ΘΕΜΑ : «Κοινοποίηση διατάξεων τον Ν. 2556/97 που αφορούν τους νεοασφαλισμένους από 1.1.1993» Σχετικές εγκύκλιες: 106/93, 44/96. Με την παρούσα κοινοποιούμε τις διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 1 του Ν. 2556/97 (ΦΕΚ 270/24.12.97τ.Α), σχετικά με την ασφάλιση σε ένα φορέα των νεοασφαλισμένων από 1.1.1993 και σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα για την εφαρμογή τους. Α) Με τις κοινοποιούμενες διατάξεις επέρχονται οι εξής αλλαγές: 1. Η προθεσμία επιλογής ασφαλιστικού φορέα ορίζεται από τρίμηνη σε εξάμηνη 2. Στις περιπτώσεις που δεν υποβάλλεται δήλωση επιλογής, ορίζεται ότι η ασφάλιση χωρεί υποχρεωτικά, αντί του φορέα απασχόλησης, στον πρώτο φορέα ασφάλισης, (από μισθωτή απασχόληση ή αυτοαπασχόληση ή ιδιότητα). 3. Χορηγείται, εξάμηνη προθεσμία από τη δημοσίευση του νόμου (24.12.97 μέχρι 24.6.98) για την άσκηση του δικαιώματος επιλογής ασφαλιστικού φορέα στα πρόσωπα, τα οποία, μέχρι την έναρξη ισχύος αυτού, δεν έχουν προβεί σε επιλογή ή έχουν απολέσει το σχετικό δικαίωμα. Β) Αναλυτικά: 1. Προθεσμία επιλογής ασφαλιστικού φορέα Οπως είναι γνωστό όπου από την ισχύουσα νομοθεσία προβλέπεται υποχρεωτική ασφάλιση σε περισσότερους από ένα ασφαλιστικούς φορείς, τα πρόσωπα αυτά ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε ένα ασφαλιστικό φορέα, τον οποίο επιλέγουν με υπεύθυνη δήλωση, που θα υποβάλλεται σε όλους τους
-2- ασφαλιστικούς φορείς και στους οικείους εργοδότες. Η δήλωση επιλογής θα υποβάλλεται σε διάστημα έξι (6) μηνών, από την ημερομηνία που προκύπτει η υποχρέωση ασφάλισης στο δεύτερο φορέα, λόγω ανάληψης απασχόλησης - μισθωτής ή αυτοαπασχόλησης ή την απόκτηση ιδιότητας. Δηλαδή η τρίμηνη προθεσμία του άρθρου 39 του Ν. 2084/92, γίνεται πλέον εξάμηνη με την κοινοποιούμενη διάταξη. Στις περιπτώσεις που θα επιλέγουν το ΙΚΑ ως ασφαλιστικό φορέα, εντός της εξάμηνης προθεσμίας, θα προκύπτουν αναδρομικές εισφορές, οι οποίες θα θεωρούνται εμπρόθεσμες, εάν θα καταβάλλονται εντός τριών μηνών από το τέλος του μήνα επιλογής ή από το τέλος του μήνα, μέσα στον οποίο λήγει το εξάμηνο, για τις περιπτώσεις εκείνες που θα υπάγεται κάποιος στην ασφάλιση του ΙΚΑ, χωρίς επιλογή, ως πρώτο ασφαλιστικό φορέα. Οι ανωτέρω) προθεσμίες θα έχουν εφαρμογή και για το μεταβατικό στάδιο που ορίζει η κοινοποιούμενη διάταξη δηλαδή για το εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου (24.12.97-24.6.98). 2. Ασφαλιστικός φορέας όταν δεν ασκείται το δικαίωμα επιλογής Στην περίπτωση που τα παραπάνω πρόσωπα δεν ασκήσουν το δικαίωμα της επιλογής εντός της παραπάνω εξάμηνης προθεσμίας, ενώ με τις προϊσχύουσες διατάξεις η ασφάλιση γινόταν στον φορέα απασχόλησης, τώρα με την νέα διάταξη, υποχρεωτική καθίσταται η ασφάλιση στο φορέα, ο οποίος τους ασφάλισε πρώτος λόγω μισθωτής απασχόλησης ή αυτοαπασχόλησης ή ιδιότητας, εκτός από την ασφάλιση στο ΤΣΑΥ και ΤΣΜΕΔΕ, που είναι υποχρεωτική. Δηλαδή, εάν κάποιος έχει υπαχθεί κατ'αρχήν στο ΤΕΒΕ λόγω ιδιότητας και στη συνέχεια, αναλάβει και μισθωτή εργασία (ασφαλιστέα στο ΙΚΑ), οπότε υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης και στο ΙΚΑ, θα πρέπει μέσα σε έξι μήνες από την ημερομηνία που ανέλαβε εργασία και υπήρξε υποχρέωση ασφάλισης στο ΙΚΑ, να επιλέξει με δήλωση του σε ποιο φορέα επιθυμεί να ασφαλιστεί. Εάν παρέλθει άπρακτη η εξάμηνη προθεσμία, τότε υποχρεωτικά θα ασφαλιστεί στο ΤΕΒΕ επειδή είναι ο φορέας που τον ασφάλισε πρώτος. Βέβαια, κατ'εφαρμογή του άρθρου 2 του Ν. 2335/95, θα ασφαλιστεί συμπληρωματικά στο ΙΚΑ για όσους κλάδους ασφάλισης δεν τον καλύπτει το ΤΕΒΕ (εγκ. 44/96). Το δικαίωμα της επιλογής θα ασκείται κάθε φορά που θα προκύπτουν οι προϋποθέσεις για ασφάλιση σε δύο φορείς. Στην περίπτωση δε, που ο ασφαλισμένος χάσει το σχετικό δικαίωμα επιλογής, τότε θα υπάγεται στον πρώτο φορέα ασφάλισης κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης. Κάποιος π.χ. ο οποίος λόγω της ιδιότητας του ως επαγγελματίας ασφαλίστηκε στο ΤΕΒΕ. αναλαμβάνει και μισθωτή εργασία και προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στο ΙΚΑ. Μέσα στην εξάμηνη προθεσμία, επιλέγει το ΤΕΒΕ ως φορέα ασφάλισης. Στη συνέχεια, χάνει την ιδιότητα του επαγγελματία και μένει μόνο ως μισθωτός, οπότε ασφαλίζεται πλέον μόνο στο ΙΚΑ.
-3- Εάν στη συνέχεια αποκτήσει και πάλι την ιδιότητα του επαγγελματία ή του εμπόρου θα πρέπει και πάλι να επιλέξει ασφαλιστικό φορέα. Εάν χάσει την προθεσμία υποβολής της δήλωσης επιλογής, τότε στην περίπτωση αυτή πρώτος ασφαλιστικός φορέας είναι το ΙΚΑ και θα παραμείνει ασφαλισμένος σαυτό. Ως προς την εξαίρεση από την ασφάλιση του ΙΚΑ, λόγω επιλογής άλλου εκτός του ΙΚΑ ασφαλιστικού φορέα, θα ακολουθείται η ίδια διαδικασία που περιγράφεται στην εγκ. 106/93. Στις περιπτώσεις όμως που δεν θα ασκηθεί το δικαίωμα της επιλογής και ο ενδιαφερόμενος θα υπαχθεί υποχρεωτικά σε κάποιο άλλο φορέα ασφάλισης, επειδή σ'αυτόν ασφαλίστηκε πρώτα, προκειμένου να εξαιρεθεί από το ΙΚΑ, θα ακολουθείται η εξής διαδικασία. Οταν περιέλθει σε γνώση του Ιδρύματος, με οποιοδήποτε τρόπο (έλεγχος, αίτηση του εργοδότη ή εργαζόμενου κλπ) ότι κάποιος νεοασφαλισμένος έχει υπαχθεί στην ασφάλιση άλλου ασφαλιστικού φορέα, επειδή δεν άσκησε το δικαίωμα της επιλογής, θα εκδίδεται απόφαση εξαίρεσης από το ΙΚΑ. Προκειμένου να εκδοθεί η απόφαση θα ζητείται από τον ενδιαφερόμενο να προσκομίσει βεβαίωση του άλλου ασφαλιστικού φορέα από την οποία θα προκύπτει ότι πρόκειται για νεοασφαλισμένο, καθώς επίσης και η ημερομηνία ασφάλισης σ'αυτόν. Εξυπακούεται ότι και στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει να ζητείται από τους ενδιαφερόμενους να προσκομίζουν στις αρχές κάθε χρόνου βεβαίωση του ασφαλιστικού φορέα, από την οποία να προκύπτει η ασφάλισή του για το προηγούμενο χρονικό διάστημα. 3. Μεταβατικό Στάδιο Στην κοινοποιούμενη διάταξη υπάρχει πρόβλεψη και για τα πρόσωπα τα οποία κατά την έναρξη ισχύος του νόμου (24-12-97) δεν είχαν επιλέξει ασφαλιστικό φορέα ή είχαν χάσει το σχετικό δικαίωμα. Στις περιπτώσεις αυτές δίνεται νέα εξάμηνη προθεσμία για την άσκηση του δικαιώματος, η οποία αρχίζει από την ημερομηνία ισχύος του νόμου 24.12.97 μέχρι 24.6.98. Οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν τυχόν καταβληθεί στον ασφαλιστικό φορέα που δεν θα επιλέξει ο ενδιαφερόμενος, δεν θα επιστραφούν και ο αντίστοιχος χρόνος ασφάλισης θεωρείται νόμιμος, παρά τη ρητή απαγόρευση του άρθρου 39 του Ν. 2084/92 για ασφάλιση σε ένα φορέα και μπορεί να αξιοποιηθεί οποτεδήποτε. Η διάταξη αναφέρεται μόνο σε εισφορές, οι οποίες έχουν καταβληθεί. Επομένως σε όσες περιπτώσεις έχουν καταλογιστεί εισφορές από τον ασφαλιστικό φορέα που δεν θα επιλεγεί, θα πρέπει να ακυρωθούν οι αντίστοιχες ανεξόφλητες πράξεις.