FORUM ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2008/11 ο ΜΟNEY SHOW ΠΑΤΡΑΣ Ελεύθερο Βήµα

FORUM ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2008/11 ο ΜΟNEY SHOW ΠΑΤΡΑΣ Ελεύθερο Βήµα «Ηλεκτροµαγνητική Ενέργεια- Επιπτώσεις στην Υγεία του Ανθρώπου» Της Ασπασίας Ρηγοπούλου Ιατρού Ακτινολόγου, Επιµελήτρια Πανεπιστηµιακού Γενικού Νοσοκοµείου Πατρών, ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών Η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία είναι µία µορφή ενέργειας που αποτελείται από δύο κύµατα ένα µαγνητικό και ενα ηλεκτρικό, τα οποία είναι κάθετα µεταξύ τους, ενωµένα και αδιαχώριστα, µεταδίδονται στο κενό και στον αέρα µε την ταχύτητα του φωτός. Μεταφέρουν ενέργεια και πληροφορίες µε σωµατίδια που ονοµάζονται κβάντα. Το ηλεκτρικό πεδίο δηµιουργείται από ηλεκτρικά φορτία και το µαγνητικό από την κίνηση του ηλεκτρικού πεδίου. Τα δύο αυτά κύµατα δηµιουργούν τα ηλεκτροµαγνητικά πεδία (ΗΜΠ), τα οποία υπάρχουν παντού στο περιβάλλον. Τα κύµατα της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας είναι αόρατα έκτος από ένα µικρό µέρος των οποίων εντοπίζεται από το ανθρώπινο µάτι και αποτελεί το ορατό φως, που παράγει τα διάφορα χρώµατα του ουράνιου τόξου. Ολόκληρη η γη περιβάλλεται από ηλεκτροµαγνητικό πεδίο, το οποίο κατευθύνει το δείκτη της πυξίδας στο βορρά. Η έκθεση του ανθρώπου σε ηλεκτροµαγνητικά πεδία είναι συνεχής λόγω των ακτινοβολιών που προέρχονται από φυσικές πηγές, που είναι αναπόσπαστο κοµµάτι του γήινου περιβάλλοντος και σε αυτές συγκαταλέγονται τα συστατικά του φλοιού της γης και η κοσµική ακτινοβολία. Ο ήλιος και η γη, το έδαφος, το νερό και ο αέρας, περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων και φυσικά ραδιενεργά στοιχεία που εκπέµπουν ηλµ ενέργεια. Οι κεραυνοί, είναι ηλεκτρική εκκένωση και δηµιουργεί ηλµ ενέργεια. Το γεγονός οτι ο άνθρωπος βοµβαρδίζεται διαρκώς από τις φυσικές πήγες έχει επίδραση στους καρδιακούς βηµατοδότες. Ευτυχώς οι σύγχρονοι βηµατοδότες είναι έτσι σχεδιασµένοι και θωρακισµένοι, ώστε να εξασφαλίζεται η λειτουργία τους ακόµα και αν βρεθούν σε ισχυρά µαγνητικά ή ηλεκτρικά πεδία. Η κοσµική ακτινοβολία εισέρχεται στην ατµόσφαιρα της γης από το διάστηµα. Κατά την αλληλοεπίδραση της µε την ατµόσφαιρα παράγονται διάφορα σωµατίδια τα οποία έχουν εξαιρετικά υψηλή ενέργεια, όπως νετρόνια, ηλεκτρόνια, ακτινοβολία Γ. 1

Η ατµόσφαιρα της γης αποτελεί µια φυσική προστασία από την κοσµική ακτινοβολία, µε αποτέλεσµα λιγότερο από 1 % των σωµατιδίων να φθάνουν µέχρι την επιφάνεια της θάλασσας. Η καταστροφή όµως της ατµόσφαιρας από διάφορους βλαπτικούς παράγοντες εξασθενεί την ασπίδα προστασίας και αυξάνει την έκθεση µας στα επιβλαβή αυτά σωµατίδια Στο ανθρώπινο σώµα υπάρχουν ενδογενώς φυσικές πηγές ηλεκτροµαγνητικών πεδίων, όπως τα ραδιονουκλεοτιδία (Κ40, το Ράδιο 226, ο Άνθρακας 14), ακόµα ο χτύπος της καρδιάς, ακόµα η µεταφορά µηνυµάτων στο νευρικό σύστηµα γινετα µε ηλµ κύµατα. Σήµερα είναι αποδεκτό ότι ο συντονισµός της λειτουργίας του τεράστιου αριθµού κυττάρων του οργανισµού επιτυγχάνεται µε την παράγωγη απο τα ίδια τα κύτταρα ενός συστήµατος ηλµ σηµάτων - σαν σύστηµα ενδοεπικοινωνίας. Το 1967 ο elul (UCLA και το 1986 ο Popp έδειξε ότι οι ζωντανοί ιστοί εκπέµπουν ηλµ α/α ίδια µε εκείνη των λέιζερ. Συναρπαστικό ήταν το εύρηµα ότι τα κύτταρα πριν απο το θάνατο τους εκπέµπουν ένα «κύκνειο άσµα» µε την µορφή ενός ηλµ παλµού, ενηµερώνοντας ίσως το ΚΝΣ ή τα γειτονικά κύτταρα, ώστε να αποβληθούν και να αντικατασταθούν Υπόνοια ότι η φυσική ηλµ α/α επηρεάζει την ψυχική διάθεση καθώς και την εµφάνιση σειράς ασθενειών. Το διάγραµµα δείχνει τη µεταβολή της θνησιµότητας από νευρακαρδιολογικα περιστατικά στην Φρανκφούρτη και Κοπεγχάγη κατά την διάρκεια µιας µαγνητικής καταιγίδας. Το σηµείο 0 στον άξονα του χρόνου αντιστοιχεί στο µέγιστο της µαγνητικής δραστηριότητας. Όπως φαίνεται η αύξηση του αριθµού των θανάτων ακολουθεί την αύξηση της µαγνητικής δραστηριότητας Εκτός από την καθηµερινή ακτινοβόληση του άνθρωπου από τις φυσικές πήγες προστίθεται και η ακτινοβολία από τις τεχνητές πηγές που αποτελούν επίσης την καθηµερινότητα του ανθρώπου. Στις τεχνητές πηγές περιλαµβάνονται τηλεπικοινωνίες, οι σταθµοί βάσης κινητής τηλεφωνίας, τα ραντάρ, οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθµοί, οι γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικού ρεύµατος και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές Ο άνθρωπος ανακάλυψε τις τεχνητές πηγές παραγωγής ακτινοβολιών κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Έκτοτε η συστηµατική έρευνα οδήγησε τόσο στην εκτεταµένη χρήση τους, όσο και στην λήψη µέτρων για την προστασία από τις ενδεχόµενες βλαβερές επιπτώσεις τους Μία άλλη τεχνητή πηγή είναι οι εκρήξεις των ατοµικών βοµβών στην ατµόσφαιρα οπότε παράγονται ραδιονουκλεοτίδια τα οποία φέρονται µε τα νέφη στον ουρανό και πέφτουν στην επιφάνεια της γης ως ραδιενεργός βροχή και µάλιστα σε περιοχές που βρίσκονται σε µεγάλη απόσταση από το σηµείο εκρήξεως της ατοµικής βόµβας. Τα ραδιενεργά παράγωγα τα οποία πέφτουν στο έδαφος προσλαµβάνονται από τα φυτά και τα ζώα και εισέρχονται µέσα στον ανθρώπινο οργανισµό µε τις τροφές και το πόσιµο νερό. Παράλληλα λοιπόν µε την τεχνολογική ανάπτυξη αυξάνονται και οι ανησυχίες και τα ερωτήµατα του κοινού µε το κατά πόσον κινδυνεύει η υγεία µας από τα Ηλεκτροµαγνητικά πεδία. Τα ΗΜΠ διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: Εκείνα των πολύ υψηλών συχνοτήτων (ραδιενέργεια, ακτίνες Χ), όπου η κβαντική ενέργεια είναι πολύ µεγάλη και 2

εκπέµπουν την ιοντίζουσα ακτινοβολία, τα ΗΜΠ των σχετικά υψηλών συχνοτήτων (τηλεπικοινωνίες, οικιακές συσκευές κλπ) και τέλος τα ΗΜΠ των χαµηλών συχνοτήτων που παρατηρούνται κυρίως στις γραµµές µεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύµατος, τα οποία εκπέµπουν µη ιοντίζουσα ακτινοβολία. Ανάλογες είναι και οι επιδράσεις της κάθε οµάδας στον ανθρώπινο οργανισµό. Τις διαχωριστικές αυτές γραµµές έχει θέσει ο άνθρωπος για την µελέτη της βιολογικής επίπτωσης της ηλεκτροµαγνητικής ενέργειας. Έχουν γίνει ιεθνείς επιστηµονικές µελέτες για να αποδείξουν τις βιολογικές επιδράσεις κάθε είδους ακτινοβολίας στους ζωντανούς και στον ανθρώπινο οργανισµό Εστί η ιονίζουσα α/α, δηλαδή η πλέον βλαπτική, µε την µεγάλη ενέργεια που διαθέτει µπορεί να διασπάσει χηµικούς δεσµούς στα χρωµοσώµατα των κυττάρων, να εκδιώξει ηλεκτρόνια, να δηµιουργήσει ελεύθερες ρίζες και να διαταράξει έτσι τους δεσµούς στην έλικα του γονιδιακού µας υλικού. Είναι γνωστό ότι οι πρώτοι ερευνητές όπως και η Μαρί Κιουρί που ανακάλυψε τις ακτίνες Χ απεβίωσαν πρόωρα λόγω λευχαιµίας, αναιµίας και άλλων καρκίνων. Εκτός από αυτές τις χρωµοσωµατικές αλλοιώσεις η ιονίζουσα ακτινοβολία έχει και κυτταροκτόνο δράση, δηλαδή µπορεί να θανατώσει κύτταρα του οργανισµού. Για παράδειγµα, αν ακτινοβοληθεί ένα έµβρυο (Προσοχή στις έγκυες γυναίκες), φονεύονται ορισµένα κύτταρα, µε αποτέλεσµα την µη οµαλή ανάπτυξη των οργάνων που βασιζόταν στα φονευθέντα κύτταρα. Έτσι δηµιουργούνται οι διάφορες δυσλειτουργίες που είναι γνωστές ως τερατογένεση. Παρόλα αυτά η κυτταροκτόνος δράση της ια αποτελεί ισχυρό θεραπευτικό µέσο σήµερα για τη καταπολέµηση των κακοηθών νεοπλασµάτων και εφαρµόζεται στην ακτινοθεραπεία. ηλαδή γίνεται εκλεκτική ακτινοβόληση του καρκίνου, έτσι ώστε να θανατώνονται τα νεοπλασµατικά κύτταρα χωρίς σύγχρονη καταστροφή σε µεγάλη έκταση των φυσιολογικών κυττάρων που ακτινοβολούνται συγχρόνως. Γιατί ενώ τα κύτταρα του νεοπλάσµατος έχουν την ιδιότητα απεριόριστης αναπαραγωγής, την οποία προσπαθούµε να σταµατήσουµε, από τα φυσιολογικά κύτταρα του ανθρώπου λίγα µονό µπορούν να αναπαράγονται, όπως της επιδερµίδας, του αίµατος κλπ. Ενω αντίθετα ιστοί και όργανα του µυϊκού και του νευρικού συστήµατος δεν αναπαράγονται, µε τα γνωστά αποτελέσµατα γήρανσης του ανθρώπου. Η ακτινοβόληση δε των αναπαραγωγικών κυττάρων π.χ. ωάριο ή σπερµατοζωάριο απορεί να προκαλέσει χρωυατοσωυατικές αλλοιώσεις, οι οποίες µπορεί να µεταβιβαστούν σε όλα τα κύτταρα των επόµενων γενεών. Για το λόγο αυτό η ακτινοβολία εφαρµόζεται απο ειδικούς ιατρούς και µε όρους που παγκοσµία έχουν προσδιοριστεί απο τους ερευνητές και επιστήµονες Αµεσα αποτελέσµατα υπάρχουν όταν η δόση υπερβεί ορισµένα όρια, όπως σε ατυχήµατα σε πυρηνικούς αντιδραστήρες και σε ατοµικούς πολέµους (Χιροσίµα, Ναγκασάκι),όπου η δόση αυτή πολλαπλασιάζεται καταστροφικά. Το ίδιο συνέβαινε και στους παλιούς ακτινολόγους που δεν γνώριζαν τις µεθόδους ακτινοπροστασίας. 3

Όπως είπαµε η ιονιζουσα ακτινοβολία έχει προκαληθει απο τεχνητές πήγες, υπάρχει µόνο µια εξαίρεση της φύσης και αφορά την ιοντίζουσα ακτινοβολία από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Η έκθεση στο ηλιακό φως και κατά συνέπεια στις υπεριώδεις ακτίνες, µπορεί να προκαλεί αλλοιώσεις στα γονίδια των κυττάρων του δέρµατος, οι οποίες δεν φαίνονται άµεσα άλλα µετά από χρονιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο για διάφορες µορφές καρκίνου του δέρµατος (µελάνωµα) καθώς και την εµφάνιση ρυτίδων και άλλων αλλοιώσεων. Είναι για αυτό το λόγο που οι γιατροί εδώ και αρκετές δεκαετίες συστήνουν την αποφυγή της αχρείαστης έκθεσης στο ηλιακό φως. Ενώ λοιπόν οι βιολογικές επιπτώσεις της ιονιζουσας ακτινοβολίας έχουν µελετηθεί επαρκώς, οι βιολογικές επιδράσεις της µη ιονιζουσας δηλαδή της α/ας για πολλά χρονιά αγνοήθηκαν εντελώς. Και είναι αυτή η α/α που δεχόµαστε καθηµερινά και περιλαµβάνει το ορατό φως, την υπέρυθρο ακτινοβολία, τα µικροκύµατα, τα ραδιοκύµατα και τα πολύ χαµηλής συχνότητας πεδία που δηµιουργούνται από τα ηλεκτροφόρα καλώδια και συσκευές που λειτουργούν µε ηλεκτρισµό Η µη ιοντίζουσα λοιπόν, αυτή που καθηµερινά δεχόµαστε έχει χαµηλή ενέργεια, η οποία δεν είναι αρκετή για να προκαλέσει ιονισµό κι ευτυχώς δεν έχει ανάλογους κινδύνους µε αυτούς που περιγράψαµε της ιοντίζουσας ακτινοβολίας. Κι εδώ όµως χρειάζεται προσοχή. Ο τρόπος που επιδρούν τα κύµατα αυτά στους ζωντανούς οργανισµούς είναι ακόµα αντικείµενο συστηµατικής έρευνας και θα είναι ίσως για πολλά χρονιά. Σίγουρο είναι οτι ένας µηχανισµός δράσης της µη ιονιζουσας α/ας είναι η αύξηση της θερµοκρασίας στα κύτταρα και τους ιστούς Μακροχρόνιες έρευνες έχουν αποδείξει οτι η αλληλοεπίδρασης της ακτινοβολίας µε το νερό, το οποίο αποτελεί το 80% του ανθρωπίνου οργανισµού, προσκαλεί ραδιόλυση του νερου, δηλαδή διάσπαση των µορίων του νερού µε αποτέλεσµα αύξηση της θερµοκρασίας. Κι ενώ ο οργανισµός διαθέτει θερµορυθµιστικό σύστηµα ώστε να παραµένει σταθερή θερµοκρασία του, στους 37-38 οϋ, όταν µε τον τρόπο αυτό αυξάνει η θερµοκρασία για ορισµένα όργανα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις όπως στους οφθαλµούς, για την πρόκληση καταρράκτη, στο νευρικό ιστό, και στις γονάδες (επίδραση στην ενδοµήτριο ανάπτυξη του εµβρύου). Τη θερµική ενέργεια της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας έχει ευεργετικά αποτελέσµατα στην ιατρική µε την εφαρµογή της διαθερµίας, καθώς και τις νεότερες µεθόδους (µικροκυµατικές) για την αντιµετώπιση του καρκίνου. Για το ζήτηµα των βιολογικών επιδράσεων και των ιατρικών προεκτάσεων της µη ιονίζουσας ακτινοβολίας, έχουν δηµοσιευτεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια περίπου 25.000 επιστηµονικά άρθρα. Ετσι λοιπόν, η σειρά της µη ιονιζουσας ακτινοβολίας περιλαµβάνει την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέµπουν οι λαµπτήρες θερµότητας, οι φούρνοι, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα λέιζερ ΙΚ. Την ακτινοβολία απορροφούν το δέρµα και τα µάτια ως θερµότητα. Οι πηγές ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων και µικροκυµάτων περιλαµβάνουν τις κεραίες και τους ποµπούς ραδιοφώνων και τηλεοράσεων, τα ραντάρ, τους σταθµούς κινητής ακτινοβολίας (900ΜΗz), και τα κυψελωτά κινητά τηλέφωνα, τους φούρνους µικροκυµάτων 4

Η ακτινοβολία των ραδιοσυχνοτήτων (όπως των κινητών) µπορεί να απορροφηθεί από όλο το σώµα. Τα µικροκύµατα µεταφέρουν ψηλές ενέργειες, η οποία απορροφάται από το δέρµα. Προκαλούν θέρµανση των ιστών, αυτή τους η ιδιότητα χρησιµοποιείται στους φούρνους µικροκυµάτων για το ζέσταµα ή το ψήσιµο των φαγητών. Γι αυτό τουλάχιστον µικρά παιδιά δεν πρέπει να κολλούν το προσωπό τους στο τζάµι κοιτώντας µέσα. Επίσης τα ραντάρ των στρατιωτικών εγκαταστάσεων εκπέµπουν ισχυρότατες δέσµες που µπορούν να είναι επικίνδυνες ακόµη και σε απόσταση πολλών εκατοντάδων µέτρων. Υπηρετούνται όµως από ειδικευµένο προσωπικό κάτω από αυστηρά µέτρα ασφάλειας και βρίσκονται σε πληθυσµού από τα ραντάρ αυτά είναι αµελητέα Πρέπει να γίνει ειδική µνεία στα συστήµατα κινητής τηλεφωνίας, λόγω του ότι αυτά έχουν γίνει αναπόσπαστο µέρος της καθηµερινής ζωής µικρών και µεγάλων. Το πρώτο σύστηµα κινητής τηλεφωνίας, το εγκατέστησε ο Marconi, το έτος 1898 για λογαριασµό της βασίλισσας Βικτωρίας στην Αγγλία. Πριν τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο, τα συστήµατα αυτά χρησιµοποιούσαν µόνο οι Αστυνοµικές υνάµεις και κατά τη διάρκεια του Πολέµου, η χρήση επεκτάθηκε και στις ένοπλες δυνάµεις. Από το 1970 και µετά, όπου εµφανίστηκαν τα ολοκληρωµένα κυκλώµατα, οι διαστάσεις των ποµποδεκτών ελαττώθηκαν σηµαντικά και η χρήση τους άρχισε να γίνεται πιο εύκολη. Η κινητή τηλεφωνία άρχισε πλέον να γίνεται ένα χρήσιµο εργαλείο στον µοντέρνο κόσµο από το 1985. Μαζί µε τους χρήστες κινητής τηλεφωνίας αυξάνονται και οι κεραίες σταθµών βάσης κινητών. (Μέγιστη ισχύς εκποµπής 50Watts µε δυνατότητα ως 500 Watts, περιοχή συχνοτήτων 870-960ΜΗz). Η κεραία σταθµού βάσης εκπέµπει οριζόντια το µεγαλύτερο ποσοστό της ισχύος της οι τιµές της πυκνότητας ισχύος γίνονται µη επικίνδυνες πέρα απο την απόσταση των 50 µέτρων. Μόνο ελάχιστο ποσό εκπέµπεται προς το έδαφος έτσι για ένα ύψος κεραίας 25 µέτρα, οι τιµές της πυκνότητας ισχύος ελαττώνονται κάτω από τα όρια επικινδυνότητας. Πάντως η α/α που δεχόµαστε από τις κεραίες είναι µικρότερη άπω τη α.α όταν έχουµε το κινητό κολληµένο στο αυτί µας. Κατά τη χρήση του κινητού τηλεφώνου η έκθεση στην ηλεκτροµαγνητική α.α είναι τοπική και απορροφάται κατά κοντά στο αυτί. Στο σχήµα εικονίζεται ο βαθµός διείσδυσης και κατανοµής της ενεργείας φορητού τηλεφώνου στους διάφορους ιστούς του κρανίου µε µεθόδους τοµογραφίας µαγνητικού συντονισµού Η συχνότητα του κινητού ήταν 835ΜΗΖ (περίπου αυτή του ελληνικού GSM) ενώ η Ισχύς ήταν 1 W (έναντι 2W του ελληνικού). Η λευκή κηλίδα δεξιά από το αυτί αντιπροσωπεύει την θέση της κεραίας του φορητού. Στην κρανιακή αυτή «φέτα» που περνάει από το αυτί, οι δυο µαύρες κηλίδες αµέσως κάτω από το δέρµα, πίσω από το αυτί είναι τα σηµεία µέγιστου ρυθµού απορρόφησης α/ας 2,24w/Κα, (όριο επικινδυνότητας 1,6wΚα). Ο ρυθµός απορρόφησης πέφτει γρήγορα, σε βάθος µερικών χιλιοστών στο εσωτερικό του κρανίου, στα 0,05wΚα. Οι κατασκευαστές κινητών τηλεφώνων δίνουν τις τιµές για τον τοπικό SAR στο κεφάλι για τα διάφορα µοντέλα των κινητών τους στα φυλλάδια τεχνικών 5

χαρακτηριστικών των κινητών τους και στα εγχειρίδια χρήσης τους. Οι τιµές αυτές υπάρχουν και στο internet από την επιτροπή ατοµικής ενέργειας. Οι τιµές του SAR για τις περισσότερες συσκευές κινητών τηλεφώνων που κυκλοφορούν στο εµπόριο είναι αρκετά µικρότερες από τα θεσµοθετηµένα όρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ICNIRP. Αυτά τα δεδοµένα βέβαια για τους χρήστες των κινητών τηλεφώνων είναι καθησυχαστικά. Πάρα ταύτα υπάρχουν έρευνες που αναφέρουν βλαπτικές επιδράσεις πχ Ακουστικό Νευρινωµα κλπ. Και κυρίως µελετάται συνεχώς η επίδραση στον εγκέφαλο των παιδιών. Γι αυτό και συστήνεται να χρησιµοποιούνται τα ειδικά ακουστικά handsfree. Έστω και µικρή αύξηση της απόστασης του κινητού τηλεφώνου από το σώµα µας µειώνει σηµαντικά την έκθεση µας στην ακτινοβολία που εκπέµπει. Το κινητό τηλέφωνο όµως δεν πρέπει να είναι κολληµένο στο σώµα µας, όπως σε κάποια τσέπη, γιατί το µόνο που επιτυγχάνουµε είναι να µεταφέρουµε την έκθεση από το κεφάλι σε κάποιο άλλο µέρος του σώµατος µας. Τελευταίο αφήνω τον ηλεκτρισµό που αποτελεί το µεγαλύτερο αγαθό στην τεχνολογική µας εξέλιξη είναι γνωστό ότι η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται στους σταθµούς ηλεκτρικής ενέργειας και µεταφέρεται µεγάλα αστικά κέντρα από εκεί διανέµεται µε ηλεκτροφόρα καλώδια στους καταναλωτές µε παροχές χαµηλής τάσης (220ν) άλλοι όµως τροφοδοτούνται µε τριφασικές παροχές (380ν). Αν και υπάρχουν και υψισυχνα ρεύµατα που τροφοδοτούν Βιοτεχνίες, µεγάλα ξενοδοχεία και σπανιότερα µεγάλα εργοστάσια µε υψηλή τάση 150κ/W Έτσι τα σπίτια µας τροφοδοτούνται από γραµµές χαµηλής τάσης 220/380 Volt. οι οποίες µπορεί να είναι εναέριες, επιτοίχια καλώδια και υπόγεια καλώδια, τα οποία και προτιµούνται σήµερα Τα ηλεκτρικά πεδία σταµατούν από τα οικοδοµικά υλικά, τα δέντρα, τους ψηλούς φράκτες κλπ. Έτσι είναι πολύ µικρότερα στο εσωτερικό του σπιτιού από ότι στο εξωτερικό του. Πέραν τούτου τα ηλεκτρικά πεδία που δηµιουργούνται από οποιαδήποτε πηγή εξασθενούν καθώς αυξάνεται η απόσταση από την πηγή. Το ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ πεδίο σε απόσταση 50 µ έχει αποσβεστεί σηµαντικά, γίνεται όµως µικρότερο από το όριο ασφάλειας πέραν των 200µετρων Τα µαγνητικά πεδία αντίθετα διαπερνούν τα περισσότερα φυσικά εµπόδια όπως οι τοίχοι και οι οροφές των σπιτιών. Μειώνονται και αυτά πολύ σηµαντικά όταν αυξάνεται η απόσταση από την πηγή εκποµπής τους (τις γραµµές). Σε κάθε περίπτωση το µαγνητικό πεδίο γίνεται µικρότερο από το όριο ασφάλειας των 2mG σε αποστάσεις >200µετρα. Τοποθετούνται σε βάθος 1-2 µέτρα κάτω από δρόµους και πεζοδρόµια. Οι ρευµατοφόροι αγωγοί τους είναι µονωµένοι δηµιουργώντας έτσι µικρότερα πεδία σε σχέση µε τις αντίστοιχες διατάξεις εναέριων γραµµών, παρόλα αυτά στ α σηµεία που βρίσκονται ακριβώς πάνω τους δηµιουργούνται σηµαντικά µαγνηικα πεδία τα οποία φθίνουν πολύ γρηγορότερα µε την απόσταση σε σχέση µε αυτά που δηµιουργούνται απο αντίστοιχες εναέριες γραµµές Από τον ηλεκτρισµό Μέσα στο σπίτι δηµιουργούνται χαµηλόσυχνα ηλεκτρικοµαγνητικά πεδία γύρω από τις καθηµερινές ηλεκτρικές συσκευές. 6

Τα µαγνητικά πεδία δηµιουργούνται όταν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύµα. Όσο πιο υψηλή είναι η ένταση του ρεύµατος τόσο πιο δυνατό θα είναι το µαγνητικό πεδίο. Όταν διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύµα, το µαγνητικό πεδίο µηδενίζεται. Ακόµα και ο στεγνωτήρας µαλλιών, παράγει µαγνητικό πεδίο όταν λειτουργεί. Ακόµα οι ηλεκτρικές συσκευές παράγουν ηλεκτρικό πεδίο όταν βρίσκονται υπό τάση, δηλαδή στην πρίζα. Οι τιµές αυτές είναι της τάξης των 10ν/ιτι, εξαιρετικά χαµηλές. Όλες οι ηλεκτρικές συσκευές όταν λειτουργούν παράγουν µαγνητικά πεδία στο περιβάλλον τους, τα οποία εξασθενούν γρήγορα καθώς αυξάνεται η απόσταση από τη συσκευή (µετά 1 µέτρο) και µηδενίζονται όταν διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύµα. Θα πρέπει να λαµβάνονται προφυλάξεις ώστε η απόσταση να µην είναι µικρότερη του ενός µέτρου. Οι τιµές αυτές καθορίζονται από τους ιεθνείς Οργανισµούς Έχουν γίνει πολλές επιδηµιολογικές, εργαστηριακές, κλινικές µελέτες για να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας χαµηλής συχνότητας στον άνθρωπο. Τα αποτελέσµατα αξιολογούνται από ειδικές επιτροπές αρµοδίων διεθνών φορέων όπως ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (WHO), η ιεθνής επιτροπή προστασίας από µη ιονίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP), καθώς και εθνικοί φορείς π.χ. Εθνικό συµβούλιο έρευνας ΤΩΝ ΗΠΑ (ΝRC), το εθνικό συµβούλιο ραδιολογικής προστασίας της Μεγάλης Βρετανίας (NRPB): Οι εργαστηριακές και κλινικές έρευνες δεν δείχνουν βλαβερή επίδραση των συχνοτήτων αυτών στον άνθρωπο. εν έχει τεκµηριωθεί µηχανισµός καρκινογένεσης Συσχέτιση µόνον έχει γίνει µε εµφάνιση παιδικής λευχαιµίας σε παιδιά που ζούσαν σε σπίτια που παρουσίαζαν µαγνητικά πεδία µε µέσο όρο 24ωρου > ή = µε 0,4µΤ Ακόµα παιδιά που τα σπίτια τους βρίσκονταν σε λιγότερο από 200 µέτρα από σύρµατα υψηλής τάσης (πυλώνες) είχαν αυξηµένο κίνδυνο για λευχαιµία σε σύγκριση µε εκείνα που ζούσαν κατά την ίδια περίοδο σε σπίτια που απείχαν 600 µέτρα από σύρµατα υψηλής τάσης ο siemens είπε ότι ξέρεις µόνον όταν µετράς. Η ιεθνής Επιτροπή Προστασίας από τη Μη Ιονίζουσα Ακτινοβολία (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection, ICNIRP) έχει θέσει πρότυπα ασφάλειας για την προστασία της ανθρώπινης υγείας από τα ηλεκτροµαγνητικά πεδία (ΗΜΠ). Εµείς συµπληρώνουµε ότι ξέρεις και όταν ενηµερώνεσαι. Γι αυτό πρέπει να υπάρχει πλήρης και εµπεριστατωµένη ενηµέρωση του κοινού κυρίως από τους κρατικούς φορείς, να εφαρµόζονται τα διεθνή πρότυπα, ώστε οι νεότεροι τουλάχιστον να µην πληρώσουν την τεχνολογική ανάπτυξη και εξέλιξη µε το βαρύ τίµηµα της υγείας τους λαµβανοµένου υπόψη ότι τα δεδοµένα της επιστήµης συνεχώς διαµορφώνονται και πολλές φορές συµπληρώνουν άλλα και αναιρούν τα µέχρι σήµερα ισχύοντα. 7