ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Ναύπλιο 24-08 - 2016 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Αριθ. πρωτ. : 218918/31429 & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Δ/ΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ Προς: Ως Π.Δ Τμήμα: Ποιοτικού & Φυτ/κού Ελέγχου Πληρ: Κ. Σπανού-Μ. Μαραθιανού Ταχ. Δ/νση: Ναυπλίου-Ν. Κίου Ταχ. Κωδ.: 21100 Ναύπλιο Τηλέφωνο: 2752360304,303 Fax:2752360270 Ε-mail:agro_fyt@argolida.gr Θέμα: Λήψη μέτρων κατά του κινδύνου εξάπλωσης του βακτηρίου fastidiosa - Αναγκαιότητα ύπαρξης Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου Xylella Όπως είναι γνωστό το βακτήριο Xylella fastidiosa (Ξυλέλλα) είναι ένας επιβλαβής οργανισμός καραντίνας που εντοπίστηκε τον Οκτώβριο του 2013, στην Νότια Ιταλία σε δύο διαφορετικές περιοχές της επαρχίας Λέτσε (Lecce), στην Περιφέρεια της Απουλίας. Η παρουσία του είναι εντυπωσιακή αφού βρέθηκαν να έχουν μολυνθεί χιλιάδες στρέμματα ελαιοδέντρων. Επίσης επιβεβαιώθηκε η εμφάνισή του στην αμυγδαλιά, σε φυτά πικροδάφνης και δένδρα βελανιδιάς. Τα συμπτώματα χαρακτηρίζονται από «καψίματα» στα φύλλα και ταχύτατη αποπληξία(ξήρανση) των δένδρων. Μέχρι σήμερα αναφέρεται ότι έχουν καταστραφεί 1.000.000 ελαιόδεντρα διαφόρων ποικιλιών. Σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αναφερθεί περισσότερα από 100 διαφορετικά είδη φυτών ευπαθών στον επιβλαβή αυτό οργανισμό, όπως ελιές, εσπεριδοειδή, αμπέλι, ροδακινιές, βερικοκιές δαμασκηνιές, μουριές καθώς και δασικά δένδρα όπως βελανιδιά, φτελιά, σφεντάμι και καλλωπιστικά όπως η πικροδάφνη, το πολύγαλα, το δενδρολίβανο. Επιπλέον στη Ν. Ιταλία εντοπίστηκαν εκτός της ελιάς μολυσμένα φυτά Rosmarinus officinalis (δενδρολίβανο), Myrtus communis και Rhamnus alaternus. Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί το παθογόνο αυτό, ενώ η παρουσία του εκτός από την Ιταλία έχει επιβεβαιωθεί και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Συγκεκριμένα ο επιβλαβής αυτός οργανισμός διαπιστώθηκε στη Γαλλία στην Κορσική καθώς και στην Νότιο Γαλλία σε φυτά πολύγαλα, και πρόσφατα στη Σαξωνία της Γερμανίας σε φυτά πικροδάφνης. Επιπλέον το παθογόνο καραντίνας Xylella fastidiosa έχει απομονωθεί σε διακοσμητικά φυτά καφέ με προέλευση χώρες όπως η Ονδούρα και η Κόστα Ρίκα στην Ιταλία, Σλοβενία, Γερμανία και σε θερμοκηπιακή εγκατάσταση καλλωπιστικών φυτών στην Ολλανδία.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος διασποράς του συγκεκριμένου οργανισμού σε μακρινές αποστάσεις είναι η μετακίνηση από μολυσμένες περιοχές προσβεβλημένων φυτών, προκειμένου να φυτευτούν σε άλλες περιοχές. Επειδή ο δραστικότερος τρόπος εξάπλωσης του βακτηρίου από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή είναι με τη μεταφορά μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού, δηλαδή δενδρυλλίων και φυτών ευαίσθητων φυτικών ειδών, θα πρέπει οι εισαγωγείς, οι διακινητές φυτωριακού υλικού, τα Κέντρα Κήπων, οι πολίτες και οι παραγωγοί να είναι πολύ προσεκτικοί, ιδιαίτερα αν αυτά προέρχονται από την Ιταλία. Επισημαίνεται ότι η αντιμετώπιση της ασθένειας βασίζεται στην πρόληψη ώστε να παρεμποδιστεί η είσοδος και η διασπορά του παθογόνου βακτηρίου στη χώρα μας Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση της Φυτουγειονομικής Νομοθεσίας που αφορά τα μέτρα για την πρόληψη της εισαγωγής και της εξάπλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση του οργανισμού Xylella fastidiosa (Άρθρο9,&8 Εκτελεστικής Απόφασης 2015/2417/ΕΕ) η διακίνηση φυτωριακού υλικού ευπαθών φυτών στον παραπάνω παθογόνο οργανισμό στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα δενδρύλλια ελιάς, πρέπει να γίνεται μετά την έκδοση Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου. Έτσι προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο μεγάλος κίνδυνος που αποτελεί για την καλλιέργεια της ελιάς στην Αργολίδα το παραπάνω βακτήριο καλούνται όλοι οι φυτωριούχοι, διακινητές, έμποροι που εμπλέκονται με το πολλαπλασιαστικό υλικό φυτών ξενιστών της Ξυλέλλας και ιδιαίτερα οι φυτωριούχοι ελιάς να εγγραφούν στο Φυτοϋγειονομικό Μητρώο που τηρείται στην Υπηρεσία μας. Βασική υποχρέωση κάθε εγγεγραμμένου είναι η τήρηση αρχείου που αποδεικνύει την προέλευση, τον υπάρχοντα αριθμό και τον προορισμό των διακινηθέντων δενδρυλλίων. Η έκδοση του εντύπου του Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου εγκρίνεται από τις Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής μετά από τη διενέργεια των απαιτούμενων ελέγχων στον τόπο παραγωγής των φυτών και δενδρυλλίων πριν από τη διακίνησή τους. Έτσι, διασφαλίζεται ότι πριν διακινηθούν ευπαθή φυτά σε παθογόνα καραντίνας έχουν πραγματοποιηθεί οι απαιτούμενοι μακροσκοπικοί και εργαστηριακοί έλεγχοι δηλαδή πριν τα φυτά μεταφερθούν σε άλλη περιοχή ή εγκατασταθούν στα χωράφια ή τους κήπους. Για το λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση οι καλλιεργητές που πρόκειται να προμηθευτούν δενδρύλλια ελιάς θα πρέπει να ζητούν αυτά να συνοδεύονται με Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο. Με τα νέα δραματικά δεδομένα που έχουν προκύψει, το βακτήριο Xylella fastidiosa αποτελεί μια νέα μεγάλη απειλή για τις κύριες καλλιέργειες τις Αργολίδας, δηλαδή τις ελιές, τα αμπέλια και τα εσπεριδοειδή που είναι καλλιέργειες ευαίσθητες σε αυτό το παθογόνο. Πιστεύουμε ότι οι λανθασμένες ενέργειες που έγιναν στο παρελθόν να μην επαναληφθούν, γιατί διαφορετικά οι συνέπειες θα είναι ολέθριες. Χαρακτηριστικά αναφερόμαστε στην υπόθεση της τριστέτσας, την καταστρεπτική ίωση που προσβάλλει τα εσπεριδοειδή, η οποία «έφτασε» στην περιοχή μας με μολυσμένα δενδρύλλια από την Ισπανία, το 1994 και το 2001, με τις γνωστές δυσμενείς επιπτώσεις στην Αργολίδα. Πρέπει λοιπόν ο καθένας από τη θέση του να συμβάλλει στην αποφυγή εισόδου της νέας μεγάλης απειλής για τις κύριες καλλιέργειες της Αργολίδας, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για την παραγωγή και για την οικονομία της περιοχής.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το μέρος Α του παραρτήματος V του Π.Δ. 365/2002, η ύπαρξη φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου είναι απαραίτητη και για τη διακίνηση δενδρυλλίων εσπεριδοειδών. Εφιστούμε την προσοχή στα Κέντρα Κήπου να ζητούν από τους προμηθευτές τους τα δενδρύλλια εσπεριδοειδών να συνοδεύονται από Φ.Δ. που έχουν εκδοθεί στον τόπο παραγωγής τους. Ακόμη, αναφέρουμε ότι σε πέντε (5) φυτώρια της Λακωνίας, σε ένα(1) της Κορινθίας και σε ένα(1) της Άρτας διαπιστώθηκε να είναι μολυσμένα από τον ιό της τριστέτσας. Αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που καθιστά αναγκαία την ύπαρξη Φ.Δ. για τα διακινούμενα δενδρύλλια εσπεριδοειδών από τα διάφορα φυτώρια της χώρας, Σε ελέγχους που διενεργήθηκαν από την Υπηρεσία μας διαπιστώθηκε Κέντρο Κήπου να διατηρεί στις εγκαταστάσεις του δενδρύλλια εσπεριδοειδών χωρίς Φ.Δ. Στην περίπτωση αυτή επιβλήθηκαν οι προβλεπόμενες από τη Φυτοϋγειονομική Νομοθεσία κυρώσεις, δηλαδή η καταστροφή τους χωρίς καταβολή αποζημίωσης. Σημειώνουμε ακόμη ότι τα συμπτώματα των προσβεβλημένων ελαιοδέντρων από το βακτήριο Xylella fastidiosa μοιάζουν με αυτά της αδρομύκωσης (βερτισιλλίωση) της ελιάς που οφείλεται στο μύκητα Verticillium dahliae. Έτσι σε περίπτωση διαπίστωσης ύποπτων συμπτωμάτων όπως αυτών του «καψίματος» των φύλλων και της ταχύτατης ξήρανσης δένδρων ελιάς, θάμνων πικροδάφνης, φυτών πολύγαλα και δενδρολίβανου να επικοινωνούν με την Υπηρεσία μας στα τηλέφωνα 2752360304-303-263. Τέλος, σας κοινοποιούμε για την ενημέρωσή σας το έντυπο Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου με όλες τις πληροφορίες ανά σημείο που περιλαμβάνονται σε αυτό, καθώς και επτά(7) ενδεικτικές εικόνες με συμπτώματα προσβεβλημένων από το βακτήριο Xylella fastidiosa δένδρων ελιάς, εσπεριδοειδών, φυτών αμπελιού και πικροδάφνης. Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Δημήτριος Δήμου Γεωπόνος Πίνακας Διανομής 1. Ομάδες παραγωγών α. Κ.Α.Σ.Ο Κουτσοποδίου (Αργολική Γη Π. Μούστου, 21200 Κουτσοπόδι) β. Α.Κ.Α.Σ Αργολίδας (ΗΛΙΟΣ) - Δημοκρατίας 113, 21200 Άργος γ. Κ.Α.Σ.Ο.Α (ΔΑΝΑΟΣ) - Πυργέλα Άργους, 21200 Πυργέλα δ. Ε.Α.Σ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ - 2 Ο χλμ Ναυπλίου-Ν. Κίου, 21100 Ναύπλιο 2. Εμπορικό Επιμελητήριο Αργολίδας - Κορίνθου 23, 21200 Άργος 3. Κέντρα Κήπων Αργολίδας -Φυτώρια ΚΕΝΤΡΟ ΚΗΠΟΥ ΔΗΜΑΡΑΚΗΣ Φυτώριο - Κάμπος Κρανιδίου 1ο χλμ. Κρανιδίου Ναυπλίου 213 00 Κάμπος Κρανιδίου ΚΕΝΤΡΟ ΚΗΠΟΥ ΕΔΕΜ Κατασκευή - Συντήρηση Κήπων Άργους 55
211 00 Ναύπλιο ΦΥΤΟΑΓΟΡΑ ΝΑΥΠΛΙΟ Ασκληπιού 76, 21100 Ναύπλιο GARDEN ART Λυκαργύρης Βασίλειος Φυτώριο Λεωφόρος Άργους- Ναυπλίου 21100 Ναύπλιο ΣΤΑΘΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Ν. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Φυτώριο 211 00 Λευκάκια ΑΓΡΟΤΟΠΟΣ Φυτώριο - Ναύπλιο 4 ο χλμ. Ναυπλίου -Τολού, 21100 Ναύπλιο ΠΛΥΜΕΝΟΣ ΛΟΥΚΑΣ & ΣΙΑ ΟΕ Φυτώριο 213 00 Κάμπος Κοιλάδας Αργολίδας Φωστίνη Σόνια Ε Φυτώριο 21300 Πορτοχέλι Κρανιδίου ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 21300 Κρανίδι Αργολίδας ΦΑΚΛΑΡΗΣ ΦΥΤΏΡΙΑ ΣΚΑΦΙΔΑΚΙ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ ΤΚ 21200 ΑΡΓΟΣ Garden center dimarakis Κάμπος Κρανιδίου 21300 Κρανίδι Μπάκας Ιωάννης Garden Land Τραχειά, Λυγουριό, 21052, Όλγα Δημαράκη Φούρνοι Κρανιδίου Μαρία Τσίπη-Φυτώριο Κοιλάδα Κρανιδίου 4. Καταστήματα Εμπορίας Γεωργικών Φαρμάκων Π.Ε Αργολίδας (με e-mail ) 5. Γεωπόνους Υπηρεσίας μας 6.Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης Αργολίδας(ΚΕΠΠΥΕΛ) Παραλιακή Οδός Ναυπλίου-Ν.Κίου 7.Γεωπόνους
Δήμου Άργους Μυκηνών Δαναού 3 21200 Άργος Δήμου Επιδαύρου Πλατεία Καραϊσκάκη 21059 Λυγουριό Δήμου Ναυπλιέων Πλατεία Τριών Ναυάρχων 21100 Ναύπλιο Δήμου Ερμιονίδας Μ. Μερκούρη 11 21300 Κρανίδι
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΕΤΙΚΕΤΑΣ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟΥ 1. «Ε.Κ.- Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο / Ec Plant Passport» 2. GR 3. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 3.1 Αρμόδια αρχή: 4. Αριθμός Μητρώου : 5. Ατομικός αύξων αριθμός ή αριθμός της εβδομάδας ή αριθμός της παρτίδας ή αριθμός τιμολογίου : 6. Βοτανική ονομασία: 7. Ποσότης : 8. «ΖΡ» (zona protecta) : 9. «RP» (διαβατήριο αντικατάστασης) Αριθμός μητρώου : 10. Τρίτη χώρα καταγωγής ή αποστολής: 2. Αναγράφεται η χώρα προέλευσης του πολλαπλασιαστικού υλικού (για την Ελλάδα GR) 3.1.Αναγράφεται η αρμόδια αρχή που εγκρίνει τη σύνταξη και εκτύπωσή του (π.χ. Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Αργολίδας) 4. Αναγράφεται ο αριθμός εγγραφής στο φυτοϋγειονομικό μητρώο (τα τρία πρώτα ψηφία είναι ο κωδικός του Νομού, τα επόμενα δύο ψηφία αφορούν το έτος εγγραφής και τα επόμενα τρία, τον αύξοντα αριθμό της εγγραφής στο Νομό) 6. Αναγράφεται η βοτανική ονομασία του φυτικού προϊόντος που διακινείται (π.χ. η βοτανική ονομασία της ελιάς είναι Olea Europaea)
Εικ.1 Αρχικά συμπτώματα «καψίματος» των φύλλων ελιάς σε μεμονωμένα φύλλα. Εικ.2 Ξήρανση ολόκληρων βραχιόνων ελιάς
Εικ. 3 Ταχύτατη ξήρανση ελαιοδέντρων Εικ. 4. Συμπτώματα στην ποικιλία αμπελιού Chardonnay (κιτρινίσματα φύλλων, ξηράνσεις)
Εικ. 5. Συμπτώματα στην ποικιλία αμπελιού Chardonnay (κιτρινίσματα φύλλων, ξηράνσεις) Εικ.6 Συμπτώματα «καψίματος» των φύλλων στην πικροδάφνη.
Εικόνα 7. «Ποικιλόμορφη χλώρωση» των φύλλων στα εσπεριδοειδή.