Bijlage VWO 2017 tijdvak 1 tevens oud programma Grieks Grieks Tekstboekje VW-1011-a-17-1-b
Tekst 1 Electra beschrijft haar situatie. 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 Χορός Κἀγὼ τὸν αὐτὸν τῷδ ἔρον ψυχῆς ἔχω. Πρόσω γὰρ ἄστεως οὖσα τἀν πόλει κακὰ οὐκ οἶδα, νῦν δὲ βούλομαι κἀγὼ μαθεῖν. Ἠλέκτρα Λέγοιμ ἄν, εἰ χρή χρὴ δὲ πρὸς φίλον λέγειν τύχας βαρείας τὰς ἐμὰς κἀμοῦ πατρός. Ἐπεὶ δὲ κινεῖς μῦθον, ἱκετεύω, ξένε, ἄγγελλ Ὀρέστῃ τἀμὰ κἀκείνου κακά, πρῶτον μὲν οἵοις ἐν πέπλοις αὐλίζομαι, πίνῳ θ ὅσῳ βέβριθ, ὑπὸ στέγαισί τε οἵαισι ναίω βασιλικῶν ἐκ δωμάτων, αὐτὴ μὲν ἐκμοχθοῦσα κερκίσιν πέπλους [ἢ γυμνὸν ἕξω σῶμα καὶ στερήσομαι], αὐτὴ δὲ πηγὰς ποταμίους φορουμένη, ἀνέορτος ἱερῶν καὶ χορῶν τητωμένη. Ἀναίνομαι γυναῖκας οὖσα παρθένος, αἰσχύνομαι δὲ Κάστορ, ὃς πρὶν ἐς θεοὺς ἐλθεῖν ἔμ ἐμνήστευεν, οὖσαν ἐγγενῆ. Μήτηρ δ ἐμὴ Φρυγίοισιν ἐν σκυλεύμασιν θρόνῳ κάθηται, πρὸς δ ἕδραισιν Ἀσίδες δμωαὶ στατίζουσ, ἃς ἔπερσ ἐμὸς πατήρ, Ἰδαῖα φάρη χρυσέαις ἐζευγμέναι πόρπαισιν. Αἷμα δ ἔτι πατρὸς κατὰ στέγας μέλαν σέσηπεν, ὃς δ ἐκεῖνον ἔκτανεν, ἐς ταὐτὰ βαίνων ἅρματ ἐκφοιτᾷ πατρί, καὶ σκῆπτρ ἐν οἷς Ἕλλησιν ἐστρατηλάτει μιαιφόνοισι χερσὶ γαυροῦται λαβών. Ἀγαμέμνονος δὲ τύμβος ἠτιμασμένος VW-1011-a-17-1-b 2 / 7 lees verder
324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 οὔπω χοάς ποτ οὐδὲ κλῶνα μυρσίνης ἔλαβε, πυρὰ δὲ χέρσος ἀγλαϊσμάτων. Μέθῃ δὲ βρεχθεὶς τῆς ἐμῆς μητρὸς πόσις ὁ κλεινός, ὡς λέγουσιν, ἐνθρῴσκει τάφῳ, πέτροις τε λεύει μνῆμα λάϊνον πατρός, καὶ τοῦτο τολμᾷ τοὔπος εἰς ἡμᾶς λέγειν Ποῦ παῖς Ὀρέστης; Ἆρά σοι τύμβῳ καλῶς παρὼν ἀμύνει; Ταῦτ ἀπὼν ὑβρίζεται. Ἀλλ, ὦ ξέν, ἱκετεύω σ, ἀπάγγειλον τάδε. Πολλοὶ δ ἐπιστέλλουσιν, ἑρμηνεὺς δ ἐγώ, αἱ χεῖρες, ἡ γλῶσσ, ἡ ταλαίπωρός τε φρήν, κάρα τ ἐμὸν ξυρῆκες ὅ τ ἐκεῖνον τεκών. Αἰσχρὸν γάρ, εἰ πατὴρ μὲν ἐξεῖλεν Φρύγας, ὁ δ ἄνδρ ἕν εἷς ὢν οὐ δυνήσεται κτανεῖν, νέος πεφυκὼς κἀξ ἀμείνονος πατρός. Euripides, Electra 297-338 Aantekeningen regel 304 αὐλίζομαι huizen regel 305 ὁ πίνος vuil regel 310 ἀνέορτος + genitivus niet deelnemend aan de feestviering τητάομαι + genitivus beroofd zijn van regel 313 μνηστεύω dingen naar de hand van regel 314 τὸ σκύλευμα buit regel 315 Ἀσίς, -ίδος Aziatisch (vrouwelijk) regel 316 στατίζω gaan staan πέρθω buitmaken regel 318 ἡ πόρπη speld regel 319 σέσηπα (perfectum) verrot zijn regel 320 ἐκφοιτάω geregeld eropuit trekken regel 324 ὁ κλών, κλωνός takje ἡ μυρσίνη mirte regel 325 τὸ ἀγλάϊσμα sieraad regel 326 βρέχομαι zich bedrinken regel 327 ἐνθρῴσκω + dativus springen op regel 328 λεύω stenigen regel 333 ὁ ἑρμηνεύς tolk regel 335 ξυρήκης kaalgeschoren VW-1011-a-17-1-b 3 / 7 lees verder
Tekst 2 Clytaemestra verdedigt zichzelf. 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 Κλυταιμήστρα Τοιαῦτα μέντοι σὸς πατὴρ βουλεύματα ἐς οὓς ἐχρῆν ἥκιστ ἐβούλευσεν φίλων. Λέξω δέ καίτοι δόξ ὅταν λάβῃ κακὴ γυναῖκα, γλώσσῃ πικρότης ἔνεστί τις, ὡς μὲν παρ ἡμῖν, οὐ καλῶς τὸ πρᾶγμα δὲ μαθόντας, ἢν μὲν ἀξίως μισεῖν ἔχῃ, στυγεῖν δίκαιον εἰ δὲ μή, τί δεῖ στυγεῖν; Ἡμᾶς δ ἔδωκε Τυνδάρεως τῷ σῷ πατρὶ οὐχ ὥστε θνῄσκειν οὐδ ἃ γειναίμην ἐγώ. Κεῖνος δὲ παῖδα τὴν ἐμὴν Ἀχιλλέως λέκτροισι πείσας ᾤχετ ἐκ δόμων ἄγων πρυμνοῦχον Αὖλιν, ἔνθ ὑπερτείνας πυρᾶς λευκὴν διήμησ Ἰφιγόνης παρηΐδα. Κεἰ μὲν πόλεως ἅλωσιν ἐξιώμενος ἢ δῶμ ὀνήσων τἄλλα τ ἐκσῴζων τέκνα ἔκτεινε πολλῶν μίαν ὕπερ, συγγνώστ ἂν ἦν. Νῦν δ οὕνεχ Ἑλένη μάργος ἦν ὅ τ αὖ λαβὼν ἄλοχον κολάζειν προδότιν οὐκ ἠπίστατο, τούτων ἕκατι παῖδ ἐμὴν διώλεσεν. Ἐπὶ τοῖσδε τοίνυν καίπερ ἠδικημένη οὐκ ἠγριώμην οὐδ ἂν ἔκτανον πόσιν. Ἀλλ ἦλθ ἔχων μοι μαινάδ ἔνθεον κόρην λέκτροις τ ἐπεισέφρηκε, καὶ νύμφα δύο ἐν τοῖσιν αὐτοῖς δώμασιν κατεῖχ ὁμοῦ. Μῶρον μὲν οὖν γυναῖκες, οὐκ ἄλλως λέγω ὅταν δ, ὑπόντος τοῦδ, ἁμαρτάνῃ πόσις τἄνδον παρώσας λέκτρα, μιμεῖσθαι θέλει γυνὴ τὸν ἄνδρα χἄτερον κτᾶσθαι φίλον. VW-1011-a-17-1-b 4 / 7 lees verder
1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 Κἄπειτ ἐν ἡμῖν ὁ ψόγος λαμπρύνεται, οἱ δ αἴτιοι τῶνδ οὐ κλύουσ ἄνδρες κακῶς. Εἰ δ ἐκ δόμων ἥρπαστο Μενέλεως λάθρᾳ, κτανεῖν μ Ὀρέστην χρῆν, κασιγνήτης πόσιν Μενέλαον ὡς σώσαιμι; Σὸς δὲ πῶς πατὴρ ἠνέσχετ ἂν ταῦτ ; Εἶτα τὸν μὲν οὐ θανεῖν κτείνοντα χρῆν τἄμ, ἐμὲ δὲ πρὸς κείνου παθεῖν; Ἔκτειν, ἐτρέφθην ἥνπερ ἦν πορεύσιμον πρὸς τοὺς ἐκείνῳ πολεμίους. Φίλων γὰρ ἂν τίς ἂν φόνου σοῦ πατρὸς ἐκοινώνησέ μοι; Λέγ εἴ τι χρῄζεις κἀντίθες παρρησίᾳ, ὅπως τέθνηκε σὸς πατὴρ οὐκ ἐνδίκως. Χορός Δίκαι ἔλεξας, ἡ δίκη δ αἰσχρῶς ἔχει. Γυναῖκα γὰρ χρὴ πάντα συγχωρεῖν πόσει, ἥτις φρενήρης ᾗ δὲ μὴ δοκεῖ τάδε, οὐδ εἰς ἀριθμὸν τῶν ἐμῶν ἥκει λόγων. Euripides, Electra 1011-1054 Aantekeningen regel 1014 ἡ πικρότης bitterheid regel 1022 πρυμνοῦχος schepen vasthoudend ὑπερτείνω boven iets houden regel 1023 διαμάω doorsnijden regel 1024 ἡ ἅλωσις inname ἐξιάομαι verhoeden regel 1027 μάργος wellustig regel 1028 ἡ προδότις verraadster regel 1033 ἐπεισφρέω nog daarenboven inbrengen regel 1036 ὕπειμι als uitgangspunt aanwezig zijn regel 1037 παρωθέω versmaden regel 1039 λαμπρύνομαι aan het daglicht komen regel 1046 πορεύσιμος begaanbaar regel 1053 φρενήρης verstandig VW-1011-a-17-1-b 5 / 7 lees verder
Tekst 3 Troje is gevallen. Helena is samen met de Trojaanse vrouwen opgesloten. Menelaus, in gezelschap van een aantal dienaren, zoekt haar op. In onderstaande tekst vertelt Menelaus dat hij Helena wil straffen. 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 Ἦλθον δὲ Τροίαν οὐχ ὅσον δοκοῦσί με γυναικὸς οὕνεκ, ἀλλ ἐπ ἄνδρ, ὃς ἐξ ἐμῶν δόμων δάμαρτα ξεναπάτης ἐλῄσατο. Κεῖνος μὲν οὖν δέδωκε σὺν θεοῖς δίκην, αὐτός τε καὶ γῆ δορὶ πεσοῦσ Ἑλληνικῷ. Ἥκω δὲ τὴν Λάκαιναν οὐ γὰρ ἡδέως ὄνομα δάμαρτος, ἥ ποτ ἦν ἐμή, λέγω ἄξων δόμοις γὰρ τοῖσδ ἐν αἰχμαλωτικοῖς κατηρίθμηται Τρῳάδων ἄλλων μέτα. Οἵπερ γὰρ αὐτὴν ἐξεμόχθησαν δορί, κτανεῖν ἐμοί νιν ἔδοσαν, εἴτε μὴ κτανὼν θέλοιμ ἄγεσθαι πάλιν ἐς Ἀργείαν χθόνα. Ἐμοὶ δ ἔδοξε τὸν μὲν ἐν Τροίᾳ μόρον Ἑλένης ἐᾶσαι, ναυπόρῳ δ ἄγειν πλάτῃ Ἑλληνίδ ἐς γῆν κᾆτ ἐκεῖ δοῦναι κτανεῖν, ποινὰς ὅσων τεθνᾶσ ἐν Ἰλίῳ φίλοι. Ἀλλ εἶα χωρεῖτ ἐς δόμους, ὀπάονες, κομίζετ αὐτὴν τῆς μιαιφονωτάτης κόμης ἐπισπάσαντες. En wanneer de wind gunstig waait, zullen we haar meenemen naar Griekenland. Euripides, Troades 864-883 Aantekeningen regel 864 ὅσον δοκοῦσί με zoals men van mij denkt regel 865 ἐπί + accusativus om wraak te nemen op regel 866 ξεναπάτης zijn gastheer bedriegend regel 867 σύν + dativus dankzij de hulp van regel 868 δορὶ dativus enkelvoud van δόρυ πεσοῦσ = πεσοῦσα regel 869 τὴν Λάκαιναν lijdend voorwerp bij ἄξων (regel 871) VW-1011-a-17-1-b 6 / 7 lees verder
regel 871 αἰχμαλωτικός voor krijgsgevangenen bestemd regel 872 κατηρίθμηται μέτα + genitivus zij is meegeteld met regel 873 Οἵπερ γὰρ Lees: Οἱ γὰρ Ἀχαιοί, οἳ δορί dativus enkelvoud van δόρυ regel 874 εἴτε of het moest zijn dat μὴ Verbind met κτανὼν regel 876-877 τὸν μόρον ἐάω de bestraffing achterwege laten regel 877 ἡ ναυπόρος πλάτη schip regel 878 Ἑλληνίδ = Ἑλληνίδα κᾆτ = καὶ εἶτα δίδωμι + infinitivus laten regel 879 ποινὰς + genitivus als straf voor ὅσων φίλοι Lees: πάντων φίλων, ὅσοι regel 880 ὁ ὀπάων, -ονος dienaar regel 882 ἐπισπάω + genitivus meesleuren aan einde VW-1011-a-17-1-b 7 / 7 lees verder