Γενικές Οδηγίες για Ορθές Γεωργικές Πρακτικές

Γενικές Οδηγίες για Ορθές Γεωργικές Πρακτικές Αναπτυξιακή Αιτωλοακαρνανίας Α.Ε. Μεσολόγγι 2008

Γενικές Οδηγίες για Ορθές Γεωργικές Πρακτικές Έκδοση: Αναπτυξιακή Αιτωλοακαρνανίας Α.Ε. Κύπρου 41, 30 200 Μεσολόγγι - Τηλ. 26310 51762 e-mail: anait@otenet.gr

ÐÅÑÉÅ ÏÌÅÍÁ Ðñüëïãïò 5 1. Ï Êýêëïò ôïõ Áæþôïõ 7 1.1. ÄéáöïñåôéêÝò ìïñöýò ôïõ áæþôïõ: 7 1.2. ç éóïññïðßá ôïõ áæþôïõ óôá êáëëéåñãþóéìá åäüöç: 7 2. Ç ðñïýëåõóç ôïõ áæþôïõ, ðïõ ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôá öõôü 9 2.1. Ç ðáñï Þ áíüñãáíïõ áæþôïõ óôï Ýäáöïò 9 2.2. ÓõíåéóöïñÜ áíüñãáíïõ áæþôïõ áðü ôá ïñãáíéêü ëéðüóìáôá 9 2.3. ÓõíåéóöïñÜ áíüñãáíïõ áæþôïõ áðü ôá óõíèåôéêü ëéðüóìáôá 9 2.4. ËÞøç áôìïóöáéñéêïý áæþôïõ áðü ôá øõ áíèþ 10 3. Ôá öõôü êáé ïé áíüãêåò ôïõò óå Üæùôï 11 3.1. Ïé ðåñßïäïé ëþøçò áæþôïõ áðü ôá öõôü 11 3.2. Ç åðßäñáóç ôïõ áæþôïõ óôçí ðáñáãùãéêüôçôá êáé óôçí ðïéüôçôá ôïõ êáñðïý 11 3.3. Ïé áíüãêåò ôùí êáñðþí óå Üæùôï 12 4. êðëõóç Íéôñéêþí 13 4.1. Ç äéáäéêáóßá Ýêðëõóçò. 13 4.2. Ïé óõíýðåéåò ôçò ìüëõíóçò ôùí õäüôùí áðü ôá íéôñéêü 14 4.3. ÃåùñãéêÝò ðñáêôéêýò ðïõ ðñïêáëïýí Ýêðëõóç íéôñéêþí 15 5. Ç ëïãéêþ ôçò ëßðáíóçò ìå Üæùôï êáé ç ñþóç ôçò óôá êáëëéåñãçôéêü óõóôþìáôá. 16 5.1. ËïãéêÞ ôçò íéôñéêþò ëßðáíóçò. 16 5.2. Áñáâüóéôïò 17 5.3. Çëßáíèïò, ÅëáéïêñÜìâç, Óüãéá 17 6. Ç äéá åßñéóç ôùí õðïëåéììüôùí ôùí êáëëéåñãåéþí 18 7. ÅíäéÜìåóç êáëëéýñãåéá «Ðáãßäá íéôñéêþí» 19 8. Ç äéá åßñéóç ôçò Üñäåõóçò 21 9. Äéá åßñéóç ôùí æùéêþí õðïëåéììüôùí 23 9.1. ÓõëëïãÞ êáé öýëáîç ôùí õðïëåéììüôùí 23 9.2. Ïé åðéðôþóåéò ôçò åöáñìïãþò õðïëåéììüôùí óôï Ýäáöïò. 24 9.3. Ìåôáöïñá êáé ìåôáôñïðç ôùí õðïëëåéìáôùí. 25 10. Êáíïíéóìïß ãéá ôï íåñü êáé ôá íéôñéêü 25 10.1 Ãåùñãßá êáé ðåñéâüëëïí 25 10.2 Ïäçãßá ãéá ôá ÍéôñéêÜ (1991) 26

Πρόλογος Η παρούσα έκδοση πραγματοποιείται στα πλαίσια του Προγράμματος GRINMED της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG IIIB / MEDOCC το οποίο υλοποιείται από ένα δίκτυο 14 διακρατικών εταίρων επί κεφαλής των οποίων είναι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, ενώ συμμετάσχει και η Αναπτυξιακή Αιτωλοακαρνανίας (ΑΝΑΙΤ) Α.Ε. Αντικείμενο του Προγράμματος είναι η εξεύρεση λύσεων και η διατύπωση προτάσεων που θα επιτρέπουν την αντιμετώπιση του προβλήματος των νιτρικών αλάτων. Αυτές οι λύσεις θα προταθούν μέσα από κάποιες δράσεις που υλοποιήθηκαν από τους εταίρους του προγράμματος, όπως και μέσα από πειραματικές καλλιέργειες που έγιναν σε κάποια σημεία του Νομού μας. Ωστόσο όμως μέσα από τις δράσεις του Προγράμματος ξεχωρίζει η προώθηση της εφαρμογής των ορθών γεωργικών πρακτικών και μεθόδων, με αποτέλεσμα τη μείωση της συσσώρευσης Νιτρικών στο έδαφος, στο νερό και στα γεωργικά προϊόντα. Αυτές οι πρακτικές αποτυπώνονται με το καλύτερο και αρτιότερο επιστημονικά τρόπο στην έκδοση μας, η οποία εκτός των άλλων φιλοδοξεί να καλύψει ένα μεγάλο κενό στον τομέα της ενημέρωσης και της πληροφόρησης των αγροτών μας. Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας, είναι ένας νομός με μεγάλη αγροτική παραγωγή και δραστηριότητες, οπότε η ευαισθητοποίηση των αγροτών και όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο πρόβλημα των Νιτρικών κρίνεται επιτακτική. Είναι γεγονός ότι η στήριξη των γεωργών της Αιτωλοακαρνανίας και του εισοδήματός τους αποτελεί προτεραιότητα και εφαρμοσμένη πολιτική μας. Το πρόγραμμα Grinmed / MEDOCC καθώς και οι γενικότερες προσπάθειες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας και της Αναπτυξιακής Αιτωλοακαρνανίας (ΑΝΑΙΤ Α.Ε) συντελούν στο να συμβαδίσει η προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας με την ταυτόχρονη προστασία της μεσογειακής Γεωργίας που αντιπροσωπεύει μια κληρονομιά μεγάλης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξίας. Ο Πρόεδρος της ΑΝΑΙΤ Α.Ε. Θύμιος Ν. Σώκος Νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας 5

µ: ( µ µ) 5, 6, 7, 8 9 µ µ ( Rhône-Alpes). 6

1.1. µ : 1. Ο Κύκλος του Αζώτου 1. µ µ µ. µ µ: : ( 97% ), µµ µ µ. µ,, µ µ µ µ µ. : µ 1 7%, µ µ: µµ (NH4+) (NO3-). µ µ µ () µ µ µ,. : µ, µ µ ( 78% ). µ. µ. µ, µ µ µ µ µ (NO3-). 1.2. µ : µ ( 0 µ 30 kg N//). ( 0 60 kg N//). µµ, µ. µ, µ µµ µ µ,. (2-4 kg N//). µ µ µ. (0,5-1 kg N//). µ µ µ, µ., Rhizobium µ µ µ 40 kg N/.. µ µ µ.., µ µ µ. µ. µ ( 3 - ). µ. µµ µ.. µ µ, µ. µ µ µ. 7

8 µ. µ,.

2., µ 2. Η προέλευση του αζώτου, που χρησιμοποιείται από τα φυτά 2.1. µ, µ : µ µ µ µµ. µ µ µµ, µ µ µ, µ. µ, µ µ µ µ., µ µ, µ :. µµ µµ µ µ µ. 2.2. µ µµ µ. µ µ µµ µ µ µ. µ, 3 : µ (µ µ) µ, µ µ µ, µ µ µ µµ, µ µ µµ, µ µ. µ µµ (,, ) µ µµ. 2.3. µ µ µ µ µ. µ µ : (NO3-), µ µ. µµ (NH4-), µ µ µ µµ ( µ µ). µ µ µµ (NH4+) µ µµ. µ., µ µµ,,, µ µ. µ µ µ, µ µ. µ µ,,. 9

2.4. µ µ µ.,. µ µ 3 µ µ, µ µ µ, µ. µ µµ, µ. µ µ µ µ. µ µµ, µ. 10

3. Τα φυτά και οι ανάγκες τους σε άζωτο 3. 3.1. µ µ, µ µ., µ µ µ,. µ, µ µ : µ µ µ µ µ, : - (µ ) - ( ) - µ (µ ) µ µ µ µ, (µµ µ). µ µ, µ. µ µ µ, µ. 3.2.., µµ,., µµ, µ µ µ µ (). µ µ µµ µ.,, µ µ µ µ µ µ. µ, : - µ - (µ) - µ (,...) - µ - µ ( µ, µ, µ µ µ. 11

µ µ, µ : µ µ µ : - µ - µ - µµ (, ) - µµ µ, µ 3.3. µ µµ µ: - µ (µ,, µ...) - () µµ µ µ. 12 µ µ µ µ µ,. µ, µ µ.

4. Έκπλυση Νιτρικών 4.1.. µ µ, µ,. µµ µ µ. : :, µ,. µ, µ. : µ ( µ µ ),. : µ µ, µ µ µ µ. µ µ µ µ. µ, µ. 13

4.2. µ µ. µ. :, µ µ. µ, µ., µ µ, µ µ (NO2-), µ µ µ. µµµ: µ µ, µ µ. µ,, µ. µ, µ µ µ µ µ µ, µ. µ µ µ. 3.65 mg/µ/kg., 68 µ 250 mg µ. µ 150 mg/µ. µ, 2 µ 100 mg. µ µ µ 50 mg/. µ µ µ µ. : µ µ. µ, µ µ,. µ. µ : - µ - : µ 14

4.3. 4.3. 4.3. : : µ: µ: - µ: - - µ µ - µ - - µ µ µ µ,, : : µ µ µ µ,,, : µ,..,,. µ µ.., µ µ µ µ µ... µ µ µ µ. µ µ,, µ,, µ µ µ,,, µ µ.., µ,,, µ. µ, µ, µ µ ( ( ), ),, µ µ µ µ µ, µ.. ( ), µ µ µ µ µ µ,,. µ µ µ µ µ µ..,,, µ µ µ µ µ.. µ., µ µ µ µ. µ µ µ µ 5 9 µ µ µ µ 5 9 µ.. µ. 15

5. Η λογική της λίπανσης με άζωτο και η χρήση της στα καλλιεργητικά 5. µ συστήματα. µ. 5.1.. µ µ µ µ µ µ. µ µ µ. µ µ µ. : µ µ + µ µ. = + µ µ µ. µ. µµ µ µ. µ: µ µ µ µµ µµ ( ). µ µ. µ µµ µ (µ ). 5.2. 16

5.2. µ., µ µ, µ µ µ. : - µ µ: µ µ 50 kg µ µµ ( µ ) 8 10. - µ, µµ µ. 5.3., µ, µ, µ µ µ µ. µ µ µ µµ µ. µ µ µ µ µ. µ µ µ µ,. µ µµ : µ ( ) µ µ. (µ µ) µ µ µ µ µ µ. µ. 17

6. Η διαχείριση των υπολειμμάτων των καλλιεργειών 6. µµ µ, µ µµ µ,. µµ, µ µ, µ,. : µµ µ (C/N > 25) :.. µ,, ). -! - µ µµ. - : µ µ µ µ µµ ( µ, ) µ µµ. µµ µ (C/N < 25) : (.. µµ : µ,,... / ): -, µ µµ ( ) -,. µ: µ µµ,, µ. 18

7. Ενδιάμεση καλλιέργεια «Παγίδα νιτρικών» 7. µ µ, µ µ,. µ.. µ µ µ µµ. µ µµ. µ µ µ µ µ µ. µ µ µ µ µ, µ µ (µ). µ µ µ µ µ µ µ µ. : µ µ µ µµ., µ : - ( µ µ); - ( µ ) - µ µµ µ µ - - 19

- µ (, ) µ µ : (µ,,..). : - 1 µ: µ µ µ µ. µ. : - µ µ. - -. : - µ. µ : - µ µ µ µ µ. - : µ µ. µ : - µ µµ µ µ, µ µ. 20

µ µ µ µ. µ µµ. µ µ: µ., µ µµ () µµ µ. µ: µ. µ µ. 8. 8. 8. Η διαχείριση της άρδευσης µ, µ µ, µ µ, µ µ µ µ µ, µ. µ µ, µ. µ,, µ µ µµ µ, µ µµ µ., µ µ., µ µ.,..,. : µ : µ µ µ µ µµ. µ. - µ µ - µ µ ( µ µ µ 10 mm ( ) µ - 10 mm ) µ - µ µ -. - µ -. - µ,, µ,., - µ µ. - µ µ.. - µ µ µ, - µ µ. µ µ, - µ, µ µ µ :. µµ µ - µ, µ, µ µ : µ, µµ µ µ, µ. µ,, µ µ µ. µ µ, µµ. µ µ µ µ. µ: µ,, µ: µ µ.,, µ. 21

22

9. Διαχείριση των ζωικών υπολειμμάτων 9. µµ 9.1. 6.1. Συλλογή και φύλαξη των υπολειμμάτων µµ µ. µ µ µ µ. : µ µ. µ, µ ( 4 µ) µµ µ., µ µ µ,, µ µ.,, µ, µ. µ:,, µ µ. 23

9.2. 6.2. Οι επιπτώσεις της εφαρμογής µυπολειμμάτων µµστο έδαφος.. µµ : µ ( ). µ (µ µ ). (µ µ µ, µ )., µ µ. µµ µµ : -, µ,, - - µ. : µ µ : - µ ( 17 kg µµ ), µ, ). - µ. - µ µµ µ. µ: µµ µ µ!! µ µ µ, µ µ : µ, µ µ µ. 24

µ µ µ 9.3. 6.3. Μεταφορά και μετατροπή µτων υπολειμμάτων. µµ. µµ µ µ µ µµ. µ µµ µ µ ( µ ) µ µ µµ ( µ ) ( )., µ, µ µ. : µ µ µµ µ µ µ µ µµ µµ. µµ µ : - µ µ - : µ µµ. - µ. - µ µµ µ. µ: µ µ µµ µ, µ µ. µ µ µ, µ. 10.1 10. µ 10. Κανονισμοί για το νερό και τα νιτρικά µ µ. µ.. µ µ µ. µ µ, µ. µ,, µ µ µ µ µ. µ,.. µ ( ),, µ, µ, µ µ µ µ,. 10.2 (1991) 25

µ, µ µ µ µ,. 10.2 (1991) µ µ µ, µ µ µ µ µ µ µ. µ µ µ : µµ µ, µ µ µ. µ : µ µ. µ (). µ µ µ, µ µ, µ, µ µ µ. µµ () µ, µ µ ( ). µ µ µµ µ µ µµ, µ,., µ µµ. µ..., µ µ µµ µµ: 17 N/µµ. µµ µ µ µ µ µ µ, µµ, µ µ µ ( µ µ,, µµµ, µ µµ µ, µ ), µ. : -, µ µ µ - µ µ 50 mg/lt. 2003, µ µ µ... 26