Νικόλαος Παγώνης, Άρχων-Χαρτουλάριος, Πρόεδρος Ελληνικής Κοινότητας Μείζονος Μοντρεάλ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Βασική προϋπόθεση λειτουργίας του κάθε συλλογικού οργανισμού, όπως είναι μία κοινότητα, είναι η ύπαρξη ενός Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ). Το Διοικητικό Συμβούλιο εκλέγεται από τα μέλη του οργανισμού και λογοδοτεί στα μέλη του σε ετήσια Γενική Συνέλευση ή όποτε άλλοτε ζητηθεί. Ο αριθμός μελών του ΔΣ συνήθως προβλέπεται από τους κανονισμούς λειτουργίας της κοινότητας και ανάλογα με το μέγεθος αυτής, ορίζεται και ο αριθμός των μελών του. Για την καλύτερη λειτουργία του ΔΣ, λαμβάνοντας υπόψιν την εμπειρία της γνωστής περιορισμένης συμμετοχής ορισμένων μελών του ΔΣ, ο αριθμός, καλό είναι να μην είναι κατώτερος των 9 και ανώτερος των 17. Σε περίπτωση κοινότητας με περισσότερες από μία εκκλησίες ο αριθμός των μελών μπορεί να συμπεριλαμβάνει ένα επιπλέον μέλος ανά εκκλησία. ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΜΕΛΩΝ ΔΣ Συνήθως, τα προσόντα των μελών του ΔΣ δεν καθορίζονται από τους κανονισμούς λειτουργίας, βασιζόμενοι στο δημοκρατικό δικαίωμα του κάθε μέλους να διεκδικήσει την εκλογή του και τη θεμελιώδη αρχή του «εκλέγειν και εκλέγεσθε». Σύμφωνα με αυτήν την αρχή, δεν μπορεί επισήμως να καθοριστούν άλλα προσόντα εκτός από ηλικία, (18 και άνω), καταγωγή και θρήσκευμα (Ελληνικής καταγωγής, Χριστιανοί Ορθόδοξοι). Παραδοσιακά, όμως, η ηγεσία της κοινότητας υποχρεούται να προτείνει και να προωθεί άτομα με κύρος, γνώσεις, άμεμπτη κοινωνική και επαγγελματική ζωή, ήθος, αξίες, θρησκευτική προσήλωση και ικανότητες. Επιθυμητό είναι τα μέλη του ΔΣ να προέρχονται από ποικιλία επαγγελμάτων και κοινωνικών τάξεων, καθώς και αποδεδειγμένη εμπειρία στη διαχείριση κοινωφελών οργανισμών. Στην κορυφή της πυραμίδας των προσόντων, πάντως, τοποθετείται η διάθεση για εθελοντική δουλειά, αυξημένο συναίσθημα ευθύνης, ενάρετη συμπεριφορά και προσφορά προς τα μέλη και τις έννοιες του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας γενικότερα.
ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ Σε περίπτωση κοινοτήτων με περισσότερες από μία εκκλησίες και για την καλύτερη λειτουργία εκάστης εκκλησίας, απαιτείται, πέραν του κεντρικού ΔΣ, ένα τοπικό εκκλησιαστικό συμβούλιο. Εκλεγμένο από τους πιστούς της εκάστοτε εκκλησίας και υπό την επίβλεψη του ιερατικού προϊσταμένου, συγκροτείται σε σώμα με την εκλογή προέδρου, αντιπροέδρου, ταμία και γραμματέα. Ο πρόεδρος του εκκλησιαστικού συμβουλίου αποτελεί μέλος του κεντρικού ΔΣ, προς εξασφάλιση της διασύνδεσης του τοπικού εκκλησιαστικού συμβουλίου με το κεντρικό ΔΣ. Οι αρμοδιότητες του εκκλησιαστικού συμβουλίου είναι η σωστή και εύρυθμη λειτουργία του Ναού, καθώς και όλα εκείνα που από καιρό σε καιρό απαιτούνται και χρειάζονται (αγιογράφηση, επισκευές, καλλωπισμός κτλ). Για την καλύτερη και πιο συντονισμένη εργασία, το εκκλησιαστικό συμβούλιο επεξεργάζεται ετήσιο προϋπολογισμό, που προωθείται για έγκριση στο ΔΣ και τη Γενική Συνέλευση της Κοινότητας. Η εφαρμογή του εγκεκριμένου προϋπολογισμού είναι ευθύνη του εκκλησιαστικού συμβουλίου, πάντοτε υπό την επίβλεψη και τον έλεγχο του ΔΣ της Κοινότητας. ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Η κάθε εκκλησία είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Οι πιστοί και οι ενορίτες, που σε αυτήν εκκλησιάζονται, είναι ο κορμός της εκκλησίας και η ενεργός συμμετοχή τους μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, όπως: Φιλόπτωχος αδελφότητα, σώμα απαραίτητο για τη φιλανθρωπία και τον καλλωπισμό της εκκλησίας. Χορωδία, η οποία προσθέτει μεγαλοπρέπεια στις ακολουθίες και μέσω της βυζαντινής μουσικής αισθητική άνοδο και προστιθέμενη αξία στην εκκλησιαστική και θρησκευτική εμπειρία των πιστών. Τμήμα νεολαίας, προαπαιτούμενη προϋπόθεση στην ανοδική πορεία της εκκλησίας και εγγύηση της συνέχειας ύπαρξης και βελτίωσης της εκκλησιαστικής κοινότητας. Κατηχητικό σχολείο, φυτώριο και μονοπάτι ανίχνευσης της πίστης και του δόγματος, άνευ του οποίου η γνώση και οι κανόνες της πίστης 2
καθίστανται από άγνωστοι έως ανύπαρκτοι, για την πλειονότητα των μελλοντικών πιστών. Ιερόπαιδες, πέρα από τη βοήθεια που προσφέρουν κατά τη διάρκεια των Ακολουθιών, ενεργούν και σαν βάθρο επί του οποίου μπορεί να καλλιεργηθεί η ευσυνείδητη συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και το πιθανόν, μελλοντικό κάλεσμα στην ιεροσύνη. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΠΑΡΟΙΚΙΑ Πέρα από τις καθιερωμένες Ακολουθίες και Λειτουργίες, τη ζωή των μελών της εκκλησίας εμπλουτίζει και η ύπαρξη ή δημιουργία άλλων φορέων, καθώς και η συνεργασία με διαφόρους οργανισμούς πέριξ της κοινότητας. Με γνώμονα πάντοτε τη μεγιστοποίηση της ποιότητας της ζωής των μελών και την επέκταση δραστηριοτήτων σε διαφορετικούς τομείς, οι δομές και η συνεργασία μπορούν να πάρουν τις κάτωθι μορφές: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Υψίστης σημασίας για το μέλλον και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη θρησκευτική κατάρτιση είναι η ύπαρξη ή δημιουργία ημερησίων σχολείων. Με όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης από προνηπιαγωγεία μέχρι και το γυμνάσιο και λύκειο, το ημερήσιο σχολείο έχει τη δυνατότητα να προσφέρει υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, άμεση σχέση με την εκμάθηση, τόσο της ελληνικής γλώσσας όσο και των υπόλοιπων μαθήματων, όπως θρησκευτικά, ιστορία, γεωγραφία κ.τ.λ., και συνεχή επαφή με τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό και παράδοση. Οι εκτεταμένες ώρες λειτουργίας ενός ημερησίου σχολείου προσφέρονται δια την εις βάθος διδασκαλία των ελληνικών μαθημάτων και το ελληνοχριστιανικό περιβάλλον συνδράμει στη δημιουργία εθνικής και χριστιανικής συνείδησης, που συντροφεύει τον μαθητή στο υπόλοιπο της ζωής του. Όπου η δημιουργία ημερησίου σχολείου δεν είναι εφικτή, πρέπει να δημιουργηθούν απογευματινά ή σαββατιανά σχολεία. Παρόλο που ο περιορισμένος χρόνος διδασκαλίας δεν συγκρίνεται με των ημερησίων σχολείων, εντούτοις το έργο που επιτελούν έχει αναλογικά την ίδια αξία με το αντίστοιχο των ημερησίων. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία των σκοπών και των δύο σχολείων, είναι η ποιότητα και το μορφωτικό επίπεδο των διδασκόντων. Όπως και η επιλογή των σχολικών βιβλίων και βοηθημάτων. 3
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η διατήρηση της κληρονομιάς και της εθνικής ταυτότητας ενισχύεται και από διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως είναι χοροί, θέατρο, λογοτεχνία κτλ. Με γνώμονα τα παραπάνω, η κοινότητα μπορεί να δημιουργήσει δικό της πολιτιστικό φορέα, μέσω του οποίου η νεολαία όχι μόνο εμπλουτίζει τις δραστηριότητές της, αλλά και συνειδητοποιεί τον πλούτο της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Επιπλέον, η συνεργασία με Εθνικοτοπικούς και πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής, ενδυναμώνει την κοινή προσπάθεια της διατήρησης της κληρονομιάς και προσθέτει αξία στη διοργάνωση κοινών πολιτιστικών και εθνικών εκδηλώσεων. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ Η Κοινότητα μπορεί και πρέπει να διαδραματίζει ηγεμονικό ρόλο σε όλες τις μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης. Η φροντίδα ιδιαίτερα των ηλικιωμένων είναι επιτακτική υποχρέωση και μπορεί να πάρει διάφορες μορφές όπως οίκοι ευγηρίας, επιδοτούμενα διαμερίσματα, λέσχες ηλικιωμένων, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, εκδρομές κ.α. Η δημιουργία μόνιμων μονάδων φροντίδας είναι τις περισσότερες φορές απαγορευτική λόγω υψηλού κόστους. Ανάλογα, όμως, την επαρχία στην οποίαν εδρεύει η κοινότητα, διατίθενται κυβερνητικά προγράμματα που αναλαμβάνουν, όλο ή μέρος του κόστους κατασκευής αυτών των μονάδων. Προσφέρεται, όμως, και η ευκαιρία συνεργασίας και συνεταιρισμού με τον ιδιωτικό τομέα. Πολλές εταιρίες ενεργοποιούνται επιτυχώς στον τομέα αυτόν και συχνά αναζητούν στρατηγικούς εταίρους, ιδιαίτερα μεταξύ των εθνικών κοινοτήτων. Αντίθετα, οι λέσχες ηλικιωμένων δεν απαιτούν υψηλό κόστος δημιουργίας (συνήθως ένα ποσό για το μηνιαίο νοίκι) και οι ηλικιωμένοι που συχνάζουν εκεί, είναι διατεθειμένοι να καλύπτουν με συνδρομές το λειτουργικό κόστος. Τελευταία, πάντως, λόγω γήρανσης των μελών της παροικίας, παρουσιάστηκε η ανάγκη δημιουργίας ημερήσιου κέντρου απασχόλησης, ιδιαίτερα ατόμων που πάσχουν από ανία ή αλτσχάιμερ. 4
Συχνά, οι οικογένειες των ασθενών αυτών αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα απασχόλησης των προσφιλών τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και η ελλιπής γνώση αγγλικών ή γαλλικών καθιστά αδύνατη την ένταξή τους σε δημόσια ιδρύματα. Η προσφορά ημερήσιου κέντρου στην ελληνική είναι όχι μόνο επιτακτική ανάγκη, αλλά και κοινωνική και χριστιανική υποχρέωση. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Κινητήριος δύναμη της κοινότητας, όπως εξάλλου του κάθε οργανισμού είναι η εξασφάλιση οικονομικών πόρων. Παραδοσιακά, τα έσοδα της κοινότητας είναι οι συνδρομές μελών, η πώληση κεριών και λαμπάδων και ο δίσκος. Έσοδα που αποδείχθηκε τελευταία ότι πλέον δεν αρκούν. Η αύξηση κόστους ζωής και αγαθών πιέζει και συμπιέζει τα παραδοσιακά έσοδα της κοινότητας, δημιουργώντας ταυτόχρονα την ανάγκη εξεύρεσης άλλων πόρων. Πέρα από τα εμφανή έσοδα, όπως είναι η ενοικίαση χώρου του Ναού προς τρίτους, προσφέρονται και άλλοι πόροι: Διοργάνωση εκδηλώσεων όπως πανηγύρια, πανήγυρη του Ιερού Ναού, εκδρομές, συνεστιάσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, θρησκευτικός και εθνικός τουρισμός. o Πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις (τουρισμός, ταξίδια κ.α.) μπορούν να οργανωθούν σε συνεργασία με εμπορικούς φορείς και οι υπόλοιπες με τη συν στράτευση εθελοντών και μελών της κοινότητας. Η αύξηση των μελών της κοινότητας είναι ένας πόρος που συχνά παραγνωρίζεται, αλλά που όμως έχει διπλή σημασία: το οικονομικό όφελος και την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού της κοινότητας. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Βασική προϋπόθεση της επιτυχίας της κάθε κοινότητας είναι η σωστή και χριστή διακυβέρνηση. Με καθορισμένους κανόνες, δημοσιευμένους και προσιτούς στο κάθε μέλος της κοινότητας, το ΔΣ της κοινότητας δεν αρκεί να είναι έντιμο, αλλά και να φαίνεται. Ιδιαίτερα, στη δική μας κοινωνία, που η κριτική και η παραπληροφόρηση είναι έντονες και συνεχώς παρούσες. 5
Απαραίτητα στοιχεία διακυβέρνησης είναι: Κώδικας ηθικής συμπεριφοράς, μέσω του οποίου καθορίζονται οι υποχρεώσεις των μελών του ΔΣ, η αποφυγή σύγκρουσης καθηκόντων και συμφερόντων και ο τρόπος με τον οποίον αυτά επιτυγχάνονται. Οικονομική διαχείριση με πλήρη διαφάνεια, μέσω ετησίου προϋπολογισμού, οικονομικού απολογισμού και αποτελεσμάτων χρήσεως. Βέβαια, μια απλή απεικόνιση των οικονομικών στοιχείων δεν είναι αρκετή. Απαραίτητη είναι η πλήρης ανάλυση και αιτιολόγηση των αποτελεσμάτων, καθώς και των στοιχείων του προϋπολογισμού. Έλεγχος, απαιτούμενη διαδικασία πιστοποίησης του λόγου το αληθές. Η δημιουργία Εξελεγκτικής Επιτροπής, που εκλέγεται από τα μέλη της κοινότητας, ενισχύει τη διαφάνεια των πράξεων του ΔΣ και το πόρισμά της επιβεβαιώνει ή όχι την ορθότητα της διαχείρισης. Επιπλέον, όποτε αυτό είναι δυνατόν (κόστος υπηρεσιών) η πρόσληψη ορκωτών λογιστών εξασφαλίζει τη φερεγγυότητα της διοίκησης και η εφαρμογή των γενικών παραδεδεγμένων αρχών ελεγκτικής, που οι ορκωτοί λογιστές ακολουθούν, ελέγχει την ορθότητα των λογιστικών πράξεων. Η θετική γνώμη των ορκωτών λογιστών που επιθυμητά εκφράζεται στην έκθεσή τους, αφαιρεί την αμφισβήτηση της οικονομικής διαχείρισης και προσθέτει κύρος στα πεπραγμένα του ΔΣ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η οργάνωση, λειτουργία και πρόοδος μιας κοινότητας δεν είναι απλό πράγμα. Ιδιαίτερα τη σημερινή εποχή. Οι απαιτήσεις των μελών και του κοινού γενικότερα έχουν διαφοροποιήσει τις πρακτικές του παρελθόντος και σήμερα η διοίκηση της κοινότητας έχει καταστεί πολύπλοκη και απαιτητική. Βέβαια, η διαπίστωση αυτή δεν γίνεται για να αποθαρρύνει τη συμμετοχή, αλλά για να ενισχύσει και να καθοδηγήσει τα βήματα των μελών του ΔΣ. Απαιτούνται σύγχρονες μέθοδοι διοίκησης και διαχείρισης και το σημερινό ανώτερο τεχνολογικό και μορφωτικό επίπεδο των μελών της κοινότητας επιβάλει την προσαρμογή των πρακτικών διοίκησης στα υψηλά στάνταρτ, που εφαρμόζονται σε όλους τους παρεμφερείς αξιόπιστους οργανισμούς. Η διαφάνεια, ενημέρωση και αναφορά προς τα μέλη, ενισχύουν την εμπιστοσύνη και επιδρούν θετικά στην αμφίδρομη σχέση μελών-διοίκησης. 6
Η υιοθέτηση όλων των πτυχών της πληροφορικής είναι σήμερα απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας της κοινότητας. Η δημιουργία τράπεζας δεδομένων με στοιχεία όπως, ονόματα, επάγγελμα, διεύθυνση, ηλεκτρονική διεύθυνση και λοιπά στοιχεία, ενισχύει την προσπάθεια πλατιάς επικοινωνίας με την κοινωνία και προσφέρεται τόσο για την προσέλκυση μελών όσο και για την μετάδοση πληροφοριών για τη ζωή της κοινότητας, την πορεία του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας στον Καναδά. Ιστοσελίδα, Facebook, tweeter, λοιπά ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσφέρονται για συνεχή επικοινωνία και διασύνδεση με μεγάλο αριθμό ατόμων, που τη σήμερον ημέρα τα χρησιμοποιούν κατά κόρον. Πάνω απ όλα, πάντως, η κοινότητα οφείλει και πρέπει να ενεργεί και να κινείται με γνώμονα το γεγονός ότι δεν αποτελεί μια απλή μορφή ενός κοινωφελούς οργανισμού, αλλά είναι μια χριστιανική κοινότητα απόλυτα συνδεδεμένη και εξαρτώμενη από τα υψηλά ιδεώδη και τις αξίες της Ελληνικής Ορθόδοξης θρησκείας, όπως είναι η φιλανθρωπία, η αρετή και το άμεμπτο ήθος. 7