Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη

Transcript

1 Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη Οι φιλολογικές πηγές της Πεντατεύχου (Φιλολογικά στρώματα): Οι τέσσερις πηγές της Πεντατεύχου είναι: η Γιαχβική, η Ελωχειμική, το Δευτερονόμιο και ο Ιερατικός Κώδικας. -Η Γιαχβική πηγή ( J ) είναι κείμενο αφηγηματικού χαρακτήρα, εμφανίστηκε στο νότιο βασίλειο (Ιούδας) και χρονολογείται τον 9 ο αι.. Ονομάστηκε έτσι, γιατί σ αυτήν ο Θεός αναφέρεται με το όνομα «Γιαχβέ». -Η Ελωχειμική πηγή (Ε) είναι κείμενο αφηγηματικού χαρακτήρα, εμφανίστηκε στο βόρειο βασίλειο (Ισραήλ) και χρονολογείται από τον 8 ο αι. Σ αυτήν ο Θεός αναφέρεται με το όνομα «Ελωχείμ». -Το Δευτερονόμιο ( D t ) είναι νομικός κώδικας, ο οποίος χρονολογείται από τον 7 ο -6 ο αι. π.χ. -Ο Ιερατικός Κώδικας (P) περιέχει τελετουργικές κυρίως διατάξεις και χρονολογείται από τον 5 ο αι. πχ. Στην Π.Δ. συναντώνται πολλά μυθολογικά στοιχεία, όμως σε καμία περίπτωση δεν αναιρούν τον ιστορικό της χαρακτήρα. Υπάρχουν ιστορικά γεγονότα στην Π.Δ. Δεν είναι μυθολογικό βιβλίο, όπως πολλοί πιστεύουν. Για θεολογικούς λόγους χρησιμοποιούνται μυθολογικά στοιχεία, προκειμένου να δείξουν ότι ο Ισραήλ είναι το μοναδικό έθνος, το οποίο έχει προοδεύσει παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε ανά τους αιώνες. Η αναγκαιότητα της Παλαιάς Διαθήκης φαίνεται από: α) στην χρησιμοποίησή της στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας (π.χ. αναγνώσματα, ύμνους, ευχές, και το κήρυγμα της λατρείας της Εκκλησίας). Κατά βάση η χριστιανική λατρεία είναι εμποτισμένη από το παλαιοδιαθηκικό πνεύμα. Όλες οι ακολουθίες είναι κατά βάση βιβλικές. β) Είναι θεόπνευστο κείμενο, το οποίο δέχτηκε επίδραση και αλλαγές. γ) Δεν είναι μυθολογία. Χρησιμοποιεί το πλαίσιο και εκείνες τις παραστάσεις που χρειάζονται για να διαβαστεί σωστά το βιβλικό πνεύμα, η βιβλική σκέψη. δ)η ενότητα των δύο διαθηκών σύμφωνα με τον Ιωάννη Χρυσόστομο («Προέλαβε η Καινή την Παλαιά και ερμήνευσε η Παλαιά την Καινή»).

2 Κέντρο της Θεολογίας της Παλαιάς Διαθήκης (κεντρική αρχή ή σκέψη). Θεωρίες 1. Δευτερονόμιο 2. Η διατύπωση της Διαθήκης ότι ο Ισραήλ είναι ο λαός του Θεού, 3. Η πρώτη εντολή, 4. Η έννοια της δικαιοσύνης, 5. Η εκλογή του λαού του Θεού, η πορεία του και οι επεμβάσεις του Θεού. Γύρω από την κεντρική ιδέα της εκλογής έχουμε τις παραδόσεις της εκλογής: Έχουμε 3 παραδόσεις: Ιεροσολυμιτική, Δαβιδική και Σιωνική. α) Η Ιεροσολυμιτική αναφέρεται στην σπουδαιότητα της Ιερουσαλήμ ως διοικητικού και λατρευτικού κέντρου, αφού με την μεταφορά της Κιβωτού της Διαθήκης και την ανέγερση του Ναού, έγινε το μοναδικό λατρευτικό κέντρο και συγχρόνως, το πολιτικό με την παρουσία του Δαβίδ ως του εκλεκτού του Γιαχβέ. Η Ιεροσολυμιτική παράδοση αναπτύχθηκε κυρίως στους ιερατικούς κύκλους που είχαν άμεση επαφή με τον ναό. Αντίθετα, η Δαβιδική παράδοση αναφέρεται στην οικογένεια και τους απογόνους του Δαβίδ. Πιό συγκεκριμένα, αυτή η παράδοση αναφέρεται στην άνοδο του Δαβίδ, στην προφητεία του Νάθαν και στην διαδοχή του Δαβίδ. β) Η Δαβιδική έχει την πηγή της στην βασιλική αυλή και αναπτύχθηκε κυρίως από ανθρώπους που είχαν πρόσβαση και σχέσεις με την πολιτική εξουσία. γ) Η Σιωνική παράδοση παρουσιάζει την Σιών ως το όρος του Γιαχβέ και ως τον τόπο της κατοικίας Του. Χρησιμοποιείται ευρέως από τους προφήτες και δεν εμφανίζεται πολύ συχνά πριν από την αιχμαλωσία. Η έννοια της εκλογής Σύμφωνα με την παλαιοδιαθηκική αντίληψη δεν είναι μια αρχέγονη αλλά μια καθαρά ιστορική πράξη του Γιαχβέ. Διαμέσου της εκλογής και του γεγονότος της Εξόδου, ο λαός Ισραήλ έγινε το <<ιερό>> και ο χώρος κυριαρχίας του Γιαχβέ. Η πράξη της εκλογής του Γιαχβέ μας δίνει μια χρονική αρχή και την εσωτερική αιτία για την σχέση του λαού με τον Γιαχβέ. Η απάντηση στο γιατί εξέλεξε τον εβραϊκό λαό βρίσκεται στο

3 Δευτερονόμιο 7,8: <<σας διάλεξα από αγάπη και για να κρατήσω την υπόσχεση που έδωσα με όρκο στους προγόνους σας. Σας έβγαλε ο Κύριος με την μεγάλη του δύναμη και σας λύτρωσε από τον τόπο της δουλείας, απ τα χέρια του Φαραώ, του βασιλιά της Αιγύπτου>>. Ο βασικός σκοπός της εκλογής είναι να γίνει ο Ισραήλ μια κοινωνίαιδιοκτησία του Γιαχβέ. Ν αποκτήσουν έτσι μια ιδιαίτερη σχέση και κατά συνέπεια αυτός ο λαός να αποκτήσει υπόσταση, προορισμό και να μετέχει της θεϊκής σωτηρίας. Το χαρακτηριστικό της εκλογής είναι η αποκλειστικότητα και η μοναδικότητα του Γιαχβέ και η οριοθέτηση του Ισραήλ με βάση την πίστη του λαού στον ένα και μοναδικό Θεό. Το γεγονός της Εξόδου και πώς το βλέπει ο Γιαχβιστής. Σύμφωνα με τον Γιαχβιστή (J), ο Γιαχβέ προπορεύεται του λαού του, προστατεύει τον λαό του και χωρίζει τους Αιγυπτίους από τον Ισραήλ (Εξ. 14, 19-20): <<άνεμος ανατολικός που φυσούσε όλη την νύχτα, στέγνωσε την θάλασσα, τόσο, που οι Ισραηλίτες μπόρεσαν να την διασχίσουν ενώ οι Αιγύπτιοι εξαιτίας ενός θεϊκού τρόμου, ζαλίστηκαν και έτρεξαν προς τα νερά και πέθαναν μέσα στην θάλασσα>>. Έτσι, σύμφωνα με τον Γιαχβιστή, ο Γιαχβέ αγωνίστηκε για τον λαό Του, και τον έσωσε αποδεικνύοντας ότι είναι ισχυρός στον πόλεμο, ισχυρός επί της φύσης και ακόμη πιο ισχυρός απέναντι σ έναν ισχυρό και ξένο λαό. Σύμφωνα με τον Γιαχβιστή, ο Κύριος: <<θα πολεμήσει για εσάς και εσείς θα είστε ήσυχοι>>. (Εξ. 14,14) Αντίθετα, το αιχμαλωσιακό κείμενο του Ιερατικού Κώδικα (Ρ) ανυψώνει το γεγονός της Εξόδου σ έντονα θαυματουργικό και έτσι το καθιστά ένα θαύμα μέσα στην θάλασσα.θέλει έτσι να καταστήσει σαφές ότι ο Γιαχβέ μπορεί να ελευθερώσει με λαμπρό τρόπο. Το γεγονός της Εξόδου καθίσταται στον Ιερατικό Κώδικα ένα γεγονός μεταξύ του Γιαχβέ και της Αιγύπτου, μέσα στο οποίο ο Γιαχβέ εξυμνείται. Το βασικό στον ιερατικό λόγο είναι η αποτελεσματικότητα του θεϊκού λόγου (Εξ. 14,26). Ο Ιερατικός Κώδικας θέλει να ξυπνήσει την βεβαιότητα για μια δεύτερη ένδοξη απελευθέρωση της αιχμαλωσιακής κοινότητας και, όπως ο Γιαχβιστής, έτσι και ο Ιερατικός Κώδικας προσανατολίζονται περισσότερο στο παρόν παρά στο παρελθόν.

4 Άρα:

5

6