Ομιλία Υπουργού Πολιτισμού Ηράκλειο, 1/3/2007

Ομιλία Υπουργού Πολιτισμού Ηράκλειο, 1/3/2007 Η Κρήτη, τόπος με μεγάλη ιστορική και αρχαιολογική αξία, συγκεντρώνει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και τη συνεχή προσοχή του Υπουργείου Πολιτισμού, για την προστασία, μελέτη και ανάδειξη του μνημειακού της πλούτου. Τα μνημεία της Κρήτης, από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι και τη νεώτερη εποχή, μαρτυρούν μία συνεχή ιστορική και πολιτιστική διαδρομή, από τα μινωικά χρόνια, την κλασική, ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, τα βυζαντινά χρόνια, την ενετοκρατία, τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, μέχρι και τη νεώτερη ιστορική εποχή, στην οποία η Κρήτη είχε ιδιαίτερο και σημαίνοντα ρόλο. Αυτό που εντυπωσιάζει στην Κρήτη είναι ο υψηλός βαθμός διατήρησης των μνημείων της, τα οποία σηματοδοτούν σε κάθε γεωγραφική περιοχή αυτή την πλούσια ιστορική και πολιτιστική παράδοση. Χαρακτηριστικό είναι, ότι το σύνολο των καταγεγραμμένων επισκεπτών σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους στην Κρήτη για το 2005, ανήλθε στα 1,7 εκατ., μέγεθος που αντιστοιχεί σχεδόν στο 20% του συνόλου των επισκεπτών μουσείων και χώρων της χώρας. ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠ.ΠΟ. ΣΤΟ Γ Κ.Π.Σ. Τα έργα του Γ Κ.Π.Σ. εκτελούνται στα πλαίσια της πολιτικής με τις ακόλουθες κύριες κατευθύνσεις: 1. Προστασία και ανάδειξη σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, που αποτελούν γνωστούς τουριστικούς προορισμούς, όπως η Κνωσός, η Φαιστός και η Σπιναλόγκα, αλλά και η ανάδειξη νέων χώρων στο δίκτυο των επισκέψιμων και οργανωμένων χώρων της Περιφέρειας (π.χ. Γόρτυνα, Άπτερα). 2. Προστασία και ανάδειξη σημαντικών μνημείων (κυρίως βυζαντινών και ενετικών) συνδεδεμένων με αστικά κέντρα (Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά, Ιεράπετρα), αλλά και μνημείων διασπαρμένων στην ύπαιθρο, τα οποία εντάσσονται σε δίκτυα διαδρομών 1

επίσκεψης (δίκτυα βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων). 3. Παρεμβάσεις που αφορούν στην αναβάθμιση της κτιριακής υποδομής και στις επανεκθέσεις αρχαιολογικών μουσείων (Μουσεία Ηρακλείου και Κίσσαμου) 4. Ενίσχυση των υποδομών σύγχρονου Πολιτισμού (Πολιτιστικό και Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, εργοστάσιο «Αθηνά»). Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων του ΥΠ.ΠΟ. στο Γ Κ.Π.Σ. (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός», Π.Ε.Π. Κρήτης, INTERREG) για τα ενταγμένα και υπό ένταξη έργα υπερβαίνει τα 68 εκ.. ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ Αναλυτικότερα: Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτισμός υλοποιούνται 6 έργα, προϋπολογισμού 48 εκ.. Στο Π.Ε.Π. Κρήτης υλοποιούνται 40 έργα, προϋπολογισμού 20 εκ.. Στο INTERREG υλοποιείται 1 έργο, προϋπολογισμού 700 χιλ. Ενδεικτικά, κάποια από τα παραπάνω έργα είναι: - Ιερά Μονή Αρκαδίου - Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου - Ναός Αγ. Φραγκίσκου Ρεθύμνου - Σπιναλόγκα - Ναός Αγ. Νικολάου Χανίων - κ.α. ΕΝΤΑΞΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 2004 Στο προηγούμενο σύνολο των κοινοτικών έργων, τα 26 έργα εντάχθηκαν στο τελευταίο χρονικό διάστημα, από τον Μάρτιο του 2004 έως σήμερα και ο προϋπολογισμός τους ξεπερνάει τα 9 εκ. Αναλυτικότερα: Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός» εντάχθηκε 1 έργο, προϋπολογισμού 800 χιλ. 2

Στο Π.Ε.Π. Κρήτης εντάχθηκαν 24 έργα, προϋπολογισμού 8 εκ περίπου. Στο INTERREG εντάχθηκε 1 έργο, προϋπολογισμού 700 χιλ. ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΡΓΩΝ Ταυτόχρονα, το τελευταίο χρονικό διάστημα αυξήθηκε ο προϋπολογισμός 3 έργων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Πολιτισμός» κατά 2,5 εκ. Ενδεικτικά, κατά 2 εκ αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του έργου αποκατάστασης και ανάδειξης της ιστορικής Ιεράς Μονής Αρκαδίου, ένα από τα μεγαλύτερα μοναστηριακά συγκροτήματα του Νομού Ρεθύμνου και ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα της ελευθερίας και των αγώνων των Κρητών. Έτσι εξασφαλίζουμε την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης και ανάδειξης της Μονής έως το τέλος του 2008. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Τον τελευταίο καιρό, έχουν ολοκληρωθεί 9 έργα στην Κρήτη, τα οποία ήταν ενταγμένα στο Π.Ε.Π. Κρήτης. Με φορέα υλοποίησης την 28 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, τα έργα που ολοκληρώθηκαν είναι: «Αποκατάσταση Ιερού Ναού Αγίου Φραγκίσκου στην πόλη του Ρεθύμνου» «Αποκατάσταση και ανάδειξη του Φρουρίου Φορτέτσας, στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου» «Δίκτυο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Εκκλησιαστικών Μνημείων Νομού Ρεθύμνου» «Αναστήλωση Ιεράς Μονής Βωσάκου» «Δίκτυο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Εκκλησιαστικών Μνημείων Νομού Χανίων» Με φορέα υλοποίησης την 13 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, τα έργα που ολοκληρώθηκαν είναι: «Ανάδειξη και συντήρηση Ιεράς Μονής Καψά Α φάση» «Ανάδειξη Οχυρής Νησίδας Σπιναλόγκας» «Δίκτυο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Εκκλησιαστικών Μνημείων Νομού Ηρακλείου» «Δίκτυο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Εκκλησιαστικών Μνημείων Νομού Λασιθίου» 3

ΥΠΟ ΕΝΤΑΞΗ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ Γ Κ.Π.Σ. Σε διαδικασία ένταξης στο Π.Ε.Π. Κρήτης βρίσκεται το έργο με τίτλο: «Αποκατάσταση Ιερού Ναού Αγίας Αικατερίνης Σιναϊτών Ηρακλείου Κρήτης». Φορέας υλοποίησης είναι η 13 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 400 χιλ.. Επίσης έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτισμός της αγοράς ή απαλλοτρίωσης του βιομηχανικού συγκροτήματος «Αθηνά» στο Ηράκλειο της Κρήτης. ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠ.ΠΟ. ΣΤΟ Δ Κ.Π.Σ. Η νέα Προγραμματική Περίοδος θα ξεφύγει από τα στενά περιθώρια της πολιτικής, που εξαντλείται στην ανάπτυξη υποδομών, κάτι που σε μεγάλο βαθμό καθόρισε το Β και το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Το Δ ΚΠΣ αποτελεί μια πρόκληση για την ανάδειξη της Κρήτης σε ισχυρό περιφερειακό κέντρο Πολιτισμού, και αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή που θα δοθούν οι κατευθύνσεις και θα προωθηθούν τα πρώτα έργα. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟ Δ Κ.Π.Σ. Το ΥΠ.ΠΟ. προγραμματίζει ένα σύνολο έργων για την Περιφέρεια Κρήτης, που έχει τάξη μεγέθους περίπου 70 εκ. Το Πρόγραμμα αυτό θα χρηματοδοτηθεί από το Π.Ε.Π. Κρήτης, και από τα τομεακά Προγράμματα της Επιχειρηματικότητας, του Περιβάλλοντος, της Ψηφιακής Σύγκλισης, της Παιδείας (Παιδεία και Πολιτισμός) της Απασχόλησης και της Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και από τα Προγράμματα της Χωρικής Συνεργασίας και της Κεντρικής Τεχνικής Βοήθειας. Οι κύριοι άξονες της πολιτικής μας είναι οι εξής: Πρώτον, Επεμβαίνουμε με καίρια σωστικά έργα, σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, ώστε αυτά να συντηρηθούν και να αναδειχθούν με τον καλύτερο τρόπο και να γίνουν ευρέως γνωστοί αλλά και αξιοποιήσιμοι Δεύτερον, προωθούμε την εκπόνηση μελετών 4

και Τρίτον σχεδιάζουμε προοπτικά και δημιουργούμε τις απαραίτητες συνθήκες ανάδειξης και αξιοποίησης κτηρίων, που θα χρησιμοποιηθούν ως χώροι πολιτιστικής δράσης και έκθεσης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αυτή είναι η περίπτωση του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος «Αθηνά», το κτήριο «Κοθρή», αλλά και του δικτύου ανάδειξης και αξιοποίησης των φρουρίων σε όλο το νησί, πρόγραμμα που θα χρηματοδοτηθεί από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. Στη συνέχεια περιγράφονται οι σημαντικότερες παρεμβάσεις ανά νομό. Η παρακάτω περιγραφή δεν είναι εξαντλητική και περιοριστική, καθώς είναι αυτονόητο ότι θα περιληφθούν και μικρότερης κλίμακας παρεμβάσεις, σε βυζαντινά - μεταβυζαντινά, νεώτερα και αρχαία μνημεία. ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το έργο της επέκτασης - ανακαίνισης του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου χρηματοδοτείται από το Γ Κ.Π.Σ. (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός») και προβλέπεται ότι θα ολοκληρωθεί εντός του 2008. Ο Προϋπολογισμός του έργου είναι 22 εκ. Ήδη έχει παραδοθεί σε χρήση η νέα πτέρυγα του Μουσείου, στην οποία στεγάζονται οι υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. Επιπλέον, ταυτόχρονα με τις εργασίες στα κτήρια, πραγματοποιείται η μεταφορά των αρχαίων στις αποθήκες, που έχουν κατασκευαστεί στην επέκταση του Μουσείου. Επίσης, από το Γ Κ.Π.Σ. χρηματοδοτείται η μουσειολογική μελέτη, ενώ με πρόσθετη χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός» θα χρηματοδοτηθεί και η μουσειογραφική μελέτη. Σε ό,τι αφορά στην έκθεση του Μουσείου σημειώνονται τα εξής: α) Θα χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους του ΥΠ.ΠΟ., ύψους σχεδόν 1 εκ, προσωρινή έκθεση, που θα φιλοξενηθεί στην επέκταση του Μουσείου, σε χώρο που θα διαμορφωθεί κατάλληλα. Ο χώρος αυτός θα παραδοθεί πριν από το τέλος Ιουνίου 2007 προκειμένου να ετοιμαστεί η προσωρινή έκθεση. Προβλέπεται να παραδοθεί στο κοινό την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου του τρέχοντος έτους. β) Η νέα μόνιμη έκθεση του Μουσείου θα χρηματοδοτηθεί από το Δ Κ.Π.Σ. (Π.Ε.Π. Κρήτης ή Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα»). Η νέα έκθεση θα αρχίσει τον 5

Σεπτέμβριο του 2008 με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης 2 ετών. Η παράδοση όμως της νέας μόνιμης έκθεσης θα γίνεται σταδιακά. Ο προϋπολογισμός της αλλά και του εν γένει εξοπλισμού του Μουσείου εκτιμάται στα 2 εκ. ΝΕΩΡΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το 2003 εγκρίθηκε με απόφαση του τότε Υπουργού Πολιτισμού η παραχώρηση χρήσης των Νεωρίων του Ηρακλείου στον Δήμο Ηρακλείου για πέντε χρόνια. Για τα Νεώρια Ηρακλείου προβλέπεται η υλοποίηση, από το Υπουργείο Πολιτισμού, επεμβάσεων αποκατάστασης - συντήρησης με στόχο να αποδοθούν σε αυτά ήπιες και συμβατές χρήσεις, όπως: διαμόρφωση εκθεσιακού χώρου (π.χ. για εκθέσεις φωτογραφίας, εικαστικών, κλπ), όπου θα πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις. διαμόρφωση χώρου διαλέξεων. δημιουργία πωλητηρίου ΤΑΠΑ, καθώς και αναψυκτηρίου. Έχει ήδη ξεκινήσει η επεξεργασία των τεχνικών προβλημάτων από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.. Η Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων έχει εντάξει, για το 2007, στο επιχειρησιακό της πρόγραμμα τη σύνταξη μελέτης, με χρηματοδότηση μέσω του Τακτικού Προϋπολογισμού και το ποσό ανέρχεται σε 170 χιλ. Το έργο προβλέπεται ότι θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2008, με προοπτική ολοκλήρωσης 1 χρόνο μετά. Ο προϋπολογισμός των επεμβάσεων εκτιμάται στα 2 εκ και θα χρηματοδοτηθεί από το Δ Κ.Π.Σ. ΚΟΥΛΕΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Παράλληλα με τα έργα προστασίας του μνημείου από τον έντονο κυματισμό, τα οποία έχει αναλάβει ο Οργανισμός Λιμένος Ηρακλείου, το ΥΠ.ΠΟ. έχει ήδη δρομολογήσει τη μελέτη για την αποκατάσταση του μνημείου. Ήδη έχουν εγκριθεί από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. η μελέτη αποκατάστασης των υφάλων σπηλαιώσεων του μνημείου, καθώς και η μελέτη για την άρση ετοιμορροπίας του parapetto του φρουρίου, όπως επίσης και η εκτέλεση των σχετικών εργασιών. Η μελέτη πλήρους αποκατάστασης του μνημείου θα εκπονηθεί με επίβλεψη από τις υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. με χρηματοδότηση από Εθνικούς Πόρους ή Κοινοτικούς πόρους, 1 εκ. ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες δυσκολίες και το μεγάλο μέγεθος του μνημείου, προβλέπεται ότι το έργο της αποκατάστασης θα ξεκινήσει στο τέλος του 2008 ή στις αρχές του 2009. Ο προϋπολογισμός των επεμβάσεων (στεγάνωση, αρμολογήματα, προστασία από διάβρωση, αντικατάσταση λίθων, κλπ) εκτιμάται στα 3 εκ και θα χρηματοδοτηθεί από 6

το Δ Κ.Π.Σ. Μετά την αποκατάστασή του το μνημείο θα αποδοθεί στο κοινό, μέσα από πολιτιστικές χρήσεις (εκθέσεις και εκδηλώσεις). Εν τω μεταξύ, διατίθενται άμεσα με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους 200 χιλ. για άμεσες σωστικές επεμβάσεις στο μνημείο. Άλλες 300 χιλ από εθνικούς πόρους διατίθενται άμεσα για άμεσες σωστικές επεμβάσεις, εργασίες αναστήλωσης και ανάδειξης σε μνημεία του Νομού Ηρακλείου, όπως η Γούβα, τα Πιτσίνια και το Σμάρι. ΔΙΚΤΥΟ ΦΡΟΥΡΙΩΝ Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που αφορά και τους 4 νομούς της Κρήτης, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με 14 εκ. Φορέας Διαχείρισης θα είναι το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών έργων. Ο Κούλες αποτελεί μέρος του δικτύου των φρουρίων, που θα αναδειχθούν στο Νομό Ηρακλείου. Στην πόλη του Ηρακλείου σώζεται τμήμα του αραβοβυζαντινού τείχους αλλά και τμήμα των ενετικών τειχών. Έχει, ήδη, υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ ΥΠ.ΠΟ Δήμου Ηρακλείου και Τ.Α.Π.Α., με μακροχρόνιο πλαίσιο συμφωνίας (έως το 2014) και στόχο τη διάσωση και προβολή των ενετικών τειχών. Στον υπόλοιπο νομό προβλέπονται στερεωτικές εργασίες τόσο στο φρούριο Τεμένους όσο και στο βυζαντινό φρούριο Γόρτυνας, με χρηματοδότηση τόσο από εθνικούς όσο και από κοινοτικούς πόρους. ΠΡΩΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ «ΑΘΗΝΑ» Το ΥΠ.ΠΟ. θα προβεί στην αγορά ή απαλλοτρίωση του βιομηχανικού συγκροτήματος «ΑΘΗΝΑ», φερομένης ιδιοκτησίας «Μινωικών Γραμμών Α.Ν.Ε.». Το ακίνητο έχει, ήδη, κτηματογραφηθεί από τη Διεύθυνση Αποτυπώσεων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων του ΥΠ.ΠΟ. και έχουν διαβιβασθεί οι τίτλοι ιδιοκτησίας στο αρμόδιο Δικαστικό Γραφείο Ηρακλείου, προκειμένου να διενεργηθεί ο απαραίτητος έλεγχος. Μέχρι το τέλος Μαρτίου θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή, ώστε εν συνεχεία να εκτιμηθεί η αξία του προς αγορά ακινήτου. 7

Στη συνέχεια θα εκπονηθούν οι σχετικές τεχνικές μελέτες, ώστε το συγκρότημα αυτό να αποκατασταθεί και να φιλοξενήσει πολιτιστικές χρήσεις. Προβλέπονται τα εξής: εκθεσιακοί χώροι μόνιμων συλλογών (έκθεση βυζαντινών και κλασικών αρχαιοτήτων), δημιουργία εργαστηρίων και αρχαιολογικών αποθηκών, δημιουργία χώρων περιοδικών εκθέσεων, δημιουργία χώρων εκδηλώσεων, πωλητήρια ΤΑΠΑ, κλπ. Η δαπάνη της αγοράς να καλυφθεί από το Γ Κ.Π.Σ., ενώ οι μελέτες και τα έργα θα χρηματοδοτηθούν από το Δ Κ.Π.Σ. Η συνολική επέμβαση (μελέτες και εργασίες α φάσης) προϋπολογίζεται στα 3,5 εκ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕΣΣΑΡΑΣ Η μελέτη για το νέο Μουσείο Μεσσαράς έχει ήδη ανατεθεί και εκπονείται με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους του ΥΠ.ΠΟ. Προβλέπεται ότι η μελέτη θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 2007. Θα ακολουθήσουν οι σχετικές εγκρίσεις και θα προχωρήσουμε στην δημοπράτηση της εργολαβίας κατασκευής εντός του 2007. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο προϋπολογισμός του έργου θα ανέλθει στα 7 εκ, θα χρηματοδοτηθεί από το Δ ΚΠΣ και η κατασκευή θα ολοκληρωθεί εντός 2 ετών. Επιπλέον, από το Δ ΚΠΣ θα χρηματοδοτηθεί και η υλοποίηση της έκθεσης στο Μουσείο, με προϋπολογισμό 1,5 εκ περίπου και διάρκεια υλοποίησης 1,5 έτος περίπου. Σε κάθε περίπτωση ο προγραμματισμός των εργασιών θα είναι τέτοιος, ώστε η παράδοση των αιθουσών στο κοινό να είναι σταδιακή. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΝΩΣΟΥ Τον Ιανουάριο του 2007 το μνημείο εγγράφηκε στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ως το δεύτερο Ελληνικό μνημείο, μετά την Ακρόπολη των Αθηνών. Η εγγραφή στον Κατάλογο αυτόν θα συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη και προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, αλλά και στους χώρους των υπόλοιπων μνημείων του μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί, πως η εγγραφή αυτή συνεπάγεται καλύτερους μηχανισμούς προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης του μνημείου. 8

Οι επεμβάσεις στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού χρηματοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός» (Γ Κ.Π.Σ.) με προϋπολογισμό ύψους σχεδόν 5,5 εκ. Η εκτέλεση των επεμβάσεων ακολουθεί τα προβλεπόμενα χρονοδιαγράμματα, απορροφώντας τις εγκεκριμένες πιστώσεις. Το 2007 κατατέθηκε από την τοπική Εφορεία στις συναρμόδιες Διευθύνσεις και Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. η «Οριστική στατική, αρχιτεκτονική και Η/Υ μελέτη του Στεγάστρου Προστασίας των Δυτικών Αποθηκών του Ανακτόρου της Κνωσού» και θα προωθηθεί για την κατά νόμο γνωμοδότηση σε μία από τις αμέσως επόμενες Συνεδρίες του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Οι εργασίες θα συνεχιστούν σε νέες περιοχές (ανατολική πτέρυγα, μικρό ανάκτορο, μινωική έπαυλη, βασιλικός τάφος) με προϋπολογισμό 2 εκ με χρηματοδότηση από το Δ ΚΠΣ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΦΑΙΣΤΟΥ Στον αρχαιολογικό χώρο της Φαιστού χρηματοδοτούνται από το Π.Ε.Π. Κρήτης στα πλαίσια του Γ Κ.Π.Σ., επεμβάσεις με προϋπολογισμό ύψους 1,5 εκ. Οι εργασίες που αφορούν στην κατασκευή των στεγάστρων θα υλοποιηθούν στο Δ Κ.Π.Σ. με προϋπολογισμό ύψους 1εκ. Ήδη έχει εκπονηθεί και εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η προμελέτη των στεγάστρων, ενώ η μελέτη εφαρμογής θα ολοκληρωθεί από τις αρμόδιες τεχνικές διευθύνσεις του ΥΠ.ΠΟ., με χρηματοδότηση από το Δ Κ.Π.Σ.. Τέλος, έχει ζητηθεί από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, η οποία ανασκάπτει τον χώρο σε συνεργασία με την αρμόδια Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, να προβεί σε στερεωτικές και αναστηλωτικές εργασίες στους ήδη ανασκαμμένους χώρους Χαλάρων και Αγ. Φωτεινής, μετά την υποβολή και σχετικών μελετών. Η υλοποίηση των εργασιών θα ξεκινήσει άμεσα. ΔΙΚΤΥΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Εκτός από τους προαναφερόμενους, διεθνούς εμβέλειας, αρχαιολογικούς χώρους, το ΥΠ.ΠΟ. έχει θέσει ως στόχο την δημιουργία ενός δικτύου αρχαιολογικών χώρων αλλά και βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων σε όλο το νομό. Προβλέπεται να γίνουν έργα συντήρησης και αποκατάστασης χώρων (όπως στον Ιερό Ναό του Αγίου Τίτου Γόρτυνας ή στο Ι. Ν. Μεταμορφώσεως Σωτήρα Μικρής Επισκοπής Μονοφατσίου), προκειμένου αυτοί να 9

αναδειχθούν και να γίνουν επισκέψιμοι. Το ΥΠ.ΠΟ. θα διαθέσει γι αυτό το σκοπό το σημαντικό ποσό των 3εκ. από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. ΚΤΗΡΙΟ «ΚΟΘΡΗ» Το νεοκλασικό κτήριο, έργο του ταλαντούχου αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού, τα σχέδια του οποίου ανασύρθηκαν από τη «Βικελαία Βιβλιοθήκη», αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, μετά την καταστροφή του από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς του Β Παγκοσμίου Πολέμου, για να στεγάσει τα γραφεία ναυτιλιακής εταιρείας. Το κτήριο έχει, ήδη, αγοραστεί από το ΥΠ.ΠΟ. Θα χρησιμοποιηθεί για πολιτιστικές χρήσεις και για το λόγο αυτόν προβλέπεται να χρηματοδοτηθεί η συντήρησή του αλλά και η διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων με 3εκ, με χρηματοδότηση από το Δ ΚΠΣ. Σκοπός του ΥΠ.ΠΟ. είναι να δημιουργηθούν πολλοί χώροι πολιτισμού με διαφορετικές χρήσεις ο καθένας. Ενδεικτικά, στο κτήριο θα πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις βυζαντινών εκθεμάτων από όλη την Κρήτη, αλλά και εκθέσεις νέων καλλιτεχνών. Προβλέπεται, επίσης, να δημιουργηθεί ένα πωλητήριο ειδών του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. ΝΟΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΝΙΩΝ Η μελέτη για το νέο Μουσείο Χανίων έχει ήδη ανατεθεί και εκπονείται με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους του ΥΠ.ΠΟ., ύψους 1,2 εκ. Προβλέπεται ότι θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 2007. Θα ακολουθήσει η δημοπράτηση της εργολαβίας κατασκευής του έργου, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 12 εκ με χρηματοδότηση από το Δ ΚΠΣ και χρόνο ολοκλήρωσης των εργασιών 1,5 έτος περίπου. Επιπλέον, από το Δ ΚΠΣ θα χρηματοδοτηθεί και η υλοποίηση της έκθεσης στο Μουσείο, με προϋπολογισμό 1,5 εκ και διάρκεια υλοποίησης 1,5 χρόνο περίπου. Σε κάθε περίπτωση, ο προγραμματισμός των εργασιών θα είναι τέτοιος, ώστε η παράδοση των αιθουσών στο κοινό να είναι σταδιακή. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΟΧΥΡΩΣΕΩΝ ΧΑΝΙΩΝ Το έργο της ανάδειξης του βορειοδυτικού τμήματος των ενετικών οχυρώσεων των Χανίων έχει πρόσφατα ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πολιτισμός» με προϋπολογισμό 800 χιλ. Το πρόγραμμα της αποκατάστασης και ανάδειξης των βυζαντινών και ενετικών οχυρώσεων των Χανίων θα συνεχιστεί και στο Δ Κ.Π.Σ. με 10

χρηματοδότηση ύψους 2εκ. Με το έργο αυτό θα δημιουργηθούν νέοι ελεύθεροι και κοινόχρηστοι χώροι στην περίμετρο της παλιάς πόλης των Χανίων, αλλά και μέσα σε αυτήν, οι οποίοι θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι περιπάτου και αναψυχής, αλλά και ως χώροι που θα φιλοξενούν ήπιες πολιτιστικές δραστηριότητες. Το έργο θα ξεκινήσει το 2008, με προοπτική ολοκλήρωσης 2 ετών. ΔΙΚΤΥΟ ΦΡΟΥΡΙΩΝ Πρόκειται για το πρόγραμμα των 14 εκ που αφορά όλους τους νομούς της Κρήτης. Όσον αφορά το Νομό Χανίων, οι ενετικές οχυρώσεις, καθώς και το τμήμα του βυζαντινού τείχους, που σώζεται και στο οποίο πραγματοποιούνται σωστικές επεμβάσεις από το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων μπορούν να αποτελέσουν μέρος του έργου. Το φρούριο της Γραμβούσας, το Φραγκοκάστελλο και το φρούριο Κισσάμου θα ενταχθούν άμεσα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και επιπλέον θα τύχουν συγχρηματοδότησης από κοινοτικά κονδύλια. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΟΥ ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ Η μελέτη για την αποκατάσταση του παλαιού τελωνείου Χανίων έχει εκπονηθεί και εγκριθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Με το έργο της αποκατάστασης προβλέπεται η απόδοση πολιτιστικών χρήσεων στο μνημείο. Για την υλοποίηση του έργου το ΥΠ.ΠΟ. θα διαθέσει 5εκ από το Δ Κ.Π.Σ. ΔΙΚΤΥΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ κ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Θέτουμε ως στόχο την δημιουργία ενός δικτύου αρχαιολογικών χώρων αλλά και βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων σε όλο το νομό. Προβλέπεται να γίνουν έργα συντήρησης και αποκατάστασης χώρων (όπως στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Κυριακοσελλίων Αποκόρωνα και σε άλλους 35 Ναούς της Καντάνου), προκειμένου αυτοί να αναδειχθούν και να γίνουν επισκέψιμοι. Το ΥΠ.ΠΟ. θα διαθέσει γι αυτό το σκοπό το ποσό των 3 εκ από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. Πρέπει, εδώ, να προστεθούν και όλα τα έργα που αφορούν σε μικρά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία και, ήδη, υλοποιούνται με χρηματοδότηση από τα Π.Ε.Π. 11

ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Πρώτο θέμα είναι η χωροθέτηση του νέου Μουσείου Ρεθύμνου σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. ΤΟ ΥΠ.ΠΟ. προγραμματίζει την εκπόνηση μελέτης και την κατασκευή του κτηρίου, με προϋπολογισμό 6 εκ. Θα ακολουθήσει η έκθεση στο νέο μουσείο, με προϋπολογισμό 1 εκ. Η χρηματοδότηση της κατασκευής και της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί από το Δ Κ.Π.Σ. ΦΟΡΤΕΤΖΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Από κονδύλια του Γ Κ.Π.Σ. χρηματοδοτήθηκε ένα πρόγραμμα ανάδειξης της Φορτέτσας, από το Π.Ε.Π. Κρήτης, με προϋπολογισμό 600 χιλ, το οποίο και ολοκληρώνεται. Θα συνεχιστούν οι εργασίες αποκατάστασης του μνημειακού συνόλου στη Φορτέτσα Ρεθύμνου με προϋπολογισμό 1,5 εκ και χρηματοδότηση από το Δ Κ.Π.Σ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΝΑΣ Το ΥΠ.ΠΟ. έχει θέσει ως άμεσο στόχο την περαιτέρω ανάδειξη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού χώρου της Ελεύθερνας. Για το λόγο αυτόν θα διαθέσει από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους το ποσό των 500 χιλ. Στόχος μας είναι να συντηρηθούν οι ήδη ανασκαμμένοι χώροι και να ενοποιηθούν με συγκεκριμένες διαδρομές, ώστε να γίνουν επισκέψιμοι και να καταστεί ο χώρος γνωστός στο ευρύ κοινό. Η μελέτη για τη δημιουργία διαδρομών εντός του αρχαιολογικού χώρου έχει, ήδη, συνταχθεί. Σκοπός μας είναι να δημιουργηθούν αποθήκες για τα ευρήματα αυτού του τόσο σημαντικού αρχαιολογικού χώρου, καθώς επίσης και χώροι συντήρησης και μελέτης του υλικού. Μέσα στο πλαίσιο της νέας αντίληψης περί επισκέψιμων χώρων αυτές οι αποθήκες θα είναι ανοικτές στο κοινό. ΔΙΚΤΥΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, ύψους 3 εκ, το ΥΠ.ΠΟ. θα χρηματοδοτήσει διάφορα μικρά έργα σε όλο το Νομό Ρεθύμνου (όπως την αποκατάσταση του Αγίου Δημητρίου στο ομώνυμο χωριό), προκειμένου να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μικρών αρχαιολογικών χώρων, όπως επίσης και ένα ανάλογο δίκτυο βυζαντινών και μεταβυζαντινών εκκλησιαστικών μνημείων. Ενδεικτικά, αναφέρεται και η Μονή Πρέβελη. 12

ΆΓΙΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Ο Ναός αυτός, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο της παλαιάς πόλης και αποτελούσε το Καθολικό της Μονής των Φραγκισκανών Μοναχών, χρονολογείται στον 16 ο αι. και είναι ένα από τα αξιολογότερα δείγματα γοτθικής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου, ενταγμένες στο Γ Κ.Π.Σ., ολοκληρώθηκαν προσφάτως. Τώρα, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. προγραμματίζουν έκθεση βυζαντινών κειμηλίων, η οποία θα αποτελέσει και τη Βυζαντινή Συλλογή Ρεθύμνου. ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ Η μελέτη για την επέκταση του Μουσείου Αγ. Νικολάου έχει ήδη ανατεθεί και εκπονείται με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους του ΥΠ.ΠΟ. Προβλέπεται ότι η μελέτη εφαρμογής θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 2007. Θα ακολουθήσει η δημοπράτηση της εργολαβίας κατασκευής του έργου, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 5 εκ με χρηματοδότηση από το Δ ΚΠΣ και χρόνο ολοκλήρωσης των εργασιών 1,5 έτος περίπου. Επιπλέον, από το Δ ΚΠΣ θα χρηματοδοτηθεί και η υλοποίηση της έκθεσης στο Μουσείο, με προϋπολογισμό 1 εκ και διάρκεια υλοποίησης 1,5 χρόνο περίπου. Σε κάθε περίπτωση, ο προγραμματισμός των εργασιών θα είναι τέτοιος, ώστε η παράδοση των αιθουσών στο κοινό να είναι σταδιακή. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΗΤΕΙΑΣ Το πολύ σημαντικό αυτό μουσείο, βρίσκεται σε χώρο, ο οποίος έχει ήδη ενταχθεί στην πολεοδομική επέκταση της πόλης της Σητείας. Το ΥΠ.ΠΟ. θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να περιέλθουν στην κατοχή του τα όμορα οικόπεδα ιδιωτών, ώστε να μπορέσει το μουσείο αυτό να επεκταθεί και να δημιουργηθούν νέοι εκθεσιακοί χώροι. Τα κονδύλια, που θα απαιτηθούν θα καλυφθούν από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. Παράλληλα θα γίνουν και βελτιωτικές παρεμβάσεις στο ήδη υπάρχον κτήριο, όπου αυτές κριθούν απαραίτητες, με βάση τις μελέτες των υπηρεσιών. Ήδη συντάσσεται μελέτη για την στεγανοποίηση του συνόλου του κτηρίου. Επιπλέον, θα αντικατασταθούν και οι προθήκες, ώστε ο εκθεσιακός χώρος να εκσυγχρονιστεί. ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ 13

Στα πλαίσια του Γ Κ.Π.Σ. χρηματοδοτήθηκε ένα πρόγραμμα ανάδειξης της Σπιναλόγκας από το Π.Ε.Π. Κρήτης με προϋπολογισμό σχεδόν 800 χιλ., το οποίο και ολοκληρώνεται. Ήδη το μνημείο έχει υψηλή επισκεψιμότητα. Θα συνεχιστεί το πρόγραμμα αναστηλώσεων - αποκαταστάσεων των μνημείων της Σπιναλόγκας, με προϋπολογισμό ύψους 1 εκ και χρηματοδότηση από το Δ Κ.Π.Σ. ΚΑΖΑΡΜΑ Το φρούριο του κάστρου, η γνωστή «Καζάρμα», η οποία αποτελούσε το στρατώνα της φρουράς κατά την ενετοκρατία και σήμερα είναι ένα από τα σωζόμενα κτήρια της μεσαιωνικής Σητείας, έχει αναστηλωθεί και είναι ανοικτή στο κοινό αφού στο χώρο αυτόν πραγματοποιούνται εκδηλώσεις, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Το ΥΠ.ΠΟ. προγραμματίζει την περαιτέρω χρηματοδότηση από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους για την ακόμη μεγαλύτερη ανάδειξη του φρουρίου, το οποίο μαζί με τη Σπιναλόγκα αλλά και το φρούριο «Καλέ» στην Ιεράπετρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν θαυμάσια δείγματα φρουριακής αρχιτεκτονικής στο νησί και μνημεία αξιοποιήσιμα κατά τον καλύτερο τρόπο. Οι εργασίες θα χρηματοδοτηθούν στα πλαίσια του προγράμματος «Δίκτυο Φρουρίων» που αφορά όλη την Κρήτη. ΖΑΚΡΟΣ Στο πλαίσιο του Δ Κ.Π.Σ. θα χρηματοδοτηθεί το έργο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Ζάκρου με προϋπολογισμό της τάξης των 500 χιλ. Ήδη έχουν εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι σχετικές οριστικές μελέτες. Οι μελέτες εφαρμογής, που αφορούν στην απορροή των υδάτων, καθώς και στη κατασκευή κτηρίων εξυπηρέτησης του κοινού αλλά και των φυλακίων, ολοκληρώνονται από τις υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. 14