ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΤΑ ΙΖΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΤΑ ΙΖΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Μαυράκης Αναστάσιος 1, Θεοχαράτος Γεώργιος 2, Ασηµακόπουλος ηµοσθένης 2, Χρηστίδης Αναστάσιος 3 1 Φυσικός Περιβαλλοντολόγος (M.Sc.), E-mail: mavrakisan@hotmail.com 2 Εργαστήριο Μετεωρολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών, E-mail: gtheohar@cc.atlas.uoa.gr 3 ρ.χηµικός Μηχανικός ΕΜΠ Γραφείο Ελέγχου Ρύπανσης και Ποιότητας Περιβάλλοντος (Γ.Ε.Ρ.Π.ΠΕ.) του Αναπτυξιακού Συνδέσµου ήµων και Κοινοτήτων Θριασίου Πεδίου, E-mail: chran@thriasiopedio.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία εξετάζει το πρόβληµα της ρύπανσης από βαριά µέταλλα των ιζηµάτων του Κόλπου της Ελευσίνας. Ακολούθως γίνεται η ταυτοποίηση των κυριοτέρων πηγών ρύπανσης οι οποίες δραστηριοποιούνται κατά µήκος της ακτογραµµής. Τα δεδοµένα έχουν προκύψει από µετρήσεις του ΓΕΡΠΠΕ κατά την διάρκεια των ετών 1985-22 και αφορούν τους ρύπους Fe, Ni, Mn, Cu. Από την στατιστική ανάλυση των δεδοµένων, αλλά και από την µορφή που εµφανίζουν οι ισοπληθείς των ρύπων προκύπτουν τα ακόλουθα συµπεράσµατα: Υπάρχει καλή συσχέτιση και ταυτοποίηση των κατανοµών των βαρέων µετάλλων στα ιζήµατα µε τις παράκτιες βιοµηχανικές δραστηριότητες. εν υπάρχει εποχική ή διαχρονική διαφοροποίηση των κατανοµών των βαρέων µετάλλων στα ιζήµατα. Οι συγκεντρώσεις του µαγγανίου στις θέσεις του κέντρου και των ακτών και του χαλκού στις θέσεις του κέντρου εµφανίζουν τάση µείωσης τα τελευταία έτη. DISTRIBUTION OF THE HEAVY METALS IN SEDIMENTS OF ELEFSIS GULF Mavrakis A. 1, Theoharatos G. 2, Asimakopoulos D. 2, Christides A. 3 1 Environmental Physicist (MSc) High school teacher, E-mail: mavrakisan@hotmail.com 2 Department of Applied Physics, Laboratory of Meteorology, University of Athens, E-mail: gtheohar@cc.uoa.gr 3 Bureau of Pollution Control and Environmental Quality of the Development Association of Thriassion Field, E-mail: chran@thriasiopedio.gr ABSTRACT The present work studies the industrial pollution problem in sediments caused by heavy metals in the Elefsis Gulf-Greece. The state and the identification of the pollution sources can be obtained from the sediments study. In particular the main pollution sources are identified using the existing data collected during 1985-22 time period, by the local monitoring network. The monitoring pollutants were Fe, Ni, Mn, Cu. From the statistical analysis of the data and as seen from the pattern of the pollution concentration isopleths, the following conclusions were drawn: There is a strong dependence and a good correlation and identification, between the nearby coastal industrial activities and the distribution of the heavy metals concentration in sediments. There is no seasonal or annual variation of the distribution. The sediments concentration of Mn in all samples points and Cu in the center of the marine bay has decreased the last years. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ 1

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών Η ευρύτερη περιοχή του Θριασίου Πεδίου είναι γνωστή για τη συγκέντρωση βιοµηχανιών και βιοτεχνιών. Η νοµοθετηµένη έκταση της βιοµηχανικής περιοχής που γειτνιάζει µε την θάλασσα είναι 25 στρέµατα. Από τα 15 Km ακτών τα 12 έχουν καταληφθεί από τις λιµενικές δραστηριότητες των βιοµηχανιών-βιοτεχνιών. Σύµφωνα µε µελέτη του Αναπτυξιακού Συνδέσµου (στοιχεία 21) στο Θριάσιο Πεδίο λειτουργούν περί τις 22 επαγγελµατικές εγκαταστάσεις (συµπεριλαµβάνονται βιοµηχανίες και βιοτεχνίες). Στην περιοχή λειτουργούν µερικές από τις µεγαλύτερες βιοµηχανίες της χώρας, όπως: 2 διυλιστήρια πετρελαίου, 2 χαλυβουργεία, 2 τσιµεντοβιοµηχανίες, 1 βιοµηχανία πυροµαχικών. Επίσης υπάρχουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης προϊόντων πετρελαίου, 3 µονάδες αναγέννησης ορυκτελαίων, 1 χαρτοβιοµηχανία, πολλές χηµικές βιοµηχανίες, βιοµηχανίες και βιοτεχνίες πλαστικών-ελαστικών, λατοµεία και πολλές µικρότερες µονάδες. Τεράστια ζηµιά προκλήθηκε στον Κόλπο Ελευσίνας την 2/ετία 196-198 µε τη διοχέτευση στη θάλασσα ακατέργαστων τοξικών αποβλήτων της Χαλυβουργικής (αµµωνιακό υγρό κωκερίας µε φαινόλες και κυάνιο), οργανικού φορτίου (βυνάσσας) 2 οινοπνευµατοποιείων (Κρόνος, Βότρυς) και λαδιών των 2 ιυλιστηρίων. Μεγάλη συµβολή είχε επίσης και ο Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός (Κ.Α.Α.) µιας και είχε υπολογιστεί ότι το 2% των λυµάτων και αποβλήτων απ αυτόν έφταναν στον κόλπο Ελευσίνας. Οι κύριες πηγές ρύπανσης σήµερα είναι: Βιοµηχανικά απόβλητα, το ρέµα Αγίου Γεωργίου (βυρσοδεψεία, Βιοχαρτική, Βιασφάλτ), Ναυπηγεία, ιαλυτήρια πλοίων, παροπλισµένα πλοία, κινούµενα πλοία (τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα διακινούµενα φορτία στο λιµάνι Ελευσίνας), αιωρούµενα σωµατίδια (ατµοσφαιρικά), χωµατερή Άνω Λιοσίων (στραγγίσµατα) Για την καλύτερη κατανόηση του περιβαλλοντικού προβλήµατος που δηµιουργείται από την συσσώρευση των βιοµηχανικών δραστηριοτήτων, δηµιουργήθηκαν κατανοµές µε τις περιεκτικότητες των ιζηµάτων σε βαριά µέταλλα {επιλέχθηκαν σίδηρος (Fe), νικέλιο (Ni), µαγγάνιο (Mn) και χαλκός (Cu)}. Η συγκεκριµένη επιλογή, έγινε γιατί αποτελεί πιο σταθερό κριτήριο, από άποψη χρονικής διάρκειας, για την κατανόηση της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος [2], [7], [12], [13]. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συγκεντρώσεις των παραπάνω µετάλλων στις θέσεις των ακτών είναι περίπου διπλάσιες από τις συγκεντρώσεις στις θέσεις του κέντρου. Το µικρό βάθος του κόλπου (µέγιστο µόλις 33m) και η ανυπαρξία ισχυρών ρευµάτων επιδεινώνουν το πρόβληµα της ρύπανσης [2], [5], [6]. Στον επόµενο πίνακα γίνεται αναφορά σε κατηγορίες βιοµηχανιών που απαντούν στην περιοχή, επιβαρύνουν το περιβάλλον µε βαριά µέταλλα, η κατανοµή των οποίων στα ιζήµατα του Κόλπου εξετάζεται στην παρούσα εργασία [12], [7]. ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΡΥΠΩΝ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Βιοµηχανίες γεωργικών φαρµάκων Pb, Zn Τσιµεντοβιοµηχανίες Cr, Pb Βιοµηχανίες Σιδήρου και Χάλυβα Cr, Pb, Zn, Mn, Fe Υαλουργίες Pb Βιοµηχανίες χρωµάτων Cr, Pb Υφαντουργίες - βαφεία Cr Βυρσοδεψεία Cr Χαρτοβιοµηχανίες Cr, Pb, Zn ιυλιστήρια πετρελαίου Cr,Pb,Zn, Ni, Cu Χηµικές βιοµηχανίες Cr, Pb, Zn Ναυπηγεία, ιαλυτήρια πλοίων κ.τ.λ Cr, Pb, Zn, Mn, Fe 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Οι δειγµατοληψίες για τον έλεγχο της ρύπανσης στη θάλασσα πραγµατοποιούνται σε 3 θέσεις του κέντρου του κόλπου και σε 6 σηµεία των ακτών. Οι θέσεις δειγµατοληψίας στις ακτές, είναι σηµεία που γειτνιάζουν µε διάφορες βιοµηχανικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσµατα των µετρήσεων προέρχονται από το ΓΕΡΠΠΕ, και για το διάστηµα 1984-22. Τα ιζήµατα µεταφέρονται στο εργαστήριο, όπου γίνεται υγρή κοσκίνιση και στη συνέχεια ξήρανση στους 5 o C περίπου για 48h. Το ξηρό ίζηµα υφίσταται λειοτρίβηση. Ζυγίζεται ποσότητα,5g λειοτριβηµένου ιζήµατος, το οποίο στη συνέχεια υφίσταται κατεργασία (πέψη) µε πυκνό HNO 3 και HCl. Το προκύπτον υγρό διηθείται µε φίλτρο,45µ και συµπληρώνεται ο όγκος µέχρι τα 1ml µε απιονισµένο νερό. Η µέτρηση των βαρέων µετάλλων στο τελικό διάλυµα γίνεται σε συσκευή 2

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ατοµικής απορρόφησης. Για την δηµιουργία των κατανοµών έγινε χρήση της µεθοδολογίας Radial Basis Function. [1], [8], [3], [12], [13], [14] Θέσεις δειγµατοληψίας ΑΚΤΕΣ ΚΕΝΤΡΟ Α 1 -Ναυπηγεία Σκαραµαγκά Κ 1-8m από Ναυπηγεία Σκαραµαγκά Α 2 -ΕΛ Α Κ 3-15 m από Χαλυβουργική Α 4 -PETROLA Κ 5-15 m από Ευταξία Α 5 -Ρέµα Αγίου Γεωργίου Α 8 - ιαλυτήρια Μπακόπουλου Α 11 - Ναυπηγεία Ελευσίνας 3. Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΑ ΙΖΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΒΑΡIΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Από τις µέχρι τώρα µετρήσεις, προκύπτουν τα ακόλουθα: O χαλκός (Cu) παρουσιάζει τη µεγαλύτερη συγκέντρωση στις θέσεις Α 1 και Α 11 (Ναυπηγεία Σκαραµαγκά και Ελευσίνας). O σίδηρος (Fe) στις θέσεις Α 1, Α 8 και Α 11 (Ναυπηγεία Σκαραµαγκά, ιαλυτήρια Μπακόπουλου και Ναυπηγεία Ελευσίνας). Το µαγγάνιο (Mn) στις θέσεις Α 1, Α 8 και Α 11 (Ναυπηγεία Σκαραµαγκά, ιαλυτήρια Μπακόπουλου και Ναυπηγεία Ελευσίνας). Το νικέλιο (Ni), παρουσιάζει σχεδόν οµοιόµορφη κατανοµή σε όλες τις θέσεις, µε εξαίρεση τη θέση Α 11 (Ναυπηγεία Ελευσίνας), όπου παρουσιάζει σαφώς υψηλότερη (υπερδιπλάσια) συγκέντρωση από τις άλλες θέσεις. Αν και οι τέσσερις αυτοί ρύποι προέρχονται από το σύνολο της βιοµηχανικής δραστηριότητας, η εικόνα που προκύπτει από τις κατανοµές, είναι ότι οι κύριες πηγές ρύπανσης είναι τα δύο µεγάλα ναυπηγεία, Σκαραµαγκά και Ελευσίνας (θέσεις Α 1 και Α 11 αντίστοιχα). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συγκεντρώσεις των ρύπων σε αυτές τις θέσεις είναι περίπου διπλάσιες από τις συγκεντρώσεις που µετρώνται στο βυθό στο κέντρο του κόλπου, στις θέσεις Κ 1, Κ 3 και Κ 5. Η χωµατερή Άνω Λιοσίων απέχει 6Km από τη θάλασσα, 4,5Km από το κέντρο του Ασπροπύργου και 1Km από τα Νεόκτιστα Ασπροπύργου. Στη χωµατερή διατίθενται σήµερα περισσότερα από 1 εκατ. τόνοι αστικών απορριµµάτων το χρόνο. ιατίθενται επίσης 23. τόνοι στερεά βιοµηχανικά απόβλητα το χρόνο εκ των οποίων οι 4.5 τόνοι είναι τοξικά, οι 8.5 τόνοι πετρελαιοειδή και οι υπόλοιποι 1. τόνοι µη τοξικά. Συνέπειες της λειτουργίας της χωµατερής είναι οι παρακάτω: Έχει ρυπανθεί σε απόσταση 1Km νοτιοδυτικά της χωµατερής ο υδροφόρος ορίζοντας (αµµωνιακά και νιτρικά ιόντα, οργανικές ουσίες, ασβέστιο, µαγνήσιο, κάδµιο, χρώµιο, µόλυβδος, ψευδάργυρος, χαλκός, νικέλιο). Ένα µέρος των στραγγισµάτων (που παρουσιάζουν υψηλές συγκεντρώσεις BOD 5, COD και βαρέων µετάλλων - µετρήσεις Γ.Ε.Ρ.Π.ΠΕ.) µε τις βροχές καταλήγουν στο ρέµα Αγ. Γεωργίου και από κει στη θάλασσα. Το ρέµα αυτό έχει χαρακτηριστεί ως αποδέκτης βιοµηχανικών αποβλήτων (Νοµαρχιακή απόφαση 17823/21-12-1979 ΦΕΚ 1132-Β! τεύχος), µε την προϋπόθεση πλήρους επεξεργασίας τους, ώστε να ικανοποιούνται συγκεκριµένα όρια συγκεντρώσεων ρύπων. Η επεξεργασία όµως είναι από ανύπαρκτη έως υποτυπώδης. [4], [8], [12], [15], [16] Για πρώτη φορά κατά το 22, έγινε δειγµατοληψία ιζήµατος από δύο σηµεία (Χ 1 και Χ 5 ) µπροστά από τη Χαλυβουργική, όπου έχει γίνει µπάζωµα µε εκκαµινεύµατα της ανωτέρω βιοµηχανίας. Τα αποτελέσµατα των µετρήσεων για βαριά µέταλλα στα σηµεία αυτά είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά για την πηγή της ρύπανσης. Στο σηµείο Χ 1 µετρήθηκαν οι µεγαλύτερες συγκεντρώσεις χαλκού (Cu), σιδήρου (Fe), µαγγανίου (Mn) και νικελίου (Ni) σε όλο τον Κόλπο Ελευσίνας. Από την κατανοµή των συγκεντρώσεων των βαρέων µετάλλων στα ιζήµατα (µεγαλύτερες συγκεντρώσεις στις ακτές), φαίνεται µε σαφήνεια ότι αυτά προέρχονται από χερσαίες (βιοµηχανικές) πηγές ρύπανσης. 3

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Οι κατανοµές που εµφανίζουν τα βαρέα Cu, Fe, Mn και Ni στα ιζήµατα των ακτών και του κέντρου του Κόλπου της Ελευσίνας συνδυάζονται άµεσα µε την βιοµηχανική δραστηριότητα, έχοντας σαν κύριες πηγές τα Ναυπηγεία Σκαραµαγκά και Ελευσίνας. 2. Σηµαντική συµβολή φαίνεται να έχουν τα στραγγίσµατα της χωµατερής, αλλά και τα υγρά απόβλητα από διάφορες βιοµηχανικές δραστηριότητες, τα οποία µέσω του ρέµατος του Αγίου Γεωργίου διοχετεύονται (χωρίς καµία προηγούµενη επεξεργασία) στη θάλασσα Τα αιωρούµενα σωµατίδια στη συνέχεια καθιζάνουν και συµβάλλουν στη διαµόρφωση των υψηλών συγκεντρώσεων µετάλλων στα ιζήµατα. 3. Οι κατανοµές που προέκυψαν, δεν παρουσιάζουν σηµαντική εποχική µεταβολή, ούτε διαφοροποιούνται, αν συγκριθούν οι ηµερήσιες δειγµατοληψίες µε τις µέσες τιµές. [9] 4. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αργή µεν αλλά αισθητή βελτίωση στον Κόλπο Ελευσίνας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] APHA-AWWA-WPCF: Standards Methods for the Examination of Water and Wastewater, 14 th Edition 1975 [2] FRILIGOS N., BARBETSEAS S.: Water Masses and Eutrophication in a Greek Anoxic Marine Bay. Toxicological and Environment Chemistry, vol. 28, pp.11-23, 1989 [3] SIFAKIS N., SOULAKELIS N., PARONIS D.: Quantitive mapping of air pollution density using Earth observations: A new processing method and application to an urban area. International Journal of Remote Sensing, vol.19, no.17, 1998 [4] ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ Γ.: Συµβολή στη µελέτη της εξέλιξης των ρυπαντικών φορτίων και του βαθµού ρύπανσης του Κόλπου της Ελευσίνας. pp.7-11, 27-29, ιδακτορική ιατριβή ΕΜΠ, Αθήνα 1988 [5] ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ., ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ Γ.: Χρονική και χωρική κατανοµή ρυπαντικού φορτίου στον Κόλπο της Ελευσίνας. Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήµης και Τεχνολογίας (*) Τόµος Α, pp355-37, Μυτιλήνη, Σεπτέβριος 1989 [6] ΒΟΥΓΑΣ Γ., ΜΑΡΚΑΤΟΣ Ν., ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ : Επί της µαθηµατικής µοντελοποίησης της ρύπανσης λιµνών, ποταµών και θαλασσών, µε εφαρµογή στον Κόλπο της Ελευσίνας. (*) Τόµος Β, pp36-377, Μυτιλήνη, Σεπτέβριος 1989 [7] ΓΕΡΠΠΕ: Τριµηνιαία δελτία αποτελεσµάτων µετρήσεων της ρύπανσης για τα έτη 1985-22, www.thriasiopedio.gr [8] ΚΑΜΙΝΑΡΗ Μ.Α.: Γεωχηµική έρευνα pilot των εδαφών της ευρύτερης περιοχής Ελευσίνας, Θριάσιο Πεδίο για τον εντοπισµό ρύπανσης από βαρέα µέταλλα. ΙΓΜΕ Τεχνική έκθεση, Αθήνα 1994 [9] ΚΟΥΝΗΣ Γ.., ΣΙΕΜΟΣ Ν.Ε.: Σηµειακή υδρογεωλογική έρευνα των υδροφορέων του Θριασίου Πεδίου για την υδροδότηση των ΕΛ Α. ΙΓΜΕ - Τεχνική έκθεση, Αθήνα 1991 [1]ΚΟΥΝΗΣ Γ.., ΣΙΕΜΟΣ Ν.Ε.: Επί της Ρυπάνσεως από Πετρελαιοειδή του Υπεδάφους των Ελληνικών ιυλιστηρίων Ασπροπύργου. ΙΓΜΕ Τεχνική έκθεση, Αθήνα 1987 [11]ΜΑΥΡΑΚΗΣ Α., ΘΕΟΧΑΡΑΤΟΣ Γ., ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ., ΧΡΗΣΤΙ ΗΣ Α.: Η Ρύπανση από Βαριά Μέταλλα και Λάδια στα Ιζήµατα του Κόλπου της Ελευσίνας. Πρακτικά 6 ου Πανελλήνιου Συµποσίου Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Ι, pp 183-188, Χίος, 23-26 Μαίου 2. [12]ΜΑΥΡΑΚΗΣ Α., ΘΕΟΧΑΡΑΤΟΣ Γ., ΧΡΗΣΤΙ ΗΣ Α.: Μελέτη Παραµέτρων Θαλάσσιας Ρύπανσης στο Κόλπο της Ελευσίνας. Πρακτικά 6 ου Πανελλήνιου Συµποσίου Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Ι, pp 19-24, Χίος, 23-26 Μαίου 2. [13]ΜΑΥΡΑΚΗΣ Α.: Συµβολή στην ιερεύνηση του Γενικότερου Περιβαλλοντικού Προβλήµατος στην Ευρύτερη Περιοχή του Θριασίου Πεδίου. ιπλωµατική Εργασία, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Νοέµβριος 1998. [14]Νοµαρχιακή απόφαση 17823/21-12-1979, ΦΕΚ 1132-Β! τεύχος [15]ΧΡΗΣΤΙ ΗΣ Α: Μελέτη κατανοµής αεροµεταφερόµενων ρύπων στο Θριάσιο Πεδίο, περιοχή Ελευσίνας. ιδακτορική διατριβή ΕΜΠ, Αθήνα 1995 4

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΤΩΝ ΡΥΠΑΝΤΩΝ ΣΤΑ ΙΖΗΜΑΤΑ MAGOULA MAGOULA MANDRA ASPROPYRGOS 15 MANDRA ASPROPYRGOS 6 12 5 Α11 Α4 ELEFSIS Α8 PAR. ASPR/RGOU A5 Α2 9 6 Α11 Α4 ELEFSIS Α8 PAR. ASPR/RGOU A5 Α2 4 Κ5 Κ3 Κ1 Α1 3 Κ5 Κ3 Κ1 Α1 3 2 Cu [µg.g -1 ] Fe [mg.g -1 ] MAGOULA MAGOULA MANDRA ASPROPYRGOS 15 MANDRA ASPROPYRGOS 22 2 Α11 Α4 ELEFSIS Α8 Κ3 PAR. ASPR/RGOU A5 Α2 12 9 6 Α11 Α4 ELEFSIS Α8 Κ3 PAR. ASPR/RGOU A5 Α2 18 16 14 Κ5 Κ1 Α1 3 Κ5 Κ1 Α1 12 1 Mn [µg.g -1 ] Ni [µg.g -1 ] 5

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ - Α 9 Cu [µg/g] - ΑΚΤΕΣ 3 Cu [µg/g] - ΚΕΝΤΡΟ 8 25 7 6 2 5 15 4 R 2 =.6 3 1 2 5 1 R 2 =.6 Ιαν-87 Νοε-9 εκ-96 Ιουλ-97 Ιαν-98 Ιουν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 Ιαν-87 Ιουλ-87 Νοε-9 Νοε-96 Ιουν-97 εκ-97 Ιουλ-98 Σεπ-98 Μαρ- Ιουλ- Μαρ-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 ιάγραµµα 1: ειγµατοληψίες Cu στις ακτές ιάγραµµα 2: ειγµατοληψίες Cu στο κέντρο 6 Fe [mg/g] - ΑΚΤΕΣ 4 Fe [mg/g] - ΚΕΝΤΡΟ 35 5 3 4 25 3 2 15 2 1 1 5 Μαϊ-88 Οκτ-89 Νοε-9 εκ-96 Ιουλ-97 Ιαν-98 Ιουν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Φεβ-2 Ιουλ-87 Νοε-9 Νοε-96 Ιουν-97 εκ-97 Ιουλ-98 Σεπ-98 Μαρ- Ιουλ- Μαρ-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 ιάγραµµα 3: ειγµατοληψίες Fe στις ακτές ιάγραµµα 4: ειγµατοληψίες Fe στο κέντρο 33 Mn [µg/g] - ΑΚΤΕΣ 14 MN [µg/g] - ΚΕΝΤΡΟ 3 12 27 24 1 21 18 8 15 6 12 9 4 6 2 3 R 2 =.2556 Ιαν-87 Μαϊ-88 Οκτ-89 Νοε-9 εκ-96 Ιουλ-97 Ιαν-98 Ιουν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Φεβ-2 Ιαν-87 Ιουλ-87 Νοε-9 Νοε-96 Ιουν-97 εκ-97 Ιουλ-98 Σεπ-98 Μαρ- Ιουλ- Μαρ-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 ιάγραµµα 5: ειγµατοληψίες Mn στις ακτές ιάγραµµα 6: ειγµατοληψίες Mn στο κέντρο 24 Ni [µg/g] - ΑΚΤΕΣ 16 Ni [µg/g] - ΚΕΝΤΡΟ 14 2 12 16 1 12 8 8 6 4 4 2 Μαϊ-88 Οκτ-89 Νοε-9 εκ-96 Ιουλ-97 Ιαν-98 Ιουν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Φεβ-2 Νοε-9 Νοε-96 Ιουν-97 εκ-97 Ιουλ-98 Σεπ-98 Μαρ- Ιουλ- Μαρ-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 ιάγραµµα 7: ειγµατοληψίες Ni στις ακτές ιάγραµµα 8: ειγµατοληψίες Ni στο κέντρο 6

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ - Β 45 4 35 Ιαν-87 Ιουν-87 Μαϊ-88 Οκτ-89 Οκτ-9 Νοε-96 εκ-96 Ιαν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 3 25 2 15 1 5 A1 A2 A4 A5 A8 A11 K1 K3 K5 ιάγραµµα 1: Η σειρά των δειγµατοληψιών του Cu ανά θέση. Είναι χαρακτηριστικές οι τιµές στη θέση Α 11 (ναυπηγεία Ελευσίνας) και στη θέση Α 1 καθώς και οι πολύ µικρότερες συγκεντρώσεις έως µία τάξη µεγέθους στα υπόλοιπα σηµεία δειγµατοληψίας. 22 2 18 16 14 Ιουν-87 Μαϊ-88 Οκτ-89 Οκτ-9 Νοε-96 εκ-96 Ιαν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 12 1 8 6 4 2 A1 A2 A4 A5 A8 A11 K1 K3 K5 ιάγραµµα 2: Η σειρά των δειγµατοληψιών του Fe ανά θέση. Είναι χαρακτηριστικές οι υψηλές τιµές κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 198 και η µείωση των συγκεντρώσεων τα επόµενα χρόνια. 7

7 ο Πανελλήνιο Συµπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Τόµος Περιλήψεων, p 315, A57, Χερσόνησος Κρήτης, 6-9 Μαίου 23, ιοργάνωση: Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών 11 1 9 8 7 Ιαν-87 Ιουν-87 Μαϊ-88 Οκτ-89 Οκτ-9 Νοε-96 εκ-96 εκ-97 Ιαν-98 Μαρ- Ιουν- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 6 5 4 3 2 1 A1 A2 A4 A5 A8 A11 K1 K3 K5 ιάγραµµα 3: Η σειρά των δειγµατοληψιών του Mn ανά θέση. Είναι χαρακτηριστικές οι υψηλές τιµές στα δύο ναυπηγεία και την Χαλυβουργική κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 198 και η µείωση των συγκεντρώσεων τα επόµενα χρόνια. Επίσης παρατηρούµε την µικρή διακύµανση των τιµών του στις υπόλοιπες θέσεις. 7 6 5 Μαϊ-88 Οκτ-89 Οκτ-9 Νοε-96 εκ-96 εκ-97 Ιαν-98 Μαρ- Ιουν- Ιουλ- εκ- Μαρ-1 Ιουν-1 Ιουλ-1 Φεβ-2 Ιουλ-2 4 3 2 1 A1 A2 A4 A5 A8 A11 K1 K3 K5 ιάγραµµα 4: Η σειρά των δειγµατοληψιών του Ni ανά θέση. Είναι χαρακτηριστικές οι υψηλές τιµές του ρυπαντή στη θέση Α 11 (ναυπηγεία Ελευσίνας) και η µικρή διακύµανση των τιµών του στις υπόλοιπες θέσεις. 8