Εξασφαλίζοντας μαθηματική εκπαίδευση ευαισθητοποιημένη ως προς τη διάσταση του φύλου Το έγγραφο αυτό είναι αποτέλεσμα του έργου PREMA που συγχρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Socrates (2005-2417/001-001, SO2-610BGE). Οι πληροφορίες που περιέχει αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εταίρων που συμμετείχαν στο έργο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε φέρει καμία ευθύνη για τη χρήση αυτών των πληροφοριών.
Ιστορικό Η επίτευξη του στόχου της Λισσαβόνας που τέθηκε από την ΕΕ τον Μάρτιο του 2000 εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο η Ευρώπη θα χρησιμοποιήσει ενεργά όλο το ανθρώπινο δυναμικό της και την πλούσια κοινωνικο-πολιτιστική κληρονομιά της. Το γεγονός ότι οι γυναίκες υπο-αντιπροσωπεύονται στις θετικές και πολυτεχνικές επιστήμες τομείς που όχι μόνο συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην επίλυση κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων - αποτελεί θέμα προβληματισμού, εδώ και κάποιο διάστημα παγκοσμίως. Η υπο-αντιπροσώπευση των γυναικών σε βασικής οικονομικής σπουδαιότητας τομείς, στη μαθηματική εκπαίδευση γενικά, η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην υπο-αντιπροσώπευση των γυναικών στις θετικές και πολυτεχνικές επιστήμες και στις διαφορές των φύλων στην απόδοση/επίδοση στα μαθηματικά, αποτελούν θέματα προβληματισμού στις Δυτικές κοινωνίες. Ανάμεσα στα θέματα που συζητούνται αυτήν την περίοδο στις ΗΠΑ στο πλαίσιο "διάλογος για το πιο ανταγωνιστικό έθνος" είναι και αυτό της σχέσης που έχει η ανάπτυξη με την επίδοση στα μαθηματικά. Οι Πρόεδροι τριών κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων (Στάνφορντ, MIT και Princeton) έκαναν πρόσφατα μια κοινή δημοσίευση σε ένα έγγραφο θέσης (position paper) στο οποίο δηλώνουν: "Το έθνος μας αντιμετωπίζει αυξανόμενο ανταγωνισμό από το εξωτερικό στην τεχνολογική καινοτομία... ενώ η ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών μας στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες υπολείπεται πολλών χωρών. Για την αντιμετώπισή του είναι επιτακτικό να αξιοποιήσουμε το ταλέντο και την προοπτική τόσο του αρσενικού όσο και του θηλυκού μισού του (αμερικανικού) πληθυσμού μας. Έως ότου μπορέσουν οι γυναίκες να αισθανθούν τέτοια οικειότητα με τα μαθηματικά, τις φυσικές και πολυτεχνικές επιστήμες όση και οι άνδρες, το έθνος μας [ΗΠΑ] θα είναι σημαντικά υποδεέστερο από το άθροισμα των μερών του..." (Έκθεση Στάνφορντ, 11 Φεβρουαρίου 2005, σελ.1). Στην Ευρώπη, ήδη από τον καιρό της Έκθεσης Bergeman, το ζήτημα αυτό είχε χαρακτηριστεί προβληματικό. Τα βασισμένα στο φύλο στερεότυπα των σχολικών προγραμμάτων σπουδών, των βιβλίων και των συμπεριφορών των καθηγητών, επηρεάζουν τις μελλοντικές επιλογές ενός μαθητή στον καθορισμό των σπουδών και του επαγγέλματος του. Ορισμένα γνωστικά αντικείμενα διαχωρίζονται ακόμα ισχυρά βάση του φύλου. Παραδείγματος χάριν, σε όλη την Ευρώπη, οι γυναίκες είναι πιθανότερο να επιλέξουν τομείς όπως οι ανθρωπιστικές επιστήμες και οι τέχνες, η εκπαίδευση και η ιατρική, ενώ οι άνδρες είναι πιθανότερο να επιλέξουν να σπουδάσουν πολυτεχνικές και φυσικές επιστήμες, μαθηματικά και πληροφορική. Οι σχετικά νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας ΤΠΕ, (που απαιτούν συνήθως καλό μαθηματικό υπόβαθρο), ίσως διευρύνουν και βαθύνουν τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά και οικονομικά χάσματα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Αυτή την περίοδο, οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό από τους άνδρες να απασχοληθούν από τη βιομηχανία των νέων τεχνολογιών, και είναι πιθανότερο να στερούνται των απαιτούμενων δεξιοτήτων υπολογιστών που χρειάζονται για να έχουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας στις τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας. (...) Ωστόσο, η διάσταση του φύλου για τη παραγωγή και χρήση των ΤΠΕ γενικότερα είναι σ ένα μεγάλο βαθμό ένα ανεξερεύνητο ζήτημα στο πεδίο αυτό και απαιτεί περαιτέρω έρευνα σε συνδυασμό με την επίδοση στα μαθηματικά (UNECE s Gender Statistics Website for Europe & North America). Μια ενθαρρυντική διάσταση σε αυτήν την προβληματική περιοχή είναι το γεγονός ότι έχει σημειωθεί πρόοδος στο πρόβλημα τα τελευταία χρόνια (γεγονός που υποδεικνύει μη γενετικές αιτίες). Συγκεκριμένα στις ΗΠΑ, ενώ το 1966 μόνο το 0,3% των διδακτορικών σε πολυτεχνικές επιστήμες απονεμήθηκαν σε γυναίκες, το 2002 το ποσοστό αυξήθηκε σε 16.9%. Στην Ευρώπη, στον ιστοχώρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Γυναίκες στην Επιστήμη αναφέρεται το εξής: Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες σήμερα, οι γυναίκες πτυχιούχοι κάτω των 30 χρόνων είναι αναλογικά περισσότερες από τους άνδρες αλλά παραμένει η υπο-αντιπροσώπευση των γυναικών στην επιστήμη και στους οργανισμούς λήψης αποφάσεων που ασχολούνται με επιστημονικά θέματα. Ενώ υπάρχει μια γενική τάση για την εισαγωγή περισσότερων γυναικών σε επαγγέλματα που απαιτούν μαθηματικές ικανότητες, η πραγματική εικόνα παραμένει αρνητική για τη γυναικεία πλευρά (Cambell, 1995). Αυτό αποτελεί τόσο απώλεια σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και ένα σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη των επιστημών και για την Ευρωπαϊκή κοινωνία ως σύνολο. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι "τα μαθηματικά γίνονται όλο και περισσότερο ανδροκρατούμενα καθώς προχωρούμε από το Λύκειο
(ηλικίες 16 έως 19) στις προπτυχιακές σπουδές και από τις προπτυχιακές στις μεταπτυχιακές σπουδές" (Boaler, 2000). Μια άλλη επίπτωση του υπό συζήτηση προβλήματος η οποία επηρεάζει μεγαλύτερες ομάδες πληθυσμού, εκφράζεται μέσω του ψηφιακού χάσματος (digital divide). Όπως τεκμηριώνεται στο Challenge of the Digital Divide "Πριν αρχίσουμε να εξετάζουμε το χάσμα ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες, πρέπει να καταλάβουμε την προέλευσή του. Το χάσμα ανάμεσα στα φύλα στην κοινωνία της πληροφορίας πηγάζει από τους παραδοσιακά καθορισμένους ρόλους των φύλων που ασυναίσθητα επιβάλλονται στα σχολεία και στα μαθησιακά περιβάλλοντα. Η προκατάληψη για τα φύλα στις διδακτικές προσεγγίσεις, τα στερεότυπα φύλου στις τάξεις μικτής εκπαίδευσης καθώς και το περιεχόμενο κάποιων λογισμικών αποκλείουν τα κορίτσια από την είσοδο στον τεχνολογικό κόσμο. Η ελλιπής συμμετοχή των κοριτσιών στην επιστήμη των υπολογιστών έχει τις ρίζες της σε ένα παλαιό, παραμελημένο πρόβλημα, αυτό του αποκλεισμού των γυναικών από την εκπαίδευση, ειδικά από τα μαθηματικά και τις επιστήμες. Τα κορίτσια χρειάζονται βάσεις σε αυτές τις περιοχές προκειμένου να διακριθούν αργότερα στη ζωή." (http://www.global-society-dialogue.org) Είναι παραδεκτό ότι το υπό συζήτηση πρόβλημα πηγάζει από τις σχολικές επιδόσεις των μαθητών στα μαθηματικά. "Οι βαθμοί των κοριτσιών στα τυποποιημένα διαγωνίσματα μαθηματικών είναι σταθερά μικρότεροι των αγοριών αν και τέτοιες διαφορές δεν εμφανίζονται στην τάξη. Αυτές οι διαφορές δεν είναι τετριμμένες, ούτε ασήμαντες. Οι βαθμολογίες στις εξετάσεις καθορίζουν την εισαγωγή στα πανεπιστήμια και στα μεταπτυχιακά προγράμματα και, κατ' επέκταση, το επάγγελμα ενός ατόμου και τη μελλοντική επιτυχία. Εάν τα κορίτσια παίρνουν χαμηλότερες βαθμολογίες στις εξετάσεις τότε θα έχουν και λιγότερες ευκαιρίες" (Gallagher et Al, 2005). Οι ερευνητές που προσπαθούν να εξηγήσουν αυτές τις διαφορές δίνουν ερμηνείες που ξεκινούν από γενικές διαφορές μεταξύ των ανδρών και των γυναικών και καταλήγουν στο στερεότυπο των μαθηματικών ως αρσενική περιοχή. Η ερώτηση που τίθεται εντούτοις δεν είναι εάν οι γυναίκες μπορούν να διαπρέψουν στα μαθηματικά και τις επιστήμες η Marie Curie κατέρριψε αυτό τον μύθο εδώ και έναν αιώνα, αλλά πώς μπορούν οι γυναίκες να προσελκυστούν στα μαθηματικά και στη συνέχεια να ακολουθήσουν σταδιοδρομίες που μπορούν να συμβάλουν στην τεχνολογική καινοτομία. Η έρευνα που διεξάγεται στις ΗΠΑ για τις δυνατότητες και την αντιπροσώπευση των ανδρών και των γυναικών στην επιστήμη και τα μαθηματικά έχει προσδιορίσει την ανάγκη να καθοριστούν σημαντικοί πολιτισμικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Επιπλέον, στην έκδοση του ΟΟΣΑ "Learning for Tomorrow s World: First Results from PISA 2003" αναφέρεται ότι: "Το σημαντικό πλεονέκτημα των ανδρών σε πολλές χώρες τουλάχιστον σε κάποιους τομείς μαθηματικού περιεχομένου μπορεί να είναι επίσης αποτέλεσμα του ευρύτερου κοινωνικού και πολιτιστικού πλαισίου ή εκπαιδευτικών πολιτικών και πρακτικών. Υποστηρίζει ότι, οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία, οι χώρες έχουν διαφορετική επιτυχία στην εξάλειψη του χάσματος των φύλων, και ότι οι άνδρες συνήθως παραμένουν καλύτεροι στα μαθηματικά. Συγχρόνως, μερικές χώρες φαίνεται να παρέχουν ένα μαθησιακό περιβάλλον που ωφελεί εξίσου και τα δύο φύλα, είτε σαν άμεσο αποτέλεσμα εκπαιδευτικών προσπαθειών είτε λόγω ενός ευνοϊκότερου κοινωνικού πλαισίου είτε και τα δύο. Η ευρεία απόκλιση μεταξύ των χωρών ως προς το χάσμα φύλου υποδεικνύει ότι οι παρούσες διαφορές δεν είναι αναπόφευκτα αποτέλεσμα των διαφορών μεταξύ των νέων ανδρών και γυναικών και ότι αποτελεσματικές πολιτικές και πρακτικές μπορούν να ξεπεράσουν αυτό που θεωρήθηκε επί μακρόν ως αναπόφευκτη έκβαση των διαφορών ανάμεσα στα φύλα όσον αφορά στα ενδιαφέροντα, στις μαθησιακές προτιμήσεις ακόμα και στις υποκείμενες ικανότητες." Πρόσφατες έρευνες σε επίπεδο σχολικών πρακτικών δείχνουν ότι διαφορετικές διδακτικοί μέθοδοι και συμπεριφορές των καθηγητών προς το κορίτσι που μαθαίνει μαθηματικά μπορούν να οδηγήσουν τα αγόρια και τα κορίτσια σε συγκρίσιμες μαθηματικές επιδόσεις. Η συνολική εικόνα της επίδοσης των κοριτσιών στα σχολικά μαθηματικά, καθώς και η δυναμική και σύνθετη σχέση ανάμεσα στα κίνητρα τους και στο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον, δεν έχει διερευνηθεί αρκετά.
Επισκόπηση του PREMA Στα πλαίσια του έργου PREMA, επτά ομάδες ερευνητών εργάζονταν από κοινού από το φθινόπωρο του 2005 προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα θέματα σχετικά με τις διαφορές στην επίδοση των αγοριών και των κοριτσιών στα μαθηματικά και να προτείνουν λύσεις που προωθούν την μεταξύ τους ισότητα. Όπως αναφέρεται στο έργο: "Στόχος του έργου είναι να κατανοηθούν βαθύτερα οι παράγοντες που απαιτούν προσοχή προκειμένου να μειωθεί η διαφορά των φύλων ως προς τα μαθηματικά και το νεοεμφανιζόμενο ψηφιακό χάσμα προς όφελος των κοριτσιών. Αυτός ο στόχος είναι πολυδιάστατος δεδομένου ότι είναι κοινωνικο-πολιτικής και παιδαγωγικής φύσης". Η σύμπραξη των εταίρων επιδίωξε να βρει τρόπους που θα ενισχύουν τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς τα αποτελέσματα και την επίδοση στη σχετική θεματική περιοχή. Για αυτό, αποφασίστηκε η εστίαση να μην είναι σε μικρής κλίμακας παραμέτρους ή στα επίπεδα επίτευξης στα μαθηματικά, αλλά περισσότερο: "Να διερευνηθούν ζητήματα διδασκαλίας / μάθησης υπό το πρίσμα του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου ή/και της εκπαιδευτικής πολιτικής και πρακτικής σκοπιάς. Στο PREMA η έμφαση δίνεται στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στη "διδασκαλία και τη μάθηση" σαν κοινωνικο-παιδαγωγική διαδικασία". Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των έργων που ασχολούνται με τις διαφορές των φύλων στην επίδοση στα μαθηματικά όπου μετράται κυρίως η απόδοση στα μαθηματικά, το PREMA έχει υιοθετήσει μια πιο δυναμική προσέγγιση μιας και σκοπός του δεν είναι να διαπιστώσει ότι υστερούν τα κορίτσια στην απόδοση στα μαθηματικά αλλά να προσδιορίσει τις κοινωνικο-πολιτισμικές αιτίες τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές ως προς τη διδασκαλία πρακτικές, τα αποτελέσματα των οποίων είναι εμφανή σε πολλούς τομείς, από την εκπαίδευση ως την οικονομία. Αφ' ετέρου, το PREMA στόχευε στην παροχή απτών αποτελεσμάτων που θα διευκόλυναν τη λύση του υπό συζήτηση προβλήματος. Σε μεθοδολογικό επίπεδο το πρόγραμμα ήταν καινοτόμο, δεδομένου ότι αναπτύχθηκε μια ανατροφοδοτούμενη διαδικασία στοχασμού στο θέμα της μειωμένης απόδοσης των κοριτσιών στα μαθηματικά. Σ αυτή την διαδικασία συμμετείχαν καθηγητές, μαθητές, εμπειρογνώμονες, υπεύθυνοι χάραξης εκπαιδευτικών αποφάσεων και ερευνητές, οι οποίοι, στο πλαίσιο του έργου, δημιούργησαν ένα Δίκτυο, τα μέλη του οποίου συναντήθηκαν στις προγραμματισμένες διασκέψεις του έργου. Ο ερευνητικός σχεδιασμός του έργου βασίστηκε σε ποιοτικές μεθόδους με την άμεση συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Ειδικότερα, ο σχεδιασμός του έργου προέβλεπε τη διεξαγωγή μιας "σε βάθος βιβλιογραφικής επισκόπησης που θα οδηγήσει σε μια συγκριτική ανάλυση των νομοθετικών πλαισίων εκπαίδευσης και κατάρτισης (για τα μαθηματικά) των κρατών μελών". Τα επόμενα βήματα περιλάμβαναν τη συμμετοχή (μέσω συνεντεύξεων και απαντήσεων ερωτηματολογίων) μαθητών, καθηγητών και υπεύθυνων για τη λήψη αποφάσεων.
Κατευθυντήριες γραμμές για τη διασφάλιση μαθηματικής εκπαίδευσης ευαισθητοποιημένης ως προς τη διάσταση του φύλου Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι βασικός και καθοριστικός παράγοντας για τη σχέση ανάμεσα στα μαθηματικά και το φύλο είναι η κοινωνική προδιάθεση. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η πρώτη αυθόρμητη αντίδραση, τόσο των μαθητών όσο και των καθηγητών, στη θέση του PREMA ως προς την υπο-αντιπροσώπευση των γυναικών στα μαθηματικά είναι ο σκεπτικισμός, δεδομένου ότι θεώρησαν ότι η θέση αυτή δε συμφωνεί με την εμπειρία τους. Μετά την πρώτη εντύπωση, μαθητές και καθηγητές συμφώνησαν ότι πιθανότατα η διαφορά οφείλεται σε κοινωνικούς λόγους. Συγχρόνως, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχει δυνατότητα, μέσω της διδακτικής πράξης, να αμβλυνθούν οι διαφορές, να ενθαρρυνθεί η ενασχόληση των κοριτσιών με τα μαθηματικά καθώς και η επιλογή σχετικών σταδιοδρομιών. Οι ακόλουθες διαπιστώσεις και κατευθυντήριες γραμμές για τους καθηγητές μπορούν να συμβάλλουν σ αυτό το σκοπό αλλά και να βελτιώσουν τη μαθηματική εκπαίδευση γενικότερα. Τα κορίτσια μαθαίνουν μαθηματικά διαφορετικά από τα αγόρια. Τα κορίτσια μελετούν περισσότερο αλλά μαθαίνουν "αυτό που πρέπει να μάθουν", θέτουν λιγότερες ερωτήσεις και χρειάζονται περισσότερο την προσοχή του καθηγητή. Όταν τα κορίτσια δεν καταλαβαίνουν κάτι στα μαθηματικά αποθαρρύνονται ευκολότερα από τα αγόρια, είναι πιο διστακτικά και προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα μεταξύ τους αντί να απευθυνθούν στον καθηγητή. Ο καθηγητής χρειάζεται να προσφέρει διαφορετική παρότρυνση στα δύο φύλα να πείσει τα κορίτσια ότι μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα, να τα επαινούν για τις προσπάθειές τους, να τους εξηγούν ότι εάν μελετήσουν περισσότερο θα πετύχουν, να ενισχύουν την αυτοεκτίμηση των κοριτσιών. Συνήθως τα κορίτσια είναι πιο ντροπαλά από τα αγόρια. Θυμηθείτε τους δασκάλους σας και την επίδραση που είχαν σε εσάς! Το πρότυπο και η επίδραση του καθηγητή επηρεάζουν πολύ τους μαθητές, καθορίζοντας συχνά και την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους. Η εμπιστοσύνη και η παρότρυνση των καθηγητών είναι καθοριστικοί παράγοντες για να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι είναι καλοί στα μαθηματικά. Η υποστήριξη του καθηγητή έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για τα κορίτσια απ ότι για τα αγόρια. Κάντε το μάθημα κατανοητό, καθιστώντας το ευχάριστο και ενδιαφέρον. Συσχετίστε τη θεωρία με τα προβλήματα και τις ασκήσεις και προσπαθήστε να βρείτε παραδείγματα από την καθημερινότητα που θα κινητοποιήσουν τους μαθητές. Προσπαθήσετε να επιτύχετε τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των μαθητών. Η υπομονή σας και η συνεργασία σας θα ενθαρρύνουν περισσότερους μαθητές και κάποιοι απ αυτούς θα αρχίσουν να απολαμβάνουν τα μαθηματικά. Θυμηθείτε: τα κοινωνικά στερεότυπα, ο ρόλος του καθηγητή και η προσέγγισή του, καθώς και η στάση και η προσπάθεια των μαθητών είναι καθοριστικοί παράγοντες για την ενασχόληση των κοριτσιών με τα μαθηματικά. Πείστε τα κορίτσια ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Θυμηθείτε ότι συχνά τα κορίτσια υποτιμούνται από τους καθηγητές. Πείστε τα ότι τα μαθηματικά είναι ένα συναρπαστικό αντικείμενο. Δείξτε πως εφαρμόζονται τα μαθηματικά στη ζωή και στην καθημερινότητα. Εναντιωθείτε στις κοινωνικές προκαταλήψεις. Τα μαθηματικά δεν είναι ένας χώρος μόνο για άνδρες. Δώστε παραδείγματα γυναικών μαθηματικών.
Ενθαρρύνετε τα κορίτσια να συνειδητοποιήσουν ότι τα μαθηματικά διευρύνουν τις επαγγελματικές επιλογές τους. Αναρωτηθείτε αν το μάθημά σας απευθύνεται κυρίως στα αγόρια. Πέρα από τα παραπάνω που αφορούν κυρίως στην Ελλάδα, σαν αποτέλεσμα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε στις έξι χώρες που μετείχαν στο έργο PREMA, προέκυψαν και οι παρακάτω διδακτικές κατευθύνσεις/αρχές που μπορούν να συμβάλουν σε μια μαθηματική εκπαίδευση ευαίσθητοποιημένη ως προς τη διάσταση των φύλων, Βασική προϋπόθεση: Σιγουρευτείτε ότι οι εξηγήσεις σας είναι σαφείς και ότι έχετε καλή γνώση του αντικειμένου. Δώστε ίση προσοχή στα κορίτσια και στα αγόρια να θέτετε ερωτήσεις στα αγόρια και στα κορίτσια που να είναι εξίσου απαιτητικές. Αποφύγετε να "διδάσκετε" / αναπαράγετε τα στερεότυπα (προκαταλήψεις) όταν δουλεύετε με βιβλία ή/και διδακτικό υλικό που μπορεί να περιλαμβάνουν εικόνες και κείμενα με στερεότυπα και αποβάλετε το σεξισμό στο λόγο σας. Διαμορφώστε ένα μαθησιακό περιβάλλον στο οποίο οι μαθητές να ενισχύουν την εμπιστοσύνη στις μαθηματικές δυνατότητές τους. Αυξήστε τον παράγοντα "διασκέδαση" στα μαθηματικά μαθήματα, περιλαμβάνοντας για παράδειγμα παιχνίδια, χρησιμοποιώντας ποικίλες διδακτικές μεθόδους και συσχετίζοντας το περιεχόμενο του μαθήματος με τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Αναλογιστείτε πάνω στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπά σας και μιλήστε με τους μαθητές για τα δικά τους στερεότυπα προκειμένου να τους ευαισθητοποιήσετε και κατά συνέπεια να επηρεαστούν τόσο η στάση όσο και η συμπεριφορά τους. Προσφέρετε περισσότερες και καλύτερες πληροφορίες σταδιοδρομίας, ειδικότερα για τη φύση των μαθηματικών και τις εφαρμογές τους σε ένα πλήθος επαγγελμάτων, τη χρονική στιγμή που οι μαθητές προβληματίζονται για σημαντικές αποφάσεις σχετικά με το μέλλον τους. Περισσότερες πληροφορίες που αφορούν στις κατευθυντήριες γραμμές και σε σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα (τόσο για την Ελλάδα όσο και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες) μπορείτε να βρείτε στον ιστοχώρο του PREMA: http://prema.iacm.forth.gr. Στην ίδια διεύθυνση βρίσκονται και τα ερευνητικά εργαλεία-ερωτηματολόγια του έργου τα οποία σας προσκαλούμε να χρησιμοποιήσετε σαν διερευνητικά εργαλεία όσο και για την ανάπτυξη προβληματισμού και ευαισθητοποίησης πάνω στο θέμα μαθηματικά και φύλο. Φορείς που ασχολούνται με το Φύλο και την Εκπαίδευση Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (http://www.kee.gr/html/research_main.php) Το Κ.Ε.Ε. εκπονεί έρευνες σε εκπαιδευτικά θέματα, εκτελεί ερευνητικά προγράμματα που ανατίθενται σε αυτό ή σχεδιάζονται με δική του πρωτοβουλία. Παράλληλα, πραγματοποιεί εκδόσεις και οργανώνει συνέδρια για διάφορα εκπαιδευτικά θέματα μεταξύ των οποίων ιδιαίτερη θέση κατέχουν όσα αναφέρονται στην έρευνα και στη δημιουργία της αντίστοιχης υποδομής. Για την επίτευξη των σκοπών του το Κ.Ε.Ε. συνεργάζεται επίσης με συγγενείς ερευνητικούς φορείς και με διεθνείς οργανισμούς (ΟΟΣΑ, UNESCO, κ.λπ.). Γενική Γραμματεία Ισότητας (http://www.isotita.gr/)
Η Γ.Γ.Ι. είναι ο αρμόδιος κυβερνητικός φορέας για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση της εφαρμογής των πολιτικών για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς. Η ΓΓΙ σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, το ΚΕΘΙ, γυναικείες ΜΚΟ, λοιπούς αρμόδιους φορείς και ειδικούς επιστήμονες προωθεί τις ακόλουθες ενέργειες: Επέκταση των προγραμμάτων επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών σε θέματα ισότητας και σχέσεων των φύλων, που εκπονούνται στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών εγχειριδίων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από την πλευρά του φύλου και των ίσων ευκαιριών, μέσω της πρόβλεψης αναθεώρησης του περιεχομένου της δράσης. Ενίσχυση και διεύρυνση των βιβλιοθηκών και του ρόλου τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επαναπροσδιορισμό του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού στην κατεύθυνση της άρσης του επαγγελματικού χάσματος λόγω φύλου με παράλληλη εφαρμογή της πολιτικής του mainstreaming στα προγράμματα σπουδών του επαγγελματικού προσανατολισμού. Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.) (http://www.kethi.gr/index.htm) Βασικός άξονας ανάπτυξης των δραστηριοτήτων του Κ.Ε.Θ.Ι. είναι η διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας σε θέματα ισότητας των φύλων και η προώθηση των γυναικών σε όλους τους τομείς της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής που καθορίζεται από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας. Στους στόχους του Κ.ΕΘ.Ι. περιλαμβάνονται Η διεξαγωγή ερευνών και επιστημονικών μελετών για θέματα ισότητας των φύλων Η τεκμηρίωση και παροχή πληροφόρησης για ζητήματα ισότητας των φύλων στην απασχόληση, επιχειρηματικότητα και κοινωνική ένταξη Η ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων, φορέων, ομάδων και οργανισμών σε θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων Ανάμεσα στα προγράμματα που έχει υλοποιήσει το Κ.Ε.Θ.Ι είναι και το «Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών και Παρεμβατικά Προγράμματα για την προώθηση της Ισότητας των φύλων», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση» 2000-2006 (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ) του ΥΠΕΠΘ. Στη ιστοσελίδα του μπορείτε να βρείτε μελέτες, όπως: «Φύλο και εκπαίδευση» (2001), «Ο παράγοντας φύλο και η σχολική πραγματικότητα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση» (2001). Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κύκλος Διεπιστημονικών Μαθημάτων σε Θέματα Φύλου και Ισότητας (http://www.rhodes.aegean.gr/genderstudies/graduate/) Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάπτυξη και λειτουργία δομών για την υλοποίηση Σπουδών Συγκρότησης της Ταυτότητας των Φύλων. Ένας από τους σημαντικούς πυρήνες ανάπτυξης αυτού του προγράμματος είναι η δημιουργία του Εργαστηρίου Σπουδών Φύλου, στα πλαίσια του οποίου αναπτύσσονται δραστηριότητες όπως: Ενίσχυση και ανάπτυξη της έρευνας σε θέματα φύλου και ισότητας, Προώθηση των θεμάτων φύλου και ισότητας μέσω της διοργάνωσης ημερίδων, συνεδρίων καθώς και την έκδοση έντυπου υλικού (π.χ. βιβλία) σε θέματα φύλου και ισότητας, Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των φοιτητών/τριών μέσω της ανάπτυξης και άρθρωσης δημοσίου λόγου σε θέματα φύλου και ισότητας, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, ημερίδες, κ.λ.π., Δημιουργία ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης από εθνικές και διεθνείς έρευνες που αφορούν σε θέματα φύλου και ισότητας.
Το Δίκτυο PREMA Το Δίκτυο PREMA δημιουργήθηκε για να συμβάλει στον προβληματισμό αναφορικά με τις διαφορές των φύλων και τις επιπτώσεις που έχουν αυτές στην απόδοση τους στα μαθηματικά. Το Δίκτυο αποτελείται από περισσότερα από 100 μέλη από όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων ακαδημαϊκών και ερευνητών, κυβερνητικών αρμοδίων, καθηγητών και υπεύθυνων ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού. Το Δίκτυο θα διατηρηθεί και μετά τη ολοκλήρωση του PREMA με προοπτική να μετεξελιχθεί σε μια ένωση που θα αποσκοπεί στη μείωση των ακαδημαϊκών αποκλίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αναμένεται ότι το Δίκτυο, με την ευαισθητοποίηση ως προς τις διαφορές ανάμεσα στα φύλα, θα έχει αντίκτυπο στο σχεδιασμό ενδεδειγμένου μαθησιακού υλικού και θα επηρεάσει τις διδακτικές πρακτικές. Θα επηρεαστεί επίσης η επαγγελματική εξέλιξη των καθηγητών, καθώς μέλη του Δικτύου (ερευνητές και ακαδημαϊκοί) εμπλέκονται στην υλοποίηση σχημάτων επαγγελματικής ανάπτυξης των καθηγητών. Τα μέλη του Δικτύου έχουν πρόσβαση στη ηλεκτρονική βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει καλές πρακτικές από την Ευρώπη και τα αποτελέσματα του έργου PREMA. Επιπλέον, όλοι οι εγγεγραμμένοι έχουν την ευκαιρία να αναζητήσουν, μέσω ενός καταλόγου, εμπειρογνώμονες και οργανισμούς που ασχολούνται με το θέμα της ισότητας των φύλων στην μαθηματική εκπαίδευση. Εάν ενδιαφέρεστε να γίνετε μέλη του Δικτύου, παρακαλούμε συμπληρώστε την αίτηση εγγραφής (http://prema.iacm.forth.gr/register.php). Στοιχεία Επικοινωνίας Υπεύθυνη έργου και Εθνική επαφή για την Ελλάδα Κατερίνα Κική-Παπαδάκη Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας Τ.Θ. 1385, 71110 Ηράκλειο, Κρήτης Τηλ.: +30 281 0391802 Fax: +30 281 0391801 e-mail: katerina@iacm.forth.gr