ECTS: ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΝΕΟΤΗΤΑ Εισαγωγή Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προωθεί τη συνεργασία µεταξύ πανεπιστηµίων ως µέσο για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης προς όφελος των φοιτητών και των ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, και η κινητικότητα των φοιτητών αποτελεί κύριο στοιχείο αυτής της συνεργασίας µεταξύ πανεπιστηµίων. Το πρόγραµµα ERASMUS δείχνει καθαρά ότι οι σπουδές στο εξωτερικό µπορούν να αποτελέσουν ιδιαίτερα πολύτιµη εµπειρία επειδή δεν αποτελούν µόνο τον καλύτερο τρόπο να έλθει κανείς σε επαφή µε άλλες χώρες, ιδέες, γλώσσες και πολιτισµούς αλλά, όλο και περισσότερο, αναγορεύονται σε σηµαντικό στοιχείο για την εξέλιξη της ακαδηµαϊκής και επαγγελµατικής σταδιοδροµίας. Η αναγνώριση των σπουδών και των πτυχίων αποτελεί προϋπόθεση για την ίδρυση ενός ανοικτού ευρωπαϊκού χώρου για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, µέσα στον οποίο οι φοιτητές και οι διδάσκοντες θα µετακινούνται χωρίς εµπόδια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δηµιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Μεταφοράς Ακαδηµαϊκών Πιστωτικών Μονάδων σε όλη την Κοινότητα (ECTS) ως δοκιµαστικό σχέδιο στα πλαίσια του προγράµµατος ERASMUS µε σκοπό τη βελτίωση της ακαδηµαϊκής αναγνώρισης των σπουδών στο εξωτερικό. Η εξωτερική αξιολόγηση του ECTS κατέδειξε το δυναµικό του συστήµατος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να το συµπεριλάβει στην πρότασή της για το πρόγραµµα Σωκράτης, ειδικότερα στο κεφάλαιο Ι για την τριτοβάθµια εκπαίδευση (ERASMUS). Σήµερα, το ECTS εξελίσσεται από την περιορισµένη δοκιµαστική φάση προς µια 1
πολύ ευρύτερη χρήση ως στοιχείο της ευρωπαϊκής διάστασης στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Το ECTS αποτελεί εργαλείο που ευνοεί τη διαφάνεια και αποσκοπεί στη σύνδεση των ιδρυµάτων και στη διεύρυνση των επιλογών που έχουν στη διάθεσή τους οι φοιτητές. Το σύστηµα αυτό διευκολύνει τα ιδρύµατα να αναγνωρίζουν τα επίπεδα ακαδηµαϊκών γνώσεων των φοιτητών µέσα από τη χρήση µεθόδων µέτρησης που χρησιµοποιούνται από κοινού -µονάδων και βαθµών- ενώ ταυτόχρονα είναι ένα µέσο ερµηνείας των εθνικών συστηµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Κύρια χαρακτηριστικά του ECTS Το ECTS θεµελιώνεται σε τρία κύρια στοιχεία: την πληροφόρηση (σχετικά µε τα προγράµµατα σπουδών και τα ακαδηµαϊκά αποτελέσµατα των φοιτητών), την αµοιβαία συµφωνία (µεταξύ των συνεργαζοµένων ιδρυµάτων και των φοιτητών), τη χρήση των µονάδων ECTS (που δείχνουν το φόρτο εργασίας του φοιτητή). Τα 3 αυτά βασικά στοιχεία γίνονται λειτουργικά µέσα από τη χρήση τριών βασικών εγγράφων: το πληροφοριακό φάκελο, το έντυπο αίτησης-συµφωνία µάθησης. το πιστοποιητικό σπουδών. Πάνω από όλα, το ECTS γίνεται λειτουργικό από τους φοιτητές, το διδακτικό προσωπικό και τα ιδρύµατα τα οποία επιθυµούν την πλήρη ένταξη των σπουδών στο εξωτερικό στο γενικό πλαίσιο της εκπαίδευσης. Από τη φύση του, το ECTS δεν ρυθµίζει µε κανένα τρόπο το περιεχόµενο, τη δοµή ή την ισοδυναµία των προγραµµάτων σπουδών. Τα θέµατα αυτά αφορούν την ποιότητα και πρέπει να ορίζονται από τα ίδια τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας 2
εκπαίδευσης για να δηµιουργηθεί ικανοποιητική βάση για συµφωνίες συνεργασίας, σε διµερή ή πολυµερή βάση. Το ECTS ως κώδικας καλής πρακτικής παρέχει στους συντελεστές αυτούς τα εργαλεία για να δηµιουργηθεί η διαφάνεια και να διευκολυνθεί η ακαδηµαϊκή αναγνώριση των σπουδών. Η πλήρης ακαδηµαϊκή αναγνώριση των σπουδών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κινητικότητα των φοιτητών στο πλαίσιο των προγραµµάτων Σωκράτης-ERASMUS. Πλήρης ακαδηµαϊκή αναγνώριση των σπουδών σηµαίνει ότι µια περίοδος σπουδών στο εξωτερικό (συµπεριλαµβανοµένων των εξετάσεων ή άλλων µορφών αξιολόγησης) αντικαθιστά µια συγκρίσιµη περίοδο σπουδών στο πανεπιστήµιο της χώρας του φοιτητή (συµπεριλαµβάνοντας εξετάσεις ή άλλες µορφές αξιολόγησης), µολονότι το περιεχόµενο του εγκεκριµένου προγράµµατος σπουδών ενδέχεται να διαφέρει. Η χρήση του ECTS είναι εθελοντική και βασίζεται στην αµοιβαία εµπιστοσύνη και στην βεβαιότητα ως προς τις ακαδηµαϊκές επιδόσεις των ιδρυµάτων-εταίρων. Το κάθε ίδρυµα επιλέγει τους εταίρους του. ιαφάνεια Το ECTS εξασφαλίζει τη διαφάνεια µε τους εξής τρόπους: Mε τις πιστωτικές µονάδες ECTS, οι οποίες είναι αριθµητική τιµή που κατανέµονται στα µαθήµατα και αντιπροσωπεύουν τον απαιτούµενο φόρτο εργασίας του φοιτητή για τη συµπλήρωσή τους. Η τιµή αυτή αντικατοπτρίζει την ποσότητα εργασίας που απαιτείται για κάθε µάθηµα σε σχέση µε τη συνολική εργασία που απαιτείται για τη συµπλήρωση ενός ολόκληρου έτους ακαδηµαϊκών σπουδών στο ίδρυµα, δηλ. παραδόσεις, εργασίες, σεµινάρια, φροντιστήριο, εργασία σε χώρους δουλειάς, προσωπική µελέτη -στη βιβλιοθήκη ή στο σπίτι- και εξετάσεις ή άλλες δραστηριότητες αξιολόγησης. Το 3
ECTS κατά συνέπεια βασίζεται στον πλήρη φόρτο εργασίας του φοιτητή και δεν περιορίζεται µόνο στις ώρες παρακολούθησης. Στο σύστηµα ECTS, οι 60 µονάδες αντιπροσωπεύουν το φόρτο εργασίας ενός ακαδηµαϊκού έτους σπουδών ενώ συνήθως οι 30 µονάδες αντιπροσωπεύουν ένα εξάµηνο και 20 µονάδες ένα τρίµηνο. Mε τον πληροφοριακό φάκελο ECTS, που παρέχει γραπτές πληροφορίες στους φοιτητές και στο εκπαιδευτικό προσωπικό των ιδρυµάτων, τµηµάτων ή σχολών, σχετικά µε την οργάνωση και τη δοµή των σπουδών και των µαθηµάτων. Mε το πιστοποιητικό σπουδών ECTS, που εµφανίζει το επίπεδο ακαδηµαϊκών γνώσεων των φοιτητών µε τρόπο ολοκληρωµένο, ευνόητο και µε ευκολία µεταφοράς από το ένα ίδρυµα στο άλλο. Mε την συµφωνία µάθησης ECTS, η οποία καλύπτει το πρόγραµµα σπουδών που θα πραγµατοποιηθεί και τις πιστωτικές µονάδες ECTS που θα απονεµηθούν για την ικανοποιητική του ολοκλήρωση, και δεσµεύει τα ιδρύµατα προέλευσης και υποδοχής καθώς και το φοιτητή. Απαιτούνται επίσης καλή επικοινωνία και ευελιξία προκειµένου να διευκολύνεται η ακαδηµαϊκή αναγνώριση σπουδών που έχουν συµπληρωθεί ή ξεκινήσει στο εξωτερικό. Από την άποψη αυτή, οι συντονιστές ECTS έχουν σηµαντικό ρόλο, γιατί κατά κύριο λόγο ασχολούνται µε τα ακαδηµαϊκά και διοικητικά ζητήµατα του ECTS. Το πλήρες φάσµα των µαθηµάτων του Τµήµατος/της Σχολής/του Ιδρύµατος που χρησιµοποιούν το ECTS πρέπει κατ' αρχάς να είναι διαθέσιµο στους µετακινούµενους φοιτητές, συµπεριλαµβανοµένων των µαθηµάτων για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου. Πρέπει να παρέχεται στους φοιτητές η δυνατότητα να παρακολουθούν τους κανονικούς κύκλους µαθηµάτων -και όχι µαθήµατα που έχουν σχεδιαστεί ειδικά γι αυτούς- ενώ δεν πρέπει να εξαιρούνται από τη δυνατότητα 4
τήρησης των απαιτήσεων του ιδρύµατος προορισµού για τη χορήγηση τίτλου σπουδών. Οι πιστωτικές µονάδες ECTS εξασφαλίζουν ότι το πρόγραµµα συνεπάγεται ένα λογικό φόρτο εργασίας για την περίοδο σπουδών στο εξωτερικό. Για παράδειγµα, ένας φοιτητής που επιλέγει µαθήµατα συνολικά 120 πιστωτικών µονάδων ECTS για ένα ακαδηµαϊκό έτος, πρέπει να εργαστεί δύο φορές περισσότερο από ό,τι ο µέσος τοπικός φοιτητής στο ίδρυµα υποδοχής και ένας φοιτητής µε πρόγραµµα εργασίας 30 µονάδων ECTS για ένα πλήρες ακαδηµαϊκό έτος έχει πολύ λιγότερη εργασία από ό,τι ο µέσος τοπικός φοιτητής και στην πράξη ακολουθεί πρόγραµµα σπουδών µειωµένου χρόνου. Το ECTS παρέχει επίσης τη δυνατότητα για περαιτέρω σπουδές στο εξωτερικό. Με το ECTS, ο φοιτητής δεν είναι αναγκασµένος να επιστρέψει στο ίδρυµα προέλευσης µετά την περίοδο σπουδών στο εξωτερικό µπορεί να επιλέξει να παραµείνει στο ίδρυµα προορισµού -ενδεχοµένως για την απόκτηση τίτλου σπουδών- ή και να µετακινηθεί προς τρίτο ίδρυµα. Τα ίδια τα ιδρύµατα είναι εκείνα που αποφασίζουν αν θα δεχθούν κάτι τέτοιο και ποιους όρους πρέπει να ικανοποιεί ο φοιτητής για τη χορήγηση τίτλου σπουδών ή για την εγγραφή σε τρίτο ίδρυµα. Το πιστοποιητικό σπουδών από την άποψη αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιµο γιατί περιέχει το ιστορικό των ακαδηµαϊκών επιδόσεων των φοιτητών, που βοηθά τα ιδρύµατα να λάβουν τις σχετικές αποφάσεις. 5