ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2015 ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΔ Ματθαίου Ἀνάμνησις τοῦ ἐν Χώναις θαύματος Ἀρχ. Μιχαήλ Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΣ 1. Αὔριο, μεθαύριο, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν πρώτη θεομητορική ἑορτή. Τό εἴπαμε καί ἄλλοτε ὅτι ὁ μήνας Σεπτέμβριος εἶναι ὁ πρῶτος μήνας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους καί ἔτσι λοιπόν ἡ ἑορτή τῆς Παναγιᾶς μας τήν ἐρχόμενη Τρίτη, τό Γενέθλιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, εἶναι ἡ πρώτη θεομητορική ἑορτή. Εἶναι μεγάλη ἑορτή αὐτή, ἀδελφοί μου χριστιανοί. Γλυκοχαράζει! Φεύγουν τά σκοτάδια καί ἔρχεται τό φῶς. Γιατί ἡ γέννηση τῆς

Παναγιᾶς μας προμηνύει τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ. Τήν λύτρωση στήν ταλαίπωρη ἀνθρωπότητα ἀπό τήν ἁμαρτία τήν ἔφερε μόνο ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ἔπρεπε νά γεννηθεῖ πρῶτα ἡ γυναίκα ἐκείνη, ἡ Ὁποία θά γινόταν ἡ κατάλληλη μητέρα, γιά νά δώσει σάρκα καί αἷμα στόν Υἱό τοῦ Θεοῦ πού θά σαρκωνόταν. Ὅλη ἡ παλαιά ἐποχή, ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη ἐργαζόταν γιά νά γεννηθεῖ ἡ γυναίκα Αὐτή, ἡ ὁποία θά γινόταν ἡ Μητέρα τοῦ Μεσσία. Καί γεννήθηκε τόν κατάλληλο καιρό, «ὅτε ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου», ὅπως τό λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Γαλ. 4,4). Γεννήθηκε τότε πού ἡ ἁμαρτία εἶχε γίνει πολύ ἁμαρτία, «ἔτι ἁμαρτωλός», ὅπως τό λέγει πάλι ὁ ἀπόστολος, ἀλλά καί τότε πού ἡ ἀρετή τῶν ἀνθρώπων ἔφτασε στό κατακόρυφο, μέ τόν καλύτερο καρπό, Αὐτήν τήν Παναγία Γυναίκα. 2. Αὐτό τό μήνα πάλι, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σέ λίγες μέρες, στίς 14 τοῦ μηνός, θά ἑορτάσουμε τήν ἑορτή τοῦ Σταυροῦ. Αὐτά τά δύο εἶναι τά πιό σημαντικά δόγματα τῆς πίστεώς μας: Ἡ Θεοτοκολογία, ὁ λόγος δηλαδή γιά τήν Παναγία μας, καί ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, ὁ σταυρικός δηλαδή θάνατος τοῦ Χριστοῦ, πού δέν χωρίζεται βέβαια ἀπό τήν Ἀνάστασή Του. Παναγία καί Σταυρός, Σταυρός καί Παναγία, αὐτά τά δύο, ξαναλέγω, εἶναι τά πιό ἐκφραστικά τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας. Ἄν ἕνας ἔχει πάνω του τό Ἱερό Εὐαγγέλιο, αὐτό καί μόνο δέν εἶναι δεῖγμα ὅτι εἶναι Ὀρθόδοξος χριστιανός, γιατί μπορεῖ νά εἶναι καί Προτεστάντης. Ἄν ὅμως πάνω του, στήν τσέπη του, ἔχει μία εἰκόνα τῆς Παναγίας, αὐτό καί μόνον εἶναι δεῖγμα ὅτι εἶναι Ὀρθόδοξος χριστιανός. Ἀλλά θά ποῦν μερικοί ἐδῶ ὅτι καί οἱ Καθολικοί πιστεύουν τήν Παναγία, καί μάλιστα τήν εὐλαβοῦνται πολύ. Χριστιανοί μου, Ὀρθόδοξοι χριστιανοί μου, ἡ «Παναγία», πού δέχονται οἱ Παπικοί, εἶναι «φραγκοπαναγιά», δέν εἶναι ἡ Παναγία, πού τιμᾶμε καί ὑμνοῦμε ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία μας. Οἱ Καθολικοί πιστεύουν τήν Παναγία μας ὡς μή κανονική ἄνθρωπο, ὡς μή ἔχουσα κανονικό ἀνθρώπινο σῶμα, σάν τό δικό μας. Ἀλλά ἄν, κύριοι Παπικοί, ἡ Παναγία δέν ἔχει πραγματική ἀνθρώπινη φύση, τότε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, πού σαρκώθηκε στήν Παναγία, δέν ἔγινε πραγματικά ἄνθρωπος, δέν ἔλαβε τήν φύση μας καί ἄρα δέν τήν θεράπευσε. Γιατί «τό ἀπρόσληπτον ἀθεράπευτον», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. 3. Ἀφοῦ λοιπόν, χριστιανοί μου, ἡ Παναγία καί ὁ Σταυρός εἶναι ἐκφραστικά τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας, σᾶς συνιστῶ αὐτά τά δύο νά τά ἔχετε πάνω σας, σάν ὁμολογία πίστεως, σάν ἱερά φυλακτά. Πάνω σας νά ἔχετε ἕναν Σταυρό κρεμασμένο στόν λαιμό καί μία εἰκόνα τῆς Παναγιᾶς στήν τσέπη σας. Θά σᾶς πῶ, ἀδελφοί, καί ἕνα ἄλλο μυστικό, πού παρατηρεῖται στήν ὀρθόδοξη λατρεία μας. Ἐπειδή ἀκριβῶς αὐτά τά δύο, ὁ Σταυρός καί ἡ Παναγία, εἶναι τά πιό σημαντικά 2

καί ἐκφραστικά τῆς πίστης μας, γι αὐτό ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία, λέγεται καί γιά τόν Σταυρό. Καί ὅ,τι λέγεται γιά τόν Σταυρό, λέγεται καί γιά τήν Παναγία. Κρατῆστε το αὐτό πού σᾶς λέγω καί θά τό δεῖτε σέ πολλές ἐκφράσεις στήν θεία μας λατρεία. Ἔτσι, ὅπως ὁ Σταυρός εἶναι τό δένδρο τοῦ Χριστοῦ, πού ποτίστηκε μέ τό Αἷμα Του, καί γιά τήν Παναγία μας λέμε, «χαῖρε δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί». Σᾶς εὔχομαι, ἀδελφοί μου χριστιανοί, νά εἶστε στόν κόρφο τῆς Παναγιᾶς, ὅπως τό ἔλεγε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, καί νά εἶστε κάτω ἀπό τήν σκιά τοῦ δένδρου τοῦ Σταυροῦ καί νά τρέφεστε ἀπό τόν γλυκό καρπό τοῦ δένδρου αὐτοῦ, πού εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Δευτέρα 31 Αὐγούστου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Χάρη καί τιμωρία (27,6-11) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Στήν περικοπή μας ἔχουμε μία ὑπόσχεση γιά τό Ἰσραήλ ὅτι στό τέλος τῶν καιρῶν θά παρουσιάσει μία νέα ἄνθηση, ἡ ὁποία θά ἀποδειχθεῖ ὡς εὐλογία γιά ὅλη τήν γῆ (στίχ. 3

1). Ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν Ἰσραήλ εἶναι διαφορετική ἀπό τήν σχέση Του μέ τά ἄλλα ἔθνη (βλ. ἰδιαίτερα στίχ. 7). Τό τέλος τῆς τιμωρίας τοῦ Θεοῦ στό Ἰσραήλ γιά τά ἁμαρτήματά του δέν θά εἶναι ὁ ἀφανισμός του, ἀλλά ἡ διευθέτησή του, ἡ τακτοποίησή του (στίχ. 8 ἑξ.). Ὅταν ὁ Ἰσραήλ παραμερίσει ὅλα τά σημεῖα τῆς εἰδωλολατρίας του, αὐτό θά εἶναι σημεῖον ὅτι τοῦ συγχωρέθηκαν ὅλα του τά ἁμαρτήματα καί ὅτι θά τοῦ ἔλθει εὐλογία (στίχ. 9 «τοῦτό ἐστιν ἡ εὐλογία αὐτοῦ»). 2. Στό τέλος τῆς περικοπῆς (στίχ. 10.11) διαβάζουμε γιά μία ὀχυρωμένη πόλη (βλ. Ἑβραϊκό κείμενο), ἡ ὁποία ὅμως θά γίνει ἐρημωμένη. Δέν εἴμεθα βέβαιοι γιά ποιά πόλη πρόκειται ἐδῶ. Πολλοί λέγουν ὅτι πρόκειται γιά τήν «πόλη τῶν ἀσεβῶν», πού εἴδαμε εἰς 25,2 ἄλλοι ὅμως ἑρμηνευτές βρίσκουν ἐδῶ μία ἀναδρομή στό παρελθόν, στήν καταστροφή τῆς Σαμάρειας τό 722 π.χ. (δηλαδή, μία μεταγενέστερη ἐρήμωση τῆς πόλης). Ὁ λαός λοιπόν πού δέν ἔχει σύνεση, ὅπως λέγει ὁ στίχ. 11, κατά τήν δεύτερη ἑρμηνεία, εἶναι οἱ Σαμαρεῖτες. (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 27,6 Στίς ἐπερχόμενες γενεές τά τέκνα τοῦ Ἰακώβ θά βλαστήσουν καί θά ἐξανθήσει ὁ Ἰσραήλ καί ὅλη ἡ οἰκουμένη θά γεμίσει ἀπό τόν καρπό του. 7 Μήπως, ὅπως αὐτός (ὁ ἐχθρός) ἐκτύπησε τόν (Ἰσραήλ), θά κτυπηθεῖ παρόμοια καί αὐτός; Ἤ, μήπως, ὅπως καί αὐτός (ὁ ἐχθρός) ἐφόνευσε, θά φονευθεῖ ἔτσι καί αὐτός; (Ὄχι, ἀλλά περισσότερο). 8 Τιμωρῶντας καί ὀνειδίζοντας (ὁ Κύριος) αὐτούς (τούς Ἰσραηλίτες) θά τούς ἀποστείλει (ἐξορίστους). Δέν ἤσουν Ἐσύ (ὦ Θεέ), ὁ Ὁποῖος μελετοῦσες μέ τήν βιαία πνοή Σου νά τούς καταστρέψεις μέ δίκαια ὀργή; 9 Γι αὐτό (γιά τήν παιδαγωγική τιμωρία τῆς ἐξορίας) θά συγχωρεθεῖ ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἰακώβ. Ἀλλά αὐτό θά εἶναι ἡ εὐλογία του, ὅταν θά συγχωρήσω τήν ἁμαρτία του: Τό νά μεταβάλουν ὅλους τούς λίθους τῶν (εἰδωλολατρικῶν) βωμῶν σέ λεπτή σκόνη καί νά μήν παραμείνουν τά δένδρα τους (στά ἱερά ἄλση) καί νά κατακοποῦν τά εἴδωλά τους σάν ἕνα μακρυνό δάσος. 10 Τό ποίμνιο, πού κατοικεῖ στήν πόλη, θά μείνει ἔρημο,α σάν ποίμνιο ἐγκαταλειμμένο. 4

Γιά πολύ καιρό ὁ τόπος θά εἶναι βοσκότοπος καί ἐκεῖ θά ἀναπαύονται ποίμνια. 11 Ἀλλά, μετά ἀπό ἀπό κάποιο χρόνο, δέν θά ὑπάρχει στήν χώρα αὐτή κανένα χλωρό χορτάρι, γιατί ὅλα θά ξηραθοῦν. Ἐλᾶτε ἐδῶ, σεῖς γυναῖκες, πού ἤρθατε ἀπό αὐτό θέαμα, γιατί αὐτό εἶναι ἕνας λαός πού δέν ἔχει σύνεση. Γι αὐτό δέν θά τούς οἰκτειρήσει ἐκεῖνος πού τούς δημιούργησε, οὔτε θά τούς ἐλεήσει αὐτός πού τούς ἔπλασε. α «Ἡ ὀχυρωμένη πόλη εἶναι ἐρημωμένη», ἔχει τό ἡμιστίχ. στό Ἑβρ. (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 27,6-11. Ἡ ἑρμηνεία αὐτῆς τῆς παραγράφου εἶναι δυσχερής λόγω τῆς φαινομενικῆς ἀταξίας καί τῆς ταραγμένης καταστάσεως τοῦ κειμένου. Κατά τινας ἑρμηνευτάς (βλ. Bibl. Jerus.) οἱ στίχ. 7-8. 10-11 ἀναφέρονται στήν τιμωρία τῶν καταπιεστῶν τοῦ Ἰσραήλ, οἱ ὁποῖοι ταυτίζονται μέ τήν «ὠχυρωμένη πόλη» τοῦ Ἑβρ. στόν στίχ. 10. Οἱ στίχ. 6 καί 9, οἱ ὁποῖοι εἶναι μία ὑπόσχεση στό Ἰσραήλ, τοῦ ὁποίου ἡ ἁμαρτία ἔχει ἐξιλεωθεῖ, μπορεῖ νά ἑτοιμάζουν τῶν στίχ. 12-13. Ὁ Ἰσραήλ (Ἰακώβ) θά εὐλογηθεῖ, ἀφοῦ τό σύνολο τῆς εἰδωλολατρίας θά ἔχει μετακινηθεῖ. Ὁ ἐχθρός θά κατανικηθεῖ, ἡ πόλη του θά καταστραφεῖ (στίχ. 10-11. 24,10. 26,5). xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. 5

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Ἐπιστροφή τῶν Ἰσραηλιτῶν (27,12-13) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Στήν περικοπή μας βλέπουμε ὅτι ὁ Θεός συγκεντρώνει τόν διασκορπισθέντα λαό Του ἀπό ὅλες τίς χῶρες καί συμπεριφέρεται συγχρόνως ὅπως ἕνας ἀγρότης, ὁ ὁποῖος τινάζει τούς στάχυς ἕνα - ἕνα καί συλλέγει κάθε κόκκο, γιά νά μήν χαθεῖ κανένας κόκκος (στίχ. 12 Ἑβρ.). 2. Ἡ περιοχή ἀπό τήν ὁποία θά συγκεντρωθοῦν οἱ Ἰσραηλῖτες εἶναι πρῶτον, ἀπό τήν «διώρυγα τοῦ ποταμοῦ», ὑπό τόν ὁποῖον θά νοήσουμε τόν Εὐφράτη, μέχρι «Ρινοκορούρων» (Ο ), «τόν χείμαρρο τῆς Αἰγύπτου» (κατά τό Ἑβρ., στίχ. 12), τά αἰγυπτιακά δηλαδή σύνορα καί δεύτερον, οἱ Ἰσραηλῖτες θά συναχθοῦν ἀπό τίς χῶρες Ἀσσυρία καί Αἴγυπτο (στίχ. 13). Ὑπό τήν Ἀσσυρία ὅμως θά νοήσουμε ὄχι μόνο τό ἀσσυριακό βασίλειο τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἡσαΐου, ἀλλά καί τά μικρότερα ἐκεῖνα βασίλεια τῆς περιοχῆς τοῦ Εὐφράτου, τά ὁποῖα ἐξουσίαζε ἡ Ἀσσυρία. (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 27,12 Καί θά συμβεῖ ἐκείνη τήν ἡμέρα θά κλείσει ὁ Θεός (τήν περιοχή) ἀπό τήν διώρυγα τοῦ ποταμοῦ (τοῦ Εὐφράτου) μέχρι τόν χείμαρρο τῆς Αἰγύπτου. Σεῖς δέ συγκεντρῶστε τούς υἱούς Ἰσραήλ ἕνα-ἕνα. α 13 Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά σαλπίσουν μέ τήν μεγάλη σάλπιγγα καί θά ἔλθουν οἱ ἐξαφανισθέντες στήν Ἀσσυρία καί στήν Αἴγυπτο καί θά προσκυνήσουν τόν Κύριο στό ὄρος τό ἅγιο στήν Ἱερουσαλήμ. α Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἔχει: «Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά ἐκτινάξει ὁ Κύριος τούς στάχυς τοῦ σίτου ἀπό τόν ποταμό τόν Εὐφράτη μέχρι τόν ποταμό τῆς Αἰγύπτου καί σεῖς θά συναχθεῖτε ἀνά ἕνας, υἱοί τοῦ Ἰσραήλ». (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 27,12-13. Τελική προφητεία περί καταδίκης καί θριάμβου. Αὐτή ἡ προφητεία τοποθετημένη ἐδῶ σάν ἕνα συμπέρασμα, ἀναγγέλλει τήν ἐπιστροφή στήν Ἱερουσαλήμ ὅλων τῶν διασπαρέντων Ἰσραηλιτῶν. 27,12. Ἡ εἰκόνα ἑνός ἐσχατολογικοῦ θερισμοῦ συμβολίζει τόν χωρισμό τοῦ ἀσεβοῦς ἀπό τόν δίκαιο (Ἰωήλ 3,13. Ματθ. 13,39. Ἀπ. 14,15-16). Ρινο- 6

κορούρων. Χείμαρρος διαρρέων τά ὅρια Αἰγύπτου καί Παλαιστίνης. Ἑβρ.: «Ρεῦμα τῆς Αἰγύπτου», Wadi el-arish, πενήντα μίλια νοτιοδυτικά τῆς Γάζας. 27,13. Τῇ σάλπιγγι τῇ μεγάλῃ. Τό «κέρας» (shofar), πού ἔχει πολλές χρήσεις, βλ. σχόλ. εἰς Ἰωήλ 2,1, ἠχεῖ ἐδῶ τήν συνάθροιση τῆς τελευταίας ἡμέρας. Αὐτή ἡ σάλπιγγα, ἡ ὁποία καλοῦσε τόν Ἰσραήλ σέ ἐπίσημες συνάξεις (Ἀριθμ. 10,2-10. Ἰωήλ 2,15), θά σημάνει τήν τελική σύναξη τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ (Ματθ. 24,31. Α Κορ. 15,52. Α Θεσ. 4,16). Ἅρμοζε ἐδῶ ὅλη αὐτή ἡ ἀποκάλυψη νά τελειώνει μέ ἕνα σάλπισμα τῆς κρίσης. 5. ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΟΥΔΑ (κ. 28-35) Κατά τῆς Σαμάρειας (28,1-6) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Τά κεφ. 28-32 περιέχουν προφητικούς λόγους πρός τόν λαό τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι κατά τήν σύμφωνο γνώμη τῶν ἑρμηνευτῶν κατάγονται ἀπό τόν Ἡσαΐα. Βεβαίως ὑπάρχουν ἐδῶ στήν ἑνότητά μας πολλά ἐδάφια, τά ὁποῖα ἔχουν διευρύνει μαθητές τοῦ Προφήτου, μέ βάση ἄλλους λόγους του, καί μέ βάση πάλι τήν ἐποχή στήν ὁποία ζοῦσαν αὐτοί οἱ μαθητές. 2. Ὁ πρῶτος ἐδῶ λόγος τῆς μικρᾶς περικοπῆς μας στρέφεται κατά τῆς Σαμάρειας, τῆς πρωτεύουσας τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ προφήτης, τήν πόλη αὐτή, ἡ ὁποία περιβάλλεται ἀπό ἕνα τεῖχος σέ ἕνα ὕψωμα, πάνω ἀπό τήν εὔφορη κοιλάδα, τήν συγκρίνει μέ λουλουδένια στεφάνια πάνω στά κεφάλια τῶν κατοίκων της, πού εἶναι φίλοι τοῦ ποτοῦ (στίχ. 1). Ὁ προφήτης βλέπει ὅλη αὐτή τήν μεγαλοπρέπεια τῆς πόλης νά φθίνει («τό ἄνθος τό ἐκπεσόν ἐκ τῆς δόξης», στίχ. 1). Ὁ Θεός, διά τοῦ Ἀσσυρίου βασιλέως («ἰδού ἰσχυρόν καί σκληρόν...», στίχ. 2), θά ἑτοιμάσει ἕνα τέλος στήν Σαμάρεια γιά τήν ἀσέβειά της (βλ. Ἡσ. κ. 7 καί Δ Βασ. 17,5 ἑξ.). 3. Ἀλλά στήν συνέχεια ὁ προφήτης λέγει ἕνα σωστικό λόγο γιά τήν πόλη: Ὁ Ἴδιος ὁ Θεός μία ἡμέρα θά στολίσει ὡς κορώνα καί ἀμάραντο στεφάνι τούς ἐπιζῶντας τοῦ λαοῦ Του (στίχ. 5). Αὐτός ὁ Ἴδιος θά δώσει στούς κριτές ὀρθή κρίση (στίχ. 6α) καί στούς πολεμιστές θάρρος καί δύναμη, γιά νά ἀποκρούσουν τόν εἰσβάλλοντα ἀπό τήν πύλη τῆς πόλης ἐχθρόν (στίχ. 6β κατά τό Ἑβρ.). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 28,1 Ἀλλοίμονο στό ἀλαζονικό στεφάνι (τήν Σαμάρεια), στούς κερδοσκόπους τοῦ Ἐφραίμ, τό ἄνθος πού ἔχασε τήν δόξα, (πού εἶχε) στήν κορυφή τοῦ εὐφόρου ὄρους, 7

αὐτοί πού μεθύουν μέ κρασί. 2 Ἰδού ὁ θυμός τοῦ Κυρίου (κατά τῆς Σαμάρειας) εἶναι ἰσχυρός καί σκληρός, (εἶναι) σάν μία χάλαζα πού πέφτει χωρίς νά ὑπάρχει καταφύγιο, (χάλαζα) πού πέφτει δυνατά σάν μεγάλη ποσότητα νεροῦ καί πλημμυρίζει τήν γῆ. α (Ὁ Θεός) θά φέρει ἀνάπαυση στήν γῆ μέ τά χέρια Του. 3 Τό ἀλαζονικό στεφάνι, οἱ κερδοσκόποι τοῦ Ἐφραίμ, θά ποδοπατηθοῦν. 4 Καί θά συμβεῖ, τό ἄνθος πού ἔχασε τήν ἐλπίδα, πού τοῦ ἔδινε ἡ δόξα του στήν κορυφή τοῦ ὑψηλοῦ ὄρους, θά γίνει σάν πρώϊμος καρπός σύκου. Αὐτός πού τό βλέπει θά θελήσει νά τό καταπιεῖ, προτοῦ τό πάρει στό χέρι του. 5 Γιά ἐκείνη τήν ἡμέρα θά εἶναι ὁ Κύριος Σαβαώθ τό στεφάνι τῆς ἐλπίδας, τό πλεγμένο μέ δόξα, γιά τό ὑπόλοιπο τοῦ λαοῦ μου. 6 Θά ἀπομείνουν ἄνθρωποι μέ πνεῦμα κρίσεως, γιά νά ἀποδίδουν τήν κρίση καί (ἄνθρωποι) μέ δύναμη γιά νά ἐμποδίζουν τούς φόνους. β α. Τό Ἑβρ. κείμενο ἀναφέρεται στόν ἰσχυρό καί δυνατό Ἀσσύριο, ὁ ὁποῖος χρησιμοποιεῖται ἀπό τόν Κύριο γιά τήν τιμωρία τοῦ ἁμαρτήσαντος λαοῦ Του. Ὁ στίχ. στό Ἑβρ. ἔχει: «Ἰδού ὁ Κύριος ἔχει ἰσχυρόν καί δυνατόν, ὁ ὁποῖος, ὡς θόρυβος χαλάζης, ὡς καταστρεπτικός ἀνεμοστρόβιλος, ὡς κατακλυσμός ἰσχυρῶν πλημμυρούντων ὑδάτων, θά καταρρίψει στήν γῆ, διά τῆς χειρός του, τά πάντα». β Ὁ στίχ. στό Ἑβρ.: «Καί πνεῦμα κρίσεως στόν καθήμενο γιά κρίση καί δύναμη σ αὐτούς πού ἀπωθοῦν τόν πόλεμο μέχρι τῶν πυλῶν». (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 28,1-33,24. Προφητεῖες κατά τοῦ Ἰούδα καί τοῦ Ἐφραίμ. 28,1-13. Κατά τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν. 28,1-6. Μία προφητεία σχετικά μέ τόν Ἰσραήλ (Σαμάρεια), ἀναγγελθεῖσα πρίν ἀπό τήν βίαιη ἐπίθεση τῆς Ἀσσυρίας (Δ Βασ. 17,5) καί εἰσάγουσα στήν μακρύτερη (καί μετέπειτα) προφητεία τήν ἀφορῶσαν τόν Ἰούδα (γιά τό θέμα βλ. 22,1-14 σχόλ.). Ἡ προφητεία συνετέθη ἀρχικά κατά τόν χρόνο τοῦ Συροεφραϊμικοῦ πολέμου (7,1-6). Ἐλέχθη λίγο καιρό πρίν ἀπό τήν πτώση τῆς Σαμάρειας. Ἡ πόλη τῆς Σαμάρειας, κτι- 8

σμένη σέ ἕνα λόφο, συγκρίνεται ἐδῶ μέ ἕνα στέμμα ἀνθέων, μέ τό ὁποῖο στολιζόταν ἡ κεφαλή τῶν συνδαιτυμόνων στά ἀρχαῖα δεῖπνα. Ἀπό τούς παλαιούς προφῆτες γίνεται ὑπαινιγμός στόν πλοῦτο καί στήν διαφθορά τῆς Σαμάρειας (βλ. Ὡσ. 7,5-7. Ἀμ. 3,9.15 κ.ἄ.). 28,1. Τῷ στεφάνῳ τῆς ὕβρεως. Εἶναι τά τείχη τῆς Σαμάρειας (βλ. Ἀμ. 3,9.15). 28,4. Πρόδρομος σύκου. Ἀκριβῶς, ὅπως γρήγορα θά καταφαγωθεῖ ἡ Σαμάρεια. 28,5-6. Μία μετέπειτα παρεμβολή ἐδῶ ὁ «στέφανος» εἶναι ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ στό ὑπόλοιπο. Οἱ στίχ. αὐτοί ἀντιπαραθέτουν στό μαραμένο στέφανο τῆς Σαμάρειας τό διάδημα τῆς δόξης τοῦ Ἴδου τοῦ Γιαχβέ, πού θά εἶναι γιά τό ὑπόλοιπο τοῦ λαοῦ Του. Αὐτή ἡ μνεία τοῦ «ὑπολοίπου» («τῷ καταλειφθέντι μου λαῷ», στίχ. 5) μᾶς κάνει νά σκεφθοῦμε ὅτι αὐτή ἡ παράγραφος εἶναι μεταγενέστερη, βλ. σχόλ. εἰς 4,3. Μέ τήν ὁμοιότητα τῶν εἰκόνων τῶν στίχ. 5-6 προσεγγίζεται ἡ προηγούμενη προφητεία τῶν στίχ. 1-4. 9