Σύμβολα πόλεων Η έννοια του συμβόλου και η ερμηνεία της χρήσης του συνδέεται με το δυϊσμό της ανθρώπινης υπόστασης. Ψυχικά χαρίσματα, ικανότητες, ιδιότητες και χαρακτηριστικά ενός συνόλου ανθρώπων ή γνωρίσματα ενός τόπου αποτυπώνονται στα σύμβολα. Τα σύμβολα καθιερώνονται από φυσικά στοιχεία, προσδιοριστικά του τόπου και στις περισσότερες των περιπτώσεων επιλέγονται σύμβολα από παρεμβάσεις των ανθρώπων στην περιοχή με έργα που εγχαράσσονται στη συνείδηση των ανθρώπων για χιλιάδες χρόνια. Η Αθήνα είναι ταυτισμένη στη συνείδηση όλων των ανθρώπων παγκοσμίως με τον Παρθενώνα. Όταν αναφερόμαστε δηλαδή στη λέξη Αθήνα, συνειρμικά έρχεται στο μυαλό μας και το οικοδόμημα του Παρθενώνα Το ίδιο γίνεται και με τις άλλες πόλεις της Ελλάδας. Έτσι η Θεσσαλονίκη συνδέεται με το Λευκό Πύργο, τα Γιάννενα με τη λίμνη, η Πάτρα με το καρναβάλι, η Χαλκίδα με τη γέφυρα, η Καλαμπάκα με τα Μετέωρα, η Κόρινθος με τον Ισθμό και γενικά κάθε πόλη έχει ένα σήμα κατατεθέν που την ξεχωρίζει από όλες τις υπόλοιπες. Στο νομό Έβρο οι πόλεις και κωμοπόλεις του, ακολουθώντας το γενικό προσανατολισμό των ανθρώπων, έχουν και αυτές τα σύμβολά τους. Η Αλεξανδρούπολη είναι γνωστή για το Φάρο της, οι Φέρες για την Κοσμοσώτειρα, το Σουφλί για το μετάξι, το Διδυμότειχο για τα τείχη του, ο Κυπρίνος για το φράγμα, οι Καστανιές για τον «Άρδα» και τα Δίκαια για το τέρμα του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας μας. Από τα παραδείγματα φαίνεται καθαρά πως σε πολλές περιπτώσεις οι πολίτες ενός τόπου δεν χρειάζεται να κάνουν τίποτα για να καθιερωθεί ένα σύμβολο. Η φύση αναλαμβάνει από 1 / 5
μόνη της αυτό το ρόλο και η επιβολή του συμβόλου γίνεται από μόνη της. Η περίπτωση όμως της Αθήνας με τον Παρθενώνα αποδεικνύει πως, όταν το σύμβολο καθιερώνεται με παρέμβαση του ίδιου του ανθρώπου και είναι τεχνικής ή επιστημονικής φύσεως, ο θαυμασμός για την πόλη και τους ανθρώπους που την κατοικούν είναι μεγαλύτερος και η αναγνώριση των ικανοτήτων τους είναι πιο εύκολα αποδεκτή. Έτσι, ενώ όλες οι πόλεις του νομού μας έχουν ένα στοιχείο που τις προσδιορίζουν, η Ορεστιάδα στα 83 χρόνια της ύπαρξής της δεν στάθηκε τυχερή να έχει ένα τέτοιο φυσικό στοιχείο που να την ταυτίζει στη συνείδηση των ανθρώπων με αυτό. Η έλλειψη του φυσικού χαρακτηριστικού ή του σπουδαίου τεχνικού έργου μπορεί να αναπληρωθεί με την προβολή και στη συνέχεια την καθιέρωση ενός πολιτιστικού στοιχείου που χαρακτηρίζει την πόλη και τους ανθρώπους της. Η Πάτρα είναι γνωστή για το καρναβάλι της και οι Καστανιές έγιναν πανελλήνια γνωστές από τις εκδηλώσεις του «Άρδα». Ποιοι φορείς ή πρόσωπα θα αναλάβουν αυτή την ευθύνη, να βρουν και να επιβάλλουν δηλαδή ένα σύμβολο για την πόλη, εξ αντικειμένου είναι γνωστοί. Είναι ο Δήμος και οι άνθρωποι του Δημοτικού Συμβουλίου, ως κατ εξοχήν υπεύθυνοι, οι πολιτιστικοί φορείς της πόλεως και οι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου ή η ντόπια διανόηση. Στο παρελθόν έγινε μια προσπάθεια από την ΚΛΟ και τον «Αφήκριστο» να καθιερωθεί η ονομασία της πόλεως ως Νέα Ορεστιάδα, για να συνδεθεί η πόλη με τις ρίζες της και να αποτυπωθεί στη συνείδηση του κόσμου ως πόλη προσφύγων, αλλά αυτό είναι στοιχείο που «μετράει» σε ανθρώπους της ίδιας της πόλης και μάλιστα σε ένα μέρος της, που είναι γόνοι αυτών των προσφύγων, όπως είναι ο Σύλλογος των Καραγατσιανών Ορεστιάδας. Δεν μπορούσε η Νέα Ορεστιάδα να προσδιορίσει την πόλη, γιατί ολόκληρη η Ελλάδα είναι διάσπαρτη από τέτοιες προσφυγικές πόλεις και χωριά. Το 1923 το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης και γενικά οι Ορεστιαδίτες εκείνης της εποχής αποφάσισαν πως το σύμβολο της πόλης έπρεπε να είναι η Ιφιγένεια, γιατί, όπως εκείνη θυσιάστηκε για το καλό των Ελλήνων στην Αυλίδα, έτσι και το Κάραγατς δόθηκε στους Τούρκους για να αποφευχθούν περαιτέρω αρνητικές εξελίξεις για την Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Το σύμβολο όμως αυτό είναι στα χαρτιά, είναι για να κοσμεί τα έγγραφα και τους φακέλους αλληλογραφίας του Δήμου Ορεστιάδας. Κανένας Έλληνας δεν ταυτίζει την Ορεστιάδα με την Ιφιγένεια. Καλώς ή κακώς δεν έχει καμιά σημασία. Εκείνο που έχει σημασία είναι να αποτυπωθεί στον κόσμο ότι, όταν λέμε Ορεστιάδα, εννοούμε! 2 / 5
Τι έχει η Ορεστιάδα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως σήμα κατατεθέν για να τη διαφημίζει και να προσελκύει τον κόσμο για αυτό που μόνον αυτή διαθέτει; Το ρυμοτομικό της σχέδιο και ο τετραγωνισμός της είναι ένα πλεονέκτημα που το αναγνωρίζει αμέσως όποιος έρχεται στην πόλη. Μένει εντυπωσιασμένος για την άπλα της πόλης και το επίπεδο του εδάφους της. Είναι γνωστή η Ορεστιάδα και ως επίπεδη πόλη, αφού, όταν την παρατηρείς από ψηλά, τη βλέπεις απλωμένη να προβάλλει με υψωμένα τα κτίριά της στον ίσιο κάμπο. Είναι δύσκολο όμως να μείνει το ρυμοτομικό σχέδιο ως στοιχείο μόνιμα προσδιοριστικό, γιατί και με την πάροδο των ετών αλλοιώνεται αλλά και οι άνθρωποι δεν συγκρατούν στη συνείδησή τους τέτοια στοιχεία ως σταθερά στοιχεία. Το εργοστάσιο ζάχαρης, ως το μεγαλύτερο βιομηχανικό συγκρότημα της περιοχής, δεν μπορεί να προσδιορίσει την πόλη, αφού στην Ελλάδα δεν είναι ούτε το μοναδικό και ούτε οι άνθρωποι πολυδίνουν σημασία σε κάτι τέτοια. Οι επιτυχίες στο βόλεϊ και η ομάδα που έκανε γνωστή την πόλη της Ορεστιάδας όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό θα παρότρυνε κάποιον να σκεφτεί ότι η Ορεστιάδα είναι η πόλη του βόλεϊ και του αθλητισμού γενικότερα. Αν όμως οι επιτυχίες περιοριστούν και η ομάδα μείνει στο περιθώριο για λίγα χρόνια, θα ξεχαστεί και η ομάδα και η περιοχή. Από τους πολιτιστικούς φορείς και συλλόγους της πόλεως αυτή τη στιγμή αυτός που εκφράζει έναν δυναμισμό και είναι σε θέση να κάνει γνωστή την πόλη προς τα έξω είναι ο «Διόνυσος». Η θεατρική ομάδα του «Διόνυσου», αλλά και η ΔΕΠΑΟ και κατ επέκταση ο Δήμος της Ορεστιάδας, με τις διοργανώσεις διαγωνισμών θεατρικών παραστάσεων, θα μπορούσαν να καταστήσουν την πόλη γνωστή στο πανελλήνιο και να καθιερώσουν την Ορεστιάδα ως πόλη θεάτρου και θεατρικής παιδείας. Η Δράμα είναι πόλη γνωστή για το φεστιβάλ κινηματογράφου και αυτό είναι το μοναδικό στοιχείο που την προσδιορίζει. Μια προσπάθεια λοιπόν για την Ορεστιάδα ως πόλη θεατρικής παιδείας και θεατρικού διαγωνισμού δεν θα ήταν ούτε παράλογη ούτε και καταδικασμένη σε αποτυχία, αφού ήδη υπάρχουν προϋποθέσεις να γίνει κάτι τέτοιο. 3 / 5
Το πρόβλημα της ταυτότητας μιας πόλεως, που αποκρυσταλλώνεται πολλές φορές με ένα σύμβολο, το έχουν πόλεις νεόδμητες, που στερούνται ενός χαρακτηριστικού φυσικού στοιχείου. Η παρέμβαση των ανθρώπων είναι καταλύτης για να λυθεί αυτό το πρόβλημα και κατά πόσο αυτό επιτυγχάνεται δείχνει τον δυναμισμό ή μη των μελών της κοινωνίας που απαρτίζουν αυτό που αποκαλούμε «πόλις». Κούζας Ιωάννης, Μεθόριος, 22-06-2005 4 / 5
5 / 5