ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.9.2013 SWD(2013) 337 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τους δείκτες που χρησιμοποιούνται ως δείκτες αναφοράς σε χρηματοπιστωτικά μέσα και χρηματοπιστωτικές συμβάσεις {COM(2013) 641 final} {SWD(2013) 336 final} EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο δείκτης αποτελεί μέσο στατιστικής μέτρησης, κατά κανόνα τιμής ή ποσότητας, που υπολογίζεται από αντιπροσωπευτικό σύνολο βασικών δεδομένων: όταν ο εν λόγω δείκτης χρησιμοποιείται στη συνέχεια ως τιμή αναφοράς για χρηματοοικονομικό μέσο ή άλλη χρηματοπιστωτική σύμβαση, καθίσταται δείκτης αναφοράς. Σήμερα παράγεται πληθώρα δεικτών αναφοράς. Αυτοί οι δείκτες αναφοράς διαφέρουν όχι μόνο ως προς τα βασικά δεδομένα που χρησιμοποιούνται, αλλά και στις μεθοδολογίες που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή των δεδομένων, τον υπολογισμό του δείκτη και την τελική του χρήση. Ο κλάδος των δεικτών αναφοράς δημιουργεί έσοδα περίπου 2 δισεκατ. ευρώ για τους διαχειριστές δεικτών αναφοράς του χρηματοπιστωτικού τομέα και βασικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το μέγεθος των επηρεαζόμενων αγορών θα μπορούσε να είναι άνω των 1.000 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Η πρόσφατη εικαζόμενη παραποίηση των δεικτών αναφοράς για τα επιτόκια LIBOR και EURIBOR τόνισε τόσο την σημασία των δεικτών αναφοράς όσο και τις αδυναμίες τους. Η ακεραιότητα των δεικτών αναφοράς είναι θεμελιώδους σημασίας για την τιμολόγηση πολλών χρηματοπιστωτικών μέσων, όπως οι συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων και οι προθεσμιακές συμβάσεις επιτοκίου, καθώς και οι εμπορικές και μη συμβάσεις, όπως οι συμφωνίες προμήθειας, τα δάνεια και τα ενυπόθηκα δάνεια. Διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη διαχείριση των κινδύνων. Η ακεραιότητα των δεικτών αναφοράς ήταν το επίκεντρο της έκθεσης «Wheatley Review of LIBOR» και της επακόλουθης κανονιστικής ρύθμισης του LIBOR στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και της κανονιστικής ρύθμισης του CIBOR στη Δανία. Η ΕΑΤ και η ΕΑΚΑΑ εξέδωσαν, στις 6 Ιουνίου 2013, αρχές για τις διαδικασίες καθορισμού δεικτών αναφοράς στην Ευρώπη που παρέχουν καθοδήγηση στους συμμετέχοντες κατά το χρονικό διάστημα πριν από την έναρξη της ισχύος οποιασδήποτε πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Η ΕΑΤ διενήργησε επίσης επανεξέταση του Euribor και εξέδωσε συστάσεις προς την EBF-Euribor τον Ιανουάριο του 2013. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξάγει έρευνες για πιθανή σύμπραξη (καρτέλ) σε σχέση με το EURIBOR και για μια πιθανή υπόθεση αθέμιτης σύμπραξης από συνεισφέροντες σε αξιολογήσεις τιμών για το πετρέλαιο και τα βιοκαύσιμα εκ μέρους ορισμένων οργανισμών αναφοράς τιμών βασικών προϊόντων. Το FSB (Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) συντονίζει τη διεθνή προσέγγιση για τη μεταρρύθμιση των δεικτών αναφοράς. Μετά από αίτημά του, ο IOSCO (Διεθνής Οργανισμός Επιτροπών Κινητών Αξιών) εξέδωσε αρχές για τους χρηματοπιστωτικούς δείκτες αναφοράς τον Ιούλιο 2013. Προηγουμένως, ο IOSCO είχε εκδώσει αρχές για την εποπτεία των οργανισμών αναφοράς τιμών πετρελαίου τον Οκτώβριο του 2012. Διεξάγονται περαιτέρω εργασίες σε επίπεδο FSB, G20 και ΤΔΔ. 2. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 2.1 Κίνδυνος παραποίησης των δεικτών αναφοράς Τα κριτήρια αναφοράς επηρεάζουν άμεσα την αξία των χρηματοοικονομικών μέσων και άλλων συμβάσεων οι οποίες φέρουν αναφορά σε αυτά. Κατά συνέπεια, η παραποίηση της τιμής ενός δείκτη αναφοράς έχει ως αποτέλεσμα την άμεση μεταφορά χρημάτων από
ένα συμβαλλόμενο μέρος στο άλλο. Ο κίνδυνος παραποίησης που παρατηρείται σε πολλούς δείκτες αναφοράς οφείλεται κυρίως στην διακριτική ευχέρεια που έχουν οι υποβάλλοντες κατά την επιλογή δεδομένων προς υποβολή σ αυτόν που θα κάνει τον υπολογισμό ή κατά την αξιολόγηση των στοιχείων που υποβάλλονται, και στην διακριτική ευχέρεια που ασκούν οι διαχειριστές κατά τον υπολογισμό του δείκτη αναφοράς. Ορισμένοι δείκτες αναφοράς βασίζονται αποκλειστικά σε αξιολογήσεις των συνεισφερόντων, με ελάχιστες δυνατότητα για εκ των υστέρων επαλήθευση με βάση πραγματικά δεδομένα. Ο πάροχος μπορεί να μην είναι σε θέση να επαληθεύσει κατά πόσον αυτά τα υποβληθέντα στοιχεία είναι αντιπροσωπευτικά και εφαρμόζει διακριτική ευχέρεια κατά την αξιολόγηση ή τον υπολογισμό του δείκτη αναφοράς με βάση τα εν λόγω δεδομένα. Επιπλέον, οι συνεισφέροντες μπορούν να επιλέξουν να υποβάλουν μόνο ένα υποσύνολο των δεδομένων τους, πράγμα που πλήττει την ακρίβεια του δείκτη αναφοράς. Οι συνεισφέροντες μπορούν να επίσης να είναι απρόθυμοι να δώσουν πλήρη ή ακριβή στοιχεία στους διαχειριστές δεικτών αναφοράς σε περίπτωση που αυτό έρχεται σε σύγκρουση με άλλα συμφέροντα, όπως η κοινολόγηση ευαίσθητων ή απόρρητων εμπορικών δεδομένων ή πληροφοριών που λειτουργούν ως σήμα σε άλλους συμμετέχοντες στην αγορά. Συγκρούσεις συμφερόντων υπάρχουν ιδίως όταν οι συνεισφέροντες ή οι διαχειριστές είναι επίσης οι χρήστες του δείκτη αναφοράς. Οι συνεισφέροντες μπορούν να υποβάλουν ανειλικρινείς εκτιμήσεις, ή πλαστά ή μερικά στοιχεία τα οποία δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς, όταν είναι σε θέση να επωφεληθούν από τη μεταβολή του δείκτη αναφοράς. Όταν δημοσιεύεται ένας δείκτης, η χρήση του μπορεί να καταστεί τόσο διαδεδομένη ώστε αυτός να καταστεί κρίσιμος, ή τουλάχιστον κάθε αστοχία να έχει σημαντικές επιπτώσεις στις αγορές και στους επενδυτές. Τέλος, οι περισσότερες αρχές δεν διαθέτουν εξουσίες εποπτείας και επιβολής επί των φορέων και των διαδικασιών καθορισμού, πράγμα που εμποδίζει την αποτελεσματική εποπτεία των δεικτών αναφοράς και την επιβολή της συμμόρφωσης με τα ελάχιστα πρότυπα για την παροχή τους. 2.2. Χρήση δεικτών αναφοράς που δεν είναι άρτιοι, αξιόπιστοι ή κατάλληλοι για τη σκοπούμενη χρήση Όταν ένας δείκτης αναφοράς δεν είναι άρτιος και υπόκειται σε κίνδυνο παραποίησης, η χρήση του ενδέχεται να βλάψει τους επενδυτές ή τους άλλους χρήστες. Οι πιο προχωρημένοι χρήστες, όπως οι τράπεζες και άλλοι συμμετέχοντες στην αγορά χονδρικής, μπορούν να έχουν επαρκή κατανόηση των κινδύνων που οφείλονται στην έλλειψη αρτιότητας των κριτηρίων αναφοράς και να απορροφούν τον κίνδυνο αυτό, ή να είναι σε θέση να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων. Ωστόσο, οι καταναλωτές λιανικής μπορεί να μην είναι πλήρως ενημερωμένοι για τη φύση του δείκτη αναφοράς στον οποίο φέρει αναφορά μια χρηματοπιστωτική σύμβαση που συνάπτουν και μπορεί να μην έχουν κάποια επιλογή όσον αφορά τον δείκτη αναφοράς που χρησιμοποιείται. Το πρόβλημα της χρήσης δεικτών αναφοράς που δεν είναι άρτιοι ή αξιόπιστοι ή δεν εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται προκαλείται κυρίως από την έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τον σκοπό των δεικτών αναφοράς και την έλλειψη καταλληλότητας των δεικτών αναφοράς για το σκοπό για τον οποίο προορίζονται, ιδίως για χρηματοπιστωτικές συμβάσεις που συνάπτουν ιδιώτες επενδυτές. 1
Οι δείκτες αναφοράς μετρούν μια συγκεκριμένη αγορά ή οικονομική πραγματικότητα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχει έλλειψη διαφάνειας σχετικά με το τι ακριβώς σκοπεύει να μετρήσει ένας δείκτης αναφοράς, σε ποιες περιστάσεις παρέχει ένα αξιόπιστο μέτρο και ποιοι άλλοι κίνδυνοι συνδέονται με τη χρήση του. Εάν δεν υπάρχει αυτή η διαφάνεια, οι χρήστες μπορεί να μην είναι σε θέση να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις σχετικά με ποιον δείκτη αναφοράς θα χρησιμοποιήσουν. Όταν συμβαίνει αυτό, οι οικονομικές αποφάσεις θα βασίζονται σε στρεβλωμένες αξίες, πράγμα που οδηγεί σε μικρότερη από βέλτιστη κατανομή των περιουσιακών στοιχείων και σε πιθανές ζημιές για τους επενδυτές και τους καταναλωτές. Οι δείκτες αναφοράς χρησιμοποιούνται συχνά για να φέρουν αναφορά σε συμβάσεις καταναλωτών χωρίς επαρκείς ή κατάλληλες αξιολογήσεις της καταλληλότητάς τους για τον σκοπό αυτό. Ακόμη και οι δείκτες αναφοράς που μετρούν επαρκώς την οικονομική πραγματικότητα την οποία σκοπεύουν να αντιπροσωπεύσουν ενδέχεται να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις αν χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. Το πρόβλημα αυτό οφείλεται σε έλλειψη κατανόησης εκ μέρους αυτών που συνάπτουν συμβάσεις που φέρουν αναφορά στους εν λόγω δείκτες, ιδίως όταν πρόκειται για ιδιώτες επενδυτές ή καταναλωτές. Συχνά οι αγορές χρησιμοποιούν δείκτες αναφοράς όχι με βάση την καταλληλότητά τους, αλλά απλούστατα επειδή τα αποτελέσματα δικτύου έχουν καταστήσει έναν συγκεκριμένο δείκτη αναφοράς την καθιερωμένη μονάδα μέτρησης. Ομοίως, η άνιση διαπραγματευτική ισχύς ή η χρήση τυποποιημένων όρων σημαίνει ότι σε έναν από τους συμβαλλομένους μπορεί να επιβληθεί η επιλογή ενός ακατάλληλου δείκτη αναφοράς. Μπορεί επίσης να υπάρχουν σημαντικές συγκρούσεις συμφερόντων στο πλαίσιο δεικτών στρατηγικής / ιδιόκτητων δεικτών που χρησιμοποιούνται ή παράγονται από διαχειριστές αμοιβαίων κεφαλαίων οι οποίοι έχουν άμεσο συμφέρον όσον αφορά τις επιδόσεις των εν λόγω αμοιβαίων κεφαλαίων. 3. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Παρόλο που ορισμένοι δείκτες αναφοράς έχουν εθνικό χαρακτήρα, ο κλάδος των δεικτών αναφοράς στο σύνολό του είναι διεθνής σε ό,τι αφορά τόσο την κατάρτιση όσο και τη χρήση τους. Για τους δείκτες αναφοράς που χρησιμοποιούνται ευρέως ή παράγονται σε διάφορα κράτη μέλη η εθνική δράση μπορεί να οδηγήσει σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς και θα μπορούσε να διευκολύνει το ρυθμιστικό αρμπιτράζ, δεδομένου ότι η παραγωγή δεικτών αναφοράς μπορεί εύκολα να μεταφερθεί σε άλλα κράτη μέλη. Αντίθετα, η ανάληψη πρωτοβουλίας από την ΕΕ θα συμβάλει στην ενίσχυση της ενιαίας αγοράς μέσω της θέσπισης κοινού πλαισίου για τη χρήση αξιόπιστων και κατάλληλων δεικτών αναφοράς στα διάφορα κράτη μέλη. Συνεπώς, η δράση σε επίπεδο ΕΕ είναι σύμφωνη με την αρχή της επικουρικότητας. Η αρχή της αναλογικότητας απαιτεί κάθε παρέμβαση να είναι στοχοθετημένη και να μην υπερβαίνει το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων. Κατά τον εντοπισμό εναλλακτικών επιλογών, καθώς και σε ολόκληρη την ανάλυση και τη σύγκριση των επιλογών και του πεδίου εφαρμογής τους, η αρχή της αναλογικότητας καθοδηγούσε τη διαδικασία. Αυτό επετεύχθη με δύο τρόπους: πρώτον, με τη στόχευση μόνο των δεικτών αναφοράς που ενδέχεται να έχουν άμεσο και συγκεκριμένο οικονομικό αντίκτυπο εάν παραποιηθούν και, δεύτερον, με τον εντοπισμό μέτρων τα οποία από τη φύση τους δεν συνδέονται με ζητήματα αναλογικότητας ή, όπου ενδέχεται να συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση, τη μέριμνα ώστε τα μέτρα αυτά να μπορούν να βαθμονομούνται με αναλογικό τρόπο. 2
4. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Το πεδίο της πρότασης έχει καθοριστεί με βάση τα προβλήματα που περιγράφονται ανωτέρω ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα προβλήματα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, αποδοτικά και αναλογικά. Το πεδίο εφαρμογής της πρότασης καθορίζεται σε μια προσέγγιση δύο σταδίων: πρώτον, με βάση το ποιοι δείκτες αναφοράς καλύπτονται («στοχοθετημένοι δείκτες αναφοράς») και δεύτερον, ποιες δραστηριότητες αναφοράς θα πρέπει να καλύπτονται σε σχέση με αυτούς τους στοχοθετημένους δείκτες αναφοράς. Πρώτον, καλύπτονται όλοι οι δημοσιευμένοι δείκτες που χρησιμοποιούνται για να φέρουν αναφορά στην τιμή ενός χρηματοπιστωτικού μέσου ή σύμβασης ή για τη μέτρηση των επιδόσεων ενός αμοιβαίου κεφαλαίου, δεδομένου ότι αυτοί είναι οι δείκτες αναφοράς των οποίων η παραποίηση θα προκαλέσει οικονομική ζημία και οι οποίοι είναι πλέον ευπαθείς στα προβλήματα που προαναφέρθηκαν. Δεύτερον, όλοι οι διαχειριστές δεικτών αναφοράς που παράγουν αυτούς τους δείκτες αναφοράς και οι οποίοι εδρεύουν στην Ένωση εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής, δεδομένου ότι οι διαχειριστές αντιμετωπίζουν όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα. Οι κεντρικές τράπεζες εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής, δεδομένου ότι ήδη τηρούν υψηλό επίπεδο ακεραιότητας και υπόκεινται σε έλεγχο από τις δημόσιες αρχές. Οι συνεισφέροντες που εδρεύουν στην Ένωση αντιμετωπίζουν επίσης αυτά τα προβλήματα, αλλά, σύμφωνα με την ανάλυση, αναλογική ενέργεια είναι να στοχεύονται μόνο οι συνεισφέροντες που υπόκεινται ήδη σε κανονιστική ρύθμιση της ΕΕ στον χρηματοοικονομικό τομέα. Ο κύριος λόγος είναι ότι η επιβάρυνση λόγω συμμόρφωσης θα σήμαινε ότι οι συνεισφέροντες που επί του παρόντος δεν υπόκεινται σε κανονιστική ρύθμιση θα μπορούσαν δυνητικά να παύσουν να συνεισφέρουν και, σε κάθε περίπτωση, δεν ήταν δυνατόν να εποπτεύονται αποτελεσματικά τους ρυθμιστικούς φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα. 5. ΣΤΟΧΟΙ Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει μια επισκόπηση των γενικών, ειδικών και επιχειρησιακών στόχων της παρούσας πρωτοβουλίας με βάση την ανωτέρω ανάλυση των κινδύνων και των προβλημάτων: 3
Γενικοί στόχοι Ειδικοί στόχοι Επιχειρησιακοί στόχοι Μετρήσιμοι στόχοι 1) Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις χρηματοπιστωτ ικές αγορές 2) Ενίσχυση της ακεραιότητας και της αμεροληψίας της αγοράς εξασφάλιση ότι οι χρηματοπιστωτ ικές αγορές υπηρετούν την πραγματική οικονομία Διασφάλιση της ακεραιότητας των δεικτών αναφοράς: 1. Μείωση του κινδύνου παραποίησης των δεικτών αναφοράς 2) Διασφάλιση της κατάλληλης χρήσης άρτιων και αξιόπιστων δεικτών αναφοράς 1) Περιορισμός των κινήτρων και των ευκαιριών για παραποίηση 2) Ελαχιστοποίηση της διακριτικής ευχέρειας - διασφάλιση ότι οι δείκτες αναφοράς βασίζονται σε επαρκή και αντιπροσωπευτικά δεδομένα 3) Διασφάλιση άρτιας διακυβέρνησης και ελέγχων, αντιμετώπιση των κινδύνων 4) Ενίσχυση της διαφάνειας και της χρήσης κατάλληλων δεικτών αναφοράς 5) Διασφάλιση αποτελεσματικής εποπτείας 1) Μείωση του αριθμού των δεικτών αναφοράς που είναι ευπαθείς σε παραποίηση 2) Αύξηση του αριθμού των δεικτών αναφοράς που βασίζονται σε επαρκή και αντιπροσωπευτικά δεδομένα 3) Μείωση του αριθμού ευρημάτων ακατάλληλης διακυβέρνησης και ελέγχων 4) Αύξηση του αριθμού δηλώσεων για τον σκοπό των δεικτών αναφοράς και αξιολογήσεων της καταλληλότητας για χρήση από ιδιώτες επενδυτές 5) Μείωση του αριθμού των περιπτώσεων παραποίησης δεικτών αναφοράς 3) Εξασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών και των επενδυτών 6. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥΣ Οι διάφορες επιλογές πολιτικής εξετάστηκαν ως προς τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητάς τους για την επίτευξη των έξι επιχειρησιακών στόχων. 6.1. Περιορισμός των κινήτρων και των ευκαιριών για παραποίηση: 2 Διαχείριση και γνωστοποίηση συγκρούσεων συμφερόντων 3 Διαρθρωτικός διαχωρισμός Η επιλογή 2 είναι η προτιμώμενη επιλογή: ο διαρθρωτικός διαχωρισμός είναι αποτελεσματικός όσον αφορά τον περιορισμό των ευκαιριών για παραποίηση, αλλά θα ήταν δυσανάλογος σε πολλές περιπτώσεις, δεδομένου ότι θα μπορούσε να αποθαρρύνει την παροχή δεικτών αναφοράς και να οδηγήσει σε διακοπή ορισμένων δεικτών αναφοράς. Η διαχείριση και η γνωστοποίηση συγκρούσεων συμφερόντων δημιουργούν κίνητρα για αυτούς που εκτελούν υπολογισμούς ή υποβάλλουν πληροφορίες σε σχέση με δείκτες αναφοράς να ενεργούν με αντικειμενικό τρόπο. Ως εκ τούτου, ενθαρρύνουν την 4
ακριβή υποβολή δεδομένων και την εντιμότητα στη διαδικασία επικύρωσης των δεδομένων. 6.2. Ελαχιστοποίηση της διακριτικής ευχέρειας - διασφάλιση ότι οι δείκτες αναφοράς βασίζονται σε επαρκή και αντιπροσωπευτικά δεδομένα: 2 Απαίτηση για χρήση δεδομένων για τις συναλλαγές εάν είναι διαθέσιμα και αξιόπιστα, άλλως χρήση βάσιμης και επαληθεύσιμης διακριτικής ευχέρειας 3 Υποχρεωτική χρήση δεδομένων για τις συναλλαγές μόνο εφόσον είναι απαραίτητο 4 Εντολή για συνεισφορές για κρίσιμους δείκτες αναφοράς Οι επιλογές 2 και 4 είναι οι προτιμώμενες επιλογές: ένας κανόνας που επιβάλλει να αποδίδεται προτεραιότητα σε αντιπροσωπευτικά δεδομένα για τις συναλλαγές, και να είναι επαληθεύσιμη η χρήση άλλων δεδομένων, παρέχει ένα μέσο για την εξασφάλιση ότι οι συντελεστές και οι συνεισφορές για τους δείκτες αναφοράς βασίζονται σε επαρκή και αντιπροσωπευτικά δεδομένα και ότι η διακριτικής ευχέρειας είναι δικαιολογημένη, βάσιμη και ασκείται ορθώς. Έτσι, ενισχύεται η αξιοπιστία των δεικτών αναφοράς και η διαφάνεια της διαδικασίας. Η εξουσία ανάθεσης εντολής για κρίσιμους δείκτες αναφοράς εξασφαλίζει τη συνέχεια των δεικτών αναφοράς που έχουν κρίσιμη σημασία όταν υπάρχει ο κίνδυνος να παύσουν τις συνεισφορές τους οι συνεισφέροντες. Επίσης, εξασφαλίζει ότι οι δείκτες βασίζονται σε επαρκή δείγματα δεδομένων της αγοράς, ιδίως σε καιρούς ακραίων συνθηκών της αγοράς όταν οι συνεισφέροντες μπορεί να είναι απρόθυμοι να υποβάλουν δεδομένα ή εκτιμήσεις για τον υπολογισμό δεικτών αναφοράς. 6.3. Διασφάλιση άρτιας διακυβέρνησης και ελέγχων, αντιμετώπιση των κινδύνων: 2 Έκδοση κατευθυντηρίων γραμμών συμμόρφωσης ή αιτιολόγησης από τις εποπτικές αρχές 3 Εντολή για κατάλληλα συστήματα διαχείρισης και αποτελεσματικούς ελέγχους Η επιλογή 3 είναι η προτιμώμενη επιλογή: Δεδομένων των εγγενών συγκρούσεων συμφερόντων κατά την κατάρτιση συνεισφορών για δείκτες αναφοράς και τον υπολογισμό των εν λόγω δεικτών, οι αρχές που αφορούν «συμμόρφωση ή αιτιολόγηση» δεν είναι πιθανό να επιτύχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η εντολή για κατάλληλα συστήματα διαχείρισης και αποτελεσματικούς ελέγχους παρέχει ένα εργαλείο για την επιβολή της ορθής διακυβέρνησης και των ελέγχων που είναι αναγκαίοι για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που εντοπίζονται στις δραστηριότητες παροχής και συνεισφορών για δείκτες αναφοράς. 6.4. Ενίσχυση της διαφάνειας και της χρήσης κατάλληλων δεικτών αναφοράς: 2 Απαίτηση για διαφάνεια όσον αφορά τη μεθοδολογία, τα υποκείμενα δεδομένα, τη διαδικασία και το σκοπό, με ταυτόχρονη δυνατότητα για καθυστερημένη ή μερική διαφάνεια των υποκείμενων δεδομένων όταν αυτό είναι δικαιολογημένο 3 Αξιολόγηση της καταλληλότητας της χρήσης των δεικτών αναφοράς για συμβάσεις ιδιωτών επενδυτών 4 Υποχρεωτική κοινοποίηση της χρήσης δεικτών αναφοράς 5
Οι επιλογές 2 και 3 είναι οι προτιμώμενες επιλογές: Η διαφάνεια όσον αφορά τα δεδομένα και τη μεθοδολογία θα επιτρέψει τόσο στις ρυθμιστικές αρχές και στο κοινό να αξιολογούν κατά πόσον ο δείκτης αναφοράς είναι ακριβής και αξιόπιστος. Εφόσον θα έχουν πρόσβαση τόσο στα δεδομένα όσο και στη μεθοδολογία, οι επενδυτές και οι ρυθμιστικές αρχές θα είναι σε θέση να αναπαράγουν ή να εκτελούν απολογιστικούς ελέγχους του δείκτη αναφοράς προκειμένου να αξιολογήσουν την ακρίβειά του. Η πλήρης διαφάνεια ως προς το τι μετρά ο δείκτης αναφοράς αναφοράς, το πώς θα πρέπει να χρησιμοποιείται και τις ελλείψεις του θα δώσει τη δυνατότητα στις ρυθμιστικές αρχές και το κοινό να ενημερώνεται πλήρως σχετικά με την οικονομική πραγματικότητα που σκοπεύει να μετρά ένας δείκτης αναφοράς και τις ενδεχόμενες ελλείψεις που μπορεί να έχει ο δείκτης κατά τη μέτρηση αυτή. Οι καθυστερήσεις στη δημοσίευση ή η μερική δημοσίευση θα επιτρέπονται εφόσον η πλήρης και σύγχρονη δημοσίευση θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στους συνεισφέροντες στη σύνταξή του ή να επηρεάσει αρνητικά την αξιοπιστία ή την ακεραιότητα του δείκτη αναφοράς. Η δημοσίευση θα επιτρέπεται να καθυστερήσει μόνο στο βαθμό που αυτό μειώνει σημαντικά τις εν λόγω επιπτώσεις. Σε περιπτώσεις όπου μια οντότητα που υπόκειται σε κανονιστική ρύθμιση, όπως π.χ. μια τράπεζα, προτίθεται να συνάψει χρηματοπιστωτική σύμβαση με έναν καταναλωτή, βάσει της οποίας οι πληρωμές φέρουν αναφορά σε δείκτη αναφοράς, θα πρέπει να αξιολογεί την καταλληλότητα του εν λόγω δείκτη αναφοράς για τη χρήση αυτή και να προειδοποιεί τον καταναλωτή, εάν ο δείκτης είναι ακατάλληλος. 6.5. Διασφάλιση αποτελεσματικής εποπτείας των δεικτών αναφοράς: 2 Παροχή δεικτών αναφοράς από τον ιδιωτικό τομέα, ανεξάρτητη εποπτεία από τον ιδιωτικό τομέα 3 Παροχή δεικτών αναφοράς από τον ιδιωτικό τομέα, εποπτεία και επιβολή από τον δημόσιο τομέα 4 Παροχή κρίσιμων δεικτών αναφοράς από τον δημόσιο τομέα Η επιλογή 3 είναι η προτιμώμενη επιλογή: η παροχή δεικτών αναφοράς από τον δημόσιο τομέα μπορεί να παρεμποδίσει την καινοτομία και ενδέχεται, επίσης, να υπόκειται σε συγκρούσεις συμφερόντων. Η εποπτεία από τον ιδιωτικό τομέα μπορεί επίσης να υπόκειται σε συγκρούσεις συμφερόντων. Εάν η παροχή δεικτών αναφοράς καταστεί ρυθμιζόμενη δραστηριότητα η εποπτεία των διαχειριστών των δεικτών αναφοράς διασφαλίζεται στον υψηλότερο δυνατό βαθμό. Έτσι, οι αρχές θα διαθέτουν ένα εργαλείο για την επιβολή της συμμόρφωσης και της λογοδοσίας των διαχειριστών και των συνεισφερόντων. Θα εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία του επόπτη, διότι θα πρόκειται για δημόσια αρχή, και θα είναι δυνατή η επιλογή, η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα εφόσον η παροχή των δεικτών αναφοράς θα παραμείνει στον ιδιωτικό τομέα. Η εποπτεία των διαχειριστών θα μπορούσε να διεξάγεται από τις εθνικές αρχές χρηματοπιστωτικής εποπτείας υπό τον συντονισμό της ΕΑΚΑΑ. Για τους κρίσιμους δείκτες αναφοράς, η εποπτεία από ένα σώμα εθνικών εποπτικών αρχών θα είναι υποχρεωτική. Η ΕΑΚΑΑ θα συμμετέχει στα σώματα εποπτικών αρχών για τους κρίσιμους δείκτες αναφοράς και θα ασκεί δεσμευτική μεσολάβηση όταν είναι αναγκαίο. Η εποπτεία των συνεισφερόντων θα ασκείται από τις σημερινές εποπτικές αρχές τους. 6
7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΙΜΩΜΕΝΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Το διάγραμμα που ακολουθεί περιλαμβάνει συνοπτική παρουσίαση των προκρινόμενων επιλογών πολιτικής Επιχειρησιακός στόχος Περιορισμός των κινήτρων και των ευκαιριών για παραποίηση Επαρκή δεδομένα και ελαχιστοποίηση της διακριτικής ευχέρειας Διασφάλιση άρτιας διακυβέρνησης και ελέγχων, αντιμετώπιση των κινδύνων Ενίσχυση της διαφάνειας και διασφάλιση της χρήσης δεικτών αναφοράς που είναι άρτιοι, αξιόπιστοι και κατάλληλοι για τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται Διασφάλιση αποτελεσματικής εποπτείας Προτιμώμενες επιλογές πολιτικής Διαχείριση και γνωστοποίηση συγκρούσεων συμφερόντων Χρήση δεδομένων για τις συναλλαγές εάν είναι διαθέσιμα και αξιόπιστα, άλλως χρήση βάσιμης και επαληθεύσιμης διακριτικής ευχέρειας Εντολή για συνεισφορές για κρίσιμους δείκτες αναφοράς μόνο εφόσον είναι αναγκαίο Εντολή για κατάλληλα συστήματα διαχείρισης και αποτελεσματικούς ελέγχους Απαίτηση για διαφάνεια όσον αφορά τη μεθοδολογία, τα υποκείμενα δεδομένα, τη διαδικασία και το σκοπό, με ταυτόχρονη δυνατότητα για καθυστερημένη ή μερική διαφάνεια των υποκείμενων δεδομένων όταν αυτό είναι δικαιολογημένο Αξιολόγηση της καταλληλότητας της χρήσης των δεικτών αναφοράς για συμβάσεις ιδιωτών επενδυτών Παροχή δεικτών αναφοράς από τον ιδιωτικό τομέα, εποπτεία και επιβολή από τον δημόσιο τομέα Βασικός στόχος της παρούσας πρωτοβουλίας είναι να ενισχυθεί η αρτιότητα και η ακεραιότητα των ευρωπαϊκών δεικτών αναφοράς μέσω της μείωσης του κινδύνου παραποίησής τους. Ως εκ τούτου, θα συμβάλει στην ενίσχυση της ακεραιότητας και της αμεροληψίας της αγοράς και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η παρούσα πρωτοβουλία αποσκοπεί να διασφαλίσει την κατάλληλη χρήση άρτιων και αξιόπιστων δεικτών αναφοράς, πράγμα που θα ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών και των επενδυτών και θα εξασφαλίσει ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές υπηρετούν την πραγματική οικονομία. 8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση των συνεπειών της εφαρμογής του νομοθετικού μέτρου θα μπορούσε να λάβει χώρα τρία έτη μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νομοθετικού μέτρου, στο πλαίσιο έκθεσης προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο σχετικά με την αποτελεσματικότητα της νομοθετικής πρωτοβουλίας και την καταλληλότητα της τομεακής προσέγγισης. 7