ΘΕΜΑ 151 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ἤιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 2. Ποια είναι η προσφορά του Αρίωνα στην εξέλιξη του διθυράμβου; 3. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά ἀπαρνοῦμαι -τής κομίζοις -ον κηρυχθέντα -μα σθένειν -ος ὄντα -α 1
β) δρᾶσαι, ἐλεύθερον, ἐμφανῆ, ὥρισεν, δύνασθαι: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. 2
ΘΕΜΑ 152 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη 2. Πώς λάτρευαν τον θεό Διόνυσο οι οπαδοί του; Να αναφέρετε και να περιγράψετε το ουσιώδες γνώρισμα της διονυσιακής λατρείας. 3. α) ἀπαρνοῦμαι, ἐμφανῆ, ὑπερβαίνειν, ξύνοικος, ἄγραπτα: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους. β) νεύουσαν, κομίζοις, ἐτόλμας, ὥρισεν, σθένειν: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 153 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 2. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο δύο ανακρίβειες και στη θέση τους να γράψετε το σωστό. Η χορηγία ήταν η τιμητική λειτουργία, κατά την οποία ο χορηγός χρηματοδοτούσε την προετοιμασία του χορού. Ο χορηγός διάλεγε τους ηθοποιούς που θα ερμήνευαν τους θεατρικούς ρόλους και συμμετείχε στην επιλογή των κριτών. 3. Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ Γ ΣΗΛΗ 1
Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα πράσσειν/πράττειν ὑπερβαίνειν ὥρισεν δύνασθαι ζῇ 2
ΘΕΜΑ 155 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο των όρων: μύθος, μέλος, όψη. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με την αντώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. πράσσω/πράττω α) ἔσω 2. τολμῶ β) ἄδηλος 3. ἐμφανής γ) ἀγνοῶ 4. ἔξω δ) δειλιῶ 5. οἶδα ε) γιγνώσκω 1
στ) ἀπρακτῶ ζ) δῆλος β) θεός: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
ΘΕΜΑ 156 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ἤιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Να σημειώσετε με Χ στο οικείο τετραγωνάκι τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Τι ήταν η σκευή; i η κατασκευή θεατρικών αντικειμένων ii η σκηνογραφία iii η θεατρική ενδυμασία β) Τι ακριβώς έκανε ο υποκριτής; i υποδυόταν ρόλους στην αρχαία παράσταση ii προεξήρχε του διθυράμβου iii δίδασκε τον Χορό γ) Τι ήταν οι στιχομυθίες; 1
i μύθοι γραμμένοι σε στίχους ii λυρικά ποιήματα της τραγωδίας iii διάλογος στίχο με στίχο μεταξύ των υποκριτών δ) Σε τι χρησίμευε το κοίλον του αρχαίου θεάτρου; i για να εμφανίζονται οι υποκριτές ii για να κινείται και να στέκεται ο Χορός iii για να κάθονται οι θεατές κατά τη διάρκεια της παράστασης ε) Τι ήταν τα εδώλια; i μικρά αγαλματίδια ii καθίσματα των θεατών iii μηχανήματα για τις ανάγκες του θεάτρου 3. δεδρακέναι, δρᾶσαι, κομίζοις, κηρυχθέντα, ἐτόλμας: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. 2
ΘΕΜΑ 157 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Να σημειώσετε με Χ στο οικείο τετραγωνάκι τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Τι ήταν το λογεῖον i το μέρος της ορχήστρας όπου κινούνταν ο Χορός ii το κάθισμα του ιερέα του Διονύσου iii το υπερυψωμένο δάπεδο πάνω στο οποίο έπαιζαν οι ηθοποιοί β) Τι ήταν τα Μεγάλα ή ἐν ἄστει Διονύσια i εορτή της ανθοφορίας στην αρχή της Άνοιξης ii η λαμπρότερη εορτή του Διονύσου που διαρκούσε έξι ημέρες iii εορτή του Διονύσου κατά τη διάρκεια της οποίας γίνονταν επαναλήψεις των επιτυχημένων δραμάτων 1
γ) Τι ήταν το υπόρχημα; i μηχάνημα για τις ανάγκες του θεάτρου ii ο χώρος όπου στεκόταν ο Χορός iii χαρούμενο τραγούδι με ζωηρή όρχηση. δ) Τι ήταν το διάζωμα; i ζώνη για να συγκρατεί τον χιτώνα των υποκριτών ii χώρος στα παρασκήνια του αρχαίου θεάτρου iii πλατύς οριζόντιος διάδρομος που χώριζε το κοίλον σε ζώνες ε) Τι ήταν η πάροδος; i τμήματα των εδωλίων ανάμεσα στις κερκίδες ii πλευρική δίοδος για την είσοδο του Χορού στην ορχήστρα iii ο τοίχος της σκηνής πίσω από το λογείο 3. φημί, δρῶ, θέλω, οἶδα, οἴομαι: Να γράψετε για καθένα από τα παραπάνω ρήματα του κειμένου ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. 2
ΘΕΜΑ 158 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Πώς προέκυψε η αρχιτεκτονική μορφή του αρχαίου θεάτρου και ποια είναι τα βασικά μέρη του (ονομαστικά); 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη σημασία της στη Β στήλη (δύο στοιχεία της Β στήλης περισσεύουν). Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. κάρα α) ξεπερνώ 2. σθένω β) κατηγορία 3. κομίζω γ) κεφάλι 1
4. ὑπερτρέχω δ) μεταφέρω 5. αἰτία ε) ύψωμα στ) αφορμή ζ) έχω δύναμη β) νεύμα, κατάφαση, αδρανής, κατάβαση, διάδρομος: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. 2
ΘΕΜΑ 159 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Από πού προήλθε το δράμα και ποιες αρχαιότερες θρησκευτικές εκδηλώσεις είχαν δραματικό χαρακτήρα; 3. ᾔδησθα, ξύνοικος, ὥρισεν, σθένειν, δύνασθαι: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 160 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο δύο ανακρίβειες και στη θέση τους να γράψετε το σωστό. Στην εξέλιξη του διθυράμβου σημαντικός ήταν ο ρόλος του Αρίωνα. Στην Κόρινθο, την πατρίδα του, διαμόρφωσε καλλιτεχνικά τον διθύραμβο, συνθέτοντας τους στίχους και τη μουσική. Θεωρείται ο ευρετής του τραγικού τρόπου, γιατί απομάκρυνε τον διθύραμβο από τον Διόνυσο και τις διονυσιακές γιορτές. 3. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της Α στήλης με τη λέξη της Β στήλης με την ο- ποία έχουν ετυμολογική συγγένεια (δύο λέξεις της Α στήλης περισσεύουν): 1
Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. δρόμος 2. τροχάδην α) ὑπερβαίνω 3. βλήμα 4. δρομέας 5. ανατροπή β) ὑπερτρέχω 6. βάθρο 7. βαθμός β) αἰτίας, ἐλεύθερον, ἐμφανῆ, κηρύγματα, νόμους: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής. 2
ΘΕΜΑ 141 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Τι προσωποποιούσε ο θεός Διόνυσος και ποιες σχετικές αντιλήψεις είχαν οι λατρευτές του; 3. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της Α στήλης με τη λέξη της Β στήλης με την ο- ποία έχουν ετυμολογική συγγένεια (δύο λέξεις της Α στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. δρόμος 2. τροχάδην α) ὑπερβαίνω 3. βλήμα
4. δρομέας 5. ανατροπή β) ὑπερτρέχω 6. βάθρο 7. βαθμός β) αἰτίας, ἐλεύθερον, ἐμφανῆ, κηρύγματα, νόμους: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής.
ΘΕΜΑ 142 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο δύο ανακρίβειες και στη θέση τους να γράψετε το σωστό. Τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας είναι ο πρόλογος, ο μύθος, το ήθος, η διάνοια, το μέλος και η όψη. Τα θέματα των τραγικών μύθων οι ποιητές τα α- ντλούσαν μόνο από τη ζωή του Διονύσου, επειδή οι τραγωδίες παριστάνονταν σε διονυσιακές γιορτές. 1
3. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά ἀπαρνοῦμαι -τής κομίζοις -ον κηρυχθέντα -μα σθένειν -ος ὄντα -α β) θεός: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
ΘΕΜΑ 143 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Να αναφέρετε ονομαστικά τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας και να παρουσιάσετε αναλυτικά τρία από αυτά. 3. ἀπαρνοῦμαι, ἐμφανῆ, ὑπερβαίνειν, ξύνοικος, ἄγραπτα: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
ΘΕΜΑ 144 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Από ποιο σημείο του μύθου των Λαβδακιδών αρχίζει η τραγωδία του Σοφοκλή Αντιγόνη; 3. Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ Γ ΣΗΛΗ Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα πράσσειν ὑπερβαίνειν 1
ὥρισεν δύνασθαι ζῇ 2
ΘΕΜΑ 147 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. α) Τι γνωρίζετε για τον προαγώνα; β) Ποια ήταν η σχέση του αθηναϊκού κοινού με το θέατρο και ποια η συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια των παραστάσεων; 3. δεδρακέναι, δρᾶσαι, κομίζοις, κηρυχθέντα, ἐτόλμας: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 148 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Ποια είναι, κατά τον Αριστοτέλη, η σχέση της τραγωδίας με τον διθύραμβο; 3. φημί, δρῶ, θέλω, οἶδα, οἴομαι: Να γράψετε για καθένα από τα παραπάνω ρήματα του κειμένου ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ΘΕΜΑ 149 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο δύο ανακρίβειες και στη θέση τους να γράψετε το σωστό. Είναι γνωστό ότι οι δραματικές παραστάσεις επικράτησε να γίνονται κατά τις εορτές του Διονύσου. Στην Αττική οι εορτές αυτές ήταν τέσσερις. Η λαμπρότερη εορτή ήταν τα Λήναια, στη διάρκεια της οποίας παριστάνονταν νέες τραγωδίες και κωμωδίες. Τα Ανθεστήρια ήταν εορτή της ανθοφορίας και κατά τη διάρκειά τους παρουσιάζονταν μόνο σατυρικά δράματα. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη σημασία της στη Β στήλη (δύο στοιχεία της Β στήλης περισσεύουν). 1
Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. κάρα α. ξεπερνώ 2. σθένω β. κατηγορία 3. κομίζω γ. κεφάλι 4. ὑπερτρέχω δ. μεταφέρω 5. αἰτία ε. ύψωμα στ. αφορμή ζ. έχω δύναμη β) νεύμα, κατάφαση, αδρανής, κατάβαση, διάδρομος: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. 2
ΘΕΜΑ 150 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Να αναφερθείτε αναλυτικά στο επικό μέρος της τραγωδίας. 3. ᾔδησθα, ξύνοικος, ὥρισεν, σθένειν, δύνασθαι: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 145 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Ποιες καινοτομίες εισήγαγε ο οφοκλής στη διδασκαλία της τραγωδίας; 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη συνώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. οἶδα α) λέγω 2. δρῶ β) γιγνώσκω 3. κάρα γ) ἡγοῦμαι 4. φημί δ) καρδία 5. οἴομαι ε) κεφαλή 1
στ) πράττω ζ) ἀγνοῶ β) ἀπαρνοῦμαι, ἐμφανῆ, ὑπερβαίνειν, νόμιμα, ἐτόλμας: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. 2
ΘΕΜΑ 146 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν ὑπερβαίνειν νόμους; 2. Ποια είναι η έννοια του τραγικού στην τραγωδία; 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με την αντώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. πράσσω/πράττω α) ἔσω 2. τολμῶ β) ἄδηλος 3. ἐμφανής γ) ἀγνοῶ 4. ἔξω δ) δειλιῶ 1
5. οἶδα ε) γιγνώσκω στ) ἀπρακτῶ ζ) δῆλος β) νόμος: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
ΘΕΜΑ 154 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 441-457 Σὲ δή σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα φῄς ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε; Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον σὺ δ εἰπέ μοι μὴ μῆκος ἀλλὰ συντόμως ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε; Ηιδη τί δ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν. Καὶ δῆτ ἐτόλμας τούσδ ὑπερβαίνειν νόμους; Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. 445 450 455 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Ηιδη τί δ'οὐκ ἔμελλον; οἶδεν ἐξ ὅτου 'φάνη. 2. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο των όρων: ήθος, λέξη, διάνοια. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη συνώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. οἶδα α) λέγω 2. δρῶ β) γιγνώσκω 3. κάρα γ) ἡγοῦμαι 4. φημί δ) καρδία 5. οἴομαι ε) κεφαλή 1
στ) πράττω ζ) ἀγνοῶ β) νόμος: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
3
ΘΕΜΑ 161 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. α) Ποια είναι τα βασικά μέρη του αρχαίου θεάτρου (ονομαστικά); β) Ποια η χωρητικότητα των αρχαίων θεάτρων; Να αναφέρετε παραδείγματα. 3. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της Α στήλης με τη λέξη της Β στήλης με την ο- ποία έχουν ετυμολογική συγγένεια (δύο λέξεις της Α στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. δειλός 2. δείκτης α) δέδοικα 1
3. διάδοση 4. δεινός 5. δωρεά β) δίδωμι 6. παράδειγμα 7. δέος β) δίκη: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
ΘΕΜΑ 162 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Να περιγράψετε τις καινοτομίες του Θέσπη που οδήγησαν από τον διθύραμβο στην τραγωδία. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με την αντώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. σθένω α) ζημία 2. ἄγραπτος β) ὠφέλεια
3. ἀσφαλής γ) ἀγνοῶ 4. κέρδος δ) γραπτός 5. οἶδα ε) γιγνώσκω στ) ἀσθενῶ ζ) ἐπισφαλής β) νόμος: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα).
ΘΕΜΑ 163 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 46 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. α) Ποιος ο ρόλος των μεταμφιέσεων του Διονύσου στη γένεση του δράματος; β) Πώς συνέβαλε ο Πεισίστρατος, ώστε να φτάσουμε στην πρώτη παράσταση δράματος (534 π.χ.); 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη συνώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1
1. οἶδα α) φημί 2. δέδοικα β) γιγνώσκω 3. σθένω γ) ἡγοῦμαι 4. λέγω δ) ἀσθενῶ 5. οἴομαι ε) δύναμαι στ) φοβοῦμαι ζ) ἀγνοῶ β) ασθενής, διαδρομή, δειλός, ζωηρός, αναλγητικό: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. 2
ΘΕΜΑ 164 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο δύο ανακρίβειες και στη θέση τους να γράψετε το σωστό. Ο Σοφοκλής αποτέλεσε πρότυπο ολοκληρωμένου πολίτη των κλασικών χρόνων λόγω των σωματικών του προσόντων, της πνευματικής και ψυχικής του καλλιέργειας. Υπηρέτησε την πατρίδα του πολεμώντας στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έλαβε μέρος σε τριάντα περίπου δραματικούς αγώνες, παίρνοντας περισσότερα από είκοσι πρώτα βραβεία. Από τα έργα του σώθηκαν ακέραια μόνο τα εξής επτά: Αἴας, Ἑλένη, Τραχίνιαι, Οἰδίπους Τύραννος, Ἠλέκτρα, Φιλοκτήτης και Οἰδίπους ἐπί Κολωνῷ 1
3. κηρύξας, ὥρισεν, (ἐ)φάνη, λέγω, φέρει: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, α- πλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. 2
ΘΕΜΑ 165 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Τι γνωρίζετε για το σατυρικό δράμα; 3. ὑπερδραμεῖν, δώσειν, θανουμένη, τυχεῖν, ἤλγουν: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 166 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Τι γνωρίζετε για την κωμωδία; 3. α) Να σχηματίσετε για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης ένα παράγωγο επίθετο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη που δίνεται στη Β στήλη. Επίθετα παράγωγα από ονόματα Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ Γ ΣΗΛΗ όνομα κατάληξη παράγωγο επίθετο θεός -εῖος 1
δίκη νόμος ἀνήρ χρόνος -αιος -ιμος -ικός -ιος β) ξύνοικος, ἄγραπτα, ὐπερδραμεῖν, προὐκήρυξας, κατθανών: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους. 2
ΘΕΜΑ 167 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. α) Ποια είναι τα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας κατά τον Αριστοτέλη (ονομαστικά); β) Τι είναι οι στιχομυθίες και οι αντιλαβές; 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη σημασία της στη Β στήλη (δύο στοιχεία της Β στήλης περισσεύουν). Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1
1. ὑπερτρέχω α) νεκρός 2. ἔξοιδα β) λυπούμαι, πονώ 3. νέκυς γ) μοίρα 4. ἀλγύνομαι δ) ξέρω καλά 5. μόρος ε) ξεπερνώ στ) άθαφτος ζ) ξεχωρίζω β) νόμους, κηρύγματα, φρόνημα, δίκην, ἄλγος: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής. 2
ΘΕΜΑ 168 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Σε ποιο χώρο διεξάγονταν οι δραματικοί αγώνες στην αρχαία Αθήνα; Nα περιγράψετε τα στάδια διαμόρφωσής του. 3. δύναμαι, οἴομαι, οἶδα, λέγω, δέδοικα: Να γράψετε για καθένα από τα παραπάνω ρήματα του κειμένου ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ΘΕΜΑ 169 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Να παρουσιάσετε τις γνωστές απόψεις για τη σημασία της λέξης τραγωδία. 3. Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ Γ ΣΗΛΗ Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα 1
ὥρισεν δώσειν δύνασθαι θανοῦμαι τυχεῖν 2
ΘΕΜΑ 170 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 450-468 Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε οὐδ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη τοιούσδ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους, οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ ὥστ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ ὑπερδραμεῖν. Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές ἀλλ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου φάνη. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 450 455 460 465 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς... τὴν δίκην δώσειν 2. Τι προσωποποιούσε ο θεός Διόνυσος και ποιες σχετικές αντιλήψεις είχαν οι λατρευτές του; 3. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά κηρύξας -μα 1
οἶδεν -ις θανοῦμαι -ος φέρει -ά τυχεῖν -η β) προορισμός, τροχός, δεινός, ενδοτικός, ανεκτικός: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. 2
ΘΕΜΑ 171 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Ποιος είχε τη γενική επιμέλεια και την ευθύνη για την οργάνωση των δραματικών αγώνων στις γιορτές των Ληναίων και των Μεγάλων Διονυσίων; 3. δέδοικα, ἔξοιδα, λέγω, ἀλγῶ, νέκυς: Να γράψετε για καθένα από τα παραπάνω ρήματα του κειμένου ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ΘΕΜΑ 172 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των όρων θυμέλη, κερκίδες, εδώλια. 3. α) δεινός, φόρος, ανεκτικός, δράστης, εξόφληση: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. β) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά δώσειν -της 1
προὐκήρυξας -ις λέγω -ος ἀλγῶ -ος ἐπίσταται -η 2
ΘΕΜΑ 173 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. α) Πώς αντιμετωπίστηκαν οι καινοτομίες του Θέσπη στην εποχή του; β) Ποιες αλλαγές οδήγησαν σταδιακά την τραγωδία στην οριστική της μορφή ως θεατρικού είδους; 3. προὐκήρυξας, θανοῦμαι, λέγω, ζῇ, φέρει: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 174 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Ποιες διονυσιακές εορτές τελούνταν στην Αττική; Να τις αναφέρετε ονομαστικά και να παρουσιάσετε την πιο λαμπρή και επίσημη. 3. κηρύξας, ὥρισεν, (ἐ)φάνη, λέγω, φέρει: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
ΘΕΜΑ 175 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο των φράσεων ἡδυσμένῳ λόγῳ, δρώντων καὶ οὐ δι ἀπαγγελίας από τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας. 3. α) αθανασία, φόρος, ανοχή, αναλγησία, επιστήμονας: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. β) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη σημασία της στη Β στήλη (δύο στοιχεία της Β στήλης περισσεύουν). Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1
1. δέδοικα α) νεκρός 2. νέκυς β) πονώ 3. ἀλγύνομαι γ) μοίρα 4. μόρος δ) φοβάμαι 5. ἐπίσταμαι ε) ανοησία στ) άταφος ζ) γνωρίζω καλά 2
ΘΕΜΑ 176 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο της φράσης δι ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν από τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη σημασία της στη Β στήλη (δύο στοιχεία της Β στήλης περισσεύουν). Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. ἔξοιδα α) νεκρός 2. νέκυς β) πονώ, λυπούμαι 3. ἀλγύνομαι γ) ανόητος 4. μόρος δ) βλέπω 1
5. μῶρος ε) μοίρα στ) άταφος ζ) γνωρίζω καλά β) φρόνημα, δίκην, κέρδος, ἄλγος, γέννημα: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής. 2
ΘΕΜΑ 177 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Ποιες εισόδους χρησιμοποιούσαν οι υποκριτές κατά τη διάρκεια της παράστασης; 3. Να γράψετε από ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμιά από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ Γ ΣΗΛΗ Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα δώσειν θανοῦμαι τυχεῖν 1
δρῶσα ἐπίσταται 2
ΘΕΜΑ 178 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. α) Να αναφέρετε ονομαστικά τους συντελεστές της αρχαίας παράστασης. β) Ποιος ήταν ο βασικός συντελεστής της αρχαίας παράστασης και ποιος ο ρόλος του; 3. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά θανουμένη -ος φέρει -ά δρῶσα -μα 1
δηλοῖ ἐπίσταται -ις -μων β) παῖς: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα). 2
ΘΕΜΑ 179 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Να περιγράψετε τα βασικά μέρη του κυρίως θεάτρου ή κοίλου. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη συνώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. ἔξοιδα α) φημί 2. δέδοικα β) ἐξεπίσταμαι 3. δρῶ γ) πονῶ 4. λέγω δ) πράττω 5. ἀλγῶ ε) δίδωμι στ) φοβοῦμαι ζ) ἀγνοῶ 1
β) συνείδηση, ευεπίφορος, δυσανεξία, δραστήριος, εξόφληση: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. 2
ΘΕΜΑ 180 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 458-472 ΧΟ. Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸς οὐδενὸς φρόνημα δείσασ ἐν θεοῖσι τὴν δίκην δώσειν θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ οὔ; κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου πρόσθεν θανοῦμαι κέρδος αὔτ ἐγὼ λέγω ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς ζῇ πῶς ὅδ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει; Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν παρ οὐδὲν ἄλγος ἀλλ ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς μητρὸς θανόντ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν κείνοις ἂν ἤλγουν τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. Σοὶ δ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. 460 465 470 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τοῖσδε δ οὐκ ἀλγύνομαι. 2. Ποια είναι η προσφορά του Αρίωνα στην εξέλιξη του διθυράμβου; 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με την αντώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1. πολύς α) ζημία 2. κακόν β) ὠφέλεια 3. ζήω-ῶ γ) ἀγνοῶ 4. κέρδος δ) καλόν 5. ἐπίσταμαι ε) γιγνώσκω στ) θνῄσκω 1
ζ) ὀλίγος β) ἐξῄδη, προὐκήρυξας, κατθανών, ἔμοιγε, ἄθαπτον: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους. 2
ΘΕΜΑ 181 ον οφοκλέους, Αντιγόνη, στ. 471-490 ΧΟ. Δηλοῖ τὸ γέννημ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς τῆς παιδός εἴκειν δ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς. Ἀλλ ἴσθι τοι τὰ σκλήρ ἄγαν φρονήματα πίπτειν μάλιστα καὶ τὸν ἐγκρατέστατον σίδηρον ὀπτὸν ἐκ πυρὸς περισκελῆ θραυσθέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖστ ἂν εἰσίδοις. Σμικρῷ χαλινῷ δ οἶδα τοὺς θυμουμένους ἵππους καταρτυθέντας οὐ γὰρ ἐκπέλει φρονεῖν μέγ ὅστις δοῦλός ἐστι τῶν πέλας. Αὕτη δ ὑβρίζειν μὲν τότ ἐξηπίστατο, νόμους ὑπερβαίνουσα τοὺς προκειμένους ὕβρις δ ἐπεὶ δέδρακεν ἥδε δευτέρα τούτοις ἐπαυχεῖν καὶ δεδρακυῖαν γελᾶν. Η νῦν ἐγὼ μὲν οὐκ ἀνήρ αὕτη δ ἀνήρ εἰ ταῦτ ἀνατὶ τῇδε κείσεται κράτη. Ἀλλ εἴτ ἀδελφῆς εἴθ ὁμαιμονεστέρα τοῦ παντὸς ἡμῖν Ζηνὸς Ἑρκείου κυρεῖ αὐτή τε χἠ ξύναιμος οὐκ ἀλύξετον μόρου κακίστου καὶ γὰρ οὖν κείνην ἴσον ἐπαιτιῶμαι τοῦδε βουλεῦσαι τάφου. 475 480 485 490 1. Να μεταφραστεί το τμήμα: Δηλοῖ τὸ γέννημ' ὠμὸν δοῦλός ἐστι τῶν πέλας. 2. Να περιγράψετε τη σκευή (ενδυμασία) των υποκριτών κατά τη θεατρική παράσταση. 3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με τη συνώνυμή της στη Β στήλη (δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΗΛΗ Β ΣΗΛΗ 1