Διαγώνισμα Αρχαία Ελληνικά Γ Λυκείου Ηθικά Νικομάχεια Αριστοτέλους Α. Διδαγμένο κείμενο : Ηθικά Νικομάχεια Αριστοτέλους ( Β1, 5-7 & 7-8 ) Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ' ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί. Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ' ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκ ολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν. Παρατηρήσεις 1. Aπό το κείμενο που δόθηκε να μεταφράσετε το χωρίο : «Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν. οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί.» 2. α. «ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη» Ποια είναι η σχέση μεταξύ αρετής - τέχνης με βάση το συγκεκριμένο απόσπασμα; β. Ποιο είναι το περιεχόμενο των εννοιών πολιτεία ἀγαθὴ - πολιτείας φαύλης; (μονάδες 5) 3. «Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν». Να σχολιάσετε το συμπέρασμα (μονά δες 6) στο οποίο καταλήγει ο Αριστοτέλης κάνοντας αναφορά στα εκφραστικά σχήματα (μονάδες 3) που χρησιμοποιεί. Με ποια συλλογιστική διαδικασία κατάληξε σ αυτό (μονάδες 6). (μονάδες 15)
4. Τι γνωρίζετε για την εμφάνιση των διαφόρων λέξεων όρων που εμφανίζονται την περίοδο του 5 ου αιώνος και περιγράφουν τις νέες «επιστήμες»; Ποιοι είναι οι βασικοί στοχαστές που τους εισηγούνται; 5. Να βρείτε στο παραπάνω πρωτότυπο διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: περιεκτικός, συνάλλαγμα, απόστροφος, νεότητα, πολεοδομία, ένδεια, ανήθικος, θυμόσοφος, οργιαστικός, μονογενής.
Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Οἱ δὲ τριάκοντα ᾑρέθησα ν μὲν ἐπεὶ τάχιστα τὰ μακρὰ τείχη καὶ τὰ περὶ τὸν Πειραιᾶ καθῃρέθη αἱρεθέντες δὲ ἐφ ᾧτε συγγράψαι νόμους, καθ οὕστινας πολιτεύσοιντο, τούτους μὲν ἀεὶ ἔμελλον συγγράφειν τε καὶ ἀποδεικνύναι, βουλὴν δὲ καὶ τὰς ἄλλας ἀρχὰς κατέστησαν ὡς ἐδόκει αὐτοῖς. Ἔπει τα πρῶτον μὲν οὓς πάντες ᾔδεσαν ἐν τῇ δημοκρατίᾳ ἀπὸ συκοφαντίας ζῶντας καὶ τοῖς καλοῖς κἀγαθοῖς βαρεῖς ὄντας, συλλαμβάνοντες ὑπῆγον θανάτου καὶ ἥ τε βουλὴ ἡδέως αὐτῶν κατεψηφίζετο οἵ τε ἄλλοι ὅσοι συνῄδεσαν ἑαυτοῖς μὴ ὄντες τοιοῦτοι οὐδὲν ἤχθοντο. Ἐπεὶ δ ὲ ἤρξαντο βουλεύεσθαι ὅπως ἂν ἐξείη αὐτοῖς τῇ πόλει χρῆσθαι ὅπως βούλοιντο, ἐκ τούτου πρῶτον μὲν πέμψαντες εἰς Λακεδαίμονα Αἰσχίνην τε καὶ Ἀριστοτέλην ἔπεισαν Λύσανδρον φρουροὺς σφίσι συμπρᾶξαι ἐλθεῖν, ἕως δὴ τοὺς πονηροὺς ἐκποδὼν ποιησάμενοι καταστήσαιντο τὴν πολιτείαν Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, 2.3.11 13 ἐκποδὼν ποιοῦμαί τινα = παραμερίζω, βγάζω από τη μέση. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (μονάδες 20) 2. Nα δώσετε τους τύπους που ζητούνται: τείχη συκοφαντίας βαρεῖς ἑαυτοῖς πόλει πονηροὺς τούτου πάντες ζῶντας ὄντας πολιτείαν οὕστινας ονομαστική ενικού γενική πληθυντικού δοτική ενικού τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό στο πρώτο πρόσωπο δοτική πληθυντικού ονομαστική ενικού στο θηλυκό γένος δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό δοτική πληθυντικού ονομαστική ενικού ονομαστική πληθυντικού δοτική ενικού (μονάδες 3)
3. Nα δώσετε τους τύπους που ζητούνται: ᾑρέθησαν β ενικό προστακτικής στον ίδιο χρόνο κατέστησαν γ πληθυντικό υποτακτικής στον ίδιο χρόνο ἐδόκει συγγράφειν ἀποδεικνύναι, συλλαμβάνοντες ὑπῆγον κατεψηφίζετο ἐλθεῖν ἤρξαντο ἐξείη χρῆσθαι καταστήσαιντο β ενικό προστακτικής ενεστώτα γ πληθυντικό οριστικής αορίστου β ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου β ενικό υποτακτικής του ίδιου χρόνου μετοχή παρακειμένου γ πληθυντικό προστακτικής αορίστου β β πληθυντικό οριστικής αορίστου β γ πληθυντικό υποτακτικής αορίστου β απαρέµφατο αορίστου β γ πληθυντικό του ίδιου χρόνου γ πληθυντικό υποτακτικής του ίδιου χρόνου β ενικό προστακτικής παρακειµένου µ.φ β ενικό οριστικής του ίδιου χρόνου γ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα α ενικό µέλλοντα γ πληθυντικό οριστικής παρατατικού α πληθυντικό ευκτικής του ίδιου χρόνου β ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου (μονάδες 5) 4. Να δώσετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων και των επιρρημάτων. Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός τάχιστα πρῶτον καλοῖς ἀγαθοῖς ἡδέως (μονάδες 2) 5. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις.
(μονάδες 5) 6. «Οἱ δὲ τριάκοντα ᾑρέθησαν μὲν ἐπεὶ τάχιστα τὰ μακρὰ τείχη καὶ τὰ περὶ τὸν Πειραιᾶ καθῃρέθη αἱρεθέντες δὲ ἐφ ᾧτε συγγράψαι νόμους, καθ οὕστινας πολιτεύσοιντο, τούτους μὲν ἀεὶ ἔμελλον συγγράφειν τε καὶ ἀποδεικνύναι, βουλὴν δὲ καὶ τὰς ἄλλας ἀρχὰς κατέστησαν ὡς ἐδόκει αὐτοῖς.» Να αναγνωρίστε τις δευτερεύουσες προτάσεις του αποσπάσματος. (μονάδες 2) 7. αἱρεθέντες, ποιησάμενοι, πέμψαντες: Να αναγνωρίσετε τις μετοχές και να τις αναλύσετε στις αντίστοιχες προτάσεις. (μονάδες 3) Καλή Επιτυχία!