Περιεχόμενα. Εισαγωγή Λίγα λόγια για την παρατήρηση πουλιών Πελαργός Γερακίνα Δεκαοχτούρα Τσαλαπετεινός...

Σχετικά έγγραφα
Πες μου για τα ζώα που κάνουν αυγά μεγάλα και μικρά

Πύθωνας των βράχων από. το Βιβλίο της Ζούγκλας, μεγαλόσωμο φίδι, μεγάλη. μυϊκή δύναμη, μικρό κεφάλι. κάνοντας πλάγια βήματα, τα

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία

Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη»

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου!

Θεμιστοκλέους 80, Αθήνα, Tηλ. Fax: , Κομνηνών 23, Θεσσαλονίκη, Τηλ.

Τα Ζώα και οι Φωλιές τους. Μια εργασία των μαθητών και των μαθητριών του Β2 με τη δασκάλα τους Λαζοπούλου Ελένη 1 ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης

ΛΙΟΝΤΑΡΙ. O βασιλιάς των ζώων. Η οικογένεια των λιονταριών. Λιοντάρια

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών

Χαρακτηριστικά είδη πουλιών. της Σκύρου. Εθελοντική Ομάδα Διατήρησης της Βιοποικιλότητας Σκύρου

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Οι φίλοι μας, τα ζώα Σχ. έτος

Τι είναι η Ορνιθόπολις; Ποιος είναι ο στόχος; Η Ορνιθόπολις έχει δύο βασικούς στόχους: Γιατί να παρατηρώ τα πουλιά;

Passeriformes Στρουθιόµορφα πουλιά

Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 2. Σχεδιάγραμμα εξακτίνωσης 3. Ερωτηματολόγια 4. Παρατηρώντας 5. Μαθηματικά 6. Ο Κίρκος Πετροχελίδονα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

Μαθαίνω να κυκλοφορώ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Σεμινάρια Κυκλοφοριακής Αγωγής για παιδιά Δημοτικού 6-8 ετών. Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφορών

Kangourou Greek Competition 2015

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΩ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ. Μια ολοκληρωμένη περιγραφή της εικόνας: Βρέχει. Σήμερα βρέχει. Σήμερα βρέχει όλη την ημέρα και κάνει κρύο.

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους,

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Έργο ΠΛΕΙΑΔΕΣ/ Νηρηίδες, Γ ΚΠΣ 21 ΕΑ.ΙΤΥ / Υπ.Ε.Π.Θ.

Μαθαίνω να κυκλοφορώ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Σεμινάρια Κυκλοφοριακής Αγωγής για παιδιά Δημοτικού 9-12 ετών. Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφορών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ «Α.ΤΡΙΤΣΗΣ» ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ στο

Οι φίλοι μας οι ΠΕΛΑΡΓΟΙ

Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου

Θεατρικό παιχνίδι «Η άνοιξη στον κήπο μας»

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

Λύκος - Canis lupus. Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι. Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες.

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων

Κατασκευές της φύσης Πολλά ζώα κατασκευάζουν φωλιές Τα σκουλή- κια της γης και οι ασβοί σκάβουν λαγούμια βαθιά στο έδαφος.

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

Στο βιωματικό μέρος είχαμε την ευκαιρία να περιπλανηθούμε στη Φύση.

ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟ ΚΗΠΟ. Θα θελα να έχω ένα σπίτι βασιλικό, με ένα ζωολογικό κήπο να τανε γεμάτος με κάθε λογής ζώα.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 10. ΔΡΥΟΚΟΛΑΠΤΕΣ ΤΣΙΧΛΕΣ - ΚΟΡΑΚΟΕΙΔΗ

«Εγώ και ο τόπος μου»

Είμ ένα μικρό παιδάκι Έχω κόκκινο μαλλάκι Μπλε βουλάτο φουστανάκι. Με λένε Ζωζώ Και βρίσκομαι εδώ Μουσική να σας μάθω Στο βιβλίο να γράφω Που είν

Τάξη: Passeriformes (Στρουθιόµορφα) Οικογένεια: Motacillidae (Κελάδες-Σουσουράδες) Είδος: Motacilla alba (Λευκοσουσουράδα)

Τάξη: Passeriformes (Στρουθιόµορφα) Οικογένεια: Muscicapidae (Μυγοθήρες) Είδος: Muscicapa striata (Μυγοχάφτης)

Ερευνώ και μαθαίνω για τα ζώα

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Στ' Δημοτικού Β Φάση - 14/5/2016

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ. 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές

Τάξη: Ciconiiformes (Πελαργόµορφα) Οικογένεια: Ardeidae (Ερωδιοί) Είδος: Ardea cinerea (Σταχτοτσικνιάς)

μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν αναλυτικά οι απαντήσεις σε όλες τις δραστηριότητες, έτσι ώστε το παιδί να μη μείνει με καμιά απορία και αμφιβολία.


«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός»

Αναγνώριση φύλου στα καναρίνια

Φθινόπωρο μύρισε το σχολειό ξεκίνησε. Αχ! Πέφτει χιόνι και το σπουργίτι το μικρό αχ πώς κρυώνει. Όλα ανθισμένα και ο ήλιος γελά.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 6. ΧΗΝΕΣ ΠΑΠΙΕΣ

Καλωσήρθατε στο Μεγάλο Ζωολογικό Πάρκο PLAYMOBIL!

Εικονογράφηση Λήδα Τσουχνικά ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

ΤΑ ΜΠΑΛΟΝΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας


Εάν όμως πείτε να κάνετε το πάρτι γενεθλίων στο σπίτι ή τον κήπο σας, τα πράγματα δυσκολέυουν. Πρέπει να οργανώσετε μόνοι σας ένα σωρό πράγματα.

Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας

Ας αναζητήσουµε τις φωτογραφίες που λείπουν

Ο βασιλιάς των πουλιών

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Τα μονοπάτια του αγρού. Υλικό Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ «Α.ΤΡΙΤΣΗΣ» ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

Κώστας Λεµονίδης - Κάπως Αµήχανα

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Θεωρίες της Εξέλιξης

Γράφει η Ευρυδίκη Αμανατίδου

Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο

Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου

Μικρά ζώα, μικρές δράσεις

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ. Σταχτοφτέρης : ο μεγάλος μου αδερφός, ο προστάτης μου

Παραγωγή γραπτού λόγου

ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ UÇURTMA Orkun Bozkurt

Η ανατομία της μέλισσας ΞΑΝΘΗ ΛΙΑΝΟΥ - Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΛ ΒΟΥΝΑΡΓΟΥ

περιβάλλον: προνομιακό πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Ευγενία Πανώριου, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Διδασκαλία γραμμάτων-συλλαβών

Γνωρίστε τα πουλιά της Μεσαορίας

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 8. ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ - ΝΥΚΤΟΒΙΑ

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ!

ΗΧΟΣ indb /2/2013 3:35:01 μμ

ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ

Οι θαυμαστοί συγκάτοικοί μας στις ελληνικές θάλασσες: τα θαλάσσια θηλαστικά.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΙΖΟΥΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Φαράγγι του Πολυλιμνίου

ΖΑΧΡΑ ΙΜΠΡΑΧΗΜ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΖΑΣ

Κατανόηση γραπτού λόγου

ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΗΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Γ 3 ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΙΡΓΙΑ

Τάξη: Anseriformes (Χηνόµορφα) Οικογένεια : Anatidae (Ανατίδες) Είδος: Anas clypeata (Χουλιαρόπαπια)

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Το σπίτι μου. Ένα σπίτι θα χτίσω. στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή. στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή. Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί.

Transcript:

Περιεχόμενα Εισαγωγή... 2 Λίγα λόγια για την παρατήρηση πουλιών... 3 Πελαργός... 7 Γερακίνα... 9 Δεκαοχτούρα... 11 Τσαλαπετεινός... 13 Κατσουλιέρης... 15 Σπιτοχελίδονο... 17 Κοκκινοκεφαλάς... 19 Καρακάξα... 21 Κουρούνα... 23 Ψαρόνι... 25 Σπιτοσπούργιτης... 27 Καρδερίνα... 29 Λευκοτσικνιάς... 31 1

Εισαγωγή Στα αγροτικά οικοσυστήματα θα συναντήσει κανείς πολλά και διαφορετικά είδη πουλιών. Οι ίδιες οι καλλιέργειες αλλά και όσα τις περιβάλλουν (αγριόχορτα, ανοικτές εκτάσεις, λιβάδια, φυτοφράκτες, δασάκια) προσελκύουν εκατοντάδες πουλιά που αναζητούν τροφή αλλά και ένα ασφαλές μέρος για να φωλιάσουν. Και τι είδους τροφή αναζητούν; Ό,τι είναι διαθέσιμο, όπως σπόρους, τρυφερά φυτά, σαλιγκάρια αλλά και έντομα. Μάλιστα, κάθε ένα από αυτά θα αναζητήσει τη δική του τροφή χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που το προίκισε η φύση: μυτερό ή δυνατό ράμφος, μακρύ λαιμό, γαμψά νύχια, ψηλά ή κοντά πόδια. Τα πουλιά δεν έχουν μια μόνιμη κατοικία, όπως οι άνθρωποι. Όταν όμως έρχεται η ώρα να γίνουν γονείς, βρίσκουν ένα κατάλληλο μέρος όπου φτιάχνουν (ή επισκευάζουν) μια φωλιά, την οποία χρησιμοποιούν μέχρι να μεγαλώσουν οι νεοσσοί τους. Και υπάρχουν λογιών-λογιών φωλιές: μικρές που στηρίζονται σε λεπτά κλαδάκια θάμνων, πελώριες που χρειάζονται γερά κλαδιά δέντρων για να στηριχθούν, πάνω σε στύλους της ΔΕΗ αλλά και στο έδαφος, σχεδόν αθέατες από τους ανθρώπους. Είστε έτοιμοι να γνωρίσετε κάποια από αυτά τα υπέροχα αγροτικά πουλιά; Διαβάστε τις πληροφορίες που σας δίνουν τα αινίγματα «Μάντεψε, ποιος;» και βρείτε ποιο πουλί περιγράφουν. Θα βρείτε τις απαντήσεις και περισσότερες πληροφορίες για τα αγροτικά πουλιά στις σελίδες που ακολουθούν. 2

Λίγα λόγια για την παρατήρηση πουλιών Τα πουλιά υπάρχουν σχεδόν παντού! Μπορείς να τα παρατηρήσεις στην αυλή του σχολείου, σε ένα πάρκο της γειτονιάς σου, στην παραλία, σε ένα χωράφι, ακόμα και ψηλά στο βουνό. Αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου στον ουρανό αλλά και στο έδαφος, ανάμεσα στις φυλλωσιές θάμνων ή δέντρων και να έχεις τα αυτιά σου τεντωμένα. Για να παρατηρήσεις τα αγροτικά πουλιά, αρκεί να επιλέξεις ανοικτές περιοχές με άφθονες καλλιέργειες και φυσικά λιβάδια. Αν θες, μπορείς να έχεις μαζί σου κιάλια για να μπορείς να τα παρατηρήσεις από απόσταση, έναν οδηγό αναγνώρισης πουλιών για να βρεις τις διαφορές μεταξύ τους, αλλά και ένα σημειωματάριο για να καταγράφεις τις παρατηρήσεις σου. Μπορείς να πάρεις περισσότερες ιδέες παρακάτω! 3

Παρατηρώ τα πουλιά Έχω ένα ζευγάρι κιάλια: μικρά και ελαφριά (π.χ. 8x21 ή 8x30) ή μεγάλα και φωτεινά (π.χ. 7x50 ή 10x50). Ψάχνω με καλό καιρό. Όταν φυσάει ή βρέχει πολύ, τα πουλιά κρύβονται. Ξεκινάω νωρίς το πρωί. Όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά! Φοράω ρούχα που με βοηθούν να κρυφτώ. Όχι πλαστικά, που κάνουν θόρυβο, ούτε με ζωηρά χρώματα. Περπατώ αργά, σταματώ συχνά για να κοιτάξω - ιδιαίτερα όταν πλησιάζω σε ξέφωτα και όχθες. Κρυφοκοιτάζω πάνω από φράχτες και θάμνους. Δίνω προσοχή στους ήχους (πουλιά που κελαηδούν ή σκάβουν με το ράμφος για τροφή) και στις γρήγορες κινήσεις (πουλιά που πηδούν από κλαδί σε κλαδί, που περπατούν στην όχθη, που πετούν από δέντρο σε δέντρο). Μικρό Γλωσσάρι Αποικία: Συγκέντρωση ορισμένου αριθμού φωλιών σε μια περιοχή. Όταν βλέπω ένα πουλί, προσέχω πού βρίσκεται (σε θάμνο, σε βράχο, σε όχθη, στη θάλασσα;), πόσο μεγάλο είναι (μικρό σαν σπουργίτι, μεσαίο σαν περιστέρι ή μεγάλο σαν αετός;), αν έχει μακρύ λαιμό-πόδια-ουρά, τι ράμφος έχει (μακρύ σαν του ερωδιού, χοντρό όπως του σπουργίτη, λεπτό όπως του χελιδονιού;), πώς φωνάζει (επαναλαμβάνω τη φωνή του με δικά μου λόγια, για να τη θυμάμαι). Μαθαίνω τα πουλιά κοιτάζοντας φωτογραφίες στο διαδίκτυο. Επισκέπτομαι τον ιστότοπο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (www.ornithologiki. gr). Έχω μαζί μου τον Οδηγό Αναγνώρισης: Τα Πουλιά της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης. Αρπακτικά πουλιά: Μεγάλη ομάδα πουλιών, κυρίως σαρκοφάγα αν και κάποια από αυτά τρέφονται και με έντομα. Ξεχωρίζουν για τα δυνατά τους πόδια και το γαμψό ράμφος. Έχουν εξαιρετικές δυνατότητες πτήσης, κάποια έχουν μυτερές φτερούγες και πετούν με μεγάλη ταχύτητα, ενώ κάποια άλλα έχουν μεγάλες με φτερά σαν δάχτυλα στις άκρες και αερογλιστρούν, ακολουθώντας τα θερμά ρεύματα αέρα. Νεοσσός: Νεαρό πουλί που γεννήθηκε την τρέχουσα χρονιά. Οικογένεια: Το σύνολο των γενών που είναι συγγενή μεταξύ τους. Βρίσκεται ταξινομικά ανάμεσα στο γένος (σύνολο ειδών) και στην τάξη (σύνολο οικογενειών). 4

Λίγα λόγια για την Ορνιθολογική Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είναι περιβαλλοντική, Mη Κερδοσκοπική Οργάνωση με σκοπό τη μελέτη και προστασία των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους στην Ελλάδα. Από το 1982 εργάζεται με σκοπό να διασφαλίσει ένα βιώσιμο περιβάλ λον τόσο για τα πουλιά, όσο και για τον άνθρωπο. Το έργο της περιλαμβάνει ευρύ φάσμα δράσεων: από την προστασία και τη μελέτη, ως την ενημέρωση, την εκπαίδευση, αλλά και τις παρεμ βάσεις για κρίσιμα θέματα του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι εταίρος της BirdLife International, της μεγαλύτερης πα γκόσμιας ομοσπονδίας για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους. Άλλωστε, τα προβλήματα των πουλιών δεν γνω ρίζουν σύνορα Υποστηρικτές της Ορνιθολογικής μπορούν να γίνουν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τα πουλιά και τους βιοτόπους τους, χωρίς να είναι απαραίτητη η ειδική γνώση στα θέματα αυτά. Μάθε περισσότερα για τα πουλιά και τις δράσεις που υλοποιούμε για την προστασία τους στο: www.ornithologiki.gr Το πρόγραμμα LEADER Το Πρόγραμμα LEADER+ «Η άγρια ζωή στον αγρό και στο λιβάδι» υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία με στόχο τη διατήρηση, ενίσχυση και προώθηση των Υψηλής Φυσικής Αξίας περιοχών (ΥΦΑ) μέσα από μεθόδους μη τυπικής μάθησης σε επιλεγμένες περιοχές παρέμβασης. Περιλαμβάνει μια σειρά δραστηριοτήτων για παιδιά και ενήλικες σε περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας. Περισσότερες πληροφορίες και δραστηριότητες μπορείς να βρεις στο: www.myagropath.gr 5

6 ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΡΟΥ

Μάντεψε, ποιος; Αυτό το αθόρυβο, λευκό λελέκι με το κόκκινο ράμφος θα το δεις να φωλιάζει σε στύλους της ΔΕΗ και σε στέγες εκκλησιών, αν και παλαιότερα έφτιαχνε τη φωλιά του σε μεγάλα δέντρα. Είναι πολύ αγαπητός στον άνθρωπο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι είναι άνθρωπος μεταμορφωμένος! Ποιος είναι; 7

Είναι ο... Πελαργός Το όνομά του αποτελείται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «πελός», δηλαδή μαύρος και «αργός», δηλαδή λευκός, που περιγράφουν τέλεια το ασπρόμαυρο φτέρωμά του! Έχει όμως και κατακόκκινο χρώμα στο ράμφος και τα πόδια. Ανέκαθεν ο άνθρωπος έδειχνε σεβασμό στους πελαργούς, που τους θεωρούσε ωφέλιμα πούλια επειδή τρέφονται με έντομα, σαύρες, ποντίκια αλλά και φίδια. Κάθε χρόνο, τον Μάρτιο, έρχονται στη χώρα μας από την Αφρική για να ζευγαρώσουν, να γεννήσουν τα αβγά τους και να φύγουν πάλι το φθινόπωρο. Θα τον συναντήσεις σε λιβάδια και χωριά, όπου χτίζει τη φωλιά του. 8

Μάντεψε, ποιος; Έχεις ακούσει ποτέ αυτό το μακρόσυρτο, σαν νιαούρισμα, τραγούδι; «Πιιιιγα» Ανήκει σε ένα πουλί που πετά ψηλά, αργά, κάνοντας κύκλους στον ουρανό, όπως συνηθίζουν άλλωστε τα αρπακτικά πουλιά. Ποια είναι; 9

Είναι η... Γερακίνα Η Γερακίνα είναι ένα περήφανο αρπακτικό πουλί που μοιάζει με αετό. Δεν είναι όμως, αν και ανήκει στην ίδια με αυτούς οικογένεια. Θα τη συναντήσεις συχνά σε ανοικτές πεδιάδες, κοντά σε δάση, να πετάει πάνω από αγρούς ή να κάθεται σε στύλους και φράχτες, ιδίως τον χειμώνα. Όταν γυροπετά ψηλά, αναζητά με το βλέμμα της ποντίκια, φίδια, μικρότερα πουλιά, σαύρες ή αμφίβια που πιάνει με τα γαμψά της νύχια. Έχει πολύ καλή όραση αλλά και ακοή, δύναμη και... υπομονή! 10

Μάντεψε, ποιος; Γλυκό και ευγενικό το κάλεσμά της: «Ντοο - ντόοοο - ντο» Αν δώσεις προσοχή, ακούγεται σαν «Δε - κα - οκτώωω!». Έχει και ένα μαύρο σημάδι στον λαιμό που μοιάζει με δαχτυλίδι. Ποια είναι; 11

Είναι η... Δεκαοχτούρα Η Δεκαοχτούρα μοιάζει με γκρι περιστέρι. Τα μάτια της ξεχωρίζουν για το κόκκινο χρώμα τους. Όταν βρίσκεται στο έδαφος, περπατά πολύ κομψά, με μικρά και σταθερά βήματα, καθώς ψάχνει για σπόρους, έντομα και σαλιγκάρια. Όταν προσγειώνεται, ανεβάζει ψηλά την ουρά της. Συχνά τα ζευγάρια πετούν μαζί, ενώ φτιάχνουν τη φωλιά τους στα πιο απίθανα μέρη. Είναι από τα πρώτα πουλιά που μπορείς να δοκιμάσεις την τύχη σου ως νέος παρατηρητής. Αρκεί να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά την επόμενη φορά που θα βγεις από το σπίτι! 12

Μάντεψε, ποιος; Βροντοφωνάζει συνέχεια: «Ουπ- ουπ- ουπ!» Για τον λόγο αυτό, οι επιστήμονες τον λένε Upupa. Είναι σαν να φωνάζει «ήρθε η άνοιξη - ήρθε η άνοιξη!» μιας και έρχεται σχεδόν μαζί με τα χελιδόνια από τη μακρινή Αφρική. Ποιος είναι; 13

Είναι ο... Τσαλαπετεινός Ο Τσαλαπετεινός, εκτός από το χαρακτηριστικό του τραγούδι, είναι γνωστός και για το μακρύ του λοφίο. Το σηκώνει ψηλά όταν τρομάξει, λίγο πριν πετάξει μακριά αλλά και όταν προσγειώνεται. Αλλά και το πέταγμά του είναι ξεχωριστό, πετά ανάλαφρα σαν πεταλούδα! Όταν έρθει η ώρα να φέρει στον κόσμο τα μικρά του, θα αναζητήσει μια ασφαλή φωλιά μέσα σε τρύπες δέντρων, τοίχων ή ξερολιθιών. Θα τον δεις συχνά να ψάχνει στο έδαφος για έντομα, σαλιγκάρια και σκουλήκια τα οποία τραβά με το μακρύ του ράμφος. 14

Μάντεψε, ποιος; Ανήκει στην οικογένεια των κορυδαλλών, μάλιστα είναι το μέλος της οικογένειας που συναντάμε πιο συχνά. Παρόλο που έχει όμορφο και δυνατό κελάηδημα, καμιά φορά προτιμά να τραγουδά τις νότες άλλων πουλιών. Ποιος είναι; 15

Είναι ο... Κατσουλιέρης Ο Κατσουλιέρης τριγυρνά με χάρη και ζωντάνια στο έδαφος, είτε είναι χωματόδρομος, είτε χωράφι ή λιβάδι. Εκεί φτιάχνει και τη φωλιά του, κάτω από θάμνους. Αλλά είναι κάτι ακόμη που τον κάνει ξεχωριστό: το μακρύ του λοφίο που στέκεται όρθιο όταν πετά ή όταν ψάχνει για χόρτα, σπόρους και έντομα. Για να τον αναγνωρίσεις δεν θα σε βοηθήσει τόσο το παρόμοιο με το έδαφος καστανό του χρώμα, όσο το γρήγορο βάδισμα και το πεταχτό του λοφίο! 16

Μάντεψε, ποιος; Λένε ότι φέρνουν την άνοιξη. Όταν τα αντικρίσεις, μπορείς να αφήσεις τον «Μάρτη» σου στα κλαδιά ενός δέντρου ή στα κεραμίδια. Αυτά τον μαζεύουν και μαζί με αυτόν χιλιάδες σβώλους λάσπη για να χτίσουν τη φωλιά τους. Υπάρχει και ένα αίνιγμα που αναφέρεται σ αυτό το πουλί: «Από πάνω σαν τηγάνι, από κάτω σαν βαμβάκι και από πίσω σαν ψαλίδι». Ποιο είναι; 17

Είναι το... Σπιτοχελίδονο Το Σπιτοχελίδονο ζει σε πόλεις και χωριά, αλλά και σε αγρούς και λιβάδια. Πάντα πετούν ζωηρά, σε σμήνη. Αν δεν προλάβεις να τα δεις, θα ακούσεις την τριλιστή φωνή τους. Είναι το μικρότερο από τα είδη χελιδονιών που επισκέπτονται τη χώρα μας αλλά, όπως όλα, τρέφεται με έντομα που πιάνει στον αέρα. Είναι πολύ αγαπητό στον άνθρωπο και επιστρέφει κάθε χρόνο στην ίδια φωλιά, μαζί με το ταίρι του. Εύκολα θα διαπιστώσεις αν συγκατοικείς με Σπιτοχελίδονα, αρκεί να παρατηρήσεις στο μπαλκόνι σου την κλειστή, σαν κούπα, φωλιά τους από λάσπη. 18

Μάντεψε, ποιος; Μεγάλος; Μπα, όχι, είναι μάλλον μικρός. Γι αυτό και φτιάχνει μια μικρή φωλιά πάνω σε κλαδιά δέντρων και θάμνων. Το χαρακτηριστικό του χρώμα στο κεφάλι, φανερώνει και το όνομά του. Ποιος είναι; 19

Είναι ο... Κοκκινοκεφαλάς Ο Κοκκινοκεφαλάς πήρε το όνομά του από το καστανοκόκκινο χρώμα στο κεφάλι του. Μοιάζει αφηρημένος, έτσι που στέκεται συνέχεια ακίνητος σε κορυφές θάμνων και δέντρων. Όμως η στάση αυτή είναι που τον κάνει έναν πετυχημένο θηρευτή: μόλις δει τη λεία του, ορμά αδίστακτα, ακόμη κι αν είναι μεγαλύτερη από εκείνον. Ποια είναι η λεία του; Μεγάλα έντομα, σαύρες, μικρά τρωκτικά αλλά και νεοσσοί άλλων πουλιών. Θα τον δεις σε περιοχές με αραιή βλάστηση, σκόρπια δέντρα και φυσικά σε καλλιέργειες και οπωρώνες. 20

Μάντεψε, ποιος; Άμα πιάσει κουβέντα, θα την ακούσεις να καλεί ξανά και ξανά: «Τσά-κα!» ή «Τσιάχ - τσα» Είναι μεγαλόσωμη, με μακριά ουρά και περπατά καμαρωτή σε χωράφια αλλά και σε δρόμους, σαν να θέλει να φαίνεται σπουδαία. Ποια είναι; 21

Είναι η... Καρακάξα Η Καρακάξα είναι ένα πουλί που εύκολα το αναγνωρίζεις από μακριά, χάρη στην ασπρόμαυρη σιλουέτα της. Αν την παρατηρήσεις πιο προσεκτικά και διαλέξεις την κατάλληλη γωνία, θα σου φανερώσει την πράσινη και μπλε μεταλλική λάμψη των φτερών της. Οι Καρακάξες τρώνε σχεδόν τα πάντα: έντομα, σπόρους, ψίχουλα, ακόμη και νεκρά ζώα περιλαμβάνονται στο διαιτολόγιό της. Και είναι πολύ έξυπνες και ατρόμητες, τα βάζουν με όλους αν έχουν διάθεση, ακόμη και με γάτες! 22

Μάντεψε, ποιος; Το χρώμα της είναι γκρι και μαύρο, είναι δυνατή και θαρραλέα. Τον χειμώνα, αν και είναι συνήθως μοναχική, μόλις σουρουπώνει, θα συγκεντρωθεί με άλλες του είδους της σε ψηλά δέντρα για να κουρνιάσουν όλες μαζί. Ποια είναι; 23

Είναι η... Κουρούνα Η Κουρούνα είναι από τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας των Κορακοειδών. Όταν ανοίγει τα φτερά της, φτάνουν το άνοιγμα ενός μέτρου! Θα χτίσει τη φωλιά της από κλαριά και θα την κρύψει καλά στις κορυφές των δέντρων. Δεν διστάζει να τα βάλει με μεγαλύτερα πουλιά, δίνοντας μάχες είτε στο έδαφος, είτε στον αέρα. Τη μέρα, στέκονται συχνά κάπου ψηλά, αναζητώντας φωλιές άλλων πουλιών για να τραφούν με τα αβγά τους. Αν σταθούν άτυχες (και τυχερά τα αβγά), θα εντοπίσουν άλλα καλούδια. Τρώνε τα πάντα: από αβγά, νεοσσούς πουλιών, μικρά θηλαστικά και ψοφίμια μέχρι φρούτα και καρπούς. 24

Μάντεψε, ποιος; Πολύ σπάνια να δεις ένα μόνο, σχεδόν πάντα είναι με παρέα. Μάλιστα, η παρέα του μπορεί να αποτελείται από λίγα άτομα αλλά και από χιλιάδες! Όταν κελαηδά, μπορεί να πει το δικό του τραγούδι, αλλά εύκολα μπορεί να μιμηθεί και τις φωνές άλλων πουλιών, όπως ενός σπουργιτιού, ακόμα όμως και μιας γάτας ή τον χτύπο ενός τηλεφώνου. Ποιο είναι; 25

Είναι το... Ψαρόνι Όταν πετούν σε σμήνη, είναι σαν να ζωγραφίζουν στον ουρανό (ειδικά το φθινόπωρο και τον χειμώνα). Τα Ψαρόνια τρώνε τα πάντα: σαρανταποδαρούσες, αράχνες και σκουλήκια αλλά και σπόρους, μούρα, αχλάδια, κεράσια και ελιές. Επειδή έχει δυνατό ράμφος και κοφτερό μυαλό, έχει μάθει να τρώει σαλιγκάρια και κοχύλια μ έναν εξαιρετικό τρόπο. Ένα μαύρο πουλί στον κήπο με κίτρινο ράμφος μπορεί να είναι Κότσυφας, μπορεί και Ψαρόνι. Το Ψαρόνι θα το διακρίνεις από τις λευκές και κίτρινες κηλίδες αλλά και τη μεταλλική πράσινη και βιολετιά λάμψη στα φτερά του. 26

Μάντεψε, ποιος; Κοινωνικό πουλί που ζει σε μικρές αποικίες και δεν θα ντραπεί να σου ζητήσει ψίχουλα! Θα βρεις φωλιές του κάτω από κεραμίδια, σε τρύπες ή ρωγμές κτιρίων, καμιά φορά και σε παλιές φωλιές χελιδονιών, ενώ χωρίς δεύτερη σκέψη θα τρυπώσει σε ξύλινες τεχνητές φωλιές. Ποιος είναι; 27

Είναι ο... Σπιτοσπουργίτης Οι πολυμήχανοι Σπιτοσπουργίτες δεν είναι αυτό που δείχνουν. Αν και στη χώρα μας θα τους συναντήσεις πολύ συχνά και σχεδόν παντού, δεν συμβαίνει το ίδιο και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Είναι γνωστοί και από το ποίημα «Τσιριτρό» του Ζαχαρία Παπαντωνίου: «Σε μια ρόγα από σταφύλι, έπεσαν οκτώ σπουργίτες και τρωγόπιναν οι φίλοι. Τσιρι-τίρι, τσιριτρό, τσιριτρί, τσιριτρό!». Θα αναζητήσουν σπόρους και καρπούς για να τραφούν αλλά όταν μεγαλώνουν τους νεοσσούς τους προτιμούν τα έντομα. Για να διακρίνεις το αρσενικό από το θηλυκό, παρατήρησε τα χρώματά τους. Το αρσενικό ξεχωρίζει από το γκρίζο κεφάλι και το μαύρο στήθος, ενώ το θηλυκό έχει πιο ουδέτερα χρώματα, μπεζ και καφέ. 28

Μάντεψε, ποιος; Θα τη δεις να πετά από δέντρο σε δέντρο και από θάμνο σε θάμνο. Και αν τύχει να βρεθείτε πρόσωπο με πρόσωπο, θα την ξεχωρίσεις εύκολα από την κατακόκκινη «μάσκα» που φορά. Ποια είναι; 29

Είναι η... Καρδερίνα Οι Καρδερίνες είναι μικρόσωμα πουλιά που ξεχωρίζουν για τα όμορφα χρώματά τους. Πετούν ανάλαφρα και κυματιστά και το τραγούδι τους είναι ήσυχο αλλά μελωδικό. Ψάχνουν για σπόρους σε περιοχές με χαμηλά δέντρα, σε καλλιέργειες αλλά και σε κήπους. Πολύ πιθανό να τη δεις να στέκεται πάνω σε γαϊδουράγκαθα, όπου και τρέφεται με τους σπόρους τους. Θα την ξεχωρίσεις αμέσως από το κατακόκκινο πρόσωπό της και τη φαρδιά κίτρινη ρίγα στα φτερά της. 30

Μάντεψε, ποιος; Αν και κάτοικος των υγροτόπων, θα τον συναντήσεις συχνά και στα χωράφια να περπατά αργά με τα ψιλόλιγνα πόδια του. Τι ψάχνει; Βατράχια, μικρά ερπετά και έντομα που καμακώνει με το μακρύ του ράμφος. Ποιος είναι; 31

Είναι ο... Λευκοτσικνιάς Ο Λευκοτσικνιάς είναι είδος ερωδιού και ένας από τους πιο συχνούς κατοίκους των ελληνικών υγροτόπων. Είναι μεταναστευτικό πουλί αλλά κάποιοι παραμένουν στη χώρα μας όλο τον χρόνο. Το καλοκαίρι «στολίζεται» με ένα μακρύ λοφίο και φτέρωμα στο στήθος για να γίνει πιο περιζήτητος γαμπρός! Φωλιάζει σε αποικίες πάνω σε δέντρα, συχνά μαζί με άλλα είδη ερωδιών. Αν και συχνάζει κυρίως σε υγροτόπους, θα τον συναντήσεις συχνά σε καλλιέργειες, ακόμα και δίπλα στη θάλασσα. 32