ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Ιδιοκτησία: ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Υπεύθυνος: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΡΟΥΠΑΣ Αρ. Φύλλου 61 ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2003 Μενάνδρου 39, Αθήνα 104 37, τηλ: 210.52 33 871 Εκδότης: ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΛΟΥΦΑΚΟΣ Email: olokaftoma@netplan.gr ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ 2003 Γιορτάσθηκε και φέτος με λαμπρότητα, όπως κάθε χρόνο, η επέτειος της ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοποτάμου, με τη συμμετοχή των Αντιστασιακών Οργανώσεων και Συμμαχικών αντιπροσωπειών, υπό την αιγίδα της Νομαρχίας Φθιώτιδος σε συνεργασία με τον Δήμο Γοργοποτάμου. Η Συντονιστική Επιτροπή της Εκδήλωσης συνέταξε το ακόλουθο Ψήφισμα: ΨΗΦΙΣΜΑ Η Εθνικοαπελευθερωτική έγερση των σκλαβωμένων γιγαντώθηκε με την εκρηκτική λάμψη του Γοργοποταμου. Η πανελλήνια αγωνιστική ενότητα και ομοψυχία καταχωρήθηκαν στις μεγαλειώδεις πράξεις του ηρωϊκού αυτού άθλου. Η ιστορική αναγκαιότητα απαιτεί: 1) Η αντιστασιακή δραστηριότητα καταγράφεται αντικειμενικά στα Σχολικά βιβλία, έτσι ώστε οι επερχόμενες γενηές να γνωρίζουν σωστά τις ηρωϊκές πράξεις των προγόνων τους, απαλλαγμένες από κομματισμούς και προσωπικές φιλοδοξίες. 2) Σύντονες προσπάθειες για την διεκδίκηση των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. 3) Να χαραχθεί στις μετόπες του ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ, στην πλατεία συντάγματος, κάτω από το κτήριο της Βουλής των Ελλήνων, η εποποιΐα της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. Συνέχεια στην 4η σελίδα 1
ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 2003 Ηταν και είναι τα καλύτερά μας χρόνια και δεν συνέβη τίποτα σημαντικότερο από τότε, που να μας κάνει να ξεχάσουμε και να τα ξεπεράσουμε όλα εκείνα που ζήσαμε και βιώσαμε... Εχουμε χρέος να υπερασπιστούμε ό,τι κάναμε ανιδιοτελώς και να νιώσουμε υπερήφανοι γι αυτό, προπαντός όταν δεν χρησιμοποιείται το αγωνιστικό παρελθόν και το Πολυτεχνείο ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, γιατί εξακολουθούμε να είμαστε παρόντες, όσοι μείναμε όρθιοι, στην πολιτική της κάθε μέρας και στη δημοκρατία της καλημέρας. Μας κρατάει το Πολυτεχνείο άγρυπνους και ζωντανούς. Για μένα είναι ζώσα μνήμη που αντιστέκεται στη φθορά του χρόνου και σε κάθε μορφή εξουσίας. Είναι η περηφάνεια και η μυστική δύναμη, είναι ο σταθμός ανεφοδιασμού για την συνέχιση του ταξειδιού και του αγώνα, της ζωής για ελευθερία και για ένα καλύτερο κόσμο που θα χωράει πολλούς κόσμους και ελεύθερους ανθρώπους. Δείχνει το δρόμο της σύγκρουσης και της ρήξης, με τις κάθε μορφής χούντες και εξουσίες, είναι κάτι πιο πολύ από αυτό που ζήσαμε έγινε σύμβολο, έγινε φως, κόκκινη μνήμη και κλωστή που μας συνδέει (όσοι το δημιουργήσαμε και το βιώσαμε), έγινε λαμπρό ορόσημο, σημάδεψε το χρόνο και τον καθένα μας ξεχωριστά, έγινε ιστορία αλλά και πυξίδα και φάρος ζωής αγωνιστικής, είναι ο καλύτερος τσαμπουκάς των νέων στη νότερη ιστορία. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά γιατί παιδιά είμασταν των πατεράδων μας που αγωνίστηκαν κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες για τη λευτεριά της πατρίδας μας από τους Γερμανοιταλούς και τους Βουλγάρους κατακτητές και με το χρέος αυτό βροντοφωνάξαμε στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, σε μια μεγαλειώδη διαδήλωση που έφτασε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής για να αποτίσει φόρο τιμής στους εκτελεσμένους αγωνιστές, αλλά και να ανάψει το καντηλάκι της μνήμης και της Ιστορίας μας. Δημήτρης Παπαχρήστος 2
Δικαιώνεται συμπολίτης μας για τα χρόνια αιχμαλωσίας σε ναζιστικά στρατόπεδα Μετά από εξήντα ολόκληρα, κι αφού το Αυστριακό Ταμείο Αποζημιώσεων αποφάσισε να αποζημιώσει τους αιχμαλώτους του ναζισμού, δικαιώνεται τώρα πια ο συμπολίτης μας και αντιστασιακός κ. Κωνσταντίνος Λιθοξόπουλος. Και δικαιώνεται, την ώρα που αρκετοί ήταν εκείνοι οι οποίοι είχαν αμφισβητήσει τόσο την αντιστασιακή του δράση, όσο και τη "θητεία" του στα ναζιστικά στρατόπεδα αιχμαλωσίας στην Αυστρία. Να σημειώσουμε ακόμα εδώ, ότι, ο κ. Κων/νος Λιθοξόπουλος έχει εκδώσει και το βιβλίο "Οι δρόμοι της οδύνης", στο οποίο περιγράφονται όλα όσα έζησε εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Από το Αυστριακό Ταμείο Αποζημιώσεων, ο κ. Λιθοξόπουλος έλαβε το παρακάτω έγγραφο: ΑΥΣΤΡΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΝ Θέμα: Αποζημίωση καταναγκαστικής εργασίας. Αξιότιμε κύριε Λιθοξόπουλε. Χαιρόμαστε να σας ενημερώσουμε ότι ο έλεγχος της αίτησης σας ήταν θετικός και αποφασίσθηκε να σας χορηγηθεί αποζημίωση από το Αυστριακό Ταμείο Αποζημιώσεων. Για αυτό το λόγο σας παρακαλούμε να υπογράψετε τη συνημμένη δήλωση παραίτηση και να τη στείλετε στο Αυστριακό Ταμείο Αποζημιώσεων. Η δήλωση παραίτησης, όπως δηλώνει και η ίδια, είναι τελεσίδικη μόνο σε συνδυασμό με την απόδειξη ότι λάβατε το χρηματικό ποσό. Για την ολοκλήρωση της καταγραφής σας παρακαλούμε να μας στείλετε και μια φωτοτυπία της ταυτότητας ή του διαβατηρίου σας. Με φιλικούς χαιρετισμούς. Αναδημοσίευση από την εφημ. «ΗΧΩ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ» ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 2003 Ο Δήμαρχος Καλαβρύτων κ. Αθανάσιος Παπαδόπουλος και ο πρόεδρος της Ενωσης Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος κ. Βασίλειος Καρκούλιας μας προσκαλούν να τιμήσουμε τις εκδηλώσεις Μνήμης για τα 60 χρόνια από το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα. Οι εκδηλώσεις θα αρχίσουν από τις 6 Δεκεμβρίου, θα διαρκέσουν μια βδομάδα και θα λήξουν στις 14 Δεκεμβρίου στα Καλάβρυτα και Πάτρα. Θα ολοκληρωθούν με τέλεση πάνδημου μνημοσύνου, για τους Καλαβρυτινούς που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής, στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου. 3
(Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο μας) Τεγέα και κάτω ήταν ο Στάθης Αργυρόπουλος από το Μπιρμπάτι, Ο φουκαράς ο Κολιόπουλος λοιπόν λόγω κούρασης ή προβλήματος στα νεφρά είχε ακράτεια ούρων και μέσα στα άγρια μεσάνυχτα ακούγαμε τον Αργυρόπουλο να φωνάζει. «Ρε Κολιόπουλε αεί στο διάβολο πάλί κατουρήθηκες ρεεε». Του έφυγαν τα ούρα και κατάβρεχε τον φουκαρά τον Στάθη. Άλλο περιστατικό που θυμάμαι είναι τον συγχωριανό μου τον Πανάγο Κορκοβίλη που έκανε τον μαραγκό. Εκεί λοιπόν που δούλευε ότι σιδερένιο εργαλείο εύρισκε το μάζευε και το έβαζε σε μια ξύλινη κασόνα. Του λέω λοιπόν μια φορά. «Βρε κακομοίρη τι θα τα κάνεις αυτά που είναι περίπου 30 κιλά, θα τα πάρεις στην Ελλάδα; Μήπως ξέρεις πότε και αν γυρίσουμε;». Απάντηση «Αει στο διάβολο εσύ δεν ξέρεις από νοικοκυριό. Έτσι γίνεται το νοικοκυριό;».τον Μάρτιο του 45 όταν οι Γερμανοί μας πήραν από το Μπίμπλιτς και μας πήγαιναν στο εσωτερικό μη ξέροντας πού, ο Πανάγος φορτώθηκε τα εργαλεία, Στο δρόμο όμως άρχισε να κάνει αβαρίες πετώντας λίγα-λίγα ώσπου στο τέλος τα πέταξε όλα. Ένα άλλο περιστατικό που θυμάμαι ήταν με τον Αχιλλέα το Σιαβελή. Ο δυστυχής είχε αρρωστήσει και μια μέρα που βρέθηκα στο θάλαμο του που ήταν απέναντι από τον 24 του λέω. «Βρε Αχιλλέα δεν πέθανες ακόμα;» Ο φουκαράς μου χαμογέλασε αλλά ο συγχωριανός του Παναγιώτης Κουτσογιάννης μου λέει «Λένε τέτοια λόγια σ έναν άρρωστο;» «Έ και λοιπόν τι έγινε, επειδή του το είπα θα πεθάνει;». Την άλλη μέρα όμως πέθανε και από τότε όταν ακούω αυτό που λέγεται μπλάκ χιούμορ εξαγριώνομαι. Μαζί με τον Αχιλλέα πέθανε και ένας άλλος συμπατριώτης μας από την Τεγέα ο Σπύρος Εικοσιπένταρχος από την πείνα και τις κακουχίες. Εκείνο που θυμάμαι επίσης είναι ότι τον χειμώνα του 1944-45 το κρύο ήταν 16 έως 22 βαθμούς κάτω από το μηδέν και το μέρος που χρησιμοποιούσαμε σαν ουρητήριο είχε γίνει ένας σωρός από πάγο, Εκεί που θέλω να σταθώ επίσης είναι ο Λευτέρης ο Παπαδανιήλ ο διερμηνέας μας ο οποίος σαν άλλος Σουκατζίδης δέχτηκε πάρα πολλούς προπηλακισμούς προκειμένου να απαλύνει τσ βάσανα μας και τη δυστυχία μας. Η διαφορά του από τον Σουκατζίδη είναι ότι εκείνος εκτελέστηκε την Πρωτομαγιά του 44 ενώ ο Λευτέρης επέζησε όπως είχαμε την τύχη να επιζήσουμε και πάρα πολλοί από μας και κάπου-κάπου μαθαίνουμε τα νέα του ανεξάρτητα αν έχουμε να ειδωθούμε από το 1945. Παναγιώτης Λαφογιάννης 4
ΜΟΝΟΔΕΝΤΡΙ 26 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Την Άνοιξη του 1943 το αντάρτικο φουντώνε στη νότια Πελοπόννησο. Τον Απρίλη έπεσαν στον Πάρνωνα 2 αξιωματικοί από τη Μέση Ανατολή με εντολή να βοηθήσουν στο σχηματισμό "εθνικών" ανταρτικών ομάδων στη Λακωνία που ακόμα δεν είχαν δημιουργηθεί και μόνο το Ε.Α.Μ. είχε κινητοποιήσει κόσμο και τα ένοπλα τμήματά του, βρίσκονταν γύρω από τα αστικά κέντρα και μέσα σ' αυτά ελέγχοντας όλον το νομό. Στον ίλαρχο Τηλέμαχο Βρεττάκο, ανάθεσαν την οργάνωση, σε στρατιωτικό τμήμα, των μεμονωμένων δεξιών ανταρτών και όσων αξιωματικών ανενεργών μπορούσε, διότι η Λακωνία είχε βγάλει πολλούς. Πράγματι σε σύντομο χρονικό διάστημα κατώρθωσε να φτιάξει έναν λόχο αξιωματικών και ανδρών με επιχειρήσεις κυρίως στο βόρειο τμήμα του Ταϋγέτου. Η επιτροπή Ε.Α.Μ. Λακωνίας ήρθε σε συνδιαλλαγή μαζί του υπογράφοντας σύμφωνο, στο χωριό Δυρράχι, για τον καθορισμό δράσης του κάθε τμήματος ενάντια στον κοινό εχθρό. Μετά από 2-3 βδομάδες καταπατώντας τις υποσχέσεις του, έσπασε τη συμφωνία, χωρίς να την καταγγείλει πρώτα, σκοτώνοντας ανυποψίαστους ΕΛΑΣίτες αντάρτες. Μετά απ' αυτό άρχισε η καταδίωξή του και στην φυγή του προς τη Μάνη στο χωριό Παλιοχώρα, τραυματίστηκε άσχημα και πέθανε. Στον οικισμό Αναβρυτή είχε καταφύγει ο αδελφός του Λεωνίδας Βρεττάκος, από όπου κατέβηκε στη Σπάρτη και άρχισε τη συγκρότηση του τάγματος ασφαλείας στο οποίο έδωσε την επωνυμία "Λεωνίδας" και που εξοπλίστηκε αρτιώτατα από τους κατακτητές. Κάμποσοι αξιωματικοί από τους στρατολογημένους του έπειτα απ' αυτή την κίνηση κατάλαβαν την ανοιχτή συνεργασία με τους Γερμανούς, έφυγαν και προσχώρησαν στον Ε.Λ.Α.Σ. Στα μέσα του Φθινοπώρου σκάνε μύτη στα μεγάλα αστικά κέντρα οι οργανώσεις των δεξιών, ταγματασφαλιτών και συνεργατών των κατακτητών με αντικομμουνιστικό προτσές, με προκυρήξεις κατά του Ε.Λ.Α.Σ. κ.λπ. Στις 22-23 Οκτώβρη οι βρεττάκηδες σε συνεργασία με τους Γερμανούς επιτυγχάνουν τη σύλληψη 550 πατριωτών από τη Σπάρτη και τη γύρω περιοχή, όπως αφηγείται ο Γιώργος Πιερράκος: «...Ήμουν τότε γραμματέας της ΕΠΟΝ Σπάρτης. Είχα βγάλει το Γυμνάσιο στους Μολάους και ήμουν άγνωστος στο κέντρο. Εκείνη τη νύχτα, το Συμβούλιο Ε.Α.Μ. του Νομού, είχαμε συνεδρίαση στις παρυφές της πρωτεύουσας Σπάρτης. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν από τις φωνές και τους κρότους μέσα στη νύχτα ότι γίνονται ευρείας κλίμακας συλλήψεις και δεν το κουνάμε από κεί που βρισκόμασταν. Το πρωί, σαν άγνωστος που ήμουν, βγαίνω κι έρχομαι σ' επαφή με τον γραμματέα της Μαθητικής ΕΠΟΝ, Σαράντο Οικονομάκο που με πληροφόρησε για τα διατρέξαντα. Με τη σειρά μου 5
μεταβιβάζω στα υπόλοιπα μέλη του συμβουλίου όλα όσα είχαν γίνει και αποφασίζουμε να φύγουμε για τον Πάρνωνα... Από τους 550 συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στις φυλακές Τρίπολης οι 400. Οι υπόλοιποι απολύθηκαν. Από τους εναπομείναντες άλλους τους έστειλαν σε καταναγκαστική εργασία στα εργοστάσια της Γερμανίας και οι υπόλοιποι έμειναν στις φυλακές. Το Μονοδέντρι είναι μια περιοχή 18 χιλιόμετρα από τη Σπάρτη σε μια στροφή του δρόμου που οδηγεί στην Τρίπολη, όπου υπήρχε ένα χάνι, απέναντί του ήταν ένας γήλοφος στην κορυφή του οποίου υπήρχε ένα και μοναδικό δεντρί. Στις 25 Νοεμβρίου, ένα τμήμα του VIIIου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. έστησε ενέδρα στο παραπάνω σημείο του δρόμου, διότι είχε πληροφορίες ότι ταγματασφαλίτες από την Αθήνα θα πήγαιναν στη Σπάρτη προς ενίσχυση του τάγματος ασφαλείας "Λεωνίδας" που δεν είχε μεγάλη δύναμη. «...Αντί όμως για ταγματασφαλίτες χτυπήθηκαν 3 καμιόνια που μετέφεραν Γερμανούς στρατιώτες οι οποίοι εξοντώθηκαν από τους αντάρτες που πήραν και τον οπλισμό από τους σκοτωμένους...», καταγράφεται σε βιβλίο με τον τίτλο «50 χρόνια μετά»... Η γερμανική Διοίκηση Σπάρτης απάντησε με αντίποινα στο χαλασμό των στρατιωτών της και την άλλη μέρα φόρτωσε 118 επιλεγμένους ομήρους από τις φυλακές Τρίπολης που προέρχονταν από το νομό Λακωνίας, βάσει ονομαστικής κατάστασης που έδωσε ο Λεωνίδας Βρεττάκος. Ανάμεσά τους υπήρχαν γιατροί, δικηγόροι, φαρμακοποιοί, επαγγελματίες, βιοτέχνες, φοιτητές και ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει η Σπάρτη σε επιστήμη και ανθρωπιά. Τους μάζεψαν σ' ένα σημείο, με άγρυπνη φρούρηση, ενώ γύρω τους έστηναν τα πολυβόλα. Δεν μπορεί κανείς να περιγράψει με λόγια την τραγικότητα των στιγμών και το μεγαλείο της θυσίας των 118 ηρώων... Πριν αρχίσει η ομαδική εκτέλεση, ο δικηγόρος Γιώργος Γιατράκος τους εκφωνεί τον στερνό εμψυχωτικό λόγο του, τελειώνοντας με τη ζητωκραυγή ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ!... Ο γιατρός Χρήστος Καρβούνης, κλινικάρχης στη Σπάρτη, που σπούδασε στη Γερμανία και γνώριζε άπταιστα τη γλώσσα της, απευθύνθηκε στον επικεφαλής αξιωματικό αναφέροντας ότι ανάμεσα στους 118 ήταν ανήλικα παιδιά, τέσσερα αδέλφια από μια οικογένεια και από μιαν άλλη τρία. Τους παρακάλεσε να μην ξεκληρίσουν ολόκληρες οικογένειες, τους ικέτεψε στη γλώσσα τους αλλά οι δήμιοι είχαν βουλωμένα τ' αυτιά τους. Tου πρότειναν επειδή είχε σπουδάσει στη χώρα τους και γνώριζε τόσο καλά τη γλώσσα τους να φύγει και να μην εκτελεστεί. Εκείνος τότε υψώνοντας το κορμί του και αφού τους αποκάλεσε Ούννους, εγκληματίες πολέμου, βαρβάρους και ότι μια μέρα θα λογοδοτήσουν στην ανθρωπότητα πήγε και στάθηκε δίπλα στους συντρόφους του φωνάζοντας: Αδέλφια ζήτω η Ελλάδα! Πεθαίνουμε για τη λευτεριά της! 6
Οι σύντροφοί του τον αγκάλιαζαν και τον εκλιπαρούσαν να φύγει, να σωθεί. Αυτός όμως διάλεξε την Αθανασία. 118 κορμιά έπεσαν στη σειρά σαν κυπαρίσσια... Οι κατακτητές τους φόρτωσαν στα φορτηγά τους και τους πέρασαν μέσα από τη Σπάρτη που γιόρταζε τον πολιούχο της Άγιο Νίκωνα εκείνη την ημέρα και οι εκκλησίες μόλις είχαν σχολάσει. Τους πήγαν και τους άφησαν στο νεκροταφείο της πόλης... Πέτρος Κουλουφάκος Από τη Γερμανία... Ο ανταποκριτής μας Γιώργος Στεφανής, με τον οποίο είχαμε σχεδόν καθημερινή επικοινωνία τον τελευταίο μήνα, μας ενημέρωσε ότι έχει έλθει σε επαφές με την Ομογένεια (Αυστραλία Αμερική Ευρώπη) σχετικά με τις αποζημιώσεις-επανορθώσεις της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα ενημερώνοντας τις κοινότητες αυτές. Μας πληροφορεί ότι έχουν δημιουργηθεί κατά τόπους επιτροπές και έ-χουν εκλεγεί αντιπροσωπείες τους, οι οποίες θα τις εκπροσωπήσουν στη διεθνή συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα στην ήπειρό μας, σχετικά με τις επανορθώσεις που οφείλει το Γερμανικό κράτος στην πατρίδα μας. Μας εξέφρασε επίσης τα παράπονά τους για την κρατική μας αβελτηρία πάνω στο θέμα των αποζημιώσεων επανορθώσεων. ******** Για τον μήνα Νοέμβριο καταγράψαμε τις ακόλουθες απώλειες κατά τη διάρκεια της Κατοχής στη χώρα μας: Εκτελέσεις: 391 ψυχές. 30 το 1941, 12 το 1942, 344 το 1943 και το 1944 που η Κρήτη ήταν υπό γερμανική Κατοχή ακόμη, 5 άτομα. Συλλήψεις ομήρων: 3.000 εκ των οποίων οι 300 μεταφέρθηκαν στην Κροατία. Καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους του Καρπενησιού. Ολική καταστροφή κατόπιν εμπρησμού, αφού πρώτα λεηλατήθηκε, του οικισμού Ελατοχωρίου Πιερίας. Επίσης υπενθυμίζουμε ότι, το Νοέμβρη του 1943, για να μην ανατιναχθεί το λιμάνι του Ηρακλείου από τους ναζί απαίτησαν και πήραν, οι Μύλλερ και Μπρόγιερ*, 4.000 μάρκα, εκ των οποίων τα μισά σε χρυσές λίρες. Από τα πρακτικά της Δίκης τους που έγινε στην Αθήνα μετά τη λήξη του Πολέμου. Μανώλης Γλέζος και Πέτρος Κουλουφάκος 7
Βοηθητικό έργο από τους Γερμανούς για το έγκλημα των Καλαβρύτων... Ένα ακόμα βιβλίο από Γερμανικής πλευράς για τα γεγονότα 1941-44 στην περιοχή μας κυκλοφόρησε στα Γερμανικά από τον Πανεπιστημιακό εκδοτικό οίκο "Vandenhoek & Ruprechi" της πόλης Κότιγκεν. Τίτλος του: Ehrengard Schamm, Ein Hilfswerk fűr Griechenland, Bege-gnungen und Erfahrungen mit Hinterbliebenen deutscher Gewalttaten der jahre 1941-1944 ("Ένα βοηθητικό έργο για την Ελλάδα" με υπότιτλο "Συναντήσεις και εμπειρίες με επιζούσες Γερμανικών εγκλημάτων στα χρόνια 1941-44") και συγγραφέας ο τέως καθηγητής της ιστορίας Γκότφριντ Σραμ, με τη συνεργασία της καθηγήτριας της Γερμανικής Σχολής της Αθήνας Ιρίνκ Βάσο. Στην ουσία πρόκειται για τις εμπειρίες της μητέρας του συγγραφέα Έρενγκαρντ Σραμ που πέθανε το 1985 και που τυχαία έμαθε το 1952 για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα και βοήθησε πολλά ορφανά να σπουδάσουν και να σταδιοδρομήσουν στην Γερμανία. Ο σύζυγός της και πατέρας του συγγραφέα, ιστορικός και αυτός Πέρσι Έρνστ Σραμ φανατικός ναζί μέλος των Ες-Ες έζησε στο περιβάλλον του Χίτλερ μέχρι το 1944 όπως και η γυναίκα του, που διαφοροποιήθηκε όμως μετά την εκτέλεση της αδελφής της από τους ναζί με την κατηγορία της συμμετοχής στη συνωμοσία για τη δολοφονία του Χίτλερ... (θα επανέλθουμε αναλυτικά στο επόμενο φύλλο μας) (συνέχεια από την πρώτη σελίδα) με την συμβολική επισήμανση ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ Τιμή και δόξα στους πρωταγωνιστές αυτού του ριψοκίνδυνου εγχειρήματος. Αιωνία η μνήμη στους ηρωϊκούς μαχητές που θυσιάστηκαν για την Ελευθερία της σκλαβωμένης μας πατρίδας. Εύγε στους συνεχιστές της Γοργοποταμίτικης ΜΝΗΜΗΣ. Η ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ της ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ. Εξ άλλου γιορτάσθηκε η επέτειος του Γοργοποτάμου στον Πειραιά, υπό την αιγίδα της Νομαρχίας Πειραιά, με δοξολογία στη Μητρόπολη, κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο Εθνικής Αντίστασης από Πολιτικούς και Στρατιωτικούς φορείς και Αντιστασιακές Οργανώσεις. Τιμές απέδωσε άγημα του Λιμενικού Σώματος υπό τους ήχους της Μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού. Η εκδήλωση συνεχίστηκε στο κτήριο διοίκησης του ΟΛΠ με απόδοση τιμητικών διπλωμάτων σε αντιστασιακούς του Πειραιά από τον Νομάρχη κ. Μίχα, με τον πανηγυρικό της ημέρας που εκφωνήθηκε από τον κ. Στ. Αβδούλο (Π.Σ.Α.Ε.Ε.Α. Πειραιά), με καλλιτεχνικό πρόγραμμα από τους τροβαδούρους του Κερατσινίου και έληξε με δεξίωση που παρέθεσε η Νομαρχία. 8