, InfoSeek, Αναζητήσεις με λέξεις κλειδιά (keywords) και Boolean λογική Επιστροφή αποτελεσμάτων (σελίδες που περιέχουν τα keywords) με συνδέσμους προς τις αρχικές θέσεις των εγγράφων. Οι βάσεις δεδομένων των μηχανών αναζήτησης είναι κτισμένες με αυτοματοποιημένα bots or spiders - λογισμικό που ψαρεύει στο Web διαβάζοντας και ανακτώντας την πληροφορία που χρειάζεται να προσθέσουν στη βάση δεδομένων τους. Τα αποτελέσματα ποικίλουν ανάλογα με τη μηχανή αναζήτησης. Αντίστοιχα bots χρησιμοποιούν και οι spammers για να «ψαρεύουν» email διευθύνσεις Κάποιες μετα-μηχανές αναζήτησης (MetaCrowler, OneSeek) κάνουν παράλληλες αναζητήσεις χρησιμοποιώντας διαφορετικές μηχανές αναζήτησης.
Τι κάνει ένας πελάτης (web client ) Αφού συνδεθεί, ο χρήστης προσπελαύνει το Web μέσω λογισμικού που λέγεται browser (π.χ. Netscape ή Internet Explorer). Οι browsers εντοπίζουν και εμφανίζουν πληροφορία από το Web. Η επικοινωνία γίνεται δια μιας συμφωνημένης γλώσσας μεταφοράς ή πρωτοκόλλου, π.χ. HTTP (HyperText Transfer Protocol). Ο χρήστης ζητάει μια ιστοσελίδα μέσω του browser ο οποίος το κοινοποιεί στον εξυπηρετητή. Ο browser περιμένει να μεταφερθεί η ιστοσελίδα, τυπικά ένα αρχείο κειμένου που περιέχει οδηγίες σε HTML. Τα περίπλοκα γραφικά και η μορφοποίηση που βρίσκει κανείς στις ιστοσελίδες είναι αποτέλεσμα από τον client browser που ανταποδίδει την σελίδα στη μορφοποίηση που ήταν καθορισμένη στο αρχείο. Οι εικόνες και γραφικά δεν αποτελούν μέρος μιας HTML σελίδας αλλά αποστέλλονται ξεχωριστά (απλά ο browser διαβάζει την HTML σελίδα και εμφανίζει τα γραφικά βάσει των οδηγιών που περιλαμβάνονται στην HTML).
Τι κάνει ένας εξυπηρετητής (web server) Η δουλειά του server είναι κατά τι πιο εύκολη. Ο server είναι λογισμικό (π.χ. Apache Server ή Microsoft Internet Information Server) που τρέχει σ έναν υπολογιστή και αποκρίνεται στις αιτήσεις του client για ιστοσελίδες Οι ιστοσελίδες υπάρχουν στο τοπικό του σύστημα αρχείων. Ο server ανακτά και διαβιβάζει τα αρχεία στον client
Πλοήγηση στο Web Για να προσπελάσουμε μια ιστοσελίδα, πρέπει να καθοριστεί στον browser η ακριβήςτηςδιεύθυνση, πληκτρολογώντας την, ή κάνονταςκλικσ ένα σύνδεσμο. Αυτή η διεύθυνση είναι o παγκόσμιος εντοπιστής πόρων (Universal Resource Locator ή URL). Η URL περιέχει όλη την αναγκαία πληροφορία για τη μονοσήμαντη ταυτοποίηση ενός συγκεκριμένου αρχείου στον κόσμο. http://www.ct.aegean.gr/images/stories/people/neiros_ant onios/dp_i_2010_01.pdf
Ο τρόπος οργάνωσης http://www.aegean.gr/culturaltec/aneiros/abc/page.htm Πρωτόκολλο για τη μεταφορά της ιστοσελίδας Είδος server Όνομα περιοχής του server (DNS) Directory στο δίσκο του server Όνομα αρχείου ιστοσελίδας
URLs και Συστήματα Αρχείων Με ένα URL, ένα "σύστημα αρχείων" δενμπορείναείναιπλέοντο τοπικό δίκτυο που σκεπτόμαστε συνήθως. Αν ανοίγουμε αρχεία μέσα από τις εφαρμογές μας μέσω ενός URL, το αρχείο αυτό μπορεί να είναι στην τοπική σκληρή μονάδα, σ ένα τοπικό ανεβασμένο δίκτυο ή κάπου που είναι γεωγραφικά μετατοπισμένο.
Τοποθεσίες (sites) Εισαγωγική σελίδα Δεν υπάρχει πάντα, λειτουργεί σαν καλωσόρισμα Κεντρική σελίδα Η βασική σελίδα «βιτρίνα» της τοποθεσίας Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα Σελίδα ΟΙ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ
Internet Browser (Φυλλομετρητής) (Ι) Internet browsers: Microsoft Internet Explorer Mosaic FireFox Netscape Navigator Βασικές λειτουργίες ενός browser: Στέλνει αιτήματα για αποστολή πληροφοριών σε εξυπηρέτες ιστού (web servers) Λαμβάνει τις πληροφορίες που αποστέλει ο web server και σχεδιάζει την ιστοσελίδα Παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να αποθηκεύσουν (ή/και να εκτυπώσουν) στον Η/Υ τους τις πληροφορίες που λαμβάνουν
Internet Browser (Φυλλομετρητής) (ΙΙ) Παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα να κρατούν καταλόγους διευθύνσεων ώστε να μπορούν να τις επισκεπτούν ξανά (bookmarks / favorites) Κρατάει τη σειρά των συνδέσεων που έκανε ο χρήστης (χρήση back / next) Τονίζει τα σημεία σύνδεσης (hyperlinks): Με διαφορετικό χρώμα Αλλαγή δείκτη ποντικιού Χρήση ιδιαίτερων γραφικών Σημειώνει τους συνδέσμους για σελίδες που έχει ήδη επισκεφτεί ο χρήστης
Εξυπηρέτες παγκόσμιου ιστού (Web servers) Οι web servers λειτουργούν ως χώροι αποθήκευσης ιστοσελίδων. Αποτελούνται από: Υλικό (PC, workstation, mainframe) Λειτουργικό σύστημα (Windows 7, Vista, XP, NT, 2000, Unix) Λογισμικό web server: Apache (60% της αγοράς, opensource), IIS (τρέχει σε Windows), iplanet, Στον ίδιο Η/Υ όπουτρέχειοweb server μπορούν να τρέχουν κι άλλοι servers (services) Οι web servers «ακούνε» σε μία συγκεκριμένη πόρτα (port 80) περιμένοντας αιτήσεις από clients (browsers) Web Server Internet Browser Browser Browser
Μοντέλο Client-Server στο Web Client (πελάτης): web browser (Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator, ) Server (εξυπηρέτης): web server Υλικό (PC, workstation, mainframe) Λειτουργικό σύστημα (Windows NT, 2000, XP, Unix) Λογισμικό web server: Apache (60% της αγοράς, open-source), IIS (τρέχει σε Windows), iplanet, HTTP: HyperText Transfer Protocol HTML: HyperText Meta Language Web browser Internet Αίτηση Απόκριση HTTP Web server Web server filesystem HTML files
«Συνομιλία» web client (browser) web server (I) Τι συμβαίνει από τη στιγμή που πληκτρολογήσουμε τη διεύθυνση μιας τοποθεσίας: 1. O browser απευθύνεται στον DNS server που εξετάζοντας τη URL εντοπίζει την IP διεύθυνση του web server στον οποίο απευθύνεται η αίτηση 2. Ο browser στέλνει το αίτημα για αποστολή της ιστοσελίδας στον web server 3. Το αίτημα φτάνει στον web server που αναζητά και ανακτά την αιτούμενη σελίδα από τον τοπικό του δίσκο 4. Η ιστοσελίδα αποστέλλεται (μέσω HTTP)
«Συνομιλία» web client (browser) web server (II) Τι συμβαίνει από τη στιγμή που πληκτρολογήσουμε τη διεύθυνση μιας τοποθεσίας (συνέχεια): 5. Ο browser λαμβάνει την ιστοσελίδα (HTML αρχείο), διαβάζειτιςοδηγίεςτουhtml κώδικα και σχεδιάζει το περιεχόμενο αντίστοιχα 6. Αν η ιστοσελίδα περιέχει φωτογραφίες, αυτές στέλνονται ως ξεχωριστά αρχεία από τον web server στον browser. 7. To ίσιο συμβαίνει στην περίπτωση που η σελίδα «περιλαμβάνει» και applets 8. Αν ο HTML κώδικας έχει και ενσωματωμένο κώδικα σεναρίου (γραμμένο σε κάποια script γλώσσα, π.χ. Javascript), αυτός εκτελείται από τον browser.
HTTP Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται στο www Καθορίζει τη μορφοποίηση των μηνυμάτων (πακέτων) κατά τη μετάδοσή τους και τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουν οι web servers και οι web clients (browsers) ώστε να ανταποκριθούν στις διάφορες εντολές π.χ., όταν εισάγουμε μια URL σε έναν browser, ουσιαστικά στέλνεται μια εντολή μέσω HTTP σε ένα απομακρυσμένο web server κατευθύνοντάς τον να ανακτήσει και να αποστείλει μια συγκεκριμένη ιατοσελίδα (HTML αρχείο) To HTTP είναι «αμνήμων» (stateless): για την ολοκλήρωση μιας αποστολής (π.χ. ιστοσελίδα με κείμενο και εικόνες) απαιτούνται πολλαπλές συνδέσεις (αιτήσεις/αποκρίσεις). Έτσι αυξάνεται η κλιμάκωση (scalability) καθώς εξυπηρετούνται ταυτόχρονα πολλοί clients αλλά μειώνεται η ταχύτητα.
Γλώσσα Σε τι γλώσσα γράφει κανείς μια ιστοσελίδα; Ο server στέλνει πίσω την ιστοσελίδα που ζητήθηκε ως έγγραφο κειμένου με οδηγίες για το πώς αυτή θα έπρεπε να εμφανιστεί. Είναι αρμοδιότητα του client browser να ανταποδώσει το έγγραφο στην κατάλληλη μορφή. Αυτές οι οδηγίες είναι σε Hypertext Markup Language - HTML. Τα HTML έγγραφα μπορούν να δημιουργηθούν με έναν συντάκτη κειμένου (text editor), όπως NotePad (Windows), vi/emacs (Unix κλπ.). Εξειδικευμένα εργαλεία συγγραφής (web authoring tools): Microsoft FrontPage, Macromedia DreamWeaver,... (με δικαιώματα ιδιοκτησίας)