1 Web page www.a8eno.gr e-ail vrentzou@a8eno.gr Η αποτελεσματική μάθηση δεν θέλει κόπο αλλά τρόπο, δηλαδή a8eno.gr Συνοπτική Θεωρία Χημείας Α Λυκείου Στοιχειομετρία Σχετική ατομική μάζα σχετική μοριακή μάζα- ole- γραμμομοριακός όγκος Σχετική ατομική μάζα ( r ) ονομάζεται ο αριθμός που δείχνει πόσες φορές είναι βαρύτερη η μάζα του στοιχείου από το 1 της μάζας του 6C (1au). Η σχετική ατομική μάζα αναφέρεται και ως ατομικό βάρος (ΑΒ). r 1 ενός 6 C ενός 1au Σχετική μοριακή μάζα (Μ r ) μιας χημικής ουσίας (στοιχείου η ένωσης) ονομάζεται ο αριθμός που δείχνει πόσες φορές είναι μεγαλύτερη η μάζα του μορίου της χημικής ουσίας από το 1 της μάζας του 6 C (1au). Η σχετική μοριακή μάζα αναφέρεται και ως μοριακό βάρος (ΜΒ). M r 1 ενός μορίου 6 C ενός μορίου 1 au Η σχετική ατομική μάζα και η σχετική μοριακή μάζα είναι καθαροί αριθμοί. Υπολογισμός σχετικής μοριακής μάζας (α) Γράφουμε το χημικό τύπο του στοιχείου ή της ένωσης. (β) πολλαπλασιάζουμε την Α Γ του κάθε που υπάρχει στην ουσία με την ατομικότητά του (γ) προσθέτουμε τα γινόμενα Υπολογισμός της σχετικής μοριακής μάζας φωσφορικού οξέος αν δίνεται ότι (Α Γ (Η) 1, Α Γ ( Ρ ) 31 και Α Γ ( 0 ) 16 M r (H 3 PO 4 ) 3 Α Γ ( Η ) + 1 Α Γ ( Ρ ) + 4Α Γ ( 0 ) 3 1 + 1 31 + 4 16 3 + 31 + 64 98 Στην περίπτωση των ιοντικών ενώσεων αντί για σχετική μοριακή μάζα, λέμε τυπική μάζα. Αριθμός Αvogadro (N ) ονομάζεται ο αριθμός των ατόμων που περιέχονται σε g C. H τιμή του αριθμού vogadro είναι N 6,0 10 3 1 ol ορίζεται ως η ποσότητα της ύλης που περιέχει τόσες στοιχειώδεις οντότητες όσος είναι ο αριθμός των ατόμων που υπάρχουν σε g του C. www.a8eno.gr Δωρεάν διάθεση
1 ol ατόμων περιέχει ΝΑ άτομα και έχει μάζα Αr g. 1 ol μορίων περιέχει ΝΑ μόρια και έχει μάζα Mr g και καταλαμβάνει,4l(stp). 1 ol ιόντων περιέχει ΝΑ ιόντα και έχει μάζα σε g ίση με το άθροισμα των Αr όλων των ατόμων από τα οποία αποτελείται. Γραμμομοριακός όγκος μιας ουσίας ονομάζεται ο όγκος που καταλαμβάνει το 1 ol της ουσίας, σε ορισμένες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. 1 ol οποιουδήποτε αερίου στις ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας, καταλαμβάνει τον ίδιο όγκο, ο οποίος ονομάζεται γραμμομοριακός όγκος. Πρότυπες ή κανονικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας (STP) για τα αέρια ορίζουμε τα εξής Θερμοκρασία θ 0 0 C ή Τ 73 Κ. Πίεση Ρ 1 at 76 c Hg 760 Hg. Υπολογισμός ol N n N για άτομα Αr g/ol N r n N Αρ.µορίων M N Ν Α µόρια/ol r για μόρια Μr μορίου g/ol N Από τον Μ.Τ μιας ένωσης υπολογίζουμε την ποσότητα κάθε στοιχείου που περιέχεται σε 1 ol της ένωσης. Δηλαδή περιέχει 1 μόριο Η SO 4 άτομα Η, 1 άτομο S και 4 άτομα Ο 1 ol Η SO 4 περιέχει ol ατόμων H ή Ν Α άτομα ή 1 g 1 ol ατόμων S ή Ν Α άτομα ή 3 1 g 4 ol ατόμων Ο ή 4Ν Α άτομα ή 16 4 g Σχέσεις για αέρια σώματα Καταστατική εξίσωση για µια αέρια ουσία L at P nrt R 0,08 o ol K για µ ίγµα αερίων Pολ nολ RT T 73 + θ για µερική πίεση αερίου σε µ ίγµα P 1 n1rt 1at 760Hg Πάβε να ρωτάς P nrt www.a8eno.gr Δωρεάν διάθεση
3 Αναλογία ol όγκων 1 n1 και 1 n1 n ολ n ολ, σε ίδια πίεση και θερμοκρασία. Αναλογία ol πιέσεων P 1 n1 P και 1 n 1 P n Pολ n ολ, σε ίδιο όγκο και θερμοκρασία. Νόμος των μερικών πιέσεων του Dalton P P + ολ 1 + P +... Pv Γραμμομοριακό κλάσμα συστατικού μίγματος ( x i ) x i n n i ολ ΑΡΑΙΩΣΗ - ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ - ΑΝΑΜΙΞΗ μάζα διαλύματος μάζα διαλυμένου σώματος + μάζα διαλύτη ΑΡΑΙΩΣΗ - ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ Αραίωση ή συμπύκνωση διαλύματος σημαίνει πρόσθεση ή αφαίρεση διαλύτη. Στα υδατικά διαλύματα τα οποία εμείς μελετάμε σημαίνει πρόσθεση ή αφαίρεση νερού. Κατά την αραίωση ή συμπύκνωση έχουμε 1. Η μάζα (gr ή oles) της διαλυμένης ουσίας παραμένει σταθερή.. Ο όγκος και η μάζα του τελικού διαλύματος α) Για την αραίωση τελ. αρχ + Η Ο τελ. δ / τος + Η Ο www.a8eno.gr Δωρεάν διάθεση
4 β) Για τη συμπύκνωση Προσθήκη νερού τελ. δ / τος Η Ο( αφαιρείται ) τελ. δ / τος ΗΟ ί ( αφαιρε ται) Προσθήκη καθαρής ουσίας τελ. αρχ c > c 1 n 1 + n προστ. n Για αραίωση και συμπύκνωση ( αφαίρεση νερού) ισχύουν επίσης Επειδή n αρχ. n τελ. και n C άρα C αρχ αρχ Cτελ τελ NMIΞΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ Αν οι διαλυμένες ουσίες είναι ίδιες τότε έχουμε δ/ τος τελ. δ/ τος ( 1) + δ/ τος ( ) +... δ / τος τελ. δ / τος + + ( 1) δ/ τος( )... Επειδή n τελ. n1 + n +... έχουμε Cτελ. τελ. C1 1 + C +... ) Οι διαλυμένες ουσίες δεν αντιδρούν μεταξύ τους. α) Αν οι διαλυμένες ουσίες είναι διαφορετικές το πρόβλημα ανάγεται σε πρόβλημα αραίωσης με τη διαφορά ότι έχουμε δύο διαλυμένες ουσίες τις οποίες πρέπει να εξετάσουμε χωριστά. www.a8eno.gr Δωρεάν διάθεση
5 Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί Οι συντελεστές που υπάρχουν σε μια χημική εξίσωση μας πληροφορούν α. Για την αναλογία ατόμων ή μορίων αντιδρώντων ή προϊόντων. β. Για την αναλογία ol αντιδρώντων και προϊόντων. γ. Για την αναλογία μαζών αντιδρώντων και προϊόντων. Για να υπολογίσουμε την αναλογία αυτή πολλαπλασιάζουμε την αναλογία ol με τις σχετικές μοριακές μάζες. δ. Για την αναλογία όγκων των αέριων σωμάτων που συμμετέχουν στην αντίδραση αν αυτά βρίσκονται στις ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Παράδειγμα Ν (g) + 3 H (g) NH 3 (g) 1 μόριο N αντιδρά με 3 μόρια H δίνουν μόρια NH 3 1 ol N αντιδρά με 3 ol H δίνουν ol NH 3 1 8 g N αντιδρούν με 3 g H δίνουν 17 g NH 3 1 όγκος N αντιδρά με 3 όγκους H δίνουν όγκους NH 3 ή N αντιδρούν με 3 H δίνουν NH 3 www.a8eno.gr Δωρεάν διάθεση