Ρ ΥΜΕΛΙΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙA Ἱστορία Λαογραφία Περιβάλλον Λογοτεχνία Τέχνες Βιβλίο Πολιτισμός Παράδοση Ἀρχαιολογία τριμηνιαια εκδοση του Π.Κ.Ρ. σίνα & δαφνομήλη 1α - 106 80 Ἀθήνα τηλ. 210 3608885, τηλ.-fax: 210 3637783 Ἔτος 14ο Περίοδος Β Ὀκτώβριος-νοέμβριος-δεκέμβριος 2012 Ἀρ. τεύχ. 101 E-mail: roumeli@otenet.gr κυβερνωντεσ και βουλευτεσ του ελληνικου κοινοβουλιου, θελετε φορολογικη δικαιοσyνη; ναι Ή οχι; Tοῦ Προέδρου τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Δημητρίου Ε. Κουτρούμπα Π αρακολουθοῦμε ἐπί ἔτη τίς «ἐναγώνιες» προσπάθειες τῶν κυβερνώντων νά λύσουν τό πρόβλημα τῆς φοροδιαφυγῆς. Συζητήσεις ἐπί συζητήσεων, προτάσεις ἐπί προτάσεων, νομοσχέδια ἐπί νομοσχεδίων, τροπολογίες ἐπί τροπολογιῶν, ἐγκύκλιοι ἐπί ἐγκυκλίων Ἀποτελέσματα πενιχρά ἕως μηδαμινά. Οἱ φοροφυγάδες καί οἱ φοροκλέφτες γελοῦν καί χορεύουν, τρώγοντας χαβιάρια καί πίνοντας σαμπάνιες εἰς ὑγείαν τῶν κορόϊδων πού εἶναι οἱ ὑπάλληλοι, οἱ συνταξιοῦχοι καί οἱ νομοταγεῖς πολῖτες. Οἱ κυβερνῶντες, οἱ ὑπουργοί οἰκονομικῶν, οἱ ἁρμόδιες οἰκονομικές ὑπηρεσίες ξύνουν ἀμήχανα τό κεφάλι τους μή μπορώντας νά βροῦν ἄλλη πρόσφορη λύση ἐκτός ἀπό τό στίψιμο ὅσων δέν μποροῦν νά φοροδιαφύγουν. Καί ἀναζητοῦν στά ξένα «ἄλλα χέρια δυνατά» κατά τόν ποιητή κι ἄλλους εὐφυεῖς ἐγκεφάλους καί συμβούλους. Ἀλλά πράγματι δέν μποροῦν νά λύσουν τό πρόβλημα; Μήπως δέν θέλουν νά τό λύσουν, γιατί δέν συμφέρει τούς βολεμένους ἰσχυρούς χρηματοδότες τους, τούς προπαγανδιστές τους καί κάποιους ἀπό τούς ψηφίζοντες τά μέτρα καί τούς νόμους; Προσωπικῶς εὑρίσκομαι σέ ἀμφιβολία. Διότι νομίζω ὅτι ἡ λύση εἶναι ἁπλῆ καί δικαιότατη. Τά προβαλλόμενα ἐμπόδια στήν ἐπιβολή της εἶναι προφάσεις. Διότι σέ κάθε εὐνομούμενη Πολιτεία ἡ φορολογία δίνει τό αἷμα πού τήν διατηρεῖ στή ζωή καί τό φορολογικό σύστημα εἶναι ἡ καρδιά πού διοχετεύει τό αἷμα στόν ὀργανισμό της καί τήν κρατεῖ στή ζωή. Ὅλοι ὅσοι ἀφήνουν ἀναιμική τήν Πολιτεία συνεργοῦν οὐσιαστικά στό θάνατό της.
Στό τεῦχος 99 Ἀπριλίου-Ἰουνίου 2012 τῆς Ρουμελιώτικης Ἑστίας δημοσιεύσαμε κύριο ἄρθρο ὑπό τόν τίτλο «Ἐάν ἐπιθυμοῦμε ἄμεση διόρθωση τῆς οἰκονομίας μας» μέ προτάσεις γιά ἄμεση ἐπίλυση τῶν προβλημάτων τῆς οἰκονομίας μας. Τό τεῦχος αὐτό ἐστείλαμε στούς Ὑπουργούς Οἰκονομικῶν, στούς ἀρχηγούς τῶν Κομμάτων, σέ ἀρκετούς βουλευτές καί σέ ἕνα Ραδιοσταθμό. Προσωπικῶς δέ τό ἐπιδώσαμε στόν Πρόεδρο τῆς Βουλῆς καί σέ δύο βουλευτές - πρώην ὑπουργούς. Πέρασαν ἀπό τότε μέχρι σήμερα 30 ἕως 60 ἡμέρες καί δέν ἀκούστηκε τίποτε γιά τίς προτάσεις συνολικῆς λύσης τῶν προβλημάτων τῆς οἰκονομίας μας. Ἴσως ἦταν δύσπεπτες. Γι αὐτό δημοσιεύομε σήμερα ἠπιώτερη πρόταση γιά τήν ἐπίλυση τοῦ προβλήματος τῆς φοροκλοπῆς καί φοροδιαφυγῆς, δύο ἐγκλημάτων, πού, ἐάν ἀντιμετωπισθοῦν ἐπιτυχῶς, θά ἀναπνεύση τόσο ἡ οἰκονομία τῆς χώρας μας ὅσο καί οἱ μισθωτοί καί συνταξιοῦχοι, πού τούς ἔχουν στίψει κυριολεκτικῶς οἱ κυβερνῶντες, ἐπειδή δέν μπόρεσαν νά πατάξουν τή φοροδιαφυγή καί τή φοροκλοπή. Γιά νά μήν μπορῆ λοιπόν κανένας νά ἀποφύγη τή νόμιμη φορολογία τῶν εἰσοδημάτων του οὔτε νά κλέψη καί νά καρπωθῆ τόν Φ.Π.Α., πρέπει νά θεσπισθοῦν τά ἑξῆς ἁπλᾶ μέτρα: 1. Ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἀδιακρίτως ἡλικίας καί ὅλοι οἱ ἐργαζόμενοι στήν Ἑλλάδα ἀλλοδαποί καί κάθε ἐπιχείρηση καί ἑταιρεία νά ὑποχρεωθοῦν ἐντός 30 ἡμερῶν νά λάβουν ἀριθμό φορολογικοῦ μητρώου (Α.Φ.Μ.) καί σχετική βεβαίωση ἀπό τήν Δ.Ο.Υ. τῆς περιοχῆς τους καί νά τήν προσκομίσουν στίς Τράπεζες, ὅπου ἔχουν καταθέσεις στό ὄνομά τους. Ἀπό τήν 31η ἡμέρα ὅσες καταθέσεις ἤ θυρίδες ἤ χρηματοκιβώτια δέν συνοδεύονται ἀπό Α.Φ.Μ. τοῦ καταθέτη νά θεωροῦνται δεσμευμένες ὑπέρ τοῦ Κράτους. 2. Οὐδείς νά ἐπιτρέπεται νά ἐξαγάγη ἀπό τή χώρα χρηματικό ποσό μεγαλύτερο ἀπό 500 εὐρώ παρά μόνον μέ τραπεζική ἐπιταγή πού θά ἀναγράφη τόν ἀριθμό φορολογικοῦ του μητρώου (Α.Φ.Μ.). 3. Γιά τή σύνταξη ὁποιουδήποτε συμβολαίου νά εἶναι ὑποχρεωτική ἡ ἀναγραφή τοῦ Α.Φ.Μ. τῶν συμβαλλομένων. 4. Οἱ Τράπεζες νά στέλνουν ἐντός τοῦ Ἰανουαρίου στίς ἁρμόδιες Δ.Ο.Υ. ἀντίγραφο τῆς κίνησης τοῦ λογαριασμοῦ κάθε καταθέτη κατά τό προηγούμενο ἔτος. Ὁμοίως οἱ συμβολαιογράφοι νά στέλνουν τόν Ἰανουάριο ἔγγραφο μέ περίληψη τῶν δοσοληψιῶν καί τῆς ἀξίας τῶν πωληθέντων καί ἀγορασθέντων κινητῶν καί ἀκινήτων κατά τό προηγούμενο ἔτος. Ὅλα τά στοιχεῖα αὐτά τῶν Τραπεζῶν καί τῶν Συμβολαιογραφείων νά ἐξακολουθοῦν νά εἶναι ἀπόρρητα καί προσιτά μόνον στίς Τράπεζες, στά Συμβολαιογραφεῖα, στούς συμβαλλομένους καί στή Δ.Ο.Υ. 2
5. Ὁποιοσδήποτε πωλεῖ ὁ,τιδήποτε μέσα στή χώρα ἤ προσφέρει ὑπηρεσίες, πρέπει νά ἐκδίδη τιμολόγιο ἤ ἀπόδειξη στά ὁποῖα θά εἶναι ἐνσωματωμένος ὁ Φ.Π.Α. Ὅποιος ἀνακαλύπτεται νά μήν ἔχη ἐκδώσει τιμολόγιο ἤ ἀπόδειξη, νά πληρώνη ἀμέσως καταβλητέο πρόστιμο 1.000 εὐρώ (ἄν πρόκειται γιά συναλλαγή ἀξίας 1 λεπτοῦ μέχρι 100 εὐρώ), 10.000 εὐρώ (ἄν πρόκειται γιά συναλλαγή ποσοῦ μεγαλύτερο τῶν 100 εὐρώ καί μέχρι 1.000 εὐρώ) καί 100.000 εὐρώ (ἄν πρόκειται γιά συναλλαγή ποσοῦ μεγαλύτερου τῶν 1.000 εὐρώ). Οἱ ἀποκαλύπτοντες τήν φοροκλοπή νά δικαιοῦνται 10% τοῦ καταβληθέντος προστίμου. (Εἶναι αὐτονόητο ὅτι τά ποσά τῶν προστίμων μπορεῖ νά εἶναι καί μικρότερα). Μέ τίς διατάξεις αὐτές ἡ Κυβέρνηση θά ἔχη καθρέφτη τῶν εἰσοδημάτων κάθε πολίτη καί θά μπορῆ νά ἐπιβάλλη μικρότερους καί δικαιότερους φόρους στόν καθένα, θά παταχθοῦν ἀποτελεσματικά ἡ φοροδιαφυγή καί ἡ φοροκλοπή, θά ἐπικρατήση φορολογική δικαιοσύνη, θα γεμίσουν τά ταμεῖα τοῦ Κράτους καί θά ἀναπνεύσουν οἱ βαρύτατα φορολογούμενοι μισθωτοί, συνταξιοῦχοι καί νομοταγεῖς πολῖτες. Ἡ ἀξιοποίηση καί τῶν ἄλλων προτάσεών μας, πού περιλαμβάνονται στό ὑπ ἀριθμόν 99 φύλλο τῆς Ρουμελιώτικης Ἑστίας ἐπαφίεται στόν πατριωτισμό τῶν βουλευτῶν καί τῶν κυβερνώντων, πού θά ἀποδείξουν οἱ δέουσες ἐνέργειες ὅσων ἐνδιαφέρονται πραγματικά γιά τή χώρα καί τό λαό της καί ὄχι μόνον τά ὡραῖα στρογγυλά λόγια, πού συνήθως ἀποσκοποῦν στήν ἄγρα ψήφων πού θά τούς φέρουν ἤ θά τούς διατηρήσουν στήν ἐξουσία. Ἀθήνα, 28η Δεκεμβρίου 2012 πανηγυρικοσ εορτασμοσ τησ επαναστασησ τησ εθνικησ παλιγγενεσιασ του 1821 Καλοῦνται ὅλα τά μέλη τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν, οἱ Ρουμελιῶτες καί οἱ φίλοι τῆς Ρούμελης στόν ἑορτασμό τῆς ἐπετείου τῆς 25ης Μαρτίου τοῦ 1821 πού θά γίνη στό μέγαρο τοῦ Π.Κ.Ρ. στίς 23 μαρτίου 2013, ἡμέρα σάββατο καί ὥρα 7 μ.μ. Τό πρόγραμμα θά περιλαμβάνη ἐπίκαιρη ὁμιλία, καλλιτεχνικό πρόγραμμα μέ ἐθνικούς χορούς καί τραγούδια, τά ὁποῖα θά ἀκολουθήση δεξίωση. Ὁ Θεός ἔδωσε τήν ὑπογραφήν του γιά τήν ἐλευθερίαν τῆς Ἑλλάδος, δέν τήν παίρνει ὀπίσω (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης). Ὅποιος εἶναι ἄξιος, παίρνει τό δίπλωμά του στή μάχη (Μᾶρκος Μπότσαρης). Αὐτό τό λόγο θά σᾶς πῶ, δέν ἔχω ἄλλον κανένα: Μεθύστε μέ τ ἀθάνατο κρασί τοῦ Εἰκοσιένα (Κωστῆς Παλαμᾶς). 3
ο εορτασμοσ τησ εθνικησ επετειου του οχι τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 Τήν Κυριακή 28 Ὀκτωβρίου 2012 καί ὥρα 11.00 ἄρχισε στήν αἴθουσα ΔΕΛΦΟΙ τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν ὁ πανηγυρικός ἑορτασμός τῆς ἐθνικῆς ἐπετείου τοῦ ΟΧΙ καί τῆς σθεναρῆς ἀντίστασης τῆς Ἑλλάδος στή φασιστική καί ναζιστική βία, πού ἀναπτέρωσε τίς ἐλπίδες τῶν λαῶν καί ἄλλαξε τόν ροῦν τοῦ Β Παγκοσμίου Πολέμου. Τό πρόγραμμα περιελάμβανε σχετική ὁμιλία τοῦ Ἐπίτιμου Γενικοῦ Ἐπιθεωρητοῦ Στρατοῦ κ. Δημητρίου Ἀλευρομάγειρου, παρουσίαση ἑλληνικῶν χορῶν ἀπό ὁμάδα τοῦ Πολιτιστικοῦ Ὁμίλου Φοιτητῶν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί δεξίωση στόν προθάλαμο τοῦ μεγάρου τοῦ Π.Κ.Ρ. Βιογραφικο σημειωμα του ομιλητου Ὁ Ἀντιστράτηγος Δημήτριος Ἀλευρομάγειρος γεννήθηκε στήν Ἀθήνα τό 1940 ἀπό Μανιάτες γονεῖς. Φοίτησε στή Στρατιωτική Σχολή Εὐελπίδων καί ὀνομάστηκε Ἀνθυπολοχαγός Πεζικοῦ τό 1960. Διοίκησε τίς Μονάδες πού προβλέπονται ἀπό τούς βαθμούς του καί ὑπηρέτησε σέ καίριες ἐπιτελικές θέσεις Στρατηγείων καί τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατοῦ. Ὡς Ὑπολοχαγός τόν Ἰανουάριο τοῦ 1967 κατήγγειλε στόν Μέραρχο Διοικητή τῆς VΙης Μεραρχίας Κιλκίς, Ὑποστράτηγο Ἀνδρέα Βαρδουλάκη τό σχεδιαζόμενο πραξικόπημα τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1967, ὅπως κατατέθηκε ἀπό τόν ἴδιον τόν Στρατηγό στή δίκη τῶν πρωταιτίων. Γιά τήν πράξη αὐτή τό Ἀπριλιανό δικτατορικό καθεστώς τόν ἔθεσε ἐκτός Στρατεύματος ἐπί 6 μῆνες ἀπό τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1967 ἕως τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1968 καί τοῦ στέρησε τό δικαίωμα νά προαχθῆ κατ ἐκλογήν στό βαθμό τοῦ Ταγματάρχου. Οἱ συνέπειες ἤρθησαν μετά τήν ἀποκατάσταση τῆς δημοκρατίας. Τό Ἀπρίλιο τοῦ 1964 κατῆλθε στήν Κύπρο -μεταξύ τῶν πρώτων ἐθελοντῶν ἀξιωματικῶν- καί ἔλαβε μέρος στήν ἐκπαίδευση τῶν Κυπρίων ἐθελοντῶν ἐθνοφρουρῶν τῆς Ἀκάνθου Ἀμμοχώστου καί στή συνέχεια ὡς Διοικητής Λόχου τοῦ 206 Τάγματος Πεζικοῦ ἔλαβε μέρος στίς ἐπιχειρήσεις Μανσούρας τόν Αὔγουστο τοῦ 1964. Τό 1974 ἔλαβε μέρος στήν ἀντίσταση κατά τῶν Τούρκων εἰσβολέων ὡς Διοικητής τοῦ 336 Τάγματος (ἀποτελούμενου ἐξ ὁλοκλήρου ἀπό Κυπρίους Ἐθνοφρουρούς) στήν Πράσινη Γραμμή Λευκωσίας (ἀπό περιοχή ΕΛΔΥΚ μέχρι τῆς ὁδοῦ Λήδας) ἡ ὁποία καί διατηρήθηκε ἀνέπαφος. Τή δράση του αὐτή ἐξύμνησε ὁ Ἑλληνικός καί Κυπριακός τύπος, τά Ἑλληνικά, Κυπριακά καί Διεθνῆ εἰδησεογραφικά πρακτορεῖα καί ἀριθμός ἐκδοθέντων βιβλίων. Ἀπό τό 1987 ἕως τό 1990 ὑπηρέτησε στήν Στρατιωτική Σχολή Εὐελπίδων ὡς Διοικητής Συντάγματος Εὐελπίδων καί Διευθυντής Σπουδῶν, θέση στήν ὁποία τόν βρίσκει ἡ ἀποστρατεία τόν Ἰούνιο τοῦ 1990 μέ τό βαθμό τοῦ Ταξιάρχου. Μέ ἀπόφαση τοῦ ΚΥΣΕΑ ἐπανέρχεται στό Στράτευμα τόν Δεκέμβριο τοῦ 1993, προάγεται σέ Άντιστράτηγο καί τοποθετεῖται Α Ὑπαρχηγός τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατοῦ. Τό 1995 ἀναλαμβάνει τή Διοίκηση Στρατιωτικῆς Διοίκησης Ἀθήνας καί τό 1996 τοποθετεῖται Γενικός Ἐπιθεωρητής Στρατοῦ. Ἀποστρατεύεται εὐδοκίμως τόν Μάρτιο τοῦ 1997 καί τοῦ ἀπονέμεται ὁ τίτλος τοῦ Ἐπιτίμου Γενικοῦ Ἐπιθεωρητοῦ Στρατοῦ. Εἶναι ἀπόφοιτος τῆς Σχολῆς Πολέμου καί τῆς Σχολῆς Ἐθνικῆς Ἄμυνας.. Εἶναι πτυχιοῦχος τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Μέλος τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐρευνῶν καί Πολιτικῆς Στρατηγικῆς ὡς συντονιστής στόν τομέα Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς καί Ἄμυνας (1992-2004). Μέλος τοῦ Δ.Σ. γιά Εὐρωπαϊκή Λύση τοῦ Κυπριακοῦ ἀπό τό 2004. Μέλος τοῦ Δ.Σ. στό Ἐθνικό Συμβούλιο γιά τίς Γερμανικές ἀποζημιώσεις ἀπό τό 2004. Μέλος τοῦ Δ.Σ. στήν Ἑταιρεία Πολιτικοῦ Πολιτισμοῦ ἀπό τό 2005. Μέλος τῆς Ἑλληνικῆς Γλωσσικῆς Κληρονομιᾶς (Πρόεδρος Βασίλης Φίλιας, ἐπίτιμος Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας) ἀπό τό 2004. 4
Ἡ 28η Ὀκτωβρίου 1940, ὡς διαχρονική Ἐθνική Ἀντιστασιακή ἀξία καί ἡ σημασία της στίς ἡμέρες μας Τοῦ Ἀντιστρατήγου ἐ.ἀ., Ἐπίτιμου Γενικοῦ Ἐπιθεωρητοῦ Στρατοῦ Δημητρίου Ἀλευρομάγειρου Ἐπί ἕνα καί πλέον ἔτος ὁ πυρίκαυστος Σιμούν τῆς Ἀξονικῆς θύελλας κατακαίει ἐδάφη καί Λαούς. Διεξάγεται ἡ μεγαλύτερη, ἀγριότερη καί καταστρεπτικώτερη ἀπό ὅλες τίς ἀνθρώπινες συρράξεις. Ὁ περισσότερος κόσμος ἔχει φορέσει τήν στρατιωτική στολή καί μέ ποικίλα θανατηφόρα ὅπλα σπεύδει στό στίβο Ἔχει περάσει τό τραγικό καλοκαίρι τοῦ 1940. Οἱ ὀχυρωμένες γραμμές στίς ὁποῖες μέ τόση ἐμπιστοσύνη στηρίχθηκε κατέρρευσαν διαδοχικά. Βρισκόμαστε στό φθινόπωρο τοῦ 1940. Ὁ τροχός τοῦ Ἄξονα ἰσοπεδώνει ἐδάφη καί Λαούς Πολλοί στοχάζονται ὅτι ἐντός ὀλίγου θά δώσουν τά χέρια ὁ Ἰαπωνισμός μέ τόν Γερμανισμό καί ψιθυρίζουν «τό πᾶν κατέρρευσε!!!» Στην καρτερική Βρετανική ἀντίσταση λίγοι στηρίζουν ἐλπίδες. Μέ τέτοια ἠθική καί ὑλική διαμόρφωση τῆς Διεθνοῦς κατάστασης ὁ Ἀρχηγός τῶν 8 ἑκατομμυρίων λογχῶν!! καί τῶν σμηνῶν μέ τά ὁποῖα θά ἐκάλυπτε τούς οὐρανούς, μᾶς ἐπιτίθεται. Ἦταν αὐτό «ἐπιβεβλημένο» προκειμένου νά καλυφθοῦν τά νῶτα τῆς σχεδιασθείσας κατά τῆς Ρωσίας ἐπίθεσης καί γιά νά ἀποσοβηθῆ κάθε κίνδυνος νά πλευροκοπηθῆ ὁ Ἄξονας. Τό πρωΐ λοιπόν τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 πού τά πάντα ἐκλονίζοντο καί ὅλη ἡ γῆ ἔτρεμε, ἐδέχθη ἡ Ἑλλάδα τό ἰταμό Ἰταλικό τελεσίγραφο Εἶχε ξεχάσει ὅμως ὁ Μουσολίνι ὅτι: ἐδῶ ἐλατρεύετο ἡ Ἀθηνᾶ, ἡ θεά τῆς Σοφίας, ἡ Θεά πού φύτευσε τήν ἐλιά, ἀλλά καί ἡ Θεά πού ἔπαλλε τό δόρυ Ὅλοι οἱ νόμοι τῆς στρατιωτικῆς στρατηγικῆς καί τακτικῆς καί τῶν δυνατοτήτων ἦσαν ἐναντίον μας. Ζωηρή ὅμως μέσα ἀπό τή φωτεινή μνήμη τῆς Ἑλλάδας ἔφθασε ἀστραπιαῖα τό πρωΐ ἐκεῖνο ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο οἱ πρόγονοί μας ὑποδέχτηκαν τόν Ξέρξη καί ἡ ἀπάντηση τῆς χώρας αὐτῆς τοῦ τιμημένου θανάτου ὅπως ἔψαλλε ὁ Βύρων στό ἰταμό τελεσίγραφο ἦταν: Ἄμεση - Ἑλληνική - Λακωνική: «οχι» Ἡ ἀνθρωπότητα στό ἄκουσμα τῆς ἀπάντησής μας κρατάει τήν ἀναπνοή της. Ἀπέναντι στόν ὄγκο μιᾶς αὐτοκρατορίας, μέ τελειότητα πολεμικῶν μέσων καί χείμαρρο στρατιῶν τολμήσαμε νά ἀπαντήσουμε διαθέτοντας τήν πενία μας, κατώτερα ὅπλα καί δράκα ἀνδρῶν. Εἶχε ὅμως παραβλέψει ἡ ἀνθρωπότητα ὅτι ἀστραπιαίως ἀναμείξαμε τό παρελθόν μας μέ τό παρόν καί ἀποφασίσαμε χωρίς κανένα δισταγμό νά διαλέξουμε τή λήθη τοῦ θανάτου ἀπό μιά ἀτιμασμένη ζωή. Καί ἀμέσως ἀνατρέπεται ἡ σκηνή. Τό σκοτάδι πού πιέζει τά στήθη τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ δικαίου διαλύεται, ἡ πνιγηρή ἀτμόσφαιρα μέσα στήν ὁποία ζοῦν οἱ κατακτηθέντες Λαοί δροσίζεται ἀπό καθαρό καί νωπό ἀέρα πού ἐκπέμπουν οἱ ἑλληνικές βουνοκορφές καί ἡ ἀστραπή τῆς ἑλληνικῆς λόγχης φωτίζει τήν Νύκτα 5
τοῦ Κόσμου. Ἡ ἀντίστασή μας στούς δύο κολοσσούς προσφέρει ἀνεκτίμητο κέρδος στόν ἀντιφασιστικό ἀγῶνα. Γιά ἄλλη μιά φορά ἡ Ἑλλάδα θά σώσει κυριολεκτικῶς τόν Ἐλεύθερο κόσμο. Δέν κάνουμε εἰκασίες στήν Ἱστορία οὔτε ἐθνικιστικούς φανφαρονισμούς, ἀλλά ἄν ἡ Ἑλλάς δέν ἐνίκα στόν Μαραθῶνα καί στή Σαλαμῖνα ἴσως ὁ παγκόσμιος πολιτισμός δέν θά ἦταν ὁ σημερινός. Καί ὁ Β Παγκόσμιος Πόλεμος χωρίς τό ΟΧΙ τῆς Ἑλλάδος θα εἶχε ἴσως ἄλλη ἔκβαση. Ἔτσι καί τώρα οἱ Θεοί διάλεξαν τήν Ἑλλάδα νά δώση τά πρῶτα ἀθάνατα κτυπήματα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΔΙ- ΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΟΠΡΈΠΕΙΑΣ στό πανίσχυρο μέχρι τότε φασιστικό τέρας. Ἄς παρακολουθήσομε ὅμως μέ μιά λιτή περιγραφή τό σκηνικό αὐτῆς τῆς ἐποποιΐας. Τό σχέδιο τῆς Ἰταλικῆς ἐπίθεσης πού συζητήθηκε στίς 15 Ὀκτωβρίου 1940 στό Παλάτσο Βενέτσιο τῆς Ρώμης, παρουσίᾳ τοῦ Μουσολίνι, τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Τσιάνο, τοῦ στρατάρχη Μπαντόλιο (Ἀρχηγοῦ τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων) καί φυσικά τοῦ στρατηγοῦ Βισκόντι Πράσκα, ὁ ὁποῖος ὁραματιζόταν τόν ἑαυτό του στρατηγό στήν Πρέβεζα καί στρατάρχη στήν Ἀθήνα προέβλεπε καί διέθετε στήν Ἀλβανία: Το XXV Σ. Στρατοῦ Τσιμουδιᾶς στό Θέατρο Ἠπείρου μέ τήν 23η Μεραρχία «Φεράρα» στήν περιοχή Μέρτζανη Πρεμετή, τήν 51η Μεραρχία «Σιένα» στήν περιοχή Κονίσπολη Δέλβινο Ἁγ. Σαράντα, τήν 131η ΤΘ Μεραρχία ( ) «Κένταυροι» στήν περιοχή Τεπελένι Ἀργυρόκαστρο καί τήν Μεραρχία Ἱππικοῦ στήν περιοχή Κονίσπολη. Συνολικά 42.000 περίπου ἄνδρες, 90 ἅρματα μάχης καί 61 πυροβολαρχίες (18 βαριές). Τό XXVI σ. στρατοῦ Κορυτσᾶς στό Θέατρο Δυτικῆς Μακεδονίας (ΘΔΜ) μέ τήν 49η Μεραρχία «Πάρμα» στήν περιοχή Κορυτσᾶς, τήν 29η Μεραρχία «Πιεμόντε» δυτικά τῆς Κορυτσᾶς, τήν 19η Μεραρχία «Βενέτσια» μεταξύ Ἐλβασάν καί λίμνης Πρέσπας καί τήν 53η Μεραρχία «Ἀρέτζο» στήν περιοχή Σκόδρας. Συνολικά 44.000 6
ἄνδρες, 10 ἅρματα καί 68 πυροβολαρχίες [ἡ 49η καί ἡ 29η ἦσαν προσανατολισμένες πρός τά Ἑλληνο/Ἀλβανικά σύνορα καί οἱ 19η καί 53η πρός τά Ἀλβανο/Γιουγκοσλαβικά σύνορα]. Τήν 3η Μεραρχία ἀλπινιστῶν «Τζούλια» (10.800 ἄνδρες, 1 ἵλη ἱππικοῦ, 20 πυροβόλα) μεταξύ τῶν δύο Σ.Σ. στόν τομέα Πίνδου. Ἔναντι αὐτῶν οἱ Ἑλληνικές Δυνάμεις ἀντιπαρέταξαν: Στόν τομέα τοῦ XXV Σ.Σ. τήν VIII Μεραρχία Πεζικοῦ ὑπό τόν Στρατηγόν Χαρ. Κατσιμῆτρον 1 στόν τομέα Καλπακίου (+Στρατηγεῖο ΙΙΙης Ταξιαρχία ΠΖ+ 1ΣΠ+39ο ΣΠ Πατρῶν). Συνολικά 8.000 περίπου ἄνδρες (15ΤΠ), 16 πυροβολαρχίες καί 5 οὐλαμούς συνοδείας. Στόν τομέα τοῦ XXVI Σ.Σ. βρισκόταν στή Δ. Μακεδονία (ὄρος Σμόλικας μέχρι τή λίμνη Πρέσπα) τό Τμῆμα Στρατιᾶς Δυτικῆς Μακεδονίας ὑπό τόν ἀντιστράτηγο Ἰ. Πίτσικα μέ τό Β Σ.Σ. (2 ΜΠ=1 Ταξιαρχία) καί τό Γ Σ.Σ. (2 ΜΠ+1 ΤΠ). Στόν τομέα Πίνδου τό Ἀπόσπασμα Πίνδου (Συντ/χης Δαβάκης) 2 ΤΠ, 1 Ἵλη καί 1,5 πυροβολαρχία. Μέ τήν ἔναρξη τῶν ἐπιχειρήσεων οἱ Ἰταλοί ἀποκρούσθηκαν ἀποτελεσματικά * Οἱ φωτογραφίες αὐτές εἶναι ἀπό τό ἑορταστικό πρόγραμμα πού παρουσίασε ἡ χορευτική ὁμάδα τοῦ Πολιτιστικοῦ Ὁμίλου Φοιτητῶν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ὑπό τήν διεύθυνση τοῦ Χρήστου Σταθόπουλου (καί Θοδωρῆ Βρακατσέλη). 7
στόν τομέα τῆς VIII Μεραρχίας ἐνῶ εἶχαν μερική εὐμενῆ ἐξέλιξη στόν παραλιακό τομέα (πρός Θεσπρωτία) καί στόν τομέα τοῦ ἀποσπάσματος Πίνδου χωρίς ὅμως νά καταλάβουν τά ἐδάφη ζωτικῆς σημασίας. Ἡ ἡρωϊκή ἄμυνα καί τό εὐφυές σχέδιο τῆς VIII Μεραρχίας στό Καλπάκι ὅπου ἡ τιτανομαχία ἐνδεικτικά στό ὕψωμα Γκραμπάλα ἐνταφίασε τά ὄνειρα τῶν Ἰταλῶν-, ἀναπτέρωσε τό ἠθικόν καί μέ τήν ἀνάληψη τῆς διοίκησης τοῦ τομέα τῆς Πίνδου ἀπό τήν Iη Μεραρχία (ὑποστράτηγος Βραχνός) ἀναγκάσθηκε ἡ Μεραρχία Τζούλια νά ὑποχωρήση τήν 5η Νοεμβρίου καί τήν 13 Νοεμβρίου εἶχε ἀποκατασταθῆ καί ἡ τοποθεσία Θεσπρωτίας. Μετά τήν ἀναχαίτιση τῆς Ἰταλικῆς ἐπίθεσης τό Ἑλληνικό Γ.Σ. μέ διάταξη: Παραλιακός τομέας Α Σ.Σ. [+]. Κεντρικός Τομέας (Πίνδου) Β Σ.Σ. Δυτική Μακεδονία Γ Σ.Σ. Μεταξύ Β καί Γ Σ.Σ. τό Ε Σ.Σ. ( Ὁμάδα Μεραρχιῶν «Κ») ἄρχισε τήν ἀντεπίθεση στίς 14 Νοεμβρίου 1940 καί κατέλαβε διαδοχικά τό ὕψωμα 1440 (προμαχῶνα τοῦ Ἰβάν), διῆλθε τόν Δεβόλη ποταμό (16/11), διάβαση Τσαγκόνι (17/11), κορυφογραμμή Μοράβα, ὑψ. Μοράβα (19/11), Κορυτσά (22/11), ὑψίπεδο Κορυτσᾶς (27/11), Μοσχόπολη (24/11), Ἁγ. Σαράντα (6/12), ὑψ. 669 (4/5-12) (αἰχμάλωτοι 46 Ἰταλοί ἀξιωματικοί καί 1490 στρατιῶτες καί μεγάλη ποσότητα πολεμικοῦ ὑλικοῦ), Δέλβινο (5/12), Ἀργυρόκαστρο (8/12), Πρεμετή, Πόγραδετς (7/12), Χειμάρρα (22/12). Συνολικά δηλαδή 30-50 χλμ. ἐντός τοῦ Ἀλβανικοῦ ἐδάφους. Ἐν τῷ μεταξύ στίς 26/11 παραιτεῖται ὁ Στρατηγός Μπαντόλιο καί ἀντικαθί- 8
σταται ἀπό τόν Οὖγκο Καβαλλιέρο καί ὁ Χίτλερ πολύ δυσαρεστημένος ἀπό τίς ἐξελίξεις ἐκδίδει στίς 13/12 ὁδηγία μέ τόν κωδικό «ἐπιχείρηση Μαρίτα» γιά τήν εἰσβολή κατά τῆς Ἑλλάδας Μετά τίς 6 Ιανουαρίου 1941 οἱ ἑλληνικές δυνάμεις ἀσχολοῦνται μέ σταθεροποιητικές ἐπιχειρήσεις καί ἀπόκρουση ἰταλικών ἐπιθέσεων οἱ ὁποῖες ἐνισχύθηκαν μέ νέες Μονάδες μεταξύ τῶν ὁποίων ἡ Μεραρχία «Κουτέο» καί ἡ Μεραρχία τῶν «Λύκων τῆς Τοσκάνης». Σέ ἐπιχείρηση τοῦ Β Σ.Σ. πρός Κλεισούρα καταστρέφεται γιά δεύτερη φορά ἡ Μεραρχία Τζούλια καί στίς 10/1 καταλαμβάνεται ὁ κόμβος Κλεισούρα, στίς 2/2 ἡ Τρεμπεσίνα καί μέχρι τίς 12/2 ἡ γραμμή τῶν ὑψωμάτων Κιάφε Λουζίτ - 717, τό περίφημο 731 (τό ὁποῖο θά μετατρεπόταν σέ ἕνα μήνα σέ ἐφιάλτη τῶν Ἰταλῶν). Ἐν τῷ μεταξύ ὁ Μουσολίνι γνώριζε ὅτι ἡ Γερμανία θά ἐπιτεθῆ στήν Ἑλλάδα ἀλλά δέν γνώριζε τό πότε καί σπεύδει νά ἐκμεταλλευτῆ τήν διανομή τῆς λείας, ἑτοιμάζει τήν μεγάλη ἐαρινή ἐπίθεση μέ σχέδιο τοῦ Καβαλλιέρο καί ἐκτελεστή τόν στρατηγό Τζέλοζο. Ἡ ἐπίθεση ἄρχισε τήν 9η Μαρτίου 1941 καί ἔληξε ἄδοξα γιά τούς Ἰταλούς τήν 24η Μαρτίου, ἀνάγκασε τόν Μουσολίνι νά ἀποχωρήση κατησχυμένος, ἀφοῦ στοίχισε στούς Ἰταλούς περίπου 12.000 νεκρούς. Ἐνῶ χρησιμοποίησαν γιά τήν ἐπίθεση 120.000 άνδρες (τό ὕψωμα 731 θεωρεῖται, καί ὀρθῶς, ἀπό τούς Ἰταλούς ἱερό ). Ἡ παγκόσμια Ἱστορία μπορεῖ νά γνωρίζη τό Βερντέν, ἀλλά ἐδῶ στήν Πατρίδα μας ποτέ δέν εἴχαμε ἀνάγκη ἀπό Βερντέν, ὅμως ὁ ἀγώνας γιά τό ὕψωμα 731 εἶναι πολλαπλάσιας ἀξίας ἀπό τό ὅποιο Βερντέν. Ἀπό τήν ἡρωϊκή αὐτή ἐποποιΐα θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά διαβάσω μερικές γραμμές ἀπό ἕναν Λοχαγό 2 μαχητή μόνο γιά τό ὕψωμα 731 ὅπου ἀπέκρουσε σέ ὅλες τίς ἡμέρες εἴκοσι ἰταλικές διαδοχικές ἐπιθέσεις (γιά τήν ἱστορία, τό ὑψ. 731 ἦταν στήν ζώνη εὐθύνης τοῦ ἐξ ἑπτά Μεραρχιῶν Β Σ.Σ. ὑπό τόν Στρατηγό Γεώργιο Μπάκο): «ὅπως τά κύματα τῆς θάλασσας ἐξογκώνονται καί ἐξαφανίζονται καί θραύονται στήν ἀκτή μέ πάταγον παρασύροντα ἅμμο καί χαλίκια ἔτσι ἐθραύοντο ἐπί τῶν γραμμῶν μας οἱ ἀλλεπάλληλες ἐπιθέσεις τοῦ ἐχθροῦ. Μόνη ἀνάμνηση τῶν κυμάτων τά ὄστρακα, μόνη ἀνάμνηση τῶν ἐχθρικῶν ἐπιθέσεων τά πτώματα, πτώματα...». Ναί λοιπόν, μέ περιφρόνηση πρός τόν θάνατον, ἁμιλλώμενοι σέ ἡρωϊσμό, ἀδελφωμένοι καί μέ μιά ἀπόφαση γιά τή νίκη, ὁρμοῦσαν, ἀξιωματικοί καί στρατιῶτες τοῦ 731 πρός τά ἐμπρός μέ τό χαλάζι τῶν μύδρων πού ὄργωναν τό ἔδαφος εἶχε τεθῆ σέ ἐνέργεια ἡ φοβερή στρατηγική τῶν μαζῶν, καί οἱ ἀτρόμητοι μαχητές ἀντεπιτίθεντο μέ τόν ἐνθουσιασμό τῆς ἀπελπισίας στήν ἀγκαλιά τοῦ θανάτου μέσα σέ μιά ἀτμόσφαιρα ἡ ὁποία μόνο τή σκληρή συναυλία τοῦ πολέμου γνώριζε. Πλήρης ἀποθέωση δηλαδή τοῦ ἁγίου ἐκείνου πάθους, τό ὁποῖο ὅταν καταλάβη τίς μάζες, δέν ὑπακούει παρά μόνο στό ἰδεῶδες πού ἔθρεψε τό πάθος αὐτό καί τίς ἐπιταγές τῆς ἱστορίας κάθε Λαοῦ Τότε ἔβγαλα τό συμπέρασμα ὅτι στόν πόλεμο ὁ θάνατος ἐξαγοράζει τήν 9
ἀγριότητά του μέ κάποια τρομερή ἀξιοπρέπεια καί στή φωτιά τῆς μάχης οἱ γενναῖοι περνοῦν μιά στάση περήφανη καί μεταμορφώνονται ἐνῶ ἐξαφανίζονται...». Μετά τήν παταγώδη ἀποτυχία τῆς Ἐαρινῆς Ἰταλικῆς ἐπίθεσης τά γεγονότα ἐξελίσσονται ραγδαίως. Τά ἑλληνικά στρατεύματα μέ τή δόξα τῆς νίκης, ἀλλά καί μέ τήν τεράστια κόπωση τοῦ πολέμου καί τῶν κακουχιῶν εὑρίσκονται στά ὅρια τῆς ἀντοχῆς τους. Οἱ συμμαχικές δυνάμεις δέν μποροῦν νά διαθέσουν οὔτε ἕναν ἄνδρα γιά νά βοηθήσουν τήν Πατρίδα μας. Ἡ εἰσβολή τῶν Γερμανῶν εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό βέβαιη. Ἡ Ἑλλάδα ἑτοιμάζεται πλέον γιά τήν τελευταία, τήν πιό περίλαμπρη πράξη αὐτοῦ τοῦ παγκοσμίου δράματος. Ὁ Ἕλλην μαχητής διακατέχεται ἀπό τήν ἴδιαν φιλόπατρι πίστη. Ἀποφασίζει καί πάλιν νά ἀποθάνη ἀντί νά εὐτελισθῆ. Ὁ Μεταξᾶς ὁ ὁποῖος εἶχε ἀποκτήσει αἴγλη λόγῳ τῆς καθολικῆς ἀπόφασης γιά ἀντίσταση 3 καί τῶν νικῶν στήν Ἀλβανία, ἔχει πεθάνει ἀπό τίς 29 Ἰανουαρίου 1941 πρό τῆς ἐαρινής ἐπίθεσης τῶν Ἰταλῶν (ὑπῆρξαν πολλά ἐρωτηματικά γιά τόν θάνατο τοῦ Ἰ. Μεταξᾶ). Ὁ Γεώργιος Ἀγγέλου Βλάχος, τῆς «Καθημερινῆς», ὁ γνωστός στούς γηραιότερους καί ὡς ΓΑΒ, ἀπευθύνει τήν «περίφημη» «Ἀνοικτή ἐπιστολή πρός τήν Α.Ε. Ἐξοχότητα τόν κ. Ἀ. Χίτλερ, Ἀρχικαγκελλάριον τοῦ Γερμανικοῦ Κράτους» («Ἡ Καθημερινή», 8 Μαρτίου 1941) πάλιν πρό τῆς ἐαρινῆς ἐπίθεσης ἡ ὁποία μέ ἐντολή τοῦ Ἐπιτελείου μοιράζεται στίς μαχόμενες Μονάδες κείμενο λυρικό, ἀλλά στήν οὐσία ἠττοπαθές καί γι αὐτό πολλοί ἀξιωματικοί τῶν Μονάδων διατάσσουν τήν καταστροφή του. 6η Ἀπριλίου 1941: Ἡ Γερμανία εἰσβάλλει στήν Ἑλλάδα καί ἐκμεταλλευομένη τήν πτώση τῆς Γιουγκοσλαβίας κατέρχεται μέσω τῆς κοιλάδας τοῦ Ἀξιοῦ ποταμοῦ καί καταλαμβάνει τήν Θεσσαλονίκη τήν 9ην Ἀπριλίου, ἐνῶ τά ὀχυρά τῆς γραμμῆς Μεταξᾶ ἀμυνόμενα ἀκόμα, ἀναγκάζονται νά συνθηκολογήσουν. 21 Ἀπριλίου ὑπογράφεται ἡ συνθηκολόγηση ἀπό τήν στρατιωτική ἡγεσία ἐνῶ ἡ Κυβέρνηση ἀπέρχεται στήν Κρήτη (25/4) γιά νά καταλήξη τελικά στό Κάϊρο (διέφυγε διαρκούσης τῆς μάχης τῆς Κρήτης μέσῳ τῶν Λευκῶν ὀρέων, ἀπό τά Σφακιά τήν 28ην Μαΐου (31 Μαΐου τερματίστηκε ἡ Μάχη τῆς Κρήτης). 27η Ἀπριλίου 1941, Κατάληψη Ἀθηνῶν, 29η ἀνάληψη Κυβέρνησης Τσολάκογλου. 10
Ἄς δοῦμε ὅμως τί εἶπαν Γερμανοί καί Ἰταλοί γιά τήν ἐποποιΐα αυτή: «Ἡ ἀντίσταση τῶν Ἑλλήνων στρατιωτῶν τό διατυπώνω ἐνταῦθα χάριν τῆς ἱστορικής ἀλήθειας ἦτο ἐξαιρετικά γενναία Χάριν τῆς ἱστορικῆς ὅμως δικαιοσύνης εἶμαι ὑποχρεωμένος νά διαπιστώσω ὅτι ἐκ τῶν ἀντιπάλων οἵτινες μᾶς ἀντιμετώπισαν, ὁ Ἕλλην στρατιώτης πολέμησε μέ παράτολμο θάρρος καί ὑψίστη περιφρόνηση πρός τόν θάνατον, ἐσυνθηκολόγησε τότε μόνο ὅταν πᾶσα περαιτέρω ἀντίσταση ἀπέβαινε ἀδύνατος καί ἀπολύτως ματαία Ὅσον ἀφορᾶ τά Ἑλληνικά στρατεύματα Μακεδονίας καί Ἠπείρου πρέπει νά λεχθῆ ὅτι ὑποχρεώθηκαν νά συνθηκολογήσουν ὅταν χάρις εἰς τάς γερμανικάς ἐπιχειρήσεις ἐκυκλώθησαν τελείως. Οἱ Ἕλληνες αἰχμάλωτοι ἀφέθησαν ἐλεύθεροι λόγῳ τῆς γενικῶς ἀνδρείας στάσεως τῶν στρατιωτῶν αὐτῶν. Ὁ Ἑλληνικός Λαός ἠγωνίσθη τόσον γενναίως ὥστε καί αὐτοί οἱ ἐχθροί του ἀκόμη δέν δύνανται νά ἀρνηθοῦν τήν πρός αὐτόν ἐκτίμησιν» (Ἀδ. Χίτλερ τήν 4/5/41). «Ἡ Ἑλληνική περίπτωση ἀποδεικνύει ὅτι ἡ κρίσις περί τῶν στρατευμάτων δέν εἶναι ἀκλόνητος καί ὅτι οἱ ἐκπλήξεις, ἐάν δέν εἶναι συχναί, εἶναι ἐν τούτοις πάντοτε δυναταί» (Μουσολίνι 10/6/41). Σημειώνουμε ὅτι μέ τήν μάχη τῆς Κρήτης, ὅπου πολέμησαν οἱ κάτοικοι ἀκόμη καί μέ δρεπάνια, ἐχάθη ὁ πολύτιμος ἀνθός τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ, οἱ ἀλεξιπτωτιστές, οἱ ὁποῖοι ἔκτοτε δέν ἐπαναχρησιμοποιήθηκαν. Ἄν ἐπισκεφτοῦμε τό γερμανικό νεκροταφεῖο στό Μάλεμε θά συγκλονιστοῦμε μέ τήν ἐκεῖ ταφή 4.500 καί πλέον Γερμανῶν νεαρῶν, τῶν θυμάτων τοῦ ναζιστικοῦ καθεστῶτος, θυσία καί βορά ἑνός ἀδίστακτου καί παράφρονος δικτάτορος. Ἡ κατοχή τῆς Ἑλλάδας, ἡ πολεμική ἀντίσταση τῆς ὁποίας διήρκεσε 216 ἡμέρες, ἀπό τήν 28ην Ὀκτ.1940 σάν συνέχεια καί μέ τήν δυναμική τῆς πολεμικῆς αὐτῆς ἀντίστασης, ἔδωσε τή σκυτάλη σέ μιά ἄλλη ἐποποιΐα: Τήν Ἐθνική μας Ἀντίσταση. Ἡ Ἑλληνική Ἐθνική Ἀντίσταση εἶναι ἡ μεγαλύτερη σέ ἔκταση χρόνου καί βάθος συμμετοχῆς σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί ἔγραψε λαμπρές σελίδες ἡρωϊσμοῦ, θυσίας καί δόξας καί ὄχι μόνον τῶν στρατευμένων παιδιῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἔλαβε χώρα καί στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἡ Ἑλλάδα μόνη ἀπό ὅλες τίς κατακτηθεῖσες ἀπό τόν Χίτλερ χῶρες, χάρις στήν Ἐθνική Ἀντίσταση δέν ἔστειλε ἐργάτες στήν Γερμανία, οὔτε καί στρατεύματα. Ἦταν μιά λαμπρή περίοδος ἡ ὁποία ὅμως, δυστυχῶς, λόγῳ τοῦ «ἐθνικοῦ μας σπόρ», τῆς διχόνοιας, ἔγινε καί τραγωδία πού ἔπληξε ἀδιάλειπτα τήν γενιά τοῦ 1940-44. Ἐπίλογος 1. Ἡ ἀπόρριψη τοῦ τελεσιγράφου καί ἡ ἐν συνεχείᾳ νίκη κατά τοῦ Μουσολίνι ἀναπτερώνει τό ἠθικό τῶν ἀνά τόν κόσμον μαχητῶν τῆς ἀντίστασης κατά τοῦ Ἄξονα. 2. Ἡ Ἰταλία ἐμπλέκεται σέ πόλεμο καί ἀναγκάζει τή Γερμανία νά ἐμπλακῆ καί αὐτή. 3. Θεωρεῖται ἀπό ἐπιφανεῖς ἱστορικούς ὡς καμπή τῆς ἥττας τῶν Ἰταλῶν ἡ καταστροφή τῆς Μεραρχίας Τζούλια. 4. Ἡ ἐμπλοκή τῶν Γερμανῶν λόγῳ τῆς ἰταλικῆς ἥττας, σέ συνδυασμό μέ τή ν ταυ- 11
τόχρονη χρονική ἀλλαγή στή Γιουγκοσλαβία καθυστέρησε τήν ἐπίθεση κατά τῆς Μόσχας γιά πέντε ἑβδομάδες. Μέ συγκίνηση ἐνθυμούμεθα τό μήνυμα τοῦ ραδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τῆς Μόσχας τῆς 27ης Ἀπριλίου 1942: «Πολεμήσατε ἄοπλοι ἐναντίον πάνοπλων καί ἐνικήσατε. Μικροί ἐναντίον μεγάλων καί ἐπικρατήσατε. Δέν ἦταν δυνατόν νά γίνη ἀλλιῶς γιατί εἶσθε Ἕλληνες. Κερδίσαμε χρόνο γιά νά ἀμυνθοῦμε. Ὡς Ρῶσοι καί ὡς ἄνθρωποι θά σᾶς εὐγνωμονοῦμε». 5. Ἄν ἡ Ἑλλάδα εἶχε ὑποκύψει στό τελεσίγραφο, δέν θά εἶχε γίνει ἡ ἐπίθεση τῶν Βρετανῶν στόν Τάραντα (11/11) καί ὁ ἰταλικός στόλος δέν θά ἀπεμακρύνετο σέ λιμάνια πέραν τῆς Ἀφρικῆς γιά ἐνέργεια κατά τῶν Βρετανῶν καί ἡ Κρήτη θά ἐγίνετο ναυτική βάση τῆς Ἰταλίας σέ ἐποχή πού θά ἦταν πιό ἀπειλητική ἀπ ὅ,τι ἐννέα μῆνες μετά 6. Ἄν ἡ ἀντίσταση ἐξασφάλισε πέντε πολύτιμες ἑβδομάδες στή Ρωσία, ἐξασφάλισε ἕξι μῆνες ἀνεκτίμητης ἀξίας στούς Βρετανούς. Σήμερα 72 χρόνια μετά τήν ἱστορική ἐκείνη ἡμέρα τῆς ἀρχῆς τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς ἐποποιΐας καί μέ βαριά τά σύννεφα ἑνός ἄλλου πολέμου δέν θά ἔχουμε τό δικαίωμα νά τιμοῦμε τούς γενναίους μας Νεκρούς καί ἀκόμα περισσότερο νά μεγαλαυχοῦμε ἐπάνω τους, ἐάν λησμονοῦμε τήν Ἑλλάδα καί ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τά καθήκοντά μας πρός τήν Πατρίδα. Ἀπαιτεῖται λοιπόν ἐργασία, γιατί ἡ ἀπογοήτευση εἶναι εὔκολη καί τά θαύματα σπάνια, ἐργασία ἠθικῆς βελτίωσης, ἐθνικῆς ἀνάπλασης, πατριωτικῆς ἐνέργειας Ἡγεσιῶν καί Λαοῦ. Πρέπει νά νική- 12
σουμε τούς ἑαυτούς μας πρῶτα, πρίν ἀξιώσουμε νά νικήσουμε τούς πολέμιούς μας. Ἄς προσπαθήσουμε νά ἐξαφανίσουμε τήν φθοροποιό ἀλόγιστη ἀλληλο- ὕβρη ὑποτάσσοντας τό ἐγωκεντρικό στό Ἐθνικό καί ἀπομονώνοντας τούς συστηματικούς καί ἐξ ἐπαγγέλματος φιλοεμφυλιοπολεμικούς, ἀπ ὅπου καί ἄν προέρχωνται. Ἄν νοσῆ ἡ Πολιτεία, ἄς ἐξαλείψουμε τά ἕλκη της. Σέ καμμία ἄλλη ἐποχή ὅπως ἡ σημερινή δέν συγκλόνισαν τόν κόσμο τόσες μεγάλες ἀλλαγές, μεταβολές, μεταμορφώσεις στήν ἀντίληψη γιά τή ζωή καί γιά τόν τρόπο πού σκεπτόμαστε. Ἴσως θά πρέπει νά ἐπαναπροσδιοριστοῦν μέ βάση τά Κοινωνικά-Πολιτικά-Στρατιωτικά καί Οἰκονομικά προβλήματα οἱ ἀντιλήψεις μας γιά πολλά πράγματα. Ἡ Δημοκρατική Ἐλευθερία μάθημα καί δίδαγμα τῆς δικῆς μας Πολιτείας, πρέπει νά ἀποκτήση οὐσιαστικό περιεχόμενο καί ὄχι ἁπλῶς σύνθημα πολλές φορές φαλκιδευμένο. Μιά ἐσωτερική συνοχή θά ὁδηγήση καί στήν δική μας αὐτοχρηματοδότηση τοῦ σπιτιοῦ μας ἀντί νά προσβλέπουμε σέ ξένες συνδρομές πού οὔτε θά ἔλθουν ποτέ, οὔτε τίς θέλουμε. Τό 1940-44, 800.000 συμπολῖτες μας χάθηκαν γιά νά σωθῆ ἡ ἀνθρωπότητα μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ μεταναζιστική Γερμανία. Σήμερα εἶναι σειρά τῆς ἀνθρωπότητας νά μᾶς ἀπαντήση ἄν ἰσχύουν αὐτά πού ἔλεγε στόν ραδιοφωνικό σταθμό τοῦ Λονδίνου στίς 30/3/1942 ἐκπρόσωπος τῶν Ἐλευθέρων Γάλλων: «Ἡ Ἑλλάς ἔσωσε τήν Μόσχα καί τόν Καύκασο. Ὅταν φτάση ἡ ὥρα, ἀγνωμοσύνη ἀπέναντι τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ, θά ἰσοδυναμῆ μέ προδοσία ἀπέναντι ὁλοκλήρου τῆς Εὐρώπης» ἤ ἄν ἔχομε φτάσει στό ὀλέθριο ἄλλο ἄκρο ὅπου οἱ «ἑταῖροι» μας ἐνδεχομένως δέν ἀντέχουν ἀκόμα τήν δόξα καί τήν βοήθεια πού ἡ μικρά Ἑλλάς μέ τή θυσία της τῆς ἔδωσε τό 1940-1944. Θά τιμοῦμε τούς ἡρωϊκούς Νεκρούς τοῦ 1940 μόνον ὅταν μπορέσουμε νά ξεπεράσουμε μέ σύνεση, σωφροσύνη, ἀλλά καί ἀποφασιστικότητα αὐτή τήν κρίση πού δέν εἶναι κρίση τῆς Πατρίδας μας, ἀλλά ἑνός παγκοσμίου κλεπτοκρατικοῦ συστήματος, τό ὁποῖο ἀντικατάστησε τήν ἀθάνατη ἀξία τῶν ἀνθρωπίνων ἀξιῶν μέ τήν ἀξία τῶν μηδενικῶν. Ἰδού στάδιον, λοιπόν, δόξας λαμπρόν γιά ὅλους μας νά πρωτοστατήσουμε γιά τήν ἐπάνοδο τῶν ἀνθρωπίνων ἀξιῶν πού μόνο ἡ Ἑλληνική Δημοκρατία δίδαξε σέ ὅλον τόν κόσμο. Ἄν μπορέσωμε σάν Λαός μέ τήν εὐκαιρία τῶν 100 χρόνων ἀπό τούς ἀπελευθερωτικούς Βαλκανικούς πολέμους καί 72 ἀπό τήν μεγαλειώδη ἐποποιΐα τοῦ 1940 νά ἀποτελέση ἡ σημερινή ἡμέρα νέον ἐφαλτήριο πατριωτικῆς δημοκρατικῆς ἀφύπνισης, τότε θά ξαναγράψουμε ὡς Ἕλληνες νέες σελίδες δόξας. 1. Τόν υιό τοῦ Στρατηγοῦ Χαρ. Κατσιμήτρου Γεώργιο εἶχα τήν χαρά καί τήν τιμή νά τόν ἔχω διοικητή Λόχου, ὅταν ἤμουν Ἀνθυπολοχαγός τό 1962 στά ἑλληνοαλβανικά σύνορα, ἕναν θαυμάσιο ἀξιωματικό, ὁ ὁποῖος ἔφτασε μέχρι τοῦ βαθμοῦ τοῦ Ὑποστρατήγου, ἄριστο γνώστη τῆς Ἑλληνικῆς καί Παγκόσμιας Στρατιωτικῆς Ἱστορίας. Μοῦ εἶχε διηγηθῆ πολλά περιστατικά πού ἀφοροῦσαν τόν πατέρα του καί μοῦ ἔδωσε καί τό βιβλίο πού εἶχε γράψει ὁ πατέρας του «ΗΠΕΙΡΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣΑ». 2. Λοχαγός Πυροβολικοῦ, Θεόδωρος Δρακούλη Βουδικλάρης, ἀδελφός τῆς μητέρας μου. Ἄριστος ἀξιωματικός μέ τεράστια πολεμική προσφορά στόν ἑλληνοϊταλικό πόλεμο καί μέ τεράστια στρατιωτική καί ἐγκυκλοπαιδική μόρφωση. 3. Γνωστή καί ἡ ἐπιστολή τοῦ Γ.Γ. τοῦ ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη τῆς 2/11/1940 πού στήριζε τήν ἀντίσταση στήν ἰταλική εἰσβολή, ἔστω καί ἄν κυβερνοῦσε ὁ Μεταξᾶς. 13
εορτη για την παναγια προυσιωτισσα (18.11.2012) χαιρετισμός τοῦ προέδρου τοῦ π.κ.ρ. Κύριε πρώην Πρωθυπουργέ, Κύριοι Ἀνώτατοι Δικαστές, Στρατηγοί καί λοιποί Ἀνώτατοι Κρατικοί Λειτουργοί, Ἀγαπητοί Ρουμελιῶτες καί φίλοι τῆς Ρούμελης, Τό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν ἑορτάζει σήμερα, ὅπως καί κάθε χρόνο, τήν προστάτιδά του καί προστάτιδα τῆς Ρούμελης καί ὁλόκληρης τῆς Πατρίδος μας, τήν Παναγία τήν Προυσιώτισσα. Βεβαίως ἡ Παναγία εἶναι μία. Ὑπάρχουν ὅμως πολλές θαυματουργικές εἰκόνες της, πού πῆραν τό ὄνομα ἀπό τούς τόπους προέλευσης ἤ ἐγκατάστασής τους καί στίς ὁποῖες ὁ εὐσεβής λαός ἀποδίδει ἰδιαίτερη τιμή καί προσκύνηση. Γιά τήν Παναγία Προυσιώτισσα θά μᾶς μιλήση σήμερα ὁ ἐκλεκτός συνάδελφος, ὁ Καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Ἀθανάσιος Παλιούρας, τόν ὁποῖο θά μᾶς παρουσιάση ὁ Γενικός Γραμματέας τοῦ Π.Κ.Ρ. κ. Κωνσταντῖνος Στεφανῆς. Προτοῦ πάρη ἐκεῖνος τό λόγο, θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω κάτι: Ἔχομε συνειδητοποιήσει ὅλοι ἐμεῖς οἱ λεγόμενοι Χριστιανοί τή δύναμη τῆς Παναγίας; Γνωρίζομε ὅτι αὐτή εἶναι ἡ δεύτερη μεγάλη Δύναμη στό Σύμπαν μετά τήν Ἁγία Τριάδα; Καί ὅτι Αὐτή εἶναι ἡ μάνα, ἡ μητέρα ὅλων τῶν πιστῶν; Διότι, ἀφοῦ ὁ Χριστός μᾶς ἀποκαλεῖ ὅλους ἀδελφούς καί τέκνα τοῦ ἰδίου Οὐρανίου Πατρός, ὅπως λέμε καί στήν «Κυριακή Προσευχή», ἄρα ἡ Μητέρα Του εἶναι καί Μητέρα ὅλων μας. Αὐτήν ἐπικαλούμεθα καί αὐτή, πού ὑπῆρξε ἄνθρωπος, ὅπως ἀκριβῶς κ ἐμεῖς, μᾶς καταλαβαίνει καλλίτερα καί μεσιτεύει πάντοτε στόν Υἱό της καί Θεό μας γιά ὅσους μέ πίστη τήν ἐπικαλοῦνται. Ἄς φρυάζουν οἱ ἄπιστοι καί οἱ «ὀρθολογιστές», οἱ ὁποῖοι πιστεύουν ὅλα τά παραμύθια καί ὅλες τίς μουχλιασμένες «νέες» θεωρίες πού κατασκευάζουν ἤ ἀνασύρουν ἀπό χρονοντούλαπα ἤ ὄζοντα μνήματα οἱ ναυαγισμένοι ψυχικά «προοδευτικοί» τῆς Δύσης καί ἄς κλείνουν πεισματικά τά μάτια μπροστά στά ἄπειρα θαύματα, πού ἐπιτελοῦν καθημερινά καί ἐπί δύο χιλιετίες ὁ Χριστός, ἡ Παναγία καί οἱ Ἅγιοί μας. Ἄς ἐθελοτυφλοῦν μπροστά στήν ὑπέροχη χριστιανική διδασκαλία, ἡ ἐφαρμογή τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ τή μόνη ἐλπίδα ἀληθινῆς προόδου καί εὐτυχίας τῆς ἀνθρωπότητος καί ἄς στρέφωνται πρός τά σκύβαλα τῆς παραστρατημένης ἀνθρώπινης διανόησης. Ὅταν μιά μέρα θά βρεθοῦν γυμνοί μπροστά στό θεῖο Δικαστήριο, πού ἀναπόδραστα περιμένει ὅλους μας, θά ἰδοῦμε τί δικαιολογίες θά βροῦν. Ἐμεῖς σεβόμενοι τήν ἀνθρώπινη διανόηση καί ἐπιστήμη, ἀλλά βλέποντας καί 14
ζώντας τήν ἀποκαλυφθεῖσα θεία ἀλήθεια τιμοῦμε τό Χριστό καί τή Μητέρα Του, τήν Παναγία. Σέ Αὐτήν λοιπόν τή μάνα μας, τή Μητέρα ὅλων εἶναι ἀφιερωμένη ἡ ἑορτή αὐτή καί ἡ δεξίωση πού θά ἀκολουθήση, τά ἔξοδα τῆς ὁποίας προσφέρει ἡ Ἔφορος Δημοσίων Σχέσεων τοῦ Π.Κ.Ρ. κ. Ἑλένη Μπαρλῆ εἰς μνήμην τῆς προσφάτως κοιμηθείσης μητρός της Παναγιώτας. Εἴθε ὁ Θεός νά ἀναπαύη τήν ψυχή της καί ἡ Παναγία νά σκέπη καί νά βοηθῆ τό Κέντρο μας, τή Ρούμελη καί ὁλόκληρη τήν Πατρίδα μας, ἡ ὁποία περνᾶ σήμερα πολύ δύσκολες μέρες. δημ. ε. κουτρουμπασ Βιογραφικο σημειωμα του ομιλητου Ὁ καθηγητής Ἀθανάσιος Παλιούρας γεννήθηκε στό Ἀγρίνιο τό 1937, ὅπου περάτωσε τίς ἐγκύκλιες σπουδές. Στή συνέχεια σπούδασε Θεολογία καί Ἀρχαιολογία στό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν. Μέ ὑποτροφία τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν ἐκπόνησε διδακτορική διατριβή στό Ἑλληνικό Ἰνστιτοῦτο Βυζαντινῶν καί Μεταβυζαντινῶν Ἐρευνῶν Βενετίας γιά τόν «Κρητικό ζωγράφο Γεώργιο Κλόντζα (1540-1608) καί τόν Μαρκιανό κώδικα τῶν μικρογραφιῶν του» (Ἀθήνα 1977), ἐνῶ μέ σειρά σχετικῶν ἄρθρων προώθησε τήν ἔρευνα γύρω ἀπό τά προβλήματα πού παρουσιάζει ἡ Κρητική Σχολή. Ἔγραψε τόν «Ὁδηγό τοῦ Μουσείου τῶν εἰκόνων καί τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῶν Ἑλλήνων Βενετίας» καί διετύπωσε νέες ἀπόψεις γιά τήν καλλιτεχνική κίνηση στήν Κρήτη καί τή διακίνηση τῶν καλλιτεχνῶν στό Μεσογειακό χῶρο, γιά τήν τέχνη καί τήν ἀνάπτυξη νέων τάσεων στήν Κύπρο κατά τόν 16ο αἰώνα, καθώς ἐπίσης καί γιά τήν ἐμφάνιση νέων θεμάτων στά εἰκονογραφικά προγράμματα τῆς ἐποχῆς μετά τήν Ἅλωση μέ κατάληξη τήν εἰκονογραφία τῶν Νεομαρτύρων. Χάρισε στήν ἐπιστήμη τή «Βυζαντινή Αἰτωλοακαρνανία» (α ἐκδ. 1985, β ἔκδ. 2004) πού ἀποτελεῖ πιλοτικό βιβλίο γιά τήν ἔρευνα τῆς μνημειακῆς τοπογραφίας τοῦ Ἑλλαδικοῦ χώρου. Ἐπιμελήθηκε σπουδαίους συλλογικούς τόμους γιά «Τό Οἰκουμενκό Πατριαρχεῖο καί τά Βυζαντινά Μνημεῖα τῆς Κωνσταντινούπολης» (1989), γιά τή «Μακεδονία» (2 τόμοι, 1993), γιά τούς πνευματικούς θησαυρούς τῆς Ἀνατολῆς («Ἅγιοι Τόποι» καί «Σινά»), γιά «Τά Βυζαντινά Μνημεῖα Νήσου Ἰωαννίνων» μέ τόν καθηγητή Μ. Γαρίδη («Ζωγραφική» - 1992, «Πρακτικά Συμποσίου Νήσου Ἰωαννίνων» - 1999). Διενήργησε ἀνασκαφές (α Παλαιοχρι- 15
στιανική Βασιλική Λόφου Ἁγίας Τριάδας - Κ. Κασιλικῆς Αἰτωλίας, 1980-1990, β Ἐγκλείστρα Σπηλαίου Ἁγίου Νικολάου Βαράσοβας Αἰτωλίας 1990-2000, γ Ἁγία Τριάδα Μαυρίκα Ἀγρινίου, 2001-2005, δ Βυζαντινή Μονή Παναγίας Ἀρτοκωστῆς Κυνουρίας, 2005) καί δημοσίευσε σχετικές μελέτες. Ὑπῆρξε ἐπιμελητής τοῦ ἐπιστημονικοῦ ἐτήσιου περιοδικοῦ «Ἠπειρωτικά Χρονικά» (1980-2000) καί δημοσίευσε τά πορίσματα τῶν ἐρευνῶν του. Εἶναι μέλος τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας καί τῆς Χριστιανικῆς Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας. 16
πωσ διαβαζουμε μια βυζαντινη εικονα - Ἕνα ἀφιέρωμα στήν εἰκόνα τῆς παναγίας τοῦ προυσοῦ- Tοῦ Καθηγητοῦ Ἀθανασίου παλιούρα Στόν ἑσπερινό τοῦ Μ. Σαββάτου, τῆς 29ης Μαρτίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 867 στήν Κωνσταντινούπολη. Μεγάλη κοσμοσυρροή παρατηρεῖται στόν μέγα ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Πλήθη λαοῦ ἀπό ὅλα τά σημεῖα τῆς Βασιλεύουσας, ἀπ ὅλους τούς λόφους, κατευθύνονται πρός τή μεγάλη λεωφόρο πού χωρίζει τήν πρωτεύουσα στή μέση, γι αὐτό καί λέγεται Μέση ὁδός, καί ἀπό ἐκεῖ ὅλοι ἔρχονται στήν Ἁγία Σοφία γιά τό μέγα γεγονός. Χιλιάδες λαοῦ μέσα στά κλίτη τοῦ ναοῦ, δεκάδες χιλιάδες στίς αὐλές περιμένουν ὑπομονετικά. Ἀπό τό τεράστιο καί πολυώροφο κτηριακό συγκρότημα, τούς Μάκρωνες πού βρίσκεται στά νότια τοῦ ναοῦ, κατεβαίνουν ὁ Πατριάρχης καί ἡ συνοδεία του. Οἱ πολιτικοί καί στρατιωτικοί ἀξιωματοῦχοι παίρνουν θέσεις στά ὑπερῶα τοῦ Ναοῦ. Τέλος, καταφθάνει, μέ ἐπίσημη συνοδεία, καί ὁ αὐτοκράτορας Μιχαήλ ὁ Γ. Ἀνεβαίνει στό μόνιππο, πού ἀπό τόν βορειοδυτικό κοχλία μέ τόν περιστρεφόμενο ἀνοδικό διάδρομο τόν φέρνει στά ὑπερῶα. Τά διασχίζει δυτικά, στρίβει στή νοτιοδυτική γωνία πρός τ ἀνατολικά, περνάει τήν πύλη τοῦ Παραδείσου καί παίρνει τή θέση του στόν αὐτοκρατορικό θρόνο. Τά πάντα εἶναι ἕτοιμα. Ὁ Πατριάρχης Φώτιος, τόν ὁποῖο ἡ Ἱστορία ὀνόμασε Μέγα, ἀνεβασμένος στόν ἄμβωνα ἐκφωνεῖ ἕναν ἀπό τούς πιό βαρυσήμαντους λόγους. Ὁ λόγος ἦταν ἀφιερωμένος στά ἐγκαίνια τῆς τεράστιας ψηφιδωτῆς παράστασης, τῆς ἔνθρονης Παναγίας τῆς Ὁδηγήτριας μέ τόν Χριστό στά γόνατά της 17
καί τούς ἀρχαγγέλους ὁλόσωμους, δεξιά καί ἀριστερά, νά σεβίζουν. Ἡ παράσταση κοσμοῦσε τό τεταρτοσφαίριο τῆς κόγχης τοῦ Ἱεροῦ..Πρόκειται γιά τήν πρώτη εἰκόνα πού ξανατοποθετεῖται σέ ναό μέ τό τέλος τῆς Εἰκονομαχίας καί τήν ἐπικράτηση τοῦ θριάμβου τῶν εἰκόνων. Γι αὐτό καί τό γεγονός ἀποτελοῦσε σταθμό στήν ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ Φώτιος ξεχώρισε ἰδιαίτερα γιά τήν περίπτωση ἕναν ὅρο: τό ἐνσημαινόμενο, ὅτι δηλ. «βλέποντες τάς ἀναζωγραφήσεις, οὐδέν ἕτερον ἐννοοῦσιν ἤ τό ἐνσημαινόμενον ἐν αὐτοῖς». Πρόκειται γιά τήν ἀπόφαση πού ξεκάθαρη καί ἐπιγραμματική συνέταξε ἡ Ζ Οἰκουμενική Σύνοδος: «Οἱ χριστιανοί ἕνα τόν Ἐμμανουήλ γινώσκοντες Χριστόν Κύριον, αὐτόν ἀναζωγραφοῦσι καθ ὅ ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο». Εἶναι ἡ ἀπάντηση στό ψευδοερώτημα τῶν εἰκονομάχων, οἱ ὁποῖοι κατά σοφιστικό τρόπο ρωτοῦσαν ἐπίμονα: Ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Αὐτή πού ζωγραφίζουν οἱ Ρωμαῖοι; Αὐτή πού ζωγραφίζουν οἱ Ἕλληνες ἤ αὐτή πού ζωγραφίζουν οἱ Αἰγύπτιοι; Καί κάτι ἀκόμη. Οἱ ἐκφραστές ὅλων τῶν ἱερῶν ἔργων, ποιητές καί ζωγράφοι, μελωδοί καί συγγραφεῖς, ἔχουν τή χάρη καί τή φώτιση, τήν εὐλογία καί τή δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἰδιαίτερα γιά τόν ζωγράφο ὁ Φώτιος εἶναι σαφής καί κατασταλαγμένος: «καί τήν χεῖρα ὑπηρετοῦσαν ἔχει, ἀλλ ἄνωθεν κινουμένην». Τό χέρι ἀνήκει στόν ζωγράφο, ἀλλά τό κινεῖ ἡ πνοή τοῦ Θεοῦ. Ἄς θυμηθοῦμε μιά προγενέστερη-σημαδιακή χρονολογία γιά νά δοῦμε ποῦ ὁδηγεῖ ἡ ἄγνοια καί ὁ τυφλός φανατισμός. 29 Μαΐου τοῦ σωτηρίου ἔτους 729. Μέ αὐτοκρατορικό διάταγμα οἱ τοιχογραφίες τῶν ναῶν καταστρέφονταν καί οἱ εἰκόνες καίγονταν. Ἕνα μικρό στρατιωτικό ἄγημα ἔφτασε κάτω ἀπό τήν τεράστια ψηφι- 18
δωτή εἰκόνα τοῦ «Χριστοῦ Χαλκίτη», πού φαινόταν ἀπό μεγάλη ἀπόσταση καθώς κοίταζε κανείς ἀπό τή Μέση ὁδό πρός τό Μίλιον καί τήν Ἁγία Σοφία. Ὁ Χριστός Χαλκίτης ἀποτελοῦσε τήν ἐφέστια εἰκόνα τῆς Κωνσταντινούπολης ἀφοῦ ὁ Χριστός, ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, προστάτευε τήν Πόλη. Οἱ στρατιῶτες ἔβαλαν μιά μεγάλη ξύλινη σκάλα καί ἑτοιμαζόταν ν ἀνεβοῦν καί μέ σφυριά νά καταστρέψουν τήν εἰκόνα. Ἐκείνη τή στιγμή, ἀπό κοντινό μοναστήρι, κατέφθασε μιά μικρή ὁμάδα γυναικῶν-μοναχῶν μέ ἡγουμένη τή νεαρή Θεοδοσία. Ἐμπόδιζαν, ὅλες μαζί, τούς στρατιῶτες νά ἀνέβουν στή σκάλα καί νά καταστρέψουν τήν εἰκόνα. Κάποια στιγμή ὅμως ὁ ἀξιωματικός ἀνέβηκε κάποια σκαλιά, ἀλλά οἱ μοναχές ἔσπρωξαν τή σκάλα κι αὐτός ἔπεσε στή γῆ καί σκοτώθηκε. Οἱ στρατιῶτες μανιασμένοι μέ τά ξίφη ἀποτελείωσαν ἐπί τόπου ὅλες τίς μοναχές. Τό γεγονός συντάραξε ὁλόκληρη τήν κοινωνία. Τή νύχτα τολμηροί ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες σήκωσαν τά σκηνώματα τῶν μοναχῶν-μαρτύρων καί τά ἐνταφίασαν κοντά στά χερσαῖα τείχη. Ἀργότερα ὕψωσαν ναό πρός τιμήν τῆς ἁγίας Θεοδοσίας. Μέ τό πανηγύρι του συνδέεται μία ἀπό τίς αἱματηρότερες σελίδες τῆς Ἁλώσεως. Τή νύχτα 28 πρός 29 Μαΐου 1453 χιλιάδες πιστοί ἀγρυπνοῦσαν στό ναό τῆς ἁγίας Θεοδοσίας. Στίς αὐλές εἶχαν κρεμάσει γιρλάντες μέ τριαντάφυλλα, μοσχοβολοῦσε ὁ τόπος. Τό πρωί τῆς 29ης ὅταν ἀπό τήν Κερκόπορτα μπῆκαν οἱ Τοῦρκοι τούς πρώτους πού συνάντησαν ἦταν οἱ πιστοί στό ναό τῆς ἁγίας. Τούς κατέσφαξαν ὅλους, ἀλλά ἐντυπωσιάστηκαν κιόλας ἀπό τόν μέγα ἀριθμό καί τήν εὐωδιά τῶν τριαντάφυλλων. Μετέτρεψαν τό ναό σέ τζαμί καί τό ὀνόμασαν γκιούλ τζαμί (γκιούλ=τριαντάφυλλο). Ὁ νέος μεταεικονομαχικός ρυθμός στήν ἀρχιτεκτονική τῶν ναῶν ὀνομάστηκε ἐγγεγραμμένος σταυροειδής μέ τροῦλλο. Τό ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό εἶναι πώς προσφέρει τίς ἐπιφάνειές του γιά νά ὀργανωθῆ ὁλοκληρωμένο εἰκονογραφικό πρόγραμμα. Στόν τροῦλλο ὁ Παντοκράτορας, γύρω του οἱ οὐράνιες δυνάμεις, ἀνάμεσα στά παράθυρα οἱ προφῆτες, στά σφαιρικά τρίγωνα οἱ τέσσερις εὐαγγελιστές, στίς καμάρες καί στίς πάνω ἐπιφάνειες τά χριστολογικά θέματα (βίος, πάθη, διδασκαλία, θαύματα Χριστοῦ), στήν μεσαία ζώνη οἱ εἰκοσιτέσσερις οἶκοι τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου τῆς Παναγίας καί στήν κάτω ζώνη ὁλόγυρα στό κτήριο οἱ ὁλόσωμοι ἅγιοι. Καί στό δάπεδο οἱ πιστοί. Θριαμβεύουσα καί ἀγωνιζόμενη ἐκκλησία στόν ἴδιο χῶρο, οὐρανός καί γῆ μαζί. Ὁ ναός εἶναι μικρογραφία τοῦ σύμπαντος. Ἔτσι ὅλα τά ἐκφραστικά μέσα ὑπηρετοῦν τή λατρεία. Πῆραν τό μήνυμα οἱ αἰῶνες μέ 19
πρῶτο τό Ἅγιον Ὄρος. Ὁ Μανουήλ Πανσέληνος ἅπλωσε τίς ἱερές καί ἀσκητικές μορφές τῶν ἁγίων στίς μεγάλες ἐπιφάνειες τοῦ Πρωτάτου στίς ἀρχές τοῦ 14ου αἰώνα. Τέσσερις αἰῶνες ἀργότερα ὁ ταπεινός ἱερομόναχος Διονύσιος ἀπό τή Φουρνά Εὐρυτανίας μάζεψε ὅλα τά χειρόγραφα τῶν μεγάλων μαέστρων τῆς ζωγραφικῆς σέ ἕνα τόμο στήν περίφημη «Ἑρμηνεία τῆς Ζωγραφικῆς Τέχνης». Ζωγράφος καί ὁ ἴδιος κάθε μέρα ἐπισκεπτόταν τό Πρωτάτο καί «ξεσήκωνε» μία μορφή ἤ μία σκηνή. Γύριζε κατόπιν στό κελλί του στά νοτιοανατολικά τῶν Καρυῶν, διακόσια μέτρα παρακάτω, καί ζωγράφισε τήν ἴδια μορφή ἤ τήν ἴδια παράσταση στό παρεκκλήσιο τοῦ κελλιοῦ του πού ἦταν ἀφιερωμένο στόν Τίμιο Πρόδρομο. Μέ κάποιες ἀναλογίες μποροῦμε νά ὀνομάσουμε τό κελλί τοῦ Προδρόμου «μικρό Πρωτάτο». Μέσα ἀπό τό ἔργο τοῦ Πανσέληνου, ἀλλά καί μέσα ἀπό τήν «Ἑρμηνεία τῆς Ζωγραφικῆς» τοῦ Διονυσίου ἐκφράζεται ἡ πνευματικότητα, ἀλλά καί ἡ δογματική διδασκαλία τῶν ἱερῶν προσώπων πού εἰκονογραφοῦνται. Τά χαρακτηριστικά τοῦ προσώπου π.χ. τοῦ Χριστοῦ Χαλκίτη, πού ἀντίγραφό του διασώθηκε στήν παράσταση τῆς Μονῆς τῆς Χώρας (Καχριέ τζαμί) καί κατ ἐπέκταση τῶν ἁγίων εἶναι: φιλανθρωπία, φιλευσπλαχνία, πραότητα, εἰρήνη, ἠρεμία, δικαιοσύνη, ταπείνωση, συγκατάβαση, ἀγάπη. Γι αὐτό ἡ αἰσθητική ὀμορφιά τοῦ προσώπου στούς ἁγίους παραπέμπει στήν πνευματική ὀμορφιά τῆς ψυχῆς. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν ὀμορφιά τῶν ὡραίων ἐφήβων-ἀγγέλων. Τονίζεται ἡ οὐράνια καί διαχρονική πνευματική ὀμορφιά. Στή βυζαντινή εἰκόνα τά πάντα παραπέμπουν στήν πνευματικότητα, στό δέος 20
καί στήν μυσταγωγία. Τά πρόσωπα εἶναι πλημμυρισμένα στό φῶς, στό φῶς τῆς Ἀναστάσεως, ὅλα κινοῦνται ἔξω ἀπό τό χῶρο καί πέρα ἀπό τό χρόνο. Ἄς πάρουμε γιά παράδειγμα καί γιά σύγκριση μία ὀρθόδοξη Παναγία καί μία δυτικότροπη Μαντόνα. Ὁ ἁγιογράφος ξέρει πώς ζωγραφίζοντας τήν Παναγία δέν ἑτοιμάζει μόνο ἕνα ἔργο τέχνης, ἀλλά τήν εἰκόνα πού μᾶς ὁδηγεῖ στό πραγματικό πρόσωπο τῆς Παναγίας. Γι αὐτό δέν χρησιμοποιεῖ ποτέ μοντέλλο, οὔτε ἐξωτερική φωτιστική πηγή, δέν ὑπάρχει ἡ τρίτη διάσταση τοῦ βάθους. Τό φῶς στό πρόσωπο ἀνεβαίνει ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς. Σκιές δέν ὑπάρχουν. Τό πρόσωπο ἀποδίδεται μέ μεγάλα ἀμυγδαλωτά μάτια, γραμμένα φρύδια, ἴσια μύτη, σαρκώδη χείλη, ἔντονα περιγράμματα. Ἀντί γιά βάθος τοποθετεῖται χρυσός στίς εἰκόνες, μπλέ βαθύ στίς τοιχογραφίες. Ὁ χρυσός συμβολίζει τήν αἰωνιότητα, τό μπλέ βαθύ τόν οὐρανό. Ἡ εἰκόνα προβάλλεται μέσα στήν αἰωνιότητα. Ὁ πραγματικός ἁγιογράφος, ὅσο ζωγραφίζει τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας νηστεύει καί προσεύχεται. Γιατί γνωρίζει πώς δέν δημιουργεῖ μόνο ἕνα ἔργο τέχνης, ἀλλά καί μιά εἰκόνα προσευχῆς. Γι αὐτό ἡ εἰκόνα τοποθετεῖται στό προσκυνητάρι καί ὁ πιστός γονατίζει μπροστά της, προσεύχεται, τήν προσκυνᾶ καί τήν ἀσπάζεται. Ἡ δυτικότροπη Μαντόνα εἶναι ἕνα ἔργο τέχνης, αἰσθητικῆς τέχνης, ἄν εἶναι ἔργο μεγάλων μαέστρων Ραφαέλλο, Φίλιππο Λίππι, Λεονάρντο Ντά Βίντσι, εἶναι χάρμα ὀφθαλμῶν, καλλιτεχνικό ἀριστούργημα. Ἀλλά εἶναι ἕνα ἔργο θρησκευτικό, ὄχι λειτουργικό. Ὁ ζωγράφος χρησιμοποιεῖ μοντέλλο (π.χ. τήν κόρη τοῦ κηπουροῦ), ἔχει ἐξωτερική φωτιστική πηγή, συνεπῶς τό ἔργο εἶναι τρισδιάστατο, ὅλα γίνονται σέ συγκεκριμένη χρονική στιγμή στό χῶρο. Τοποθετεῖται στό Ἀλτάρι τοῦ ναοῦ, ἀλλά στούς γνωρίζοντες δέν παύει τό πρόσωπο τῆς Μαντόνας νά παραπέμπη στό πρόσωπο τῆς κόρης τοῦ κηπουροῦ. Εἶναι γιά προσευχή ἤ γιά φίλημα; Μιά καί ἀναφερόμαστε στό πρόσωπο τῆς Παναγίας ἄς πάρουμε ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα: τήν περίφημη ἱστορική καί θαυματουργή εἰκόνα τῆς Πανα- 21
γίας στό φημισμένο Μοναστήρι τοῦ Προυσοῦ. Ἡ ἱστορία της εἶναι γνωστή. Χάνεται μέσα στό μύθο. Γιά νά γλυτώση τήν καταστροφική μανία τῶν εἰκονομάχων μέ τρόπο περιπετειώδη καί θαυμαστό ἔφτασε μέχρι τά βουνά τῶν Ἀγράφων (σημερινή Εὐρυτανία) καί βρῆκε αἰώνιο καταφύγιο στό γνωστό σπήλαιο, ὅπου ἀναπτύχθηκε στό πέρασμα τῶν αἰώνων καί δημιουργήθηκε τό μέγα μοναστήρι τοῦ Προυσοῦ. Μέ κέντρο ἀναφορᾶς τήν εἰκόνα χτίστηκαν τά κτηριακά συγκροτήματα, πάνω ἀπό τή χαράδρα, ἀναστηλώθηκε τό κτήριο πάνω ἀπό τό ἁγίασμα, ἱδρύθηκε καί λειτούργησε τό Σκευοφυλάκιο ὡς Μουσεῖο, διασώθηκαν χειρόγραφα, κώδικες, σιγίλλια καί ἔγγραφα, πολλές εἰκόνες, ἐκκλησιαστικά σκεύη, ἀκόμη καί τά ὅπλα τοῦ θρυλικοῦ ὁπλαρχηγοῦ τοῦ Ἀγῶνα Γεωργίου Καραϊσκάκη. Καί πάνω ἀπό τόν κεντρικό σπηλαιώδη ναό, ἐκεῖ ὅπου πρίν στεγαζόταν ἡ Βιβλιοθήκη, τώρα φιλοξενεῖται ἡ Συλλογή μέ τίς δεκάδες Λειψ α ν ο θ ῆ κ ε ς, ἕνα ἱερό θησαυρό δηλ. μέ ἅγια λείψανα ἑκατοντάδων ἁγίων καί μαρτύρων. Σέ ἕνα τέτοιο περιβάλλον ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀναδίδει πνευματική εὐωδιά καί παρακινεῖ γιά μυστικούς λογισμούς, ἐσωτερικές ἐξάρσεις, δυνατές ἀποφάσεις καί βιωματική λειτουργική ζωή. Γι αὐτό μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Προυσιώτισσας ὁ πιστός, καθώς τήν προσκυνάει καί τήν ἀσπάζεται, ἀναπτερώνει τίς ἐλπίδες του, βρίσκει ἐσωτερική γαλήνη καί παρηγοριά, δέχεται τήν ὑπόσχεση, καταπραΰνει τόν πόνο. Ἀξίζει νά τελειώσω παραθέτοντας ἕνα μικρό ἀπόσπασμα κειμένου πού μᾶς μεταφέρει στήν ἱερή ἀτμόσφαιρα τοῦ Ἁγίου Ὄρους, μέσα στήν ὁποία ζωγράφιζε ὁ ἁγιογράφος τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας: «Ἡ σανίδα, πάνω στήν ὁποία ζωγραφίστηκε τό ἀντίγραφο τῆς Πορταΐτισσας, εὐλογήθηκε προηγουμένως καί πλύθηκε μέ ἁγιασμό, στά χρώματα προστέθηκε σκόνη ἀπό πολύτιμα ἅγια λείψανα καί στή διάρκεια τῆς ἀντιγραφῆς τελοῦσαν στή Μονή Ἰβήρων ὁλονύκτια παράκληση δύο φορές τή βδομάδα, ἐνῶ ὁ ζωγράφος Ἰάμβλιχος Ρωμανός ἐργαζόταν νηστικός τρώγοντας κάθε Σάββατο καί Κυριακή μόνο». 22
Λαογραφικές Σελίδες ρουμελιωτικο ανθρωπολογικο καλανταρι (δ ) Ὁ αὔγουστος Θέση Οἱ ἄνθρωποι καί τά πράγματα, ἡ παραγωγή, τά παραγόμενα ἀγαθά σέ πολιτισμική καί οἰκονομική προοπτική, ἡ ἀφθονία, ἀλλά καί γιατί ὄχι ἡ σπανιότητα ὡς οἰκονομικοπολιτισμική κατηγορία ἐμπεριέχονται καί καταγράφονται στόν μήνα Αὔγουστο. Σχεδιασμός τῶν πιό πάνω καί ὑλοποίηση τῆς οἰκιακῆς οἰκονομίας γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ χειμώνα πού ἐπιδρᾶ στό κάθε τοπικό ἐπίπεδο καί οἱ δραστηριότητες τῆς κάθε οἰκογένειας κατευθύνονται σ αὐτό τόν πυρήνα. Ἐπισημαίνονται τότε οἱ παράγοντες πού διαμορφώνουν τίς λειτουργίες τῆς οἰκογένειας στό διαβιοῖν καί κοινωνεῖν καί τίς πιθανές ἐξελίξεις καί συνέπειες. Ἔχομε τό μήνα τῆς διάβασης, τοῦ περάσματος σ ἕναν ἄλλο ἐποχικό τελεστικό πυρήνα στό μήνα αὐτό, θά λέγαμε, σχήματα ὀργάνωσης τοῦ ἰδιωτικοῦ οἰκογενειακοῦ μας βίου, «Ὁ Χριστός-Ἥλιος» ὅπως ὁ Προφ. Ἠλίας. Ἀρχές 14ου αἰ. Ψηφιδωτό. (Ἀπό τήν Παγκόσμιο Ἱστορία Τέχνης - Ὁ βυζαντινός κόσμος) κατ ἐπέκταση τοῦ κοινωνικοῦ. Σ αὐτό τό μήνα ἔντονα ἔχομε τή σχέση τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί τῆς οἰκονομικῆς ὀργάνωσης, τήν ὀργάνωση ἐργασίας, τόν καταμερισμό, τήν μεταφορά καί ἀποθήκευση ἀγαθῶν. Βρισκόμαστε μπροστά σ ἕνα ἐποχικό τελεστικό σύνολο. 23
Βέβαια πρέπει νά σημειωθῆ ὅτι καταγράφεται τό ἐξελικτικό σχῆμα τῶν κοινωνιῶν μέ βάση τόν τρόπο παραγωγῆς. Καταγράφονται ἰδιαίτερα στό μήνα αὐτό κοινωνικο-οἰκονομικοί προσδιοριστικοί παράγοντες. Προσδιοριστικοί ἀκόμη παράγοντες τῆς κινητικότητας τῶν ἀτόμων. Παράγοντες μεγέθους καί διάρθρωση τῶν νοικοκυριῶν. «Ἡ Μεταμόρφωση». Περ. 540. Ψηφιδωτό. Ἱερό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Παναγίας στή Μονή τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης στό Ὄρος Σινᾶ. (Ἀπό τήν Παγκόσμιο Ἱστορία Τέχνης - Ὁ βυζαντινός κόσμος) Ηἐμβάθυνση τῆς δημιουργίας τοῦ πλέγματος τοῦ Αὐγούστου πού ὁδηγεῖ σέ θέματα οἰκονομικῆς κυρίως ὀργάνωσης τοῦ ἀγροτικοῦ χώρου, τῆς οἰκιακῆς οἰκονομίας καί στήν ἰδιαιτερότητα πού ἐμφανίζονται σέ τοπικό ἐπίπεδο ἐκτός τοῦ ἐποχικοῦ πυρήνα ἐκτός τῆς ἀλλαγῆς καί διάβασης τῶν τελεστῶν νομίζομε ὅτι πρέπει ν ἀναζητηθῆ σ αὐτήν τήν διαμόρφωσή τους 24
καί ἐκτός ἀπό τήν κλιματογεωλογία (μεσόγειος κλπ.) ἡ ἱστορικότητα τῆς Αὐγούστειας ὀνομασίας, πού διανύει νομίζομε τήν ἴδια τροχιά ἀπό πολύ παλιά, μέ τήν διαμόρφωση ἀκριβῶς τοῦ ἴδιου πλέγματος. Ἱστορικά φαίνεται νά ἐμπλέκωνται στό πολιτισμικό αὐτό σύστημα ἐκτός ἀπό μορφές ὀργάνωσης στόν ἀγροτικό χῶρο σύστημα κοινωνικοοικονομικῆς ὀργάνωσης. ΟΑὔγουστος, ἡ λέξη παραγόμενη ἀπό τό λατ. augustus, a, um καί τό ρῆμα augeo=αὐξάνω ὁ,τιδήποτε: κτήματα, δύναμη, ἐπίδοση, μεγαλεῖα κλπ. ὁδηγοῦν ἐκεῖ. Ἐμπεριέχει ἡ ἱστορικότητα τῆς γλωσσικῆς προσέγγισης τό πλέγμα τῶν ἐθνογραφικῶν συστημάτων ἔντονα. Ἐδῶ εἶναι ἀναγκαῖο νά σημειωθῆ καί ὑπογραμμιστῆ ἡ σύνδεση τοῦ λατ. augustus καί τό augur= οἰωνοσκόπος πού κατευθύνει τή σκέψη ὅλων μας στά κυκλούμενα μεταξύ τῶν πληθυσμιακῶν μονάδων ἐθνογραφικά συστήματα, τά ὁποῖα εἶναι πλουσιώτατα. Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ τίτλος Augustus δόθηκε στόν Ὀκταβιανό (27 π.χ.) Ρωμαῖο αὐτοκράτορα, ὅταν αὐτός ἀναγορεύτηκε ὕπατος κατά τόν sextilis (ἕκτο) μήνα γιατί σημείωσε ἐξαίρετες στρατιωτικές ἐπιτυχίες καί αὔξησε τή δύναμη τῆς Ρώμης. Εἶναι δέ ἐπίσης γνωστό ὅτι ἐξ αἰτίας τοῦ αὐτοκράτορα αὐτοῦ καί πρός τιμήν του ὀνομάστηκε κι ὁ μήνας αὐτός Αὔγουστος. Ὥστε ὁ ἕκτος μήνας (sextilis) ὀνομάστηκε Augustus πρός τιμήν τοῦ Ὀκταβιανοῦ Αὐγούστου τό 8 π.χ. Ἀναφέρει δέ ὁ Σουητώνιος: Sextilem mensem e suo cognomine nuncupavit magis quam Septembrem quo erat natus, quod hoc sibi et primus consulatus et insignes victoriae optigissent. [Τόν ἕκτο μήνα μᾶλλον ὀνόμασε ἀπό τό ἐπώνυμό του παρά τόν ἕβδομο (Σεπτέμβριο) κατά τόν ὁποῖο εἶχε γεννηθῆ, διότι κατ αὐτόν τοῦ συνέβησαν καί ἡ πρώτη ὑπατεία καί λαμπρές νῖκες]. (Suet. Aug. 31, 2). Τόν μῆνα Σεξτίλιον ἐπικαλούμενον Αὔγουστον ἀντωνόμασε τῶν γάρ ἄλλων τόν Σεπτέμβριον οὕτως, ἐπειδήπερ ἐν αὐτῷ ἐγεγέννητο, προσαγορεῦσαι ἐθελησάντων ἐκεῖνον αὐτοῦ προετίμησεν, ὅτι καί ὕπατος ἐν αὐτῷ τό πρῶτον ἀπεδέδεικτο καί μάχας πολλάς καί μεγάλας ἐνενικήκει. (Cass. Dio 55, 6. Παυσαν. 3, 11). Σημειώνεται τό ὅτι ὁ ἐπιτυχημένος αὐτός αὐτοκράτορας - μονοκράτορας ὀνομάστηκε Αὔγουστος, δεδομένο πού ἐμπεριέχεται στό ἴδιο σκεπτικό, στό ἴδιο ἱστορικό καί γλωσσικό πλέγμα. Ὁ θεωρητικός προβληματισμός καί τά ἐμπειρικά δεδομένα ἐκεῖ ὁδηγοῦν καί οἱ ἄλλες ἔννοιες τοῦ ἐντιμοτάτου, σεβάσμιου, ἱερώτατου, σεπτοῦ κλπ. εἶναι ἡ ἐπέκταση τῆς ἔννοιας τοῦ γλωσσικοῦ καί ἱστορικοῦ γίγνεσθαι τοῦ γλωσσικοῦ αὐτοῦ θησαυροῦ. Τά ἐθνογραφικά συστήματα, δρώμενα, νόμιμα καί παροιμίες πού ἀναφέρονται στόν Αὔγουστο ἀναδεικνύουν κύριο ἄξονά του τή ρύθμιση καί ἀρχή τοῦ ἐποχικοῦ κύκλου πού ἀρθρώνεται στήν παραγωγή καί 25
στόν προγραμματισμό τοῦ ἀνθρώπου στό δυσκολώτερο μέρος τῆς ζωῆς του, τό χειμερινό. Φαίνεται νά ρυθμίζει τόν προγραμματισμό καί τήν ἐφαρμογή τῆς κοινωνικοοικονομικῆς πολιτικῆς. Φαίνεται νά δίνει τίς προϋποθέσεις καί ἐπιπτώσεις στό συγκεκριμένο χρόνο ἐπάνω στό βίο τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ μήνας πού δίνει, παρέχει καί ρυθμίζει τό σύνολο τῆς περιόδου, τῆς ἐποχικῆς περιόδου μέ τήν ταξινόμηση χειμώνας - καλοκαίρι (Ἀπό Αὔγουστο χειμώνα κι ἀπό Μάρτη καλοκαίρι). Σταθερά στοιχεῖα τοῦ μήνα εἶναι ἡ παραγωγή καί ἡ ρύθμιση πού κατατείνει στήν κλιματογεωλογία καί κοινωνική διάσταση. Θά λέγαμε διαφορετικά ὅτι εἶναι ὁ μήνας πού ἐκτός τῶν ζωνῶν ἔχουν σκοπό τά δεδομένα του τόν ἔλεγχο καί πρόληψη δυσμενῶν ἐπιπτώσεων καί τήν ἀποφυγή τῆς ἐπέλευσης ἀνεπιθύμητων δεδομένων καί ἐπιδίωξη ἐπιθυμητῶν καί ἐπιδιωκτέων καταστάσεων καί συνθηκῶν. Ἔχομε δύο σταθερές α) τήν παραγωγή καί β) τή ρύθμιση τῶν θεμάτων τῆς οἰκονομικοκοινωνικῆς πολιτικῆς τῶν νοικοκυριῶν. Ὁ μήνας, τά δεδομένα του παρουσιάζουν τό πρακτικό ἐπίπεδο καί τό λατρευτικό ἤ καλύτερα βλέπομε τή συνύφανση καί τῶν δύο. Αὐτά δίνουν τόν προβληματισμό καί τήν ἐκτύλιξή του καί τά συνακόλουθα, μήν ξεχνᾶμε ὅτι πρόκειται γιά ἀγροτικοῦ τύπου βίο καί διαβίωση. Οπρογραμματισμός καί ἡ ἐφαρμογή τῶν δεδομένων τοῦ μήνα, ἀρχή ἐποχικοῦ τελεστικοῦ πλέγματος καί διάβασης, καθεαυτή ὁδηγεῖ στήν ἐπιτυχημένη διαβίωση τοῦ ἀνθρώπου κατά τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἔτους πού ἀκουμπᾶ, προπαρασκευάζει τίς διαδικασίες τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου-ἡλιοτροπίου. Τίς προϋποθέσεις καί ἐπιπτώσεις ὁ ἄνθρωπος τίς ἔχει κρισαρίσει. Ἔχομε στό μήνα αὐτό τό ἀποτέλεσμα τῆς ταυτοποίησης ἀπό τά θεριστικά δεδομένα. Εχομε τό στάρι καί τά εἰσοδήματα ἀπό τήν πώλησή του ἤ τήν ἀνταλλαγή του. Ἔχομε τά πολλά ὀπωρικά, τονίζομε ἰδιαίτερα τά σῦκα καί τά σταφύλια, ἀλλά καί τά δαμάσκηνα στόν χῶρο μας. Αὐτά ὅλα εἶναι, ἐκτός τῆς διαλογῆς τους ἀπό τό 26 «Ὁ Μωϋσῆς καί ἡ φλεγόμενη βάτος», ψηφιδωτὀ ἀπό τή μονή Ἁγἰας Αἰκατερίνης Σινᾶ