ΙΚΤΥΟ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Newsletter Τεύχος 6 εκέµβριος 2006 www.coastalpractice.net Την ελληνική έκδοση του newsletter επιµελείται το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Τελική αναφορά COPRANET Το Πανευρωπαϊκό ίκτυο των Παράκτιων ιαχειριστών είναι πραγµατικότητα. Σχεδόν τρία χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG IIIC, ενός δικτύου που δηµιουργήθηκε για να γεφυρώσει το χάσµα (επικοινωνίας) ανάµεσα σε ανθρώπους και φορείς που ασχολούνται ως χρήστες, διαχειριστές και ερευνητές µε τους παράκτιους και θαλάσσιους πόρους της Ευρώπης. Όλα ξεκίνησαν µετά τη δηµοσίευση των αποτελεσµάτων του πιλοτικού προγράµµατος για την Ολοκληρωµένη ιαχείριση Παράκτιων Ζωνών (Ο ΠΖ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1996-1999) και τη δηµοσιοποίηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Ο ΠΖ (COM/00/547) όπου προέτρεπε τη δηµιουργία ενός φόρουµ διαλόγου παράκτιων διαχειριστών για την ανταλλαγή εµπειριών και καλών πρακτικών σχετικά µε τη βιώσιµη ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για τη δηµιουργία αυτού του δικτύου µε ταυτόχρονο στόχο τη δηµιουργία εθνικών δικτύων για τη διάχυση των εµπειριών. Κύριες δραστηριότητες και επιτεύγµατα Οι κύριες δράσεις του προγράµµατος αφορούσαν την προώθηση βιώσιµων πρακτικών στα πλαίσια της ολοκληρωµένης διαχείρισης παράκτιας ζώνης, µε ειδική έµφαση στην ανάπτυξη ενός εθελοντικού σήµατος πιστοποίησης ποιοτικών παράκτιων τουριστικών προορισµών και ενός Ηλεκτρονικού Οδηγού µε καλά παραδείγµατα διαχείρισης ακτών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με αυτό το τρόπο το ίκτυο Παράκτιων ιαχειριστών συνεισέφερε στην προώθηση του βιώσιµου τουρισµού στην Ευρώπη και πιο φιλικών προς τα οικοσυστήµατα πρακτικών διαχείρισης των ακτών. Εργαστήρια και Συνέδρια Η µεταφορά καινοτόµων ιδεών από µία περιφέρεια στην άλλη συνεισφέρει στην βιώσιµη ανάπτυξη και την βελτίωση κοινωνικο-οικονοµικών συσχετισµών ανάµεσα σε παράκτιες κοινωνίες. Με το η κινητήρια δύναµη για να εξασφαλίσουµε την ανταλλαγή εµπειριών και η γνώσης ήταν η πραγµατοποίηση διεθνών συναντήσεων- έντεκα εργαστηρίων και τουλάχιστον δύο Συνεδρίων, και σειρά επιτόπιων επισκέψεων. Το σύνολο των διεθνών συναντήσεων που οργάνωσαν οι εταίροι του προγράµµατος είναι τα παρακάτω: Το 2004 Πιλοτικές εφαρµογές Ο ΠΖ σε σχέση µε την διαχείριση της παράκτιας διάβρωσης, στο Down της Β. Ιρλανδίας ιεθνές Συνέδριο Littoral 2004: Συνδέοντας την επιστήµη και την πολιτική, στο Aberdeen της Σκωτίας Ο ρόλος των περιφερειακών πάρκων στη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη σε σχέση µε την οικονοµική αναζωογόνηση, στο Sefton της Αγγλίας Το 2005 Βιώσιµος τουρισµός και Θαλάσσιες Προστατευόµενες Περιοχές, µε έµφαση στις οικοτουριστικές δραστηριότητες σε περιοχές NATURA 2000 ICCCM2005: ιεθνές Συνέδριο για την προστασία των παράκτιων
πόρων σε Ατλαντικό και Μεσόγειο, στην Tavira της Πορτογαλίας Βιώσιµη ιαχείριση Παραλιών µε έµφαση στην αξιοποίηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων, στο Zandvoort της Ολλανδίας ιεθνές Συµπόσιο για την Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης: «Εργαλεία και τεχνικές συµµετοχικού σχεδιασµού για τη βιώσιµη ανάπτυξη νησιωτικών και παράκτιων περιοχών», στη Σίφνο Σχεδιασµός, εφαρµογή και παρακολούθηση παράκτιων προστατευτικών κατασκευών, στο Sefton της Αγγλίας NATURA 2000 και παράκτιες ζώνες, στην Stepnica της Πολωνίας Sustainable Tourism & Coastal Management Week στο νησί Gran Canaria της Ισπανίας Το 2006 ιαµορφώνοντας την αντίληψη του κοινού για την αλλαγή της ακτογραµµής για τη βέλτιστη εφαρµογή της Ο ΠΖ, στο Cork της Ιρλανδίας Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τον ΜΚΟ στον σχεδιασµό της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης, στο νησί της Σαµοθράκης Τελικό Συνέδριο του προγράµµατος µε θέµα «ιακυβέρνηση και Ο ΠΖ» στο Baie de Somme της Γαλλίας Στα εργαστήρια ο µέσος όρος των συµµετεχόντων ήταν 50 άτοµα και στα Συνέδρια περίπου 300. Κατά τη διάρκεια του προγράµµατος, οι εταίροι πραγµατοποίησαν και επί τόπου επισκέψεις σε παράκτιες περιοχές για να αποκοµίσουν πολύτιµες εµπειρίες και χρήσιµες πρακτικές. Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS συµµετείχε στα 2 εργαστήρια στα Κανάρια νησιά, σε αυτό της Πολωνίας καθώς και στο τελικό Συνέδριο της Γαλλίας. Επίσης διοργάνωσε τα δύο εργαστήρια στην Ελλάδα, σε Σίφνο και Σαµοθράκη µε τη συνεργασία των αντίστοιχων ήµων, αλλά και ένα ιεθνές Συνέδριο στην Αθήνα. Οι αναφορές από όλα τα θεµατικά εργαστήρια και τα Συνέδρια βρίσκονται στην ιστοσελίδα του προγράµµατος www.coastalpractice.net. Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS έχει παράγει ένα DVD που περιλαµβάνει τις εισηγήσεις των δύο εργαστηρίων στην Σίφνο και τη Σαµοθράκη αντίστοιχα, τα πρακτικά του Συνεδρίου αλλά και ενδιαφέρουσες συνδέσεις. Εθελοντικές δράσεις σε φυσικές περιοχές Το ίκτυο ΜΣΟΓΕΙΟΣ SOS σε συνεργασία µε τους ήµους Σαµοθράκης και Σίφνου, διοργάνωσαν τα καλοκαίρια του 2004 και του 2005 εθελοντικά προγράµµατα και στα δύο νησιά αντίστοιχα. Τα προγράµµατα εθελοντικής εργασίας είχαν στόχο µεν την επιτόπου ευαισθητοποίηση νέων ανθρώπων µέσα από ένα δηµιουργικό πρόγραµµα προστασίας και ανάδειξης του τοπικού περιβάλλοντος αλλά και την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας µέσα από την επικοινωνία και τη συνεργασία µε τους εθελοντές. Περισσότεροι από 80 νέοι άνθρωποι από έξι χώρες πέρασαν δηµιουργικά τις διακοπές τους είτε συµβάλλοντας στην επίλυση τοπικών περιβαλλοντικών προβληµάτων (π.χ. καθαρισµοί ακτών και ρεµάτων), είτε βοηθώντας στην ανάδειξη και ερµηνεία του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονοµιάς µέσα από σηµάνσεις και καθαρισµούς µονοπατιών, ενηµέρωση επισκεπτών και περιβαλλοντικά παιχνίδια για παιδιά, αποτύπωση παλιών νερόµυλων και πολλά άλλα. Η εµπειρία ήταν πολύ δυνατή για όλους καθώς και τα δύο νησιά, το καθένα µε τις οµορφιές του, µας µάγεψαν και ενέπνευσαν. 2
Πολύγλωσσο διαδικτυακό ευρετήριο Το πολύγλωσσο ιαδικτυακό Ευρετήριο (Clearing House) αποτελεί ένα από τα κύρια παραδοτέα του προγράµµατος. Η πιο σηµαντική διάσταση του COPRANET είναι να προσεγγίσει εκείνους που θέλουν να ανταλλάξουν πληροφορίες και καλές πρακτικές για την παράκτια ζώνη. Για αυτό το λόγο δηµιουργήθηκε η πολύγλωσση ιστοσελίδα για να διαδοθεί το µήνυµα και πέραν της ξενόγλωσσης κοινότητας. Ενώ ο αρχικός σχεδιασµός ήταν η µετάφραση σε µόνο πέντε γλώσσες, τελικά επιδιώχθηκε σε όλες της γλώσσες των συµµετεχόντων εταίρων: ανέζικα, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερµανικά, Ελληνικά, Πολωνέζικα, Πορτογαλικά, Ισπανικά και Σουηδικά. Αυτό ήταν το αποτέλεσµα της δέσµευσης όλων των εταίρων του προγράµµατος να κάνουν τις πληροφορίες που απορρέουν από αυτό το πρόγραµµα σε όσους περισσότερους ενδιαφερόµενους είναι δυνατόν µέσα από τα εθνικά τους δίκτυα. Το διαδικτυακό εργαλείο περιλαµβάνει µια βάση δεδοµένων καλών πρακτικών σχετικών µε τον βιώσιµο τουρισµό και την Ο ΠΖ, µε έµφαση στην ανάπτυξη του εθελοντικού σήµατος πιστοποίησης ποιοτικών παράκτιων τουριστικών προορισµών Quality Coast, τον Οδηγό ιαχείρισης ακτών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση µε έµφαση στη διάβρωση και τις κλιµατικές αλλαγές, ένα ευρετήριο όρων σχετικών µε την Ο ΠΖ, και τα ενηµερωτικά δελτία του προγράµµατος. Όλα αυτά βρίσκονται στην σελίδα του προγράµµατος http://www.coastalpractice.net. Το εθελοντικό σήµα πιστοποίησης ποιοτικών παράκτιων τουριστικών προορισµών Quality Coast Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχουν γίνει ποικίλες προσπάθειες για την ανάπτυξη δεικτών που θα συνεισφέρουν στην βιώσιµη ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης, όπως το πρόγραµµα Γαλάζιες Σηµαίες, το EcoTrans κ.α. Επίσης οι πρωτοβουλίες Local Agenda 21 έδωσαν το έναυσµα για την ανάπτυξη προγραµµάτων πιστοποίησης (benchmarking) βιώσιµων τουριστικών προορισµών και υπηρεσιών, όπως το Visit κ.α. Παρόλα αυτά όµως µέχρι σήµερα δεν είχαν αναπτυχθεί κοινά στάνταρ για την παρακολούθηση (monitoring) της απόδοσης της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης. Το εθελοντικό σήµα πιστοποίησης ποιοτικών παράκτιων τουριστικών προορισµών Quality Coast έρχεται να καλύψει τα κενά και να συµπληρώσει ουσιαστικά όλες τις προηγούµενες προσπάθειες µέσα από µια πιο ολοκληρωµένη µεθοδολογία δεικτών. Οι εταίροι του CoPraNet αξιοποίησαν τα επιτυχή αποτελέσµατα παλαιότερων και συνεχιζόµενων διεθνών πρωτοβουλιών, συνεργάστηκαν και αντάλλαξαν εµπειρίες για να διαµορφώσουν ένα ολοκληρωµένο εθελοντικό σήµα πιστοποίησης παράκτιων τουριστικών προορισµών. Το Quality Coast έρχετ ενα καλύψει κυρίως τα κενά που αφορούσαν την ελλιπή πληροφόρηση των επισκεπτών, την καλύτερη διαχείριση των επισκεπτών και την παρακολούθηση της φέρουσας ικανότητας, µέσα από καλύτερη επικοινωνία µε την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες. Το εθελοντικό σήµα QualityCoast για παράκτιους τουριστικούς προορισµούς πιστοποιεί την πρόθεση του ήµου/ Νοµού/ Περιφέρειας να προστατέψει και να αναδείξει µε βάση τις αρχές τις αειφορίας τη φέρουσα ικανότητα της φύσης και του 3
τοπίου, καθώς και να προωθήσει τις βιώσιµες µορφές ανάπτυξης του τουρισµού. Με το Quality Coast θέλουµε να εξασφαλίσουµε ότι οι επισκέπτες θα ενηµερωθούν πιο διεξοδικά για τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονοµικά χαρακτηριστικά των τοπικών κοινωνιών και θα στηρίξουν την τοπική κουλτούρα και οικονοµία. Οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης που θα εφαρµόσουν τις δεσµεύσεις του Quality Coast δεσµεύονται να παρέχουν στους επισκέπτες ουσιαστική πληροφόρηση πάνω σε συγκεκριµένα θέµατα βιωσιµότητας, που µπορούν να χρησιµοποιηθούν και ως αναπόσπαστα στοιχεία της επικοινωνιακής/ διαφηµιστικής πολιτικής τους. Κοιτάζοντας µπροστά... Από το καλοκαίρι του 2005 το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Ελληνικού ικτύου Παράκτιας ιαχείρισης µε στόχο την ανταλλαγή εµπειριών µεταξύ φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και γενικότερα όσων ασχολούνται µε ζητήµατα παράκτιας διαχείρισης. Το Ελληνικό ίκτυο Συνεργασίας για την Αειφόρο Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών απευθύνεται σε ήµους παράκτιων και νησιωτικών περιοχών, αναπτυξιακές δηµοτικές επιχειρήσεις, Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και διευθύνσεις περιβάλλοντος, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς τοπικούς φορείς, περιβαλλοντικές ΜΚΟ, επαγγελµατικές ενώσεις, ακαδηµαϊκούς και ερευνητικούς κύκλους που ασχολούνται µε αναπτυξιακά και διαχειριστικά ζητήµατα στη παράκτια ζώνη. Ποιες οι λειτουργίες του; Στο πλαίσιο του Ελληνικού ικτύου Συνεργασίας θα δοθεί ιδιαίτερη έµφαση, εκτός από την ανταλλαγή εµπειριών και τεχνογνωσίας: - στην υποστήριξη δράσεων βιώσιµης ανάπτυξης σε συνεργασία µε τοπικούς φορείς κάθε περιοχής (βιώσιµες µορφές τουρισµού, διαχείριση προστατευόµενων περιοχών και οικο-ανάπτυξη, κατάρτιση για τα «πράσινα» επαγγέλµατα, αποκατάσταση υποβαθµισµένων περιοχών, επάνοδος φυσικών χαρακτηριστικών ακτής, προστασία από τη διάβρωση κα), - στην προώθηση ολοκληρωµένων προγραµµάτων συµµετοχικών διαδικασιών διαβούλευσης, εθελοντικής δράσης, ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης, - στην προώθηση καλών πρακτικών διατήρησης του φυσικού πλούτου των παράκτιων περιοχών, - στη συνεργασία µε ανάλογα ευρωπαϊκά δίκτυα και φορείς. Με µια µικρή ετήσια συνδροµή οι Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι επαγγελµατικές ενώσεις θα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε συµβουλές σχετικά µε επιµέρους θέµατα βιώσιµης ανάπτυξης παράκτιων και νησιωτικών περιοχών αλλά και πληροφορίες σχετικά µε τις δραστηριότητες φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης από όλη την Ευρώπη σε σχετικά ζητήµατα σχετικά νοµοθετικά κείµενα σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, µια µεγάλη ηλεκτρονική βάση δεδοµένων µε καλά παραδείγµατα διαχείρισης και πληροφορίες σχετικά µε χρηµατοδοτήσεις και πιθανούς εταίρους- συνεργάτες για την υλοποίηση προγραµµάτων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. 4
Ποια τα οφέλη για τα µέλη του ικτύου; Οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης συµµετέχοντας στο δίκτυο αυτό, εκτός από τη προβολή και την αναγνωρισιµότητα σε διεθνές επίπεδο, θα: Γίνουν κοινωνοί εµπειριών και πληροφοριών από φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης από όλη την Ευρώπη σχετικά µε τον τρόπο που λειτουργούν για τη προστασία και τη βιώσιµη ανάπτυξη παράκτιων περιοχών Αναπτύξουν θεµατικές συνεργασίες και πιθανά εταιρικά σχήµατα µέσα από τη δικτύωση µε τα µέλη του ελληνικού και ευρωπαϊκού ικτύου Έχουν άµεση ενηµέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες για τρέχοντα ζητήµατα πολιτικής και νοµοθεσίας σχετικά µε την Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, µέσα από τα ενηµερωτικά δελτία και ένα ηλεκτρονικό φόρουµ επικοινωνίας. Έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες και συµβουλές σχετικά µε χρηµατοδοτήσεις, από εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές, και πιθανούς εταίρους- συνεργάτες για την υλοποίηση προγραµµάτων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Έχουν άµεση επικοινωνία µε εκατοντάδες φορείς από όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη µε παρόµοια οράµατα και στόχους για τη διαχείριση και προστασία των παράκτιων περιοχών. Έχουν άµεση διασύνδεση µε εκατοντάδες πιθανούς εταίρους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για υλοποίηση αντίστοιχων προγραµµάτων και δράσεων, καθώς και για την υποβολή προτάσεων χρηµατοδότησης Επωφεληθούν από µια Ευρωπαϊκή «δεξαµενή» τεχνογνωσίας σχετικά µε την βιώσιµη ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης και θα ανταλλάσσουν εµπειρίες και καλές πρακτικές για τη διαχείριση των ακτών Μπορούν να συµµετέχουν σε ηµερίδες, εκπαιδευτικά εργαστήρια και Συνέδρια ηµοσιοποιούν τα αποτελέσµατα των τοπικών εµπειριών σε διεθνές επίπεδο µέσω του ενηµερωτικού δελτίου που θα εκδίδεται και της ιστοσελίδας. 5
Εταίροι Οι Εταίροι του CoPraNet ήταν 21 φορείς από 11 χώρες: εννέα φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ( ήµοι και Περιφέρειες), δύο κρατικά ερευνητικά κέντρα, έξι πανεπιστήµια και τέσσερις ΜΚΟ. Συντονιστής Έργου EUCC The Coastal Union (Ολλανδία) ήµοι και Περιφέρειες Storstrøm County ( ανία) Sefton Metropolitan Borough Council (Αγγλία) ήµος του Zandvoort (Ολλανδία) ήµος Σαµοθράκης (Ελλάδα) Down District Council (Β. Ιρλανδία) ήµος Stepnica (Πολωνία) ήµος της Càlvia (Μαγιόρκα, Ισπανία) Περιφερειακό Υπουργείο Εσωτερικών του Schleswig- Holstein (Γερµανία) CCDR-C Περιφέρεια Κεντρικής Πορτογαλίας (Πορτογαλία) Κρατικά ερευνητικά κέντρα Ινστιτούτο Θαλασσίων Επιστηµών Κανάριων Νήσων (Ισπανία) Εθνικό Ινστιτούτο Παράκτιας και Θαλάσσιας ιαχείρισης RIKZ (Ολλάνδια) αυτοδύναµου πανευρωπαικού δικτύου παράκτιας διαχείρισης. Μέχρι στιγµής περισσότεροι από 200 φορείς έχουν δηλώσει ενδιαφέρον συµµετοχής. Και το ταξίδι συνεχίζεται... ΣΥΜΠΟΡΕΥΘΕΊΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ ΚΑΙ ΒΡΕΘΕΙΤΕ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Για πληροφορίες σχετικά µε τη συµµετοχή σας στο δίκτυο παράκτιας διαχείρισης παρακαλούµε επικοινωνήστε µε τον Μιχάλη Θεοδωρόπουλο στο 210 8224481 ή το michalis@medsos.gr ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ S.O.S Μαµάη 3, ΑΘΗΝΑ 10440, Τηλ/φαξ: 210 8228795, 8224481 e-mail: medsos@medsos.gr Web: www.medsos.gr Πανεπιστήµια Coastal & Marine Resources Centre, University College Cork (Ιρλανδία) The University of Aberdeen (Σκωτία, Αγγλία) Coastal Management Research Centre COMREC (Σουηδία) Institute of Hydraulics and Water Resources IHRH/FEUP (Πορτογαλία) IHE Delft (Ολλανδία) University of Littoral (Γαλλία) ΜΚΟ ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS (Ελλάδα) WL Delft Hydraulics (Ολλανδία) Rivages de France (Γαλλία) EUCC The Coastal Union (Ολλανδία) Μία από τις βασικές προσδοκίες του CoPraNet ήταν η επέκταση του υπάρχοντος δικτύου µε συνεργαζόµενους φορείς, για να ευοδωθεί και ο στόχος της ευρωπαικής Επιτροπής για τη δηµιουργία ενός 6