ΕΛΛHNIKH KAPΔIOΛOΓIKH ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ HELLENIC JOURNAL OF CARDIOLOGY ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010 Τόμος 51 Τεύχος 2 Σ υ ν ο π τ ι κ ά Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 59 Η Επίδραση στον Καρδιαγγειακό Κίνδυνο του Διαβήτη που Σχετίζεται με την Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Α. Καραγιάννης, Κ. Τζιόμαλος, Ε.Δ. Παγουρέλιας, Θ.Δ. Γκόσσιος, Β.Γ. Άθυρος ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 64 Διερεύνηση των Ινών SMA (Shape Memory Alloy) για την Ανάπτυξη Τεχνητού Μυοκαρδίου Ι.Α. Χάσουλας, Β.Σ. Λαδόπουλος, Π-Δ Κ. Καλογεράκος 74 Χρόνια Σταθερή Στηθάγχη: Διαδερμική Αγγειοπλαστική ή Φαρμακευτική Αγωγή; Δ. Μαραγιάννης, Γ. Λάζαρος, Ε. Βαβουρανάκης, Χ. Χρυσοχόου, Σ. Αθανασοπούλου, Α. Πατιαλιάκας, Χ. Στεφανάδης ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ 82 Ηχωκαρδιογραφία Τριών Διαστάσεων και Ανεπάρκεια Μιτροειδούς Βαλβίδας: Πλεονεκτήματα, Περιορισμοί και Κλινικές Δυνατότητες Κ.Α. Παμπούκας, Σ.Θ. Τουμανίδης 88 Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς. Κλινική και Ερευνητική Εμπειρία από 10.000 Ασθενείς Σ.Ι. Μαυρογένη ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ 92 Διαχωρισμός Αορτικής Ρίζας με Εικόνα Διπλής Αορτικής Βαλβίδας Ι. Παναγιώτου, Κ. Πατρής, Π. Κοτιλέας, Χ. Κωτούλας ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 95 Διαδερμική Εμφύτευση της Αυτοεκπτυσσόμενης Αορτικής Προσθετικής Βαλβίδας Medtronic CoreValve Διαμέσου της Αριστερής Υποκλειδίου Αρτηρίας: Το Πρώτο Περιστατικό στην Ελλάδα Γ.Κ. Καραβόλιας, Π. Γεωργιάδου, Μ. Χούρι, Ε. Σμπαρούνη, Σ. Θωμοπούλου, Δ. Τσιάπρας, Α. Σμυρλή, Μ. Μπαλανίκα, B. Βούδρης 101 Διάγνωση Ευμεγέθους Στεφανιαίας Αρτηριοφλεβώδους Επικοινωνίας ως Τυχαίο Εύρημα. Ευρήματα από τη Στεφανιογραφία και τη Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς Π.Ν. Στουγιάννος, Π.Γ. Δανιάς, Ε.Ν. Καρατζής, Α.Θ. Κακκαβάς, Α.Γ. Τρίκας 105 Καρδιακή Αμυλοείδωση που Αρχικά είχε Διαγνωσθεί ως Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια Α. Μπουφίδου, Λ. Μάντζιαρη, Σ. Παρασκευαΐδης, Χ. Καρβούνης, Ε. Νενοπούλου, Μ-Ε Μάνθου, Ι.Χ. Στυλιάδης, Γ. Παρχαρίδης ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΕ 113 Γυναίκες και Καρδιαγγειακές Παθήσεις Β.Ν. Πυργάκης ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 115 Η Σύγχρονη Απεικονιστική Προσέγγιση της Δεξιάς Κοιλίας Χ. Στεφανάδης
Διμηνιαια Εκ δ ο σ η τ η σ Ελ λ η ν ι κ η σ Κα ρ δ ι ο λ ο γ ι κ η σ Ετ α ι ρ ε ι α σ Ι Δ Ι Ο Κ Τ Η Σ Ι Α - Ε Κ Δ Ο Σ Η ISSN 1011-79-70 Ελλ η ν ι κ η Κα ρ δ ι ο λ ο γ ι κ η Εταιρεια Πρόεδρος: Βλ. Ν. Πυργάκης Ποταμιάνου 6, 115 28 Tηλ.: 210 72 58 007, Fax: 210 72 26 139 www.hcs.gr e-mail: ophcs@hcs.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Π.E. Βα ρ δ α σ, MD, PhD, Ελλάς Χ.Ι. Στ ε φ α ν α δ η σ, MD, Ελλάς ΒΟΗΘΟΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Κ. Αγγελη, MD, Ελλάς Σ. Αδ α μ ο π ο υ λ ο σ, MD, Ελλάς E. Βα β ο υ ρ α ν α κ η σ, MD, Ελλάς Χ. Βλ α χ ο π ο υ λ ο σ, MD, Ελλάς Ε. Δε λ η α ρ γ υ ρ η σ, MD, Ελλάς E. Μα ν ι ο σ, MD, Ελλάς H. Μα υ ρ α κ η σ, MD, Ελλάς Δ. Το υ σ ο υ λ η σ, MD, Ελλάς Κ. Τσ ι ο υ φ η σ, MD, Ελλάς ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Μ. Γκ α τ ζ ο υ λ η σ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Ε. Κρ α ν ι α, PhD Συνσιννάτι, Η.Π.Α. Α.Σ. Μα ν ω λ η σ, MD, Ελλάς Δ. Μι χ α η λ ι δ η σ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Χ. Μπ ο υ ν τ ο υ λ α σ, MD, Ελλάς Π. Νι χ ο γ ι α ν ν ο π ο υ λ ο σ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Γ. Σαρρησ, MD, Ελλάς ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Δ. Πα ν α γ ι ω τ α κ ο σ, MSc, Ελλάς Γ. Χλ ο υ β ε ρ α κ η σ, MSc, Ελλάς ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Δ. Τσ ε κ ο υ ρ α, MD, Ελλάς J.P. Bassand Besançon, France A. Battler Petah-Tikva, Israel D. Benditt Minneapolis, USA G. Breithardt Munster, Germany M. Brignole Lavagna, Italy D. Brutsaert Antwerp, Belgium P. Camici S.A. Chen Taipei, Taiwan A. Colombo Milan, Italy J. Coromilas New York, USA F. Cosio Madrid, Spain H. Crijns Maastricht, Netherlands J.C. Daubert Rennes, France H. Drexler Hannover, Germany H. Ector Leuven, Belgium J. Farré Madrid, Spain R. Ferrari Ferrara, Italy K. Fox ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ S. Furman New York, USA H. Gavras Boston, USA B. Grubb Toledo, USA R. Hall J. Jalife Syracuse, USA L. Kappenberger Lausanne, Switzerland R. Kenny Newcastle-upon-Tyne, UK P. Kokkinos Washington DC, USA M. Komajda Paris, France J. Kostis New Brunswick, USA K.-H. Kuck Hamburg, Germany C.P. Lau Hong Kong, China C. Linde Stockholm, Sweden B. Lüderitz Bonn, Germany T. Lüscher Zurich, Switzerland W. MacKenna A. Oto Ankara, Turkey C. Pappone Milan, Italy F. Pinto Lisbon, Portugal P.A. Poole-Wilson S. Priori Pavia, Italy E. Prystowsky Indianapolis, USA M. Rosen New York, USA L. Rydén Stockholm, Sweden S. Saksena New Jersey, USA P. Schwartz Pavia, Italy U. Sechtem Stuttgart, Germany P.A. Serruys Rotterdam, Netherlands K. Sipido Leuven, Belgium R. Sutton M. Tendera Katowice, Poland A. Vahanian Paris, France F. Van de Werf Leuven, Belgium H. Wellens Maastricht, Netherlands V. Zannis Boston, USA
ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Σ. Αγορογιάννης Δ. Αθανασιάδης Γ. Αθανασόπουλος Δ. Αλεξόπουλος Πάτρα Κ. Αναγνωστόπουλος Λ. Ανθόπουλος A. Αντωνίου Ι. Βασιλειάδης Β. Βασιλικός Σ. Βιτάκης Ε. Βορίδης Β. Βούδρης Α. Βραχάτης Γ. Βυσσούλης I. Γιαλάφος Ι. Γουδέβενος Π. Δανιάς Π. Δηλαβέρης M. Ελισάφ Ν. Ζακόπουλος Α. Ζαχαρούλης Κ. Ηλιάδης Ε. Ηλιοδρομίτης Β. Θανόπουλος Γ. Θεοδωράκης Ι. Καλλικάζαρος Γ. Καρατασάκης Χ. Καρβούνης Κ. Καρύδης Δ. Κατρίτσης Α. Κατσίβας Α. Κίτσιου Δ. Κόκκινος Α. Κοντόπουλος Γ. Κοχιαδάκης Δ. Κρεμαστινός Ζ. Κυριακίδης Θ. Κωλέττης Σ. Κωνσταντινίδης Ι. Λεκάκης Γ. Λουρίδας Α.Γ. Μανώλης Α.Ι. Μανώλης Α. Μιχαηλίδης Λ. Μιχάλης Σ. Μουλόπουλος Ι. Νανάς Ι. Οικονομίδης Χ. Ολύμπιος Γ. Παλατιανός Κ. Παπαδόπουλος Κ. Παπανικολάου Ε. Παπαστεριάδης Ι. Παρασκευαΐδης Φ. Παρθενάκης Γ. Παρχαρίδης Στρ. Παττακός Γ. Παυλίδης Α. Πιπιλής Χ. Πίτσαβος Α. Πίτσης Ν. Πρωτονοτάριος Νάξος Βλ.Ν. Πυργάκης Κόρινθος Σ. Ρόκας Γ. Σακαντάμης Ε. Σημαντηράκης Δ. Σιδερής Δ. Σιώνης Ε. Σκαλίδης Π. Σκουφάς Ε. Σμπαρούνη Σ. Σταματελόπουλος Κ. Τεντολούρης Δ. Τζιακάς Π. Τούτουζας Α. Τρίκας Φ. Τρυποσκιάδης Λάρισα Γ. Φιλιππάτος Σ. Φούσσας Ε. Χατζηνικολάου Δ. Χατσέρας
Διοικητικο Συ μ β ο υ λ ι ο Πρόεδρος Βλ. Ν. Πυ ρ γ α κ η σ Ταμίας Γ. Κο χ ι α δ α κ η σ Αντιπρόεδρος Γ. Πα ρ χ α ρ ι δ η σ τ. Πρόεδρος Δ. Κρ ε μ α σ τ ι ν ο σ Γραμματέας Γ. Φι λ ι π π α τ ο σ Σύμβουλοι Ι. Βλα σ ε ρ ο σ Α. Κρ α ν ι δ η σ Γ. Μπ ο μ π ο τ η σ Κ. Τσιου φ η σ Εκπρόσωπος Ειδικευομένων Γ. Βα μ β α κ ο υ
ΕΛΛHNIKH KAPΔIOΛOΓIKH ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ HELLENIC JOURNAL OF CARDIOLOGY ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010 Τόμος 51 Τεύχος 2 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 59 Η Επίδραση στον Καρδιαγγειακό Κίνδυνο του Διαβήτη που Σχετίζεται με την Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Α. Καραγιάννης, Κ. Τζιόμαλος, Ε.Δ. Παγουρέλιας, Θ.Δ. Γκόσσιος, Β.Γ. Άθυρος ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 64 Διερεύνηση των Ινών SMA (Shape Memory Alloy) για την Ανάπτυξη Τεχνητού Μυοκαρδίου Ι.Α. Χάσουλας, Β.Σ. Λαδόπουλος, Π-Δ Κ. Καλογεράκος Οι συσκευές μηχανικής υποστήριξης της κυκλοφορίας αποτελούν μια μέθοδο αντιμετώπισης της καρδιακής ανεπάρκειας. Μια συσκευή τεχνητού μυοκαρδίου συναρμολογημένη από ίνες SMA (shape memory alloy) θα μπορούσε να ασκεί πίεση στην επικαρδιακή επιφάνεια της καρδιάς συνεισφέροντας στο αντλητικό της έργο. Στο άρθρο αυτό διερευνάται μια ίνα SMA με διάμετρο 50μm. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και υποδεικνύουν το current shaping ως εργαλείο ελέγχου. 74 Χρόνια Σταθερή Στηθάγχη: Διαδερμική Αγγειοπλαστική ή Φαρμακευτική Αγωγή; Δ. Μαραγιάννης, Γ. Λάζαρος, Ε. Βαβουρανάκης, Χ. Χρυσοχόου, Σ. Αθανασοπούλου, Α. Πατιαλιάκας, Χ. Στεφανάδης Η χρόνια σταθερή στηθάγχη αποτελεί μία από τις πιο δυνητικές εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών αυτής της κατηγορίας αποτελεί τα τελευταία χρόνια ερευνητικό αντικείμενο και σημείο επιστημονικής αντιπαράθεσης. Στην παρούσα εργασία παρατίθενται και σχολιάζονται επιμέρους και συνολικά οι κυριότερες μελέτες (και μεταναλύσεις αυτών) που δημοσιεύτηκαν από το 1992 έως και το 2009 και συγκρίνουν τη φαρμακευτική αγωγή με τη διαδερμική αγγειοπλαστική στη θεραπεία της χρόνιας σταθερής στεφανιαίας νόσου. ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ 82 Ηχωκαρδιογραφία Τριών Διαστάσεων και Ανεπάρκεια Μιτροειδούς Βαλβίδας: Πλεονεκτήματα, Περιορισμοί και Κλινικές Δυνατότητες Κ.Α. Παμπούκας, Σ.Θ. Τουμανίδης Η ηχωκαρδιογραφία τριών διαστάσεων με τη χρήση των μετατροπέων νέας γενιάς full matrix array είναι μια ραγδαία εξελισσόμενη απεικονιστική μέθοδος με ένα ευρύ πεδίο κλινικών και ερευνητικών εφαρμογών. Συγκρινόμενη με την ηχωκαρδιογραφία δύο διαστάσεων, η ηχωκαρδιογραφία τριών διαστάσεων έχει πλεονεκτήματα όσον αφορά τη μορφολογική και ποσοτική εκτίμηση της ανεπάρκειας της μιτροειδούς, ενώ αρχίζει να αποτελεί σημαντικό κλινικό εργαλείο για το σχεδιασμό και την καθοδήγηση των χειρουργικών επεμβάσεων επιδιόρθωσης της βαλβίδας αυτής.
88 Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς. Κλινική και Ερευνητική Εμπειρία από 10.000 Ασθενείς Σ.Ι. Μαυρογένη Το ΩΚΚ κατά το χρονικό διάστημα από 1993 ως 2010 παρακολούθησε 10.000 ασθενείς με καρδιαγγειακή μαγνητική τομογραφία (CMR) για κλινικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Η CMR αποτελεί μέθοδο εκλογής για την αξιολόγηση της εναπόθεσης σιδήρου καθώς και για την αξιολόγηση ανευρυσμάτων και εκτασιών των στεφανιαίων αγγείων αλλά και ποσοτικοποίησης της παρουσίας και εκτάσεως του εμφράγματος, την αξιολόγηση της λοιμώδους μυοκαρδίτιδας και των άλλων φλεγμονωδών παθήσεων του μυοκαρδίου αλλά και τη μελέτη των μυοκαρδιοπαθειών. Στις καταστάσεις αυτές η CMR μπορεί να δώσει λεπτομερείς ανατομικές και λειτουργικές πληροφορίες και να κάνει χαρακτηρισμό των διαφόρων ιστών (λίπος, ίνωση κλπ). ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ 92 Διαχωρισμός Αορτικής Ρίζας με Εικόνα Διπλής Αορτικής Βαλβίδας Ι. Παναγιώτου, Κ. Πατρής, Π. Κοτιλέας, Χ. Κωτούλας ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 95 Διαδερμική Εμφύτευση της Αυτοεκπτυσσόμενης Αορτικής Προσθετικής Βαλβίδας Medtronic CoreValve Διαμέσου της Αριστερής Υποκλειδίου Αρτηρίας: Το Πρώτο Περιστατικό στην Ελλάδα Γ.Κ. Καραβόλιας, Π. Γεωργιάδου, Μ. Χούρι, Ε. Σμπαρούνη, Σ. Θωμοπούλου, Δ. Τσιάπρας, Α. Σμυρλή, Μ. Μπαλανίκα, B. Βούδρης Περιγράφεται η διαδερμική εμφύτευση της αυτοεκπτυσσόμενης προσθετικής αορτικής βαλβίδας Medtronic Core valve διαμέσου της αριστερής υποκλείδιας αρτηρίας, σε ασθενή με σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας και σημαντική περιφερική αγγειοπάθεια. 101 Διάγνωση Ευμεγέθους Στεφανιαίας Αρτηριοφλεβώδους Επικοινωνίας ως Τυχαίο Εύρημα. Ευρήματα από τη Στεφανιογραφία και τη Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς Π.Ν. Στουγιάννος, Π.Γ. Δανιάς, Ε.Ν. Καρατζής, Α.Θ. Κακκαβάς, Α.Γ. Τρίκας Παρουσιάζουμε την περίπτωση ενός άνδρα 75 ετών με αρτηριοφλεβώδη επικοινωνία των στεφανιαίων αρτηριών που ανευρέθει τυχαία κατά τη διάρκεια στεφανιαίας αγγειογραφίας. Περιγράφουμε τη διαγνωστική μας προσέγγιση και κάνουμε μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσον αφορά την αιτιολογία, την επιδημιολογία, τα διαγνωστικά μέσα και τη θεραπευτική αντιμετώπιση των αρτηριοφλεβωδών επικοινωνιών των στεφανιαίων αρτηριών. 105 Καρδιακή Αμυλοείδωση που Αρχικά είχε Διαγνωσθεί ως Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια Α. Μπουφίδου, Λ. Μάντζιαρη, Σ. Παρασκευαΐδης, Χ. Καρβούνης, Ε. Νενοπούλου, Μ-Ε Μάνθου, Ι.Χ. Στυλιάδης, Γ. Παρχαρίδης Παρουσιάζουμε μια περίπτωση καρδιακής αμυλοείδωσης που αρχικά είχε διαγνωσθεί ως υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και συζητάμε τα σημεία κλειδιά στην κλινική εκτίμηση και την αντιμετώπιση της καρδιακής αμυλοείδωσης. ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΕ 113 Γυναίκες και Καρδιαγγειακές Παθήσεις Β.Ν. Πυργάκης ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 115 Η Σύγχρονη Απεικονιστική Προσέγγιση της Δεξιάς Κοιλίας Χ. Στεφανάδης