ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 29 ΜΑΪΟΥ 2013 ΘΕΜΑ Α Α1 : γ Α2 : β Α3 : δ Α4 : β Α5 : α) Βάσεις κατά Arrhenius : - Ενώσεις που όταν διαλυθούν στο νερό δίνουν ΟΗ -. - Ουδέτερα μόρια. - Ο χαρακτήρας τους εκδηλώνεται μόνο σε υδατικά διαλύματα. Βάσεις κατά Bronsted-Lowry : - Ουσίες που προσλαμβάνουν ένα ή περισσότερα πρωτόνια. - Ουδέτερα μόρια ή ιόντα. - Ο χαρακτήρας τους εκδηλώνεται σε οποιοδήποτε περιβάλλον. β) Ηλεκτρολυτική διάσταση : - Απομάκρυνση ιόντων που υπάρχουν στο κρυσταλλικό πλέγμα ιοντικών ενώσεων με τη βοήθεια των διπόλων του νερού. - Οι ιοντικές ενώσεις διίστανται πλήρως. Ιοντισμός ηλεκτρολυτών : - Αντίδραση των μορίων μιας ομοιοπολικής ένωσης με μόρια του διαλύτη για σχηματισμό ιόντων. - Οι ομοιοπολικές ενώσεις ιοντίζονται μερικώς ή πλήρως. ΘΕΜΑ Β Β1. α. Λάθος. Το καθαρό νερό στους 80 C είναι ουδέτερο. β. Σωστό. Το HS- συμπεριφέρεται και σαν οξύ: HS - + H 2 O H 2 S + OH - και σαν βάση: HS - + H 2 O S 2 - + H 3 O + γ. Λάθος. Η NH 3 είναι ασθενής βάση και το συζηγές της οξύ είναι το ΝΗ 4 +, το οποίο είναι ασθενές. Η σταθερά Κ a του ΝΗ 4 + είναι : Κ a = Κ w /K b K a = 10-9. δ. Σωστό. Ημισυμπληρωμένο p τροχιακό, οπότε: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 3 ε. Λάθος. Ο Α.Ο. του C1 μειώνεται από -2 σε -3, οπότε ανάγεται. Ο Α.Ο. του C2 αυξάνεται από -1 σε 0, οπότε οξειδώνεται. Β2. α. Η 2η περίοδος έχει κύριο κβαντικό αριθμό n=2 και συμπληρώνονται κατά σειρά οι υποστιβάδες 2s και 2p. Οπότε έχουμε 2 στοιχεία στον τομέα s και 6 στοιχεία στον τομέα p. Σύνολο 8 στοιχεία στην 2η περίοδο του Π.Π. β. Ζ=27. Οπότε: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 7 4s 2. Εξωτερική στιβάδα η 3d 7 4s 2. Άρα, το στοιχείο ανήκει στην 4η περίοδο, 9η ομάδα και στον τομέα d.
ΘΕΜΑ Γ Γ1.α) Α: ΗCOOH B: HCH=O Γ: CH 3 CH 2 OH Δ: CH 3 COOH Ε: CH 3 CH=O β) i. HCH=O + 2CuSO 4 + 5NaOH HCOONa + Cu 2 O + 2Na 2 SO 4 + 3H 2 O ii. CH 3 CH 2 OH + 4I 2 + 6NaOH HCOONa + CHI 3 +5NaI + 5H 2 O iii. CH 3 CH=O + 2AgNO 3 + 3NH 3 + H 2 O CH 3 COONH 4 + 2Ag + 2NH 4 NO 3 iv. 3CH 3 CH 2 OH + 2K 2 Cr 2 O 7 + 8H 2 SO 4 3CH 3 COOH + 2Cr 2 (SO) 3 + 2K 2 SO 4 + 11H 2 O Γ2. Χ [O] Ψ HCN Φ H2O H+ CH 3 CH 2 C(OH)(CH 3 )COOH Φ: CH 3 CH 2 C(OH)(CH 3 )CN Ψ: CH 3 CH 2 C(CH 3 )=O Χ: CH 3 CH 2 CH(OH)CH 3 Λ: CH 3 CH 2 CH(Cl)CH 3 M: CH 3 CH 2 CH(MgCl)CH 3 Θ: CH 3 CH 2 C(CH 3 )(OMgCl)CH(CH 3 )CH 2 CH 3 Σ: CH 3 CH 2 C(CH 3 )(OH)CH(CH 3 )CH 2 CH 3 Γ3. Έστω ότι έχουμε 2x mol (COOK) 2 και 2y mol CH 3 COOH. 1o μέρος: x mol (COOK) 2 και y mol CH 3 COOH Mόνο το CH 3 COOH αντιδρά με ΚΟΗ. n KOH = 0,2. 0,1 = 0,02 mol CH 3 COOH + KOH CH 3 COOK + H 2 O 1 mol 1 mol y mol 0,02 mol Άρα, y = 0,02 mol και 2y = 0,04 mol CH 3 COOH αρχικά. 2ο μέρος: x mol (COOK) 2 και y mol CH 3 COOH Μόνο το (COOK) 2 οξειδώνεται. n KMnO4 = 0,2. 0,2 = 0,04 mol 5(COOK) 2 + 2KMnO 4 + 8H 2 SO 4 10CO 2 + 2MnSO 4 + 6K 2 SO 4 + 8H 2 O 5 mol 2 mol x mol 0,04 mol Αρα, x = 0,1 mol και 2x = 0,2 mol (COOK) 2 αρχικα.
ΘΕΜΑ Δ Δ1. n CH3COOH = 0,05. 0,2 = 0,01 mol n NaOH = 0,05. 0,2 = 0,01 mol αρχ. 0,01 0,01 αντ. 0,01 0,01 παρ. 0,01 τελ. 0,01 C CH3COONa = 0,01/0,1 = 0,1 M CH 3 COONa CH 3 COO - + Na + 0,1 M 0,1M 0,1M (M) CH 3 COO - + H 2 O CH 3 COOH + OH - αρχ. 0,1 αντ. x παρ. x x ι.ι. 0,1-x x x K b = K w /K a = 10-14 /10-5 άρα K b = 10-9 K b = x. x/(0,1-x) = x 2 /0,1 οπότε x 2 = 10-10 άρα x = [ΟΗ - ] = 10-5 M. Επομένως [Η 3 Ο + ] = 10-9 M και ph = 9. Δ2. n CH3COOH = 0,05. 0,2 = 0,01 mol n NaOH = 0,1. 0,2 = 0,02 mol αρχ. 0,01 0,02 αντ. 0,01 0,01 παρ. 0,01 τελ. 0,01 0,01 C CH3COONa = 0,01/1 =0,01 M C NaOH = 0,01/1 =0,01 M CH 3 COONa CH 3 COO - + Na + 0,01 M 0,01M 0,01M NaOH Na + + OH - 0,01M 0,01M 0,01M
(M) CH 3 COO - + H 2 O CH 3 COOH + OH - αρχ. 0,01 0,01 αντ. y παρ. y y ι.ι. 0,01-y y 0,01+y K b /C = 10-5 /10-2 = 10-3 < 10-2 Άρα [ΟΗ - ] = 0,01+y 0,01 και [Η3Ο + ] = 10-12. Οπότε ph = 12. Δ3. n CH3COOH = 0,5. 0,2 = 0,1 mol n HCl = 0,5. 0,2 = 0,1 mol n NaOH = 0,15 mol Το NaOH θα αντιδράσει και με τα δύο οξέα, οπότε τα συνολικά mol οξέων θα είναι : n οξ = 0,1+0,1 = 0,2 mol Τα συνολικά mol NaOH : n β = 0,15 mol Οπότε, το NaOH θα αντιδράσει όλο και θα περισσέψει οξύ Όξινο το τελικό δ/μα. Από τα δύο οξέα θα αντιδράσει πλήρως το HCl και θα περισσέψει CH 3 COOH. (mol) HCl + NaOH NaCl + H 2 O αρχ. 0,1 0,15 αντ. 0,1 0,1 παρ. 0,1 τελ. 0,05 0,1 αρχ. 0,1 0,05 αντ. 0,05 0,05 παρ. 0,05 τελ. 0,05 0,05 C CH3COOΗ = 0,05 M C CH3COONa = 0,05 M Άρα, ph = pk a + log (C βασ / C οξ ) = 5 + log1 = 5.
Δ4. Στο ισοδύναμο σημείο ογκομέτρησης του CH 3 COOH ισχύει : n CH3COOΗ = n NaOH άρα C CH3COOΗ V = C NaOH V NaOH οπότε 0,2 V = 0,2 20 10-3 και τελικά V = 0,02 L. Στο ισοδύναμο σημείο της ογκομέτρησης του ΗΒ ισχύει : n HB = n NaOH άρα C HB V = C NaOH V NaOH οπότε C HB. 2 10-2 = 0,2 2 10-2 και τελικά C HB = 0,2 M. α) Προσθήκη 10 ml προτύπου δ/τος NaOH για ογκομέτρηση του CH 3 COOH ( τελικός όγκος δ/τος 30 ml): n NaOH =C NaOH. V NaOH = 0,2 0,01 = 0,002 mol αρχ. 0,004 0,002 αντ. 0,002 0,002 παρ. 0,002 τελ. 0,002 0,002 C CH3COOΗ = C CH3COONa = 0,002 / 0,03 = 2/30 M. CH 3 COONa CH 3 COO - + Na + 2/30M 2/30M 2/30M (M) CH 3 COOH + H 2 O CH 3 COO - + H 3 O + αρχ. 2/30 2/30 αντ. x παρ. x x ι.ι. (2/30 x) (2/30 + x) x K a = [H 3 O + ][CH 3 COO - ] / [CH 3 COOH] άρα x = 10-5 M και ph = 5. Οπότε, η καμπύλη 1 αντιστοιχεί στο ΗΒ και η καμπύλη 2 στο CH 3 COOH. β) Προσθήκη 10 ml προτύπου δ/τος NaOH για ογκομέτρηση του ΗΒ ( τελικός όγκος δ/τος 30 ml): n NaOH = C NaOH. V NaOH = 0,2 0,01 = 0,002 mol n HB = C HB. V = 0,2 0,02 = 0,004 mol (mol) ΗΒ + NaOH ΝaB + H 2 O αρχ. 0,004 0,002 αντ. 0,002 0,002 παρ. 0,002 τελ. 0,002 0,002
C HB = C NaB = 0,002 / 0,03 = 2/30 M. NaB Na + + B - 2/30M 2/30M 2/30M (M) HB + H 2 O B - + H 3 O + αρχ. 2/30 2/30 αντ. y παρ. y y ι.ι. (2/30 y) (2/30 + y) y Από τη καμπύλη 1 προκύπτει ότι ph = 4 οπότε [H 3 O + ] = y = 10-4. K a = [H 3 O + ][Β - ] / [ΗΒ] άρα K a = 10-4. γ) n HB = C HB. V = 0,2 0,02 = 0,004 mol ( στο ισοδύναμο σημείο ). (mol) ΗΒ + NaOH ΝaB + H 2 O αρχ. 0,004 0,004 αντ. 0,004 0,004 παρ. 0,004 τελ. ---- ---- 0,004 C NaB = 0,004/0,04 = 0,1 M. NaB Na + + B - 0,1M 0,1M 0,1M (M) B - + H 2 O HB + OH - αρχ. 0,1 αντ. z παρ. z z ι.ι. (0,1-z) z z K b(b-). K a(hb) = K w άρα K b(b-) = 10-10. K b(b-) = z 2 / (0,1-z) z 2 / 0,1 οπότε z 2 = 10-1 και z = 10-5,5. Άρα, pοh = 5,5 και ph = 8,5.