ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Μάθημα 2ο ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ Η ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Διδάσκων: Θοδωρής Κουλουριάνος, Δρ.Ν., LLM th.koulourianos@gmail.com ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013
Ι. Έννοια και χαρακτηριστικά της ομόρρυθμης εταιρίας Α. Έννοια «Ομόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον» (άρθρο 249 παρ. 1 Ν 4072/2012) Β. Γενική περιγραφή και ουσιώδη χαρακτηριστικά της Ο.Ε. Περισσότερο κατάλληλος εταιρικός τύπος για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Βασικά χαρακτηριστικά της ομόρρυθμης εταιρίας (τα οποία την διαφοροποιούν από την αστική εταιρία): - Είναι εμπορική (προσωπική) εταιρία κατά το ουσιαστικό σύστημα (εφόσον δηλ. σκοπός της είναι η τέλεση αντικειμενικώς πρωτότυπων εμπορικών πράξεων). Δηλ. γίνεται έμπορος αν αρχίσει να ασκεί εμπορική δραστηριότητα. - Οι ομόρρυθμοι εταίροι αποκτούν (αντανακλαστικά και λόγω της συμμετοχής τους σ αυτή) την εμπορική ιδιότητα (καθίστανται δηλ. έμποροι). - Αποκτά νομική προσωπικότητα τηρώντας τις διατυπώσεις που ορίζει ο νόμος (άρθρο 251, καταχώριση στο Γ.Ε.ΜΗ). - Το καταστατικό της υπόκειται σε διατυπώσεις δημοσιότητας. Περαιτέρω:
- Η προσωπική ευθύνη των εταίρων για τις εταιρικές υποχρεώσεις (εταιρικά χρέη) Οι εταίροι της ομόρρυθμης εταιρίας (ομόρρυθμοι εταίροι) ευθύνονται έναντι τρίτων για τις εταιρικές υποχρεώσεις προσωπικά, απεριόριστα και εις ολόκληρον, δηλ. έκαστος εξ αυτών, με ολόκληρη την περιουσία του για το σύνολο της οφειλής. Τούτο σημαίνει ότι κάθε εταίρος δεν ευθύνεται απέναντι στους τρίτους μόνο μέχρι του ποσού της συμμετοχής του στην εταιρία (εταιρική μερίδα) αλλά και πέραν αυτού, με την προσωπική του περιουσία. Δηλ. οι εταιρικοί δανειστές μπορούν να στραφούν κατ αρχήν κατά του νομικού προσώπου της εταιρίας για την ικανοποίηση της απαίτησής τους και σε περίπτωση που δεν εξοφληθούν/ικανοποιηθούν (είτε πλήρως είτε εν μέρει) τότε μπορούν για την ικανοποίηση (του συνόλου ή του υπολοίπου) της απαίτησής τους να στραφούν κατά οποιουδήποτε εκ των εταίρων. Π.χ. Ο Α είναι ομόρρυθμος εταίρος της εταιρίας με την επωνυμία «ΠΗΓΑΣΟΣ Ο.Ε.» με ποσοστό συμμετοχής 33%. Στην εταιρία συμμετέχουν επίσης ο Β με ποσοστό 33% και ο Γ με το υπόλοιπο ποσοστό. Η ΠΗΓΑΣΟΣ Ο.Ε. χρωστάει στον δανειστή Δ ποσό ύψους 6.000 Ευρώ. Ο Δ μπορεί να στραφεί κατά του εταίρου Α ζητώντας το σύνολο της οφειλής (6.000 Ευρώ), χωρίς να έχει σημασία γι αυτόν το ποσοστό συμμετοχής του Α στην εταιρία. Είναι άλλο θέμα ότι ο εταίρος που πλήρωσε (Α) δικαιούται να ζητήσει από τους άλλους τα χρήματα που έδωσε.
- Ως προς τη διαχείριση της εταιρίας Δικαίωμα συμμετοχής στην διαχείριση της εταιρίας έχουν όλοι οι εταίροι ενεργούντες είτε από κοινού είτε ο καθένας χωριστά. Οι πράξεις και η υπογραφή του εταίρου που ενεργεί μόνος του δεσμεύουν την εταιρία και τους υπόλοιπους εταίρους. Σε θέματα όμως αυξημένης σοβαρότητας, που αφορούν τη συγκρότηση της εταιρίας, την οργάνωση και τον έλεγχο της διαχείρισης της εταιρικής περιουσίας, επιβάλλεται η συλλογική δράση. Προς εξασφάλιση ευελιξίας και για την διευκόλυνση της λειτουργίας της εταιρικής επιχείρησης, επιτρέπεται ο διορισμός ενός ή περισσότερων διαχειριστών, στους οποίους ανατίθεται με διάταξη του καταστατικού η διαχείριση της περιουσίας και η εκπροσώπηση της εταιρίας.
ΙΙ. Η σύσταση της ομόρρυθμης εταιρίας 1. Προϋποθέσεις για τη σύσταση μιας ΟΕ: Α) Η κατάρτιση εταιρικής σύμβασης (καταστατικού) (άρθρο 252) Β) Η τήρηση των προβλεπόμενων στο νόμο διατυπώσεων δημοσιότητας (άρθρο 251) Ειδικότερα:
Α. Σύναψη και περιεχόμενο της εταιρικής σύμβασης (καταστατικού) 1. Σύμπραξη (τουλάχιστον) δύο (φυσικών ή νομικών) προσώπων με εμπορική ικανότητα i) οι συμβαλλόμενοι πρέπει να έχουν την εμπορική ικανότητα, δηλ. την ικανότητα απόκτησης της εμπορικής ιδιότητας, εφόσον με μόνη τη συμμετοχή τους στην εταιρία γίνονται έμποροι. Παρά το γεγονός ότι η κτήση της εμπορικής ιδιότητας από τον ομόρρυθμο εταίρο γίνεται κατά παράγωγο τρόπο (εξαιτίας, δηλ. της σχέσης του απλώς με άλλο πρόσωπο, το οποίο φέρει την εμπορική ιδιότητα πρωτότυπα (ομόρρυθμη εταιρία) ο εταίρος πρέπει να έχει αυτοδύναμη ικανότητα εμπορικής δραστηριότητας (όπως εάν προέβαινε στην άσκηση ατομικής εμπορικής δραστηριότητας)). Τούτο συνεπάγεται τα εξής: - προκειμένου για φυσικό πρόσωπο: να έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλ. να έχει συμπληρώσει το 18 ο έτος της ηλικίας του και να είναι πλήρως ικανός για δικαιοπραξία (βλ. άρθρ. 127 επ. ΑΚ). Αν δεν διαθέτουν η ικανότητα αυτή μπορεί να αναπληρωθεί από εκείνον που κατά νόμο τους αντιπροσωπεύει (στην περίπτωση όμως αυτή ο αντιπροσωπευόμενος αποκτά μεν την ιδιότητα του ομόρρυθμου εταίρου (με όλες τις συνέπειες), όχι όμως και την ιδιότητα του εμπόρου (επομένως δεν πτωχεύει). - προκειμένου για νομικό πρόσωπο: να έχει εμπορική ικανότητα (άρα όχι η αστική εταιρία με οικονομικό, όχι όμως εμπορικό, σκοπό, έχουσα νομική προσωπικότητα). Πάντως εφόσον συνέπραξε, για λόγους ασφάλειας των συναλλαγών, το εταιρικό δίκαιο το αντιμετωπίζει ως ομόρρυθμο εταίρο (με όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται αυτό). - προκειμένου για εμπορική εταιρία: να διαθέτει νομική προσωπικότητα (αφού το νομικό πρόσωπο είναι εκείνο που θα αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα). Επομένως αποκλείονται η α) αφανής εταιρία και β) η συμπλοιοκτησία.
2. Εταιρική σύμβαση (καταστατικό) 2.1. Έγγραφος τύπος κατάρτισης Η σύναψη της εταιρικής σύμβασης (καταστατικού) γίνεται με ιδιωτικό έγγραφο (δυνατή η χρήση «προδιατυπωμένου καταστατικού») ή με συμβολαιογραφικό έγγραφο (τα μέρη επιλέγουν ελεύθερα τον τύπο του εγγράφου (ιδιωτικό ή δημόσιο (συμβολαιογραφικό), εκτός αν το είδος της εισφοράς απαιτεί δημόσιο (συμβολαιογραφικό) τύπο, όπως π.χ. επί εισφοράς στην εταιρία ακινήτου). Το έγγραφο έχει συστατικό χαρακτήρα (άρθρ. 15 παρ. 1 περ. α Ν 3419/2005). 2.2. Περιεχόμενο καταστατικού Υποχρεωτικό (κατά νόμο ελάχιστο) περιεχόμενο που πρέπει να περιέχεται στο καταστατικό: - όνομα και κατοικία των εταίρων - εταιρική επωνυμία - η ιδιότητα της εταιρίας ως ομόρρυθμης - έδρα - σκοπός της εταιρίας (άρθρ. 61, 741 ΑΚ, 20, 43, 48 ΕΝ) Προαιρετικό περιεχόμενο: - διορισμός διαχειριστών (όταν δεν προβλέπεται καταστατική διαχείριση ισχύει η νόμιμη) - διάρκεια της εταιρίας (αν δεν ορίστηκε θεωρείται αόριστης διάρκειας) - η αξία των εισφορών
Ειδικότερα: - ως προς την εταιρική επωνυμία: Με το νέο άρθρο 250 (παρ. 1) Ν 4072/2012, προβλέπεται πλέον ότι η επωνυμία της ομόρρυθμης εταιρίας δεν είναι υποχρεωτικό να σχηματίζεται από τα ονόματα των εταίρων, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, αλλά ότι μπορεί να σχηματισθεί και από το αντικείμενο της επιχείρησης ή από άλλες ενδείξεις με την προσθήκη των λέξεων «ομόρρυθμη εταιρεία», ολογράφως ή με τη σύντμηση «Ο.Ε.». Τούτο προβλέφθηκε επειδή η ομόρρυθμη εταιρία μπορεί να είναι περισσότερο γνωστή με τον διακριτικό της τίτλο παρά με την επωνυμία της. Σε περίπτωση αποχώρησης εταίρου, το όνομα του οποίου περιέχεται στην εταιρική επωνυμία, απαιτείται η συγκατάθεση αυτού ή των κληρονόμων του για τη διατήρηση της επωνυμίας (άρθρ. 250 παρ. 2 Ν 4072/2012, αρχή της διάρκειας της εταιρικής επωνυμίας). Χρήση της εταιρικής επωνυμίας Η Ο.Ε. μπορεί με την υπογραφή του διαχειριστή ή του ομόρρυθμου εταίρου κάτω από των εταιρική επωνυμία, να αποκτά δικαιώματα, να αναλαμβάνει υποχρεώσεις και να ενάγει και να ενάγεται ενώπιον των δικαστηρίων, εκτός αν υπάρχει υποκλοπή της υπογραφής του.
Β. Διατυπώσεις δημοσιότητας Υπηρεσία μιας στάσης (one-stop shop) - Η αρμόδια Υπηρεσία Γ.Ε.ΜΗ., - Επιμελητήρια και επιλεγμένα ΚΕΠ, - Συμβολαιογράφος (όπου από το νόμο ή τη βούληση των μερών προβλέπεται συμβολαιογραφικός τύπος) Κατάθεση του συμφωνητικού σύστασης της εταιρίας + αίτηση καταχώρησης στο Γ.Ε.ΜΗ. (μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας σύστασης) Κατά τόπο αρμόδιο Πρωτοδικείο (σ.σ. της έδρας εταιρίας) Αποστέλλεται βεβαίωση και έντυπο αντίγραφο του καταστατικού Τμήμα Γ.Ε.ΜΗ ή στην κατά τόπο, με βάση την έδρα της εταιρίας, αρμόδια Υπηρεσία Γ.Ε.ΜΗ. Διαβιβάζεται ο πλήρης (φυσικός) φάκελο της εταιρίας Η καταχώρηση στο Γ.Ε.ΜΗ. περιλαμβάνει την καταχώρηση στο Γενικό Ευρετήριο Επωνυμιών, στη Μερίδα και το Φάκελο. Από την καταχώρηση στο Γ.Ε.ΜΗ. η Ο.Ε. αποκτά νομική προσωπικότητα (η καταχώρηση δηλ. έχει συστατικό χαρακτήρα).
Σύσταση ο.ε. από μετατροπή υφιστάμενης εταιρίας Η ομόρρυθμη (όπως και η ετερόρρυθμη) εταιρία μπορεί επίσης να προκύψει από : ι) μετατροπή ανώνυμης εταιρίας (ή εταιρίας περιορισμένης ευθύνης). Απαιτείται ομόφωνη απόφαση των μετόχων/εταίρων, στην οποία θα περιλαμβάνονται οι όροι του καταστατικού της Ο.Ε. (ή Ε.Ε.). Ο μετασχηματισμός σε Ο.Ε. συντελείται με την καταχώρηση της απόφασης των μετόχων και του καταστατικού της νέας εταιρίας (Ο.Ε.) στο Γ.Ε.ΜΗ. ιι) μετατροπή ετερόρρυθμης εταιρίας (άρθρο 282 Ν 4072/2012). Αφορά τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες η μετατροπή: - είτε αποφασίζεται ομόφωνα από τους εταίρους (ομόρρυθμους και ετερόρρυθμους), με τροποποίηση καταστατικού, - είτε συντελείται αυτόματα με την έξοδο, τον αποκλεισμό ή το θάνατο του μοναδικού ετερόρρυθμου εταίρου, οπότε η εταιρία συνεχίζεται, χωρίς άλλη διατύπωση, ως ομόρρυθμη, υποχρεούμενη απλώς σε καταβολή στον εξερχόμενο ή αποκλειόμενο εταίρο ή στους κληρόμους του θανόντος της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής.
Γ. Ελαττωματική Ο.Ε. 1. Έλλειψη δημοσιότητας (μη δημοσίευση καταστατικού) Με την εγγραφή της Ο.Ε. στο Γ.Ε.ΜΗ. η εταιρία αποκτά νομική προσωπικότητα Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που η εταιρία, προτού εγγραφεί στο Γ.Ε.ΜΗ. (ή προτού ακόμη συνταχθεί εγγράφως η εταιρική σύμβαση) ξεκινήσει την εμπορική της δραστηριότητα; Πρόκειται για την περίπτωση που η εταιρία έχει ξεκινήσει να λειτουργεί, μόλις δηλ. αρχίσουν να επιδιώκονται πράξεις του εταιρικού σκοπού και συγκεκριμένα μόλις η εταιρία εμφανιστεί στις συναλλαγές, έστω και με την κατάρτιση προπαρασκευαστικών δικαιοπραξιών, ή αρχίσει η εκπλήρωση των εισφορών ή η λειτουργία της ένωσης προσώπων ή των οργάνων του νπ (π.χ. με λήψη αποφάσεων κτλ). Ο νόμος (άρθρο 251 παρ. 3 Ν 4072/2012) ΠΛΕΟΝ αναγνωρίζει τη δυνατότητα επιβίωσης στην εταιρία αυτή, η οποία όμως: - δεν θα είναι ομόρρυθμη, - δεν θα έχει νομική προσωπικότητα, αλλά απλή ικανότητα δικαίου και πτωχευτική ικανότητα, - θα διέπεται όμως από τις περί Ο.Ε. διατάξεις χωρίς ανάγκη εγγραφής στο Γ.Ε.ΜΗ Η μη καταχωρισθείσα στο Γ.Ε.ΜΗ. εταιρία θα αποτελεί δηλ. μια ένωση προσώπων εμπορικού σκοπού. Σ αυτή, φορέας της εταιρικής περιουσίας είναι η ένωση («συλλογική ενότητα»), η οποία έχει εταιρική επωνυμία και αδικοπρακτική ικανότητα.
2. Άλλα ελαττώματα της εταιρικής σύμβασης Α. Ελαττώματα της εταιρικής σύμβασης καθαυτής - Η έλλειψη νόμιμου τύπου (π.χ. συντάχθηκε ιδιωτικό έγγραφο ενώ απαιτείτο συμβολαιογραφικό έγγραφο) - Ο εταιρικός σκοπός είναι παράνομος ή αθέμιτος ή αντίκειται στα χρηστά ήθη Β. Ελαττώματα της δήλωσης βούλησης των ιδρυτών της εταιρίας - Ανικανότητα προς δικαιοπραξία (ανήλικος ή άτομο υπό δικαστική συμπαράσταση) - Δήλωση βούλησης αποτέλεσε προϊόν πλάνης, απάτης, απειλής Αν έβρισκαν εφαρμογή οι διατάξεις του κοινού δικαίου (άρθρο 180 ΑΚ, που ορίζει ότι η άκυρη δικαιοπραξία είναι σαν να μην έγινε ποτέ) θα έπρεπε να αναγνωριστεί η αναδρομική ανυπαρξία (ακυρότητα ή ακυρωσία) της εταιρίας λόγω της ύπαρξης των ως άνω ελαττωμάτων (η εταιρία δηλ. θα έπρεπε να είναι άκυρη και να λογίζεται ως μη γενόμενη). Η εξ υπαρχής όμως ακυρότητα μιας εταιρίας με περιουσιακή υπόσταση, η οποία ήδη λειτούργησε και σύνηψε συναλλαγές με τρίτους θα ήταν προβληματική: οι συναφθείσες συμβάσεις θα ήταν άκυρες, αφού θα προέρχονταν από ανύπαρκτο πρόσωπο, θα έπρεπε να επιστραφούν οι παροχές και αντιπαροχές (από συναλλαγές με τρίτους).
Η λύση (από τη νομολογία και τη θεωρία) στο ως άνω πρόβλημα: Διάπλαση της θεωρίας της εν τοις πράγμασι (de facto) εταιρίας: Η προβολή ή η κήρυξη της ακυρότητας της εταιρίας δρα μόνο για το μέλλον. Επομένως, οι πράξεις που έγιναν μέχρι την προβολή του ελαττώματος δεν θίγονται, οι εταίροι ευθύνονται για τα μέχρι τότε δημιουργηθέντα εταιρικά χρέη. Η ελαττωματικότητα πάντως αυτή επιτρέπει την καταγγελία της εταιρίας από οποιονδήποτε εταίρο, χωρίς να απαιτείται σπουδαίος λόγος, και τη λύση της για το μέλλον. Η εφαρμογή της αρχής αυτής προϋποθέτει: - εξωτερικά υπάρχουν όλα τα ουσιώδη στοιχεία της εταιρικής σύμβασης (βλ. το υποχρεωτικό (ελάχιστο) περιεχόμενο της εταιρικής σύμβασης) - η εταιρία έχει λειτουργήσει (δεν είναι μόνο «στα χαρτιά») - η εταιρική σύμβαση δεν επιδιώκει σκοπό αντίθετο στο νόμο ή στα χρηστά ήθη
Περιπτώσεις στις οποίες δεν εφαρμόζεται η αρχή της μη αναδρομικότητας της ελαττωματικότητας της εταιρίας: - περίπτωση ανικανότητας προς δικαιοπραξία του ιδρυτή (π.χ. ανήλικος) Εφόσον ο ανίκανος προς δικαιοπραξία συνέπραξε στην ίδρυση της εταιρίας χωρίς το νόμιμο αντιπρόσωπό του, δεν φέρει από τη συμμετοχή του στην εταιρία εταιρικές υποχρεώσεις και ευθύνη για εταιρικά χρέη, μπορεί δε να ζητήσει τις εισφορές που κατέβαλε στην εταιρία. - περίπτωση εικονικής εταιρίας Εικονικότητα της δήλωσης (άρθρο 138 παρ. 1 ΑΚ «δήλωση βούλησης που δεν έγινε στα σοβαρά παρά μόνον φαινομενικά (εικονική)...»). Εφόσον συνήφθη εικονική εταιρική σύμβαση,* εφόσον δηλ. συμφώνησαν όλοι οι συμβαλλόμενοι ότι δεν θέλουν στην πραγματικότητα σύσταση εταιρίας, δεν υπάρχει λόγος να εφαρμοσθούν στις μεταξύ τους σχέσεις οι κανόνες του εταιρικού δικαίου. Δεν μπορεί όμως να αντιταχθεί η εικονικότητα και στους καλόπιστους τρίτους (δηλ. στους δανειστές της εικονικής εταιρίας, οι οποίοι όταν συναλλάχθηκαν δεν γνώριζαν την εικονικότητα αυτής). Αυτοί δεν βλάπτονται από το γεγονός της εικονικότητας, και ως εκ τούτου μπορούν να επιδιώξουν την είσπραξη των απαιτήσεών τους κατά της εταιρίας είτε από την περιουσία αυτής, είτε από την περιουσία των μελών της. Οι δε εταίροι το μόνο που μπορούν να αντιτάξουν είναι, ότι οι εταιρικοί δανειστές τελούσαν σε γνώση της εικονικότητας της εταιρείας κατά το χρόνο της συναλλαγής τους με αυτήν (ήταν δηλ. κακόπιστοι). * Σημ. Η σύσταση μιας εικονικής εταιρίας δεν είναι κάτι ασύνηθες, η δε σκοπιμότητά της μπορεί να αποβλέπει στην επίτευξη οικονομικών ωφελειών, όπως η εξασφάλιση επιχορηγήσεων ή φορολογικών απαλλαγών που δεν θα μπορούσαν να επέλθουν διαφορετικά. Αν υπάρχει ελάττωμα βούλησης ενός μόνο εταίρου και συμφωνούν οι υπόλοιποι εταίροι η εταιρία μπορεί να συνεχιστεί μεταξύ τους.
Δ. Μεταβολές στην εταιρία Τροποποίηση καταστατικού Κάθε τροποποίηση καταστατικού υπόκειται στις διατυπώσεις δημοσιότητας, οι οποίες προβλέπονται για τη σύσταση της Ο.Ε. Ενόψει του ότι σκοπός των διατυπώσεων δημοσιότητας είναι η προστασία των τρίτων (συναλλασσομένων με την εταιρία), οι τροποποιήσεις καταστατικού, οι οποίες δεν υποβλήθηκαν σε δημοσιότητα, δεν μπορούν να αντιταχθούν στους τρίτους. Επομένως οι εταίροι δεν μπορούν να αντιτάξουν σε καλόπιστους τρίτους αδημοσίευτες τροποποιήσεις του καταστατικού, οι οποίες αποκλίνουν από τη ρύθμιση του νόμου ή από τη μέχρι τότε ρύθμιση που προέβλεπε το δημοσιευμένο καταστατικό.
Οι εσωτερικές και εξωτερικές σχέσεις της ο.ε. Εσωτερικές σχέσεις είναι οι έννομες σχέσεις των εταίρων μεταξύ τους και με την εταιρία (διατάξεις του εταιρικού δικαίου που ρυθμίζουν την εταιρική μερίδα) Εξωτερικές σχέσεις είναι οι σχέσεις της εταιρίας προς τους τρίτους (διατάξεις του εταιρικού δικαίου που ρυθμίζουν την εκπροσώπηση της ο.ε., την ευθύνη αυτής και των εταίρων της για τις εταιρικές υποχρεώσεις
ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Ι. Εταιρική ιδιότητα (ή εταιρική συμμετοχή) 1. Έννοια Εταιρική ιδιότητα είναι ο δεσμός που συνδέει τους εταίρους με το νομικό πρόσωπο της εταιρίας, αποτελείται δε από σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Εταιρική ιδιότητα Δικαιώματα εταίρου Υποχρεώσεις εταίρου Περιουσιακά (δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη της εταιρίας και στο προϊόν της εκκαθάρισης) Διοικητικά (δικαίωμα συμμετοχής στη διοίκηση της εταιρίας, ελέγχου και ενημέρωσης επί των εταιρικών υποθέσεων) Υποχρέωση εισφοράς, υποχρέωση πίστης και μη αναγωνισμού
1.1. Απόκτηση της εταιρικής ιδιότητας Η εταιρική ιδιότητα αποκτάται: α) Κατά την ίδρυση της εταιρίας: με τη σύμπραξη του εταίρου στην ίδρυση της εταιρίας, και συγκεκριμένα αποκτάται με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ίδρυσης της εταιρίας (απόκτηση της εταιρικής ιδιότητας κατά πρωτότυπο τρόπο). β) Μετά τη σύσταση της εταιρίας και όσο αυτή διαρκεί : ι) με μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας εν ζωή ή λόγω θανάτου (απόκτηση της εταιρικής ιδιότητας κατά παράγωγο τρόπο) ιι) με την είσοδο στην εταιρία νέου εταίρου (απόκτηση της εταιρικής ιδιότητας κατά πρωτότυπο τρόπο)
ι) Μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας εν ζωή ή λόγω θανάτου Μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας εν ζωή Έξοδος εταίρου Όταν η μεταβίβαση αφορά το σύνολο της εταιρικής Μειώνεται ο αριθμός των εταίρων και μερίδας * και γίνεται προς ένα τρίτο πρόσωπο, ο καταργείται μια εταιρική σχέση. αριθμός των εταίρων δεν μεταβάλλεται και η εταιρική συμμετοχή συνεχίζεται από το νέο εταίρο (η μεταβίβαση γίνεται με μία πράξη χωρίς να απαιτείται η τέλεση δύο χωριστών πράξεων, δηλ. έξοδος του παλιού και είσοδος του νέου μετόχου (δεν μεσολαβεί κατάλυση της παλιάς και σύσταση νέας εταιρικής συμμετοχής)). *Σημ. Επιτρέπται η μερική μεταβίβαση της εταιρικής συμμετοχής Ενόψει του ότι στις προσωπικές εταιρίες ισχύει η αρχή του αμετάβλητου του προσώπου κάθε εταίρου (και του αμεταβίβαστου της εταιρικής συμμετοχής), προϋπόθεση για να είναι δυνατή η μεταβίβαση της εταιρικής συμμετοχής είναι: - η ύπαρξη σχετικής ρήτρας στο καταστατικό ή - η συναίνεση όλων των εταίρων (άρθρο 256 Ν 4072/2012) Σε περίπτωση που δεν υπάρχει καμία από τις προϋποθέσεις αυτές, η εγκυρότητα της μεταβίβασης θα εξαρτηθεί από την εκ των υστέρων έγκριση των άλλων εταίρων. Η μεταβίβαση πρέπει να καταχωρισθεί στο Γ.Ε.ΜΗ. Απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού, ούτως ώστε η μεταβίβαση να αντιτάσσεται έναντι των τρίτων. Ενόψει του ότι ο νέος εταίρος υπεισέρχεται στην ίδια θέση, την οποία είχε ο παλιός, θα ευθύνεται όχι μόνο για τα νέα αλλά και για τα παλαιά εταιρικά χρέη (ενώ η ευθύνη του μεταβιβάζοντος-παλιού εταίρου για τα παλαιά χρέη εξακολουθεί να υφίσταται).
Μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας λόγω θανάτου Η μεταβίβαση λόγω θανάτου είναι δυνατή αν στο καταστατικό υπάρχει ρήτρα ότι η εταιρία θα συνεχίζεται με τους υπόλοιπους εταίρους και τους κληρονόμους του θανόντος. Αντίθετα, αν υπάρχει ρήτρα ότι η εταιρία θα συνεχίζεται μόνο με τους υπόλοιπους εταίρους, η εταιρική συμμετοχή του θανόντος καταργείται. Προβλέπεται ΠΛΕΟΝ στο νόμο (άρθρο 265 Ν 4072/2012) η δυνατότητα κάθε κληρονόμου «να εξαρτήσει την παραμονή του στην εταιρία από το αν θα λάβει θέση ετερόρρυθμου εταίρου». Η αποδοχή της πρότασης επιβάλλει τη μετατροπή της ομόρρυθμης σε ετερόρρυθμη εταιρία. Παράδειγμα: Υποβάλλει πρόταση προς τους λοιπούς εταίρους να λάβει θέση ετερόρρυθμου εταίρου Στο καταστατικό της υπάρχει ρήτρα ότι η εταιρία θα συνεχίζεται με τους υπόλοιπους εταίρους και τους κληρονόμους του θανόντος Ο.Ε. Υποβάλλει πρόταση προς τους λοιπούς εταίρους να λάβει θέση ετερόρρυθμου εταίρου. Στην ίδια υποβαλλόμενη πρόταση δηλώνει ότι θα εξέλθει από την εταιρία, στην περίπτωση που οι εταίροι δεν κάνουν δεκτή την πρότασή του να καταστεί ετερόρρυθμος εταίρος. Κληρονόμος Α Η πρόταση του απορρίπτεται Η πρόταση του απορρίπτεται Κληρονόμος Β Παραμένει στην εταιρία ως ομόρρυθμος Έξοδός του από την εταιρία
ιι) Είσοδος στην εταιρία νέου εταίρου Απαιτεί σύμβαση που καταρτίζεται ανάμεσα στο νέο εταίρο και στην εταιρία (σύμβαση προσλήψεως) η οποία πρέπει να καταχωρισθεί στο Γ.Ε.ΜΗ. Ακόμη όμως κι αν δεν τηρήθηκαν οι διατυπώσεις δημοσιότητας, οι τρίτοι που συναλλάχθηκαν με την εταιρία μπορούν να επικαλεσθούν και να αποδείξουν την είσοδο νέου εταίρου. Αυξάνει ο αριθμός των εταίρων, αφού δημιουργείται νέα εταιρική ιδιότητα. Απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού, αφού επέρχεται μεταβολή στα πρόσωπα των εταίρων. Εφόσον δεν προβλέπεται άλλη ρύθμιση στη σύμβαση προσλήψεως, ο νέος εταίρος αποκτά τα ίδια δικαιώματα, τα οποία έχουν οι άλλοι εταίροι και αναλαμβάνει αντίστοιχες υποχρεώσεις (ιδίως υποχρέωση καταβολής εισφοράς). Πάντως ο νέος εταίρος, εκτός αν συμφωνήθηκε διαφορετικά, ευθύνεται μόνο για τα εταιρικά χρέη που δημιουργήθηκαν μετά την είσοδό του στην εταιρία.
1.2. Απώλεια της εταιρικής ιδιότητας Α. Εκούσια έξοδος Αποχώρηση (παραίτηση) του εταίρου Απώλεια εταιρικής ιδιότητας * Β. Αναγκαστική έξοδος Προσοχή! Η έξοδος του εταίρου, με τη μορφή τόσο της εκουσίας αποχώρησης όσο και της αναγκαστικής εξόδου διέπεται ΠΛΕΟΝ (μετά το Ν 4072/2012) από νέο νομικό καθεστώς ι) Αυτόματη έξοδος Θάνατος, πτώχευση, απώλεια της εμπορικής ικανότητας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, είτε άλλα γεγονότα που ειδικά προβλέπονται στο καταστατικό Κατόπον αιτήσεως ατομικού δανειστή του εταίρου ιι) Αποκλεισμός του εταίρου (με δικαστική απόφαση) Κατόπιν αιτήσεως όλων των λοιπών εταίρων * Σημ.: Με την έξοδο εταίρου μειώνεται ο αριθμός των εταίρων και καταργείται μια εταιρική σχέση. Αντίθετα στη μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας (εν ζωή ή λόγω θανάτου) ο αριθμός των εταίρων δεν μεταβάλλεται και η εταιρική συμμετοχή συνεχίζεται από το νέο εταίρο.
Α. Αποχώρηση (εκούσια έξοδος) εταίρου Κάθε εταίρος μπορεί, καταρχήν, να εξέλθει εκούσια από την εταιρία (να παραιτηθεί) με απλή δήλωσή του προς την εταιρία και τους λοιπούς εταίρους, οποτεδήποτε και χωρίς επίκληση σπουδαίου λόγου, ΕΚΤΟΣ ΑΝ προβλέπεται διαφορετικά στο καταστατικό (άρθρο 261). Ο εξερχόμενος εταίρος αποκτά δικαίωμα είσπραξης της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής στο τέλος της εταιρικής χρήσης. Εταίρος Εταίρος Δήλωση εξόδου Επιστροφή της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής στο τέλος της εταιρικής χρήσης Δήλωση εξόδου με επίκληση σπουδαίου λόγου που στηρίζει το αίτημα εξόδου Επιστροφή της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής στο τέλος της εταιρικής χρήσης ΜΟΝΟ ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ Ο.Ε. αόριστης διάρκειας Ο.Ε. ορισμένης διάρκειας Ο εταίρος εξέρχεται ενώ θα λάβει και την αξία της συμμετοχής του (στο τέλος της χρήσης) Συμφωνία Ο.Ε. και εταίρου για την υπαρξη σπουδαίου λόγου για την έξοδο: Ο εταίρος εξέρχεται ενώ θα λάβει και την αξία της συμμετοχής του (στο τέλος της χρήσης) Ασυμφωνία για την ύπαρξη σπουδαίου λόγου: Ο εταίρος εξέρχεται αυτόματα αλλά για το αν θα λάβει την αξία της συμμετοχής του θα περιμένει την κρίση του δικαστηρίου (που θα κρίνει αν ο λόγος ήταν σπουδαίος)
Β. Αναγκαστική έξοδος 1. Αυτόματη (αναγκαστική) έξοδος Η αυτόματη έξοδος επέρχεται, όταν συμβούν: α) είτε τα προβλεπόμενα στο νόμο γεγονότα του θανάτου, της (κήρυξης) πτώχευσης και της υποβολής σε δικαστική συμπαράσταση του εταίρου, εφόσον το καταστατικό δεν προβλέπει κάτι διαφορετικό, β) είτε άλλα γεγονότα, που ειδικά προβλέπονται στο καταστατικό ότι επιφέρουν την αυτόματη έξοδο του εταίρου. Έτσι για παράδειγμα, το καταστατικό το καταστατικό της εταιρίας μπορεί να προβλέπει ότι σε περίπτωση θανάτου, πτώχευσης ή δικαστικής συμπαράστασης ενός εταίρου, δεν θα επέρχεται αποκοπή (αυτόματη έξοδος) του θανόντος, πτωχεύσαντος ή τεθέντος υπό δικαστική συμπαράσταση εταίρου, αλλά ότι η εταιρία θα συνεχίζεται με τους κληρονόμους του θανόντος (και τους τους επιζώντες/λοιπούς εταίρους).
2. Αποκλεισμός εταίρου Επέρχεται με δικαστική απόφαση, η οποία διατάσει τον αποκλεισμό του : α) κατόπιν αίτησης ατομικού δανειστή του εταίρου, ο οποίος έχει προηγουμένως επιχειρήσει αναγκαστική εκτέλεση επί της περιουσίας του εταίρου, για την είσπραξη της οφειλής, αλλά αυτή απέβη άκαρπη. Με την αίτησή του προς το δικαστήριο πρέπει να ζητεί την έξοδο του εταίρου αυτού από την εταιρία και τον καθορισμό της αξία της συμμετοχής του, την οποία και κατάσχει (προς ικανοποίηση της οφειλής). Μετά τον αποκλεισμό (έξοδο) του εταίρου: - είτε οι λοιποί εταίροι μπορούν να αποφασίσουν τη συνέχιση της εταιρίας μεταξύ τους - είτε οποιοσδήποτε εταίρος μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο να διατάξει τη λύση της εταιρίας επικαλούμενος ως σπουδαίο λόγο την διαταχθείσα από το δικαστήριο έξοδο του εταίρου. β) κατόπιν αιτήσης όλων των λοιπών εταίρων, όταν στο πρόσωπο του αποκλειόμενου εταίρου συντρέχει περιστατικό, που θα δικαιολογούσε τη λύση της εταιρίας για σπουδαίο λόγο με αίτημα οποιουδήποτε συνεταίρου του (π.χ. λόγω μη εκπλήρωσης από τον αποκλειόμενο εταίρο των εταιρικών του υποχρεώσεων).
1.3. Δικαιώματα και υποχρεώσεις του εξερχόμενου και αποκλειόμενου εταίρου Α. Δικαιώματα Ο εξερχόμενος (εκούσια ή αναγκαστικά) εταίρος, δικαιούται να ζητήσει από την εταιρία: α) την απόδοση των εισφερθέντων κατά χρήση πραγμάτων του β) την καταβολή της πλήρους αξίας της συμμετοχής του (σε τρέχουσα αξία, κατά τη στιγμή της εξόδο του εταίρου, εμπορική αξία της συμμετοχής του). Η αξία της εταιρικής συμμετοχής του: - είτε καταβάλλεται στον εξερχόμενο εταίρο μειωμένη, μετά από τον συμψηφισμό της με την αντίθετη απαίτηση της εταιρίας κατά του εταίρου για την κάλυψη των χρεών της εταιρίας κατά το λόγο της συμμετοχής του στις ζημίες, όταν η εταιρική περιουσία δεν επαρκεί για την κάλυψή τους, - είτε δεν καταβάλλεται (στο σύνολό της), όταν ο εταίρος εξέρχεται εκούσια (αποχωρεί/παραιτείται) από την εταιρία, η οποία είναι ορισμένου χρόνου, χωρίς να συντρέχει για την έξοδό του αυτή, σπουδαίος λόγος. Όπως και επί διαφωνίας για την ύπαρξη ή μη σπουδαίου λόγου (βλ. ανωτέρω), αντίστοιχα σε περίπτωση διαφωνίας για την καταβλητέα αξία της εταιρικής συμμετοχής, αποφασίζει το δικαστήριο. Β. Υποχρεώσεις Ο εξερχόμενος (εκούσια ή αναγκαστικά) εταίρος υποχρεούται: - να συμμετάσχει στην κάλυψη των χρεών της εταιρίας, που έχουν γεννηθεί πριν από την έξοδό του, κατά το λόγο της συμμετοχής του στις ζημίες. Η συμμετοχή του αυτή στις ζημίες μπορεί να υπολογίζεται συμψηφιστικά προς την καταβλητέα αξία της συμμετοχής του ή ανεξάρτητα απ αυτήν, όταν ιδίως η καταβλητέα αξία είναι μηδενική ή δεν υπάρχει αξίωση καταβολής της αξίας συμμετοχής και η εταιρική περιουσία δεν επαρκεί για την κάλυψη των εταιρικών χρεών.
ΙΙ. Υποχρεώσεις των εταίρων ΙΙ. Υποχρεώσεις του ομόρρυθμου εταίρου 1. Υποχρέωση εισφοράς 2. Υποχρεώσεις διοικητικής φύσεως 3. Υποχρέωση πίστης 4. Υποχρέωση συμμετοχής στις ζημίες της εταιρίας 2.1. Υποχρέωση συμμετοχής στη διοίκηση και εκκαθάριση της εταιρίας 2.2. Υποχρέωση συμμετοχής στη συνέλευση της εταιρίας
1. Υποχρέωση για καταβολή εισφοράς Οι εισφορές είναι αναγκαίες για το σχηματισμό του εταιρικού κεφαλαίου. Αντικείμενο εισφοράς μπορεί να είναι οποιαδήποτε περιουσιακή εισφορά, όπως χρήματα, πράγματα που εισφέρονται κατά κυριότητα ή κατά χρήση, άυλα αγαθα, εργασία, για την οποία ο εταίρος δεν δικαιούται μισθό, * εκτός αν συνδέεται με την εταιρία με την εταιρία με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. 1.1. Υποχρέωση για καταβολή της αρχικής εισφοράς Σε περίπτωση υπερημερίας ή αδυναμίας του εταίρου να καταβάλλει την εισφορά του, αλλά και γενικότερα να εκπληρώσει τις εταιρικές του υποχρεώσεις, οποιοσδήποτε από τους άλλους εταίρους μπορεί να καταγγείλει την εταιρία. Επίσης, οι υπόλοιποι εταίροι μπορούν να επιδιώξουν τον αποκλεισμό από την εταιρία του εταίρου που υπαίτια δεν κατέβαλε την εισφορά του, επικαλούμενοι ότι η υπαίτια μη καταβολή της εισφοράς συνιστά σπουδαίο λόγο που θα δικαιολογούσε τη λύση της εταιρίας (771 ΑΚ). 1.2. Υποχρέωση για καταβολή συμπληρωματικής εισφοράς Μόνο εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο καταστατικό, ο εταίρος μπορεί να υποχρεωθεί να αυξήσει την εισφορά του με σκοπό τη χρηματοδότηση της εταιρίας ή να τη συμπληρώσει με σκοπό την κάλυψη ζημιών. Εφόσον το καταστατικό υπάρχει μια τέτοια εξουσιοδότηση, αρμόδιοι να αποφασίσουν για το αν θα πρέπει στη συγκεκριμένη περίπτωση να καταβληθούν είναι οι εταίροι με τη λήψη πλειοψηφικής απόφασης. * Ο εταίρος που ανέλαβε να εισφέρει προσωπική εργασία δεν μπορεί να αξιώσει μισθό, αφού συμμετέχει στα κέρδη της εταιρίας (εκτός αν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά).
2. Υποχρεώσεις διοικητικής φύσεως Οι υποχρεώσεις διοικητικής φύσης είναι αφενός η υποχρέωση συμμετοχής στη διοίκηση και εκκαθάριση της εταιρίας, αφετέρου η υποχρέωση συμμετοχής στο ανώτατο όργανο της εταιρίας (συνέλευση των εταίρων). (αναλύεται ξεχωριστά στην ενότητα για τη διαχείριση της εταιρίας).
3. Υποχρέωση πίστης Κατά τη διάρκεια της παραγωγικής λειτουργίας της εταιρίας, η υποχρέωση πίστης έχει διπλό περιεχόμενο, θετικό και αρνητικό: ι) θετικό περιεχόμενο Θετικά, η υποχρέωση πίστης εκδηλώνεται ως υποχρέωση των εταίρων να ενεργούν όλες εκείνες τις πράξεις, που αναγκαίες για την πρόοδο της εταιρίας και γενικά, να συμπεριφέρονται έτσι που να προωθείται η πραγμάτωση του εταιρικού σκοπού. ιι) αρνητικό περιεχόμενο Αρνητικά, η υποχρέωση πίστης εκδηλώνεται ως υποχρέωση των εταίρων να απέχουν από ενέργειες που μπορούν να παρακωλύσουν την ευόδωση του εταιρικού σκοπού (όπως η απαγόρευση ανταγωνισμού). Η υποχρέωση πίστης εμφανίζεται τόσο στις σχέσεις κάθε εταίρου με το νομικό πρόσωπο της εταιρίας, όσο και στις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους ίδιους τους εταίρους. Διάρκεια: η υποχρέωση πίστης βαρύνει τον εταίρο κατά την παραγωγική λειτουργία της εταιρίας, εξακολουθεί όμως να υπάρχει και κατά το στάδιο της εκκαθάρισης, ούτως ώστε να πραγματώσει η εταιρία και κατά το στάδιο αυτό το σκοπό της (εκκαθάρισης), με διαφορετικό όμως περιεχόμενο (η υποχρέωση πίστης παίρνει το συγκεκριμένο περιεχόμενο που επιβάλλει ο σκοπός της εκκαθάρισης και φτάνει σταδιακά, όσο προχωρεί η εκκαθάριση, στο τέλος της).
Ειδικότερη έκφανση της υποχρέωσης πίστης αποτελεί η υποχρέωση των εταίρων για την παράλειψη πράξεων ανταγωνισμού (υποχρέωση περί μη ανταγωνισμού). Η απαγόρευση αυτή επεκτείνεται σε κάθε πράξη ή παράλειψη που είναι αντίθετη στα εταιρικά συμφέροντα, χωρίς να έχει καμία σημασία αν η πράξη αυτή επιχειρήθηκε για λογαριασμό του ίδιου του εταίρου ή τρίτου, αν οφείλεται σε υπαιτιότητά του ή όχι, και αν μπορεί να προκαλέσει ή όχι ζημία στην εταιρία. Π.χ. Η διατήρηση ομοειδούς επιχείρησης είναι πράξη ανταγωνισμού Συνέπειες παράβασης της υποχρέωσης περί μη ανταγωνισμού Η εταιρία νομιμοποιείται να εγείρει αγωγή επί παραλείψει, δηλ. να ζητήσει από το δικαστήριο να υποχρεώσει τον εταίρο να παύσει την παράβαση και να την παράλείψει για το μέλλον, έστω κι αν ο εταίρος ενεργεί χωρίς υπαιτιότητα. Αντίθετα για να γεννηθεί η υποχρέωση του παραβάτη να καλύψει τις ζημιές που τυχόν προξένησε η παράνομη συμπεριφορά του, απαιτείτια να τον βαρύνει υπαιτιότητα. Ακόμη η συμπεριφορά του εταίρου μπορεί να αποτελέσει σπουδαίο λόγο καταγγελίας της εταιρίας ή να επιδιωχθεί ο αποκλεισμός του υπαίτιου εταίρου. Η απαγόρευση ανταγωνισμού ισχύει μέχρι την περάτωση της εκκαθάρισης της εταιρίας. Με ειδική όμως πρόβλεψη στο καταστατικό, είναι δυνατό να προβλέπεται ότι έκαστος ή κάποιος από τους εταίρους αναλαμβάνει τη δέσμευση να μην προβεί στην άσκηση δραστηριότητας όμοιας με εκείνης της εταιρίας και για ορισμένο χρόνο μετά τη λύση αυτής.
ΙΙΙ. Δικαιώματα του ομόρρυθμου εταίρου ΙΙΙ. Δικαιώματα του ομόρρυθμου εταίρου 1. Περιουσιακά δικαιώματα 2. Δικαιώματα διοικήσεως 1.1. Δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη 1.2. Δικαίωμα συμμετοχής στο προϊόν της εκκαθάρισης της Ο.Ε. 2.1. Δικαίωμα (άμεσο ή έμμεσο) διοικήσεως 2.2. Δικαίωμα ψήφου 2.3. Δικαίωμα ελέγχου και ενημέρωσης
1. Περιουσιακά δικαιώματα 1.1. Δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη Ποσοστό συμμετοχής: αν δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία στο καταστατικό, οι εταίροι μετέχουν κατ ίσα μέρη στα κέρδη (ανεξάρτητα δηλ. από το μέγεθος της εισφοράς τους). Άκυρη όμως είναι η συμφωνία, κατά την οποία ένας (ή περισσότεροι) από τους εταίρους αποκλείεται από τη συμμετοχή στα κέρδη (ή τις ζημίες) («λεόντειος» εταιρία). Την ακυρότητα μπορεί να επικαλεστεί ο αποκλειόμενος από τα κέρδη εταίρος (ή αντίστοιχα οι υπόλοιποι εταίροι αν έχει συμφωνηθεί απαλλαγή του εταίρου από τις ζημίες). Προϋπόθεση για τη διανομή κερδών είναι η σύνταξη εταιρικών λογαριασμών από τους διαχειριστές, από τους οποίους εμφαίνεται, αν η εταιρική χρήση ήταν κερδοφόρα ή ζημιογόνα. Το ποσό κατά το οποίο, βάσει των εταιρικών λογαριασμών, αυξήθηκε η εταιρική περιουσία, σε σύγκριση με τα αποτελέσματα των λογαριασμών του προηγούμενου έτους, αποτελεί κέρδος. Το καταστατικό μπορεί να προβλέπει ότι: - δεν θα διανέμονται όλα τα κέρδη αλλά ότι ένα μέρος τους θα κρατείται για σχηματισμό αποθεματικών ή για κάλυψη ζημιών προηγούμενων χρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, δηλ. ακόμη και αν δεν υπάρχει καταστατική πρόβλεψη, οι εταίροι μπορούν να αποφασίσουν οποιαδήποτε άλλη χρησιμοποίηση των κερδών. - είναι δυνατό να διανέμονται κέρδη πριν από το τέλος της εταιρικής χρήσης με βάση προσωρινό λογαριασμό.
Γενικό (αφηρημένο) δικαίωμα του εταίρου στα κέρδη, το οποίο έχει ως περιεχόμενο ότι ο εταίρος έχει για όλη τη διάρκεια της εταιρίας δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη (γεννιέται με την απόκτηση της εταιρικής ιδιότητας) Απαίτηση του μετόχου για καταβολή των κερδών που του αναλογούν στη συγκεκριμένη εταιρική χρήση (γεννιέται με τη σύνταξη των εταιρικών λογαριασμών (δηλ. του ισολογισμού και του λογαριασμού κερδοζημιών) και την έγκρισή τους από την εταιρία μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσηςαπόκτηση της εταιρικής ιδιότητας) Στενά συνυφασμένο με την εταιρική ιδιότητα. Δεν μπορεί επομένως να μεταβιβαστεί αυτοτελώς (χωρίς δηλ. την εταιρική ιδιότητα) σε τρίτο. Μπορεί να μεταβιβαστεί αυτοτελώς (δηλ. χωρίς την εταιρική ιδιότητα) σε τρίτο, αμέσως μόλις γεννηθεί, δηλ. μετά την έγκριση από την εταιρία των εταιρικών λογαριασμών, δηλ. του ισολογισμού και του λογαριασμού κερδοζημιών που συντάσσουν οι διαχειριστές μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης.
1.2. Δικαίωμα συμμετοχής στο προϊόν της εκκαθάρισης Μετά τη λύση και την εκκαθάριση της εταιρίας, ο εταίρος έχει : - δικαίωμα απόδοσης της εισφοράς του, κατόπιν δε, - δικαίωμα συμμετοχής στο απομένον προϊόν της εκκαθάρισης (η απαίτηση στο προϊον της εκκαθάρισης μπορεί να μεταβιβαστεί)
2. Δικαιώματα διοικητικής φύσης (διοικήσεως) 2.1. Δικαίωμα συμμετοχής στη διαχείριση (αναλύεται ξεχωριστά στην ενότητα για τη διαχείριση της εταιρίας) 2.2. Δικαίωμα σύμπραξης στη λήψη των αποφάσεων Κάθε εταίρος μπορεί να συμμετέχει και να ψηφίζει στη συνέλευση των εταίρων, η οποία είναι αρμόδια για: α) τη συγκρότηση (π.χ. τροποποιήσεις του καταστατικού της εταιρίας ή αποφάσεις που υπερβαίνουν τον εταιρικό σκοπό, αποχώρηση εταίρου, αποκλεισμό εταίρου κτλ.) και οργάνωση (π.χ. διορισμός και ανάκληση των διαχειριστών) της εταιρίας, β) την εποπτεία του διαχειριστικού οργάνου. Τρόπος λήψης των αποφάσεων της συνέλευσης: ομόφωνα, εκτός εάν το καταστατικό προβλέπει διαφορετικό τρόπο λήψης τους, π.χ. πλειοψηφία (προσώπων ή μερίδων) συνηθέστερα επί του όλου αριθμού των εταίρων. Κάθε εταίρος έχει μία ψήφο, μπορεί όμως να προβλέπεται στο καταστατικό ότι ο αριθμός των ψήφων των εταίρων θα εξαρτάται από το ύψος της εισφοράς τους. Περιορισμοί στη λήψη πλειοψηφικών αποφάσεων: δεν μπορεί η λήψη πλειοψηφικής απόφασης να πλήττει τον πυρήνα της εταιρικής συμμετοχής, όπως π.χ. όταν αποφασίζεται αύξηση της εισφοράς ή του ποσοστού συμμετοχής στην εταιρία.
2.3. Δικαίωμα ελέγχου και ενημέρωσης Κάθε εταίρος (ανεξαρτήτως του εάν είναι διαχειριστής ή όχι) έχει δικαίωμα να πληροφορείται αυτοπροσώπως για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων, να εξετάζει τα βιβλία και τα έγγραφα, καθώς και να καταρτίζει περίληψη της περιουσιακής κατάστασης της εταιρίας. Συμφωνία η οποία αποκλείει ή περιορίζει το δικαίωμα ελέγχου είναι άκυρη. Μεγάλη σημασία του δικαιώματος αυτού για τους μη διαχειριστές εταίρους.