Α Πρόλογος Η Θεωρία του Τρίτου Λόγου 13 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ο λόγος του κινηματογράφου και ο κινησιογραφικός λόγος 1 Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΆΦΟΣ ΚΑΘΑΥΤΌΝ 1.1 Η ιδιαιτερότητα του σινεμά 21 1.2 Το μοναδικό και το είδωλό του 25 1.3 Κινολογικόν 28 1.4 Η σοφία του Τρίτου Λόγου 32 1.5 Το «επεισόδιο» με τον κ. Jacquard 35 1.6 Το Κοσμικό Πλεχτό 37 2 ΣΙΝΕΜΑ ΤΩΡΑ! 2.1 Εμβέλεια του κινηματογράφου 39 2.2 Η εξέλιξη του κινηματογράφου 42 2.3 Η κοινωνία του σινεμά 46 2.4 Οι τρεις γενιές της κινησιογραφής 50 2.5 Η αλήθεια του κινηματογράφου 53 2.6 Η γραφή της κίνησης 57 3 Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 3.1 Τέχνη και λόγος 61 3.2 Η τέχνη και ο Canudo 65 3.3 Μνήμη και εικόνα κατά τον Bergson 68 3.4 Λόγος/εικόνα κατά τον Wittgenstein 70 3.5 Είδωλο και μίμησις 72 3.6 Οι συνειρμοί 75 7
B ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ (ΤΡΙΤΟΥ) ΛΟΓΟΥ Από τη Σπηλιά ως το Cinématographe 1 ΦΩΣ 1.1 Γένεσις και θεογονία 81 1.2 Η κινησιογραφή των σπηλαίων 84 1.3 Ο Ήλιος, το φως και οι εικόνες 87 1.4 Τεχνολογίες του φωτός, προοπτική 90 1.5 Σκοτεινός θάλαμος, αλχημικό έργο 95 1.6 Η προοπτική και η κίνηση 100 2 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ (OEUVRE AU NOIR) 2.1 Ο Μαγικός Φανός 105 2.2 Από τον Κοπέρνικο ως τον Καρτέσιο 109 2.3 O Huygens και η επιστήμη 113 2.4 Το τέλος της Αλχημείας; 116 2.5 Η ιδανική πολιτεία 120 2.6 Οι δαίμονες του μαγικού φανού 124 3 ΚΙΝΗΣΗ 3.1 Ο αιώνας του Διαφωτισμού 129 3.2 Δομή και μυθοπλασία 133 3.3 Το μετείκασμα και η κίνηση 135 3.4 Ο λόγος της φωτογραφίας 140 3.5 Από τον Muybridge ως τον Le prince 143 3.6 Το τέλος και η αρχή 148 Γ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Από την Τεχνολογία στην Τέχνη του Λόγου 1 ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 1.1 Η τεχνολογία του κινηματογράφου 159 1.2 Η τεχνολογική δομή της προβολής 166 1.3 Προβολέας, μηχανισμός του χρόνου 170 1.4 Η οθόνη και η αίθουσα 175 1.5 Η άρθρωση της τεχνολογίας 180 1.6 Η τεχνολογία των αρθρώσεων 184 8
2 ΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ 2.1 Η παρουσία του απόλυτου 187 2.2 Ο κόσμος της ταινίας 190 2.3 Η αλληλεπίδραση 193 2.4 Η άρθρωση του σινεμά 195 2.5 Η μίμησις των αρχέτυπων 198 2.6 Χρόνος, κίνηση, ρυθμός 200 3 Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 3.1 Μυθοπλασία 205 3.2 Κατηγορίες της μυθοπλασίας 208 3.3 Προσωποποίηση και ταύτιση 213 3.4 Ο σκηνοθέτης και ο θεατής 216 3.5 Η κινητοποίηση των αισθημάτων 219 3.6 Η ρυθμολογία της ψυχής 222 Δ Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Από την Άρθρωση στη Μυθοπλασία 1 Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ 1.1 Οι τομές της αφήγησης 229 1.2 Ο μίτος της μυθοπλασίας 234 1.3 Η περιέργεια της μυθοπλασίας 239 1.4 Η ιδέα και τα εργαλεία της 242 1.5 Οι μεταφορές 246 1.6 Η ταινία και ο θεατής 250 2 Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ 2.1 Το αρχέτυπο της αρχής 253 2.2 Κινητήρια δύναμη 256 2.3 Ο οδηγός (driving character) 259 2.4 Δέσις και δόλωμα 264 2.5 Τα επίπεδα του setup 267 2.6 Η σύνθεση 270 9
3 Η ΠΛΟΚΗ 3.1 Η οργάνωση της πλοκής 275 3.2 Η ελευθερία της δράσης 278 3.3 Τα δεσμά της πλοκής 280 3.4 Η σφαιρική σύνθεση 284 3.5 Με παράδειγμα τον Θησέα 288 3.6 Χαρακτήρες και διασταυρώσεις 292 Ε Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ Από τη Γραμματική στο Συντακτικό 1 Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ 1.1 Η εικόνα και τα εργαλεία της 301 1.2 Πλαίσιο, δομή, χροιές και αποχρώσεις 303 1.3 Μέγεθος: συναισθηματική φόρτιση 306 1.4 Προοπτική: ο κόσμος του προσώπου 314 1.5 Οπτική γωνία: ο καθρέφτης της ψυχής 318 1.6 Η ηδονή του πλαισίου 326 2 ΤΟ ΞΕΔΙΠΛΩΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 2.1 Το μετείκασμα 329 2.2 Εκτός κάδρου χώρος 332 2.3 Οι τομές 336 2.4 Το πλάνο 339 2.5 Το cut 341 2.6 Η κίνηση 343 3 ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΤΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ 3.1 Οι κατηγορίες των κινήσεων 347 3.2 Οι κινήσεις στο περιεχόμενο 350 3.3 Οι κινήσεις της μηχανής 352 3.4 Τα νοήματα των κινήσεων 355 3.5 Οι κινήσεις εν γένει 359 3.6 Η σύνθεση των κινήσεων 363 10
Στ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΝΤΑΖ Η Σύνθεση των Εικόνων 1 Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΑΖ 1.1 Η εξέλιξη του μοντάζ 369 1.2 Οι θεωρίες του μοντάζ 374 1.3 Η διαμόρφωση των θεωριών 379 1.4 Για μιαν ενοποίηση των θεωριών 382 1.5 Διαλεκτική εναντίον ρητορικής 385 1.6 Η συνθετική γενική θεωρία 390 2 ΤΟΜΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ 2.1 Το μοντάζ και οι σύνδεσμοι 395 2.2 Η φανταστική γραμμή 398 2.3 Ρακόρ στον άξονα 400 2.4 Η κίνηση και το βλέμμα 403 2.5 Το ψευδές και το αυθαίρετο 406 2.6 Το εσωτερικό μοντάζ 410 3 Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΣΥΝΘΕΣΗ 3.1 Plan sequence 1 415 3.2 Plan sequence 2 418 3.3 Plan sequence 3 422 3.4 Montage sequence 425 3.5 Οι μεγάλες ενότητες 431 3.6 Η διαλεκτική του θεατή 434 Ζ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η Κοσμική Μυθοπλασία 1 Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 1.1 Η άρθρωση και η μίμησις 441 1.2 Η διπλή δομική συνέπεια 447 1.3 Η κοινή λογική 452 1.4 Τα χρώματα του κόσμου 456 1.5 Η αλχημική διαδικασία 462 1.6 Ο λόγος της μίμησης 466 11
2 Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ 2.1 Ο κόσμος του λόγου 471 2.2 Η εξέλιξη του λόγου 475 2.3 Διατύπωση και γενεαλογία 479 2.4 Ο λόγος του κόσμου 482 2.5 Το σινεμά του κόσμου 486 2.6 Το μηδέν 489 3 ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΛΟΓΟ 3.1 Η αρχή της άρθρωσης 491 3.2 Η συνέπεια των αντιφάσεων 495 3.3 Ο λόγος και η έκσταση 498 3.4 Έκσταση και ηθική 501 3.5 Υποκειμενική και μη παρατήρηση 505 3.6 Το απόλυτο 508 Επίλογος Έστιν ουν 511 Επιλεκτική βιβλιογραφία Από τη Φιλοσοφία ως τον Κινηματογράφο 513 Επιλεκτική φιλμογραφία Μαθήματα Κινηματογράφου 515 12