Στο τμήμα συμμετείχαν αλφαβητικά:

Στο τμήμα συμμετείχαν αλφαβητικά: Ασπρούδης Δημήτρης Βόκολου Βαρβάρα Γεωργοβασίλη Παναγιώτα Γκιώνη Σίντι Ζέρβα Εβίτα Θανάσης Αντώνης Κανέλλου Κατερίνα Κανταρτζόγλου Ιορδάνης Καποπούλου Ανδρομάχη Καραβίτης Αναστάσης Καψάλης Γιάννης Μάντζαρης Γιάννης Μαριόγλου Αλέξανδρος Μπιζιντή Χριστίνα Νικολόπουλος Άγγελος Νικόπουλος Νίκος Παλιούρα Σοφία Πέτσα Σοφία Ροδαρέλη Ειρήνη Σιμάϊ Ίγκλι Σουλελές Άγγελος Τσαρτσάνι Ένο - 2 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 1 ο Κεφάλαιο: Ιστορική αναδρομή στη μόδα Μόδα: κατευθυνόμενη επιδημία Ιστορική αναδρομή στη μόδα Οι γυναικείες φορεσιές στον Ελλαδικό χώρο Οι ανδρικές φορεσιές στον Ελλαδικό χώρο Δεκαετία 1920 Δεκαετία 1930 Δεκαετία 1940 Δεκαετία 1950 Δεκαετία του 60 Δεκαετία του 70 Δεκαετία του 80 Δεκαετία του 90 Αφιέρωμα στις μουσικές τάσεις αυτών των εποχών Η παλαιότερη μόδα στα σχολεία 6 9 12 13 20 24 28 31 35 38 40 41 44 49-3 -

Σελ. 3 ο Κεφάλαιο: Μόδα και Διαφήμιση Εισαγωγή Ερωτήσεις σχετικά με τους στόχους της διαφήμισης Τα χαρακτηριστικά του Σωστού Στόχου Ποιοι είναι οι διαφημιστικοί στόχοι Διαφήμιση: Αναγκαίο κακό Διαφήμιση και καταναλωτής Παράγοντες που επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά Μοντέλα καταναλωτικής συμπεριφοράς Η επίδραση της διαφήμισης στην προσωπικότητα των παιδιών Θετικά και αρνητικά της διαφήμισης 90 91 97 101 102 105 109 111 117 123 132 4 ο Κεφάλαιο: Μόδα και Περιβάλλον Εισαγωγή Πρωτοποριακά Οικολογικά Ρούχα Καθημερινές Οικολογικές Συνήθειες Οικολογικά Σπίτια Μόδα που σέβεται το περιβάλλον Εταιρείες και οικολογικά ρούχα 135 136 137 139 147 149 155 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 170-4 -

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΜΟΔΑ Συγγραφική ομάδα «Αρέσκω»: Θανάσης Αντώνης Κανταρτζόγλου Ιορδάνης Καποπούλου Μάχη Μάντζαρης Γιάννης Μπιζιντή Χριστίνα Παλιούρα Σοφία - 5 -

ΜΟΔΑ : ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ; Γιατί και τι είναι η μόδα; Κάτι σαν έκθετο που το περιμαζεύεις, χωρίς να ξέρεις ποιος το γέννησε; Κάτι που δεν ζει περισσότερο από ένα ή δύο χρόνια και σώνεται σαν ένα άρωμα που πέθανε; Μια άυλη και άψυχη ύλη που τη θυμάσαι και γελάς ή ντρέπεσαι για λογαριασμό της και κρυφά για λογαριασμό σου; Κάτι που σε κάνει υποχείριο και δέσμιο του εαυτού σου και δεν σε αφήνει να γευτείς τα «δυνατά κρασιά» της απλότητας και της μοναδικής προσωπικότητάς σου; Στην εποχή μας οι επιταγές της μόδας είναι εναργέστερες από πολλές άλλες. Το φαινόμενο δεν άπτεται μόνο της γυναικείας μερίδας του πληθυσμού, αλλά κάνει θραύση παντού. Η μόδα αποτελεί μια συνήθεια που γεννήθηκε με την βιομηχανία και την παραγωγή προϊόντων «πολυτελείας». Είναι γεγονός άλλωστε ότι το οικονομικό μοντέλο των βιομηχανικών κοινωνιών «τρέφει» συνεχώς το φαινόμενο του καταναλωτισμού, καθώς επιβάλλει με τον τρόπο της την μαζική κατανάλωση. Αυτό βέβαια έχει ως άμεση συνέπεια να δημιουργούνται παροδικά και εφήμερα πρότυπα μόδες, προκειμένου να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του καταναλωτή. Η διαφήμιση, παραμυθάς επινοητικός και παιδαγωγός πειστικότατος(;), παράγει όχι μόνο ιδεολογία, αλλά και άκρατη «κονσερβοποίηση».τόσο με το άμεσο, λεκτικό και εικαστικό μήνυμα του καταναλωτισμού σημαντικό, όσο και με τα συμφραζόμενα της. Δημιουργεί πλασματικές ανάγκες που τρέφονται ασταμάτητα από τις ψυχολογικές και συναισθηματικές ταλαντεύσεις του ανθρώπου λόγω της ηθικής αβιταμίνωσης που πηγάζει πιεστική καθημερινότητα και την μονοτονία της ρουτίνας. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και από την μετατροπή της εργασίας σε εξαναγκαστική δύναμη - 6 -

που μετατρέπει την αργόσχολη κατάσταση σε υποκατάστατο της ευτυχίας και της ελευθερίας, αναγκάζοντας τον άνθρωπο να αναζητά το νόημα της ζωής σε ό, τι πρόσκαιρα προβάλλεται ως πρότυπο από την καταναλωτική κοινωνία. Επιπρόσθετα, ένας άλλος εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι αυτό το ακαταμάχητο, το ασυγκράτητο «πλέον έχειν» που υπάρχει στην ιδιοσυγκρασία των σημερινών «άπληστων» ανθρώπων που δεν ζουν για να ζήσουν, αλλά για να μετρήσουν. Με αποτέλεσμα το ιδανικό να γίνεται εμπόρευμα και ο άνθρωπος όχι ένας δημιουργός αλλά ένας καταναλωτής ιδανικών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και τα ιδανικά που ταιριάζουν σε ρόλους, οδηγούν μόνο στο να φτωχαίνουν και να αδυνατίζουν τον άνθρωπο. Αυτά παραπέμπουν πάλι μόνο σε μια χειραγωγημένη και μηχανοποιημένη κατεύθυνση της συμπεριφοράς. Επιπλέον, οι νέοι σήμερα πιστεύουν ότι μέσω της μόδα αποκτούν στιλ. Στιλ όμως δεν είναι αυτό που αγοράζεις από μαγαζιά με κομψούς -εντελώς άκομψα φερόμενουςυπερόπτες(συνήθως)υπαλλήλους, οι οποίοι σου επιβάλλονται για την εξυπηρέτηση τους και προσπαθούν να σε πείσουν ότι οι ίδιοι είναι κάτι πιο σημαντικό από αυτό που η στολή τους προσδιορίζει. Στιλ δεν είναι να προσπαθείς να έχεις στιλ. Αυτό είναι ένα παιχνίδι που έχει λήξει. Θεωρείται λοιπόν ύψιστη ανάγκη να βρει ο καθένας τα «δακτυλικά του αποτυπώματα» πάνω στο καρμπόν της καθημερινότητας. Σκέφτηκε αλήθεια κανείς ποτέ, τι επιπτώσεις έχει η μόδα στην κοινωνία; Μάλλον όχι, γιατί από ότι φαίνεται το άγχος και τα συναφή ψυχοσωματικά προβλήματα δεν μειώνονται, κάθε άλλο, η ασθένεια του μέλλοντος είναι πλέον η κατάθλιψη. Η μαζικοποίηση και ο άκρατος καταναλωτισμός αυξάνονται συνεχώς με αποτέλεσμα το άτομο να εκπίπτει σε ετεροκίνητη ύπαρξη και όχι μόνο να παθητικοποιείται αλλά και να χειραγωγείται. Επίσης, σε συλλογικό επίπεδο, εξαντλούνται οικονομικά οι αγορές και - 7 -

διασπαθίζονται μεγάλα χρηματικά ποσά καθώς και περιορίζεται πλήρως το ενδιαφέρον για τα κοινά, αφού υπερισχύει η προώθηση του ατομικού συμφέροντος. Στις σχέσεις μας με τους άλλους επικρατεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός, η ιδιοτέλεια, ο εγωισμός, ο φόβος, η ανασφάλεια και συνακόλουθη αβεβαιότητα πως ο έτερος είναι καλύτερος υπηρέτης της μόδας. Και τέλος, μην ξεχνάμε ότι νοθεύεται η πολιτιστική μας ταυτότητα από την ατελώνιστη εισαγωγή ξενόφερτων υλικών και πολιτιστικών προϊόντων. «Η μόδα είναι η ψευτιά που παρουσιάζεται με τη δύναμη τη αλήθειας, όπως του μύθου ο όνος ο «δοράν λέοντος περιβληθείς» είναι η ασχήμια που μια στιγμή σε ξιπάζει με το μαγικό ραβδί της ομορφιάς. Όπου δεν έχουμε δικές μας γνώμες κι αγάπες δικές μας, εκεί δεν ντυνόμαστε μόνο, μα και συλλογιζόμαστε και μιλούμε και γράφουμε και ζούμε όχι με το λόγο αλλά με τη μόδα. Αν ο καθένας απ όλους μας λάνσαρε τη δική του προσωπική μόδα για το καθετί που τον αφορούσε (ντύσιμο, διακόσμηση, ομιλία, μουσική κ.λπ.) κι αν αυτό γινόταν έπειτα από κριτική διαδικασία, φιλοσόφηση των πραγμάτων και σκέψη πολλή. Αν όλα αυτά βασιζόταν στο στέρεο έδαφος μιας παιδευτικής διαδικασίας που θα μας αναδείκνυε όλους προσωπικότητες μορφωμένες σωστά και η διαμόρφωση και επιλογή της προσωπικής μόδας ήταν ανάγκη επιτακτική, βίωμα και στάση ζωής.. Ε, τότε ο κόσμος όλος θα ήταν παρασάγγες διαφορετικός και καλύτερος από το σημερινό! - 8 -

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΜΟΔΑ Η ένδυση αναφέρεται στην κάλυψη του ανθρώπινου σώματος με ρούχα. Ο τρόπος της ένδυσης ποικίλει ανάλογα με τη χώρα προέλευσης και τη σχετική κουλτούρα, την ηλικία, το επάγγελμα, το κοινωνικό υπόβαθρο,την κοινωνική περίσταση και τη χρονική περίοδο. Η ένδυση χρονολογείται από τις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας. Στα σημερινά χρόνια παρουσιάζει σημαντικές διαφορές σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες. Σήμερα η ένδυση έχει αναδειχθεί σε πολύ σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης κοινωνίας και ζωής, με αποτέλεσμα τη δημιουργία σχετικών επαγγελμάτων. Η ένδυση έχει άμεση σχέση με τη μόδα. Στόχος μας είναι να σας δείξουμε την εξέλιξη της μόδας με την πάροδο των χρόνων. Αρχικά θα αναφερθούμε στην ένδυση στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου μέχρι και τον 16 ο αιώνα. Έπειτα θα παρουσιάσουμε αναλυτικότερα τοπικές παραδοσιακές φορεσιές του ελλαδικού χώρου. Τέλος θα παραθέσουμε πληροφορίες για τη μόδα από τη περίοδο του 1920 έως και τη σημερινή εποχή και για τη μουσική τότε. Στο ξεκίνημα της ζωής του ο άνθρωπος και συγκεκριμένα ο Νεάτερνταλ το 130.000 π. Χ. χρησιμοποιούσε ως ενδύματα ανεπεξέργαστα δέρματα ζώων όπως γούνες που σκοπό είχαν την προστασία του από τα καιρικά φαινόμενα. - 9 -

Τα χρόνια πριν τη Χριστιανική εποχή ο άνθρωπος δεν είχε ταμπού, έτσι δεν ένιωθε άβολα να κυκλοφορεί γυμνός. Η ένδυση αποτελούσε πολυτέλεια. Συνεπώς ο διαχωρισμός της αριστοκρατικής από την αστική τάξη γινόταν με βάση την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούνταν στα ρούχα. Το 4000 π.χ στην αρχαία Αίγυπτο εξαιτίας του ήπιου κλίματος ο άνθρωπος φορούσε ελάχιστα ρούχα. Ειδικότερα οι άνδρες φορούσαν ρούχα από λινά υφάσματα και οι γυναίκες από αέρινα υφάσματα όπως χιτώνες μέχρι το πάτωμα που στηριζόταν από δύο ζώνες στους ώμους. Το 600 μ. Χ. στο Μεσαίωνα αλλάζοντας η κοινωνία προκάλεσε και αλλαγή στην μόδα. Δημιουργήθηκαν πέπλα, έτσι ώστε οι γυναίκες να καλύπτουν τα μαλλιά τους. Και τα δύο φύλα φορούσαν περίτεχνους χιτώνες και Surcot. Η υπερβολή της μόδας ήταν διαδεδομένη στην αυλή της Βουργουνδίας την εποχή της φεουδαρχίας και αντανακλάται η ισχύς και τα προνόμια των ευγενών. Περνώντας στην περίοδο της Αναγέννησης (15 ος - 16 ος αι.) φαίνεται πως επικρατεί η ιταλική μόδα (Μιλάνο-Φλωρεντία-Βενετία). Όλη η Ευρώπη ακολούθησε αυτήν την αναγέννηση μόδας. Ένα άλλο είδος μόδας,το οποίο έμοιαζε με τους μισθοφόρους, εκείνη την εποχή χαρακτηριζόταν από πολύχρωμα ενδύματα, άκρως ευφάνταστα και κομπαστικά. Ο κορσές που ήταν συνήθης τότε, διαμόρφωνε το γυναικείο σώμα. Οι πλούσιες γυναίκες φορούσαν κορσέδες από χρυσό και άργυρο. Οι κορσέδες επανήλθαν στη μόδα τη δεκαετία του 80 από την Madonna και τον Jean Paul Gautier. - 10 -

Οι παραδοσιακές ενδυμασίες χρονολογούνται από τα τέλη του 19 ου αι. έως τον 20 ο αι.. Κάθε Ελληνική τοπική φορεσιά είναι ένα σύνολο ενδυμάτων, που χαρακτηρίζει μία ομάδα ανθρώπων που ζουν μέσα στον ελληνικό χώρο. Λειτουργεί όπως κάθε ενδυμασία. Ντύνει δηλαδή και στολίζει το κορμί και παρουσιάζει την όψη που επιθυμεί να δώσει εκείνος που τη φοράει στους τρίτους, παρέχοντας στον εαυτό του σιγουριά και άνεση. Μέσα στη συντηρητική και αυστηρή κοινωνία του χωριού και της μικρής πόλης, η σιγουριά και η άνεση πετυχαίνονται με την ομοιομορφία που προσφέρει μία φορεσιά. Η συντηρητικότητα στη φορεσιά δημιουργεί απαγορευτικά ταμπού, αλλά και ταμπού που λειτουργούν δίνοντας μαζικές ιδιότητες σε ορισμένα της τμήματα (ποδιά, ζωνάρι, κεφαλόδεσμοι κ.α.). Οι τοπικές φορεσιές όπως εξελίχθηκαν από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και πέρα δεν έχουν καμία σχέση με τα αρχαιοελληνικά ενδύματα. Οι ελληνικές φορεσιές έχουν τολμηρούς χρωματικούς συνδυασμούς και παρουσιάζουν συχνά μεγάλη φαντασία στο τρόπο που φοριούνται τα διάφορα τμήματά τους και στα στολίδια που τις ποικίλουν. - 11 -

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Όλες οι γυναικείες φορεσιές του τόπου μας έχουν ως βασικό ένδυμα το «πουκάμισο». Τυπολογικά όμως ανήκουν σε δύο μεγάλες ομάδες. Οι φορεσιές της πρώτης, πάνω από το πουκάμισο έχουν ενδύματα με σαφή βυζαντινή προέλευση σε παραλλαγές της «δαλματικής», ενώ της δεύτερης έχουν ενδύματα με αναγεννησιακή προέλευση με βάση το «φουστάνι». Η λέξη φουστάνι κυριάρχησε σαν συνώνυμη με τη λέξη φόρεμα, αλλά προήλθε κι αυτή από ένα ειδικό μπαμπακερό ύφασμα που κατασκευαζόταν στο Fustat της Αιγύπτου. Άλλο ενδιάμεσο ένδυμα είναι η «φούστα», που συχνά δεν είναι άλλο από ένα φουστάνι που έχασε με τον καιρό το πανωκόρμι του. Όλα τα παραπάνω ενδύματα συμπληρώνονται πολλές φορές με διάφορα γιλέκα και ζακέτα, που έχουν συχνά επένδυση από γούνα. Τη μέση τη ζώνει ένα ζωνάρι, που τυλίγεται περισσότερες από μία φορές γύρω από τη μέση και κάτω από την περιφέρεια, ή μια ζώνη ή και τα δύο. Χαρακτηριστική στις γυναικείες χωρικές φορεσιές είναι η ποδιά. Το τμήμα του σώματος που καλύπτει προσφέρεται για διακόσμηση, γιατί παρέχει μια ενιαία σχεδόν επιφάνεια. Στα πόδια φοριούνται πλεχτές, μπαμπακερές, μάλλινες ή μεταξωτές κάλτσες, σε μήκος ανάλογο με το μήκος του πουκάμισου. Οι γυναικείες φορεσιές είναι κατάφορτες από ποικίλα είδη κοσμημάτων, αργυρών και άλλων, που στολίζουν το κορμί και το κεφάλι. Τα κεφαλοκαλύμματα και τα κεφαλοδέματα είναι περίπλοκα, κυρίως τα νυφικά. Στο σύνολό τους, οι γυναικείες ελληνικές φορεσιές έχουν τολμηρούς χρωματικούς συνδυασμούς και παρουσιάζουν συχνά μεγάλη φαντασία στον τρόπο που φοριούνται τα διάφορα τμήματά τους και στα χίλια δυο στολίδια που τις ποικίλλουν. - 12 -

Η ελληνική λαϊκή φορεσιά, ιδιαίτερα η γυναικεία, ήταν έργο των γυναικών. Όλα τα τμήματά της, από τα καλύμματα του κεφαλιού ως τα υποδήματα, κατασκευάζονταν, όπως και τα υλικά, επιτοπίως. Σιγάσιγά άλλαζαν μερικά τμήματα. Και προστέθηκαν αγοραστά (τσεμπέρια, ζώνες, σιρίτια, μαντήλια κλπ.) που ήταν προϊόντα εργαστηρίων, ώσπου η βιομηχανική ανάπτυξη παραμέρισε ολοκληρωτικά την παραδοσιακή φορεσιά. Αυτή περιορίστηκε σε λίγες οπωσδήποτε «κλειστές» κοινότητες (Σαρακατσάνοι, Βλάχοι κλπ.) ή ως γνώρισμα ατομικής εμμονής στον παραδοσιακό τρόπο ζωής. ΟΙ ΑΝΔΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Οι ελληνικές αντρικές τοπικές φορεσιές είναι αυστηρές στο χρώμα και λιτές στη διακόσμηση, έτσι ώστε το βασικό τους σχήμα να μένει ξεκάθαρο. Έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις γυναικείες φορεσιές, όπου τα τολμηρά χρώματα, η υπερβολική μερικές φορές διακόσμηση και τα πολλά εξαρτήματα μπερδεύουν την κυρίως γραμμή τους. Όλες οι αντρικές φορεσιές του ελληνικού χώρου έχουν για εσώρουχα τη φανέλα και το σώβρακο και από καμιά δεν λείπει το πουκάμισο, που, αν και παρόμοιο στην κοπή με το γυναικείο, συνήθως είναι κοντό. Αν παρατηρήσουμε τις αντρικές φορεσιές κατά μεγάλες γεωγραφικές περιοχές, θα δούμε ότι σε κάθε περιοχή χαρακτηρίζονται οπτικά από κάποιο ιδιαίτερο τμήμα τους: στη Θράκη επικρατεί το «πουτούρι», είδος σκουρόχρωμου μάλλινου παντελονιού, στη Μακεδονία το μαύρο «μπενεβρέκι», «πανωβράκι» ή «σαλβάρι», μάλλινο παντελόνι κι αυτό, και το «πουκάμισο» φορεμένο ως βασικό ένδυμα, ενώ οι Βλάχοι, οι Σαρακατσάνοι, οι κάτοικοι της περιοχής της Φλώρινας, οι Θεσσαλοί και οι Ηπειρώτες φορούν ένα είδος κοντού μάλλινου, αμάνικου πανωφοριού που συνήθως λέγεται «ντουλαμάς». Όπως στις γυναικείες φορεσιές, έτσι και - 13 -

στις αντρικές όλα τα παραπάνω ενδύματα συμπληρώνονται με διάφορα γιλέκα και ζακέτα, φορεμένα το ένα πάνω στο άλλο, που κουμπώνουν με διάφορους τρόπους, ώστε να μη κρύβει το ένα το άλλο στα σημεία που παρουσιάζουν διακοσμητικό ενδιαφέρον. Τη μέση τη ζώνει κάποιο ζωνάρι ή ζώνη ή και τα δύο. Το χειμώνα φοριούνται πάνω από όλα διάφορα μανικωτά παλτά ή κάπες, που συχνά έχουν κουκούλα. Στα πόδια φοριούνται πλεχτές κάλτσες ή υφασμάτινες περικνημίδες, σε μήκος ανάλογο με το μήκος του εξωτερικού ενδύματος ή του παντελονιού. Τα υποδήματα στους αγροτικούς και ποιμενικούς πληθυσμούς δεν διέφεραν ριζικά ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Συχνά κατασκευάζονται πρόχειρα από τους ίδιους τους χωρικούς από χοιρόδερμα ή βοϊδόδερμα και έχουν ολόγυρα περαστά λουριά, που στη συνέχεια τυλίγονται για να στερεωθούν γύρω από τον αστράγαλο και τη γάμπα. Αγοραστά υποδήματα δίνονται κυρίως ως δώρα γάμου και μετά το 19 ο αι. διαφέρουν ριζικά τα αντρικά από τα γυναικεία. Τα πιο γνωστά υποδήματα στον ελληνικό χώρο είναι τα «τσαρούχια», που το αρχικό τους όνομα ήταν «πίγγες». Τα τσαρούχια στην πιο εξελιγμένη τους μορφή έχουν μεγάλες φούντες και σόλες γεμάτες πρόκες και λέγονται «μαστορικά» ή «προκαδούρες». Τα διάφορα κεφαλοκαλύμματα και τα κεφαλοδέματα στην περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν καθορισμένα από τους Τούρκους σαν διακριτικά γνωρίσματα. Όλα είχαν ως βάση ένα κόκκινο μαλακό σκούφο από πίλημα, το «φέσι». Μετά την Απελευθέρωση τα κεφαλοκαλύμματα απλοποιήθηκαν. Στη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θράκη καθιερώθηκε η μαύρη βελούδινη ή γούνινη αστραχάν τόκα, γνωστή επίσης με το όνομα «καλπάκι». Οι πιο γνωστοί νησιώτες δεν έπαψαν να φορούν φέσι και μετά την Απελευθέρωση. Όσοι το κατάργησαν, επειδή τους θύμιζε την περίοδο της σκλαβιάς, φόρεσαν διάφορα μαντίλια δεμένα γύρω από το κεφάλι με διάφορους τρόπους, όπως το κρητικό «σαρίκι». Τα κοσμήματα που - 14 -

στολίζουν τις αντρικές φορεσιές είναι λίγα. Το πιο συνηθισμένο αντρικό στολίδι είναι το αργυρό φυλαχτό, το «χαϊμαλί». Στο βορειοελλαδικό χώρο και τα νησιά οι άντρες φορούν και χάντρινα κοσμήματα, που τους τα κατασκευάζουν οι γυναίκες τους. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση και τη σταδιακή εξομοίωση των τάξεων, τα αντρικά ρούχα απέκτησαν και στην Ελλάδα μια αυστηρή γραμμή, που μόλις τα τελευταία χρόνια τείνει να εκλείψει. Μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, μάλιστα, η δυτική μόδα και κυρίως οι στρατιωτικές στολές επιδρούν αποφασιστικά στην παραδοσιακή φορεσιά, όπως π.χ. στη Μακεδονία και την Κρήτη, όπου η κυλόττα του ιππικού αντικατέστησε την ντόπια βράκα. Ο χώρος της ενδυματολογίας στην περιοχή της Θράκης παρουσιάζει μία εντυπωσιακή ποικιλομορφία. Οι ενδυματολογικές ιδιαιτερότητες της κάθε ενδυμασίας, διαφοροποιούν και τονίζουν το χαρακτήρα της κοινωνικής ομάδας από την οποία προέρχεται. Η ενδυμασία ως ενδυματολογικό σύνολο, σε συνάρτηση με τη διακοσμητική αντίληψη των επί μέρους εξαρτημάτων της, που εκφράζεται μέσα από διαφορετικά υλικά, σχήματα και χρώματα, Ο δίνουν την ιδιαίτερη αισθητική της κάθε ομάδας. Η ανδρική ενδυμασία παρουσιάζει ενότητα ως προς τη μορφή της σ όλο σχεδόν το Θρακικό χώρο. Η ενδυμασία αυτή της περιοχής της Θράκης, αποτελούσε ένδυμα κοινό, όπως κοινές ήταν άλλωστε οι συνθήκες και οι ασχολίες των ανθρώπων του τόπου. Έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις γυναικείες φορεσιές, όπου τα τολμηρά χρώματα, η διακόσμηση και τα πολλά εξαρτήματα μπερδεύουν την κυρίως γραμμή τους. στη Θράκη και που ονοματολογικά χαρακτήριζε όλη τη Θρακιώτικη ανδρική ενδυμασία. Η οικονομική κατάσταση και η κοινωνική θέση του καθενός έπαιζε σημαντικό ρόλο στον ενδυματολογικό τομέα. - 15 -

Οι γυναικείες φορεσιές μοιάζει να έχουν φτιαχτεί για να εντυπωσιάσουν παρά για να αναδείξουν την ομορφιά του κορμιού. Αντίθετα λοιπόν με την ανδρική ενδυμασία η οποία παρουσιάζεται ως ένα ενιαίο, κοινό ένδυμα, η γυναικεία ενδυμασία της Θράκης παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις μέσα στο χώρο. Τα γυναικεία ρούχα αποτελούσαν ένα κώδικα επικοινωνίας που δήλωναν την κοινωνική θέση ή την κοινωνική κατηγορία της γυναίκας. Το κάθε εξάρτημα, το χρώμα, η διακόσμηση, η μορφή του ενδύματος, όλα αποτελούσαν μηνύματα αναγνωριστικά που δήλωναν αδιάψευστα τη θέση της γυναίκας στην παραδοσιακή κοινωνία. Οι ελεύθερες είχαν ρούχα με ζωηρά χρώματα και πλούσια κεντίδια. Οι κορδέλες στολισμένες με πούλιες μόνο για τις ελεύθερες και τις νιόπαντρες, τα κόκκινα «σαλένια» ή «μπουχασένια» μόνο για τις νύφες, που θα τα φορούσαν 40 ημέρες μετά το γάμο. Ο κεφαλόδεσμος σεμνός για τις ηλικιωμένες, λουλουδιασμένες μαντίλες και σιργκούνια για τις ελεύθερες. Για τις νύφες λουλούδια και γκιρλάντες, καρφίτσες και τέλια πολλά. Όλα την ημέρα του γάμου λαμπερά., πλούσια, καλορίζικα, σύμβολα και ευχές για τη νέα ζωή της γυναίκας και την εξασφάλιση της γονιμότητας. - 16 -

Η κρητική φορεσιά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της λαογραφίας της Κρήτης. Οι άνδρες φορούν βράκα με σαλβάρια, τον επενδυτή, γελέκο, μεϊντάνι, ζώνη, καρτσόνια και καπότο, επίσης ασημένιο μαχαίρι στη μέση, βουργίδι και κρατούν κατσούνα. Άλλες φορές αντί βράκα φορούν κυλόττα σε τύπο στρατιωτικό που μπαίνει μέσα στα στιβάνια (τις μαύρες μπότες που συμπληρώνουν την ενδυμασία), γελέκο με φαρδιά ζώνη και κρουσάτο μαντίλι. Οι γυναίκες φορούν φούστα με σάκο, κατινάκι (φόρεμα με μπούστο ραμμένο σε πλατιά φούστα), τσεμπέρι στο κεφάλι, μπροστοποδιά, σαλβάρι (μακριά βράκα), ποκαμίσα και μαύρα παπούτσια, καθώς και πολλά χρυσαφικά κυρίως λίρες. Η χειροποίητη κιλότα αποτελεί παραδοσιακή Κρητική ενδυμασία η οποία αντικατέστησε την βράκα μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Η ενδυμασία αυτή φορέθηκε κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης επί Κρητικής Πολιτείας. Η κιλότα φοριέται με μαύρο πουκάμισο, γιλέκο, πλατιά υφαντή ζώνη, μαύρο μαντίλι στο κεφάλι και στιβάνια. - 17 -

Γυναικεία Φορεσιά Ηπείρου Η φορεσιά της Δωδώνης είναι μια από τις αξιόλογες φορεσιές της Ηπείρου. Αντικατοπτρίζει τα αυστηρά ήθη και τις παραδόσεις της κλειστής κοινωνίας των Ηπειρωτών. Αποτελείται από το σιγκούνι, το πουκάμισο, τη φούστα, τη ποδιά και το μαντήλι. Πιο αναλυτικά, το πουκάμισο, το οποίο είναι και το βασικό ένδυμα κάθε γυναικείας φορεσιάς, είναι κλειστό με κατακόρυφο άνοιγμα ως το λαιμό. Το πουκάμισο καθώς και η φούστα είναι συνήθως στον ίδιο χρωματισμό και από το ίδιο ύφασμα κατασκευασμένο. Το σιγκούνι ή φλοκάτα είναι αμάνικο πανωφόρι κατασκευασμένο από μαύρο χοντρό ύφασμα και στολισμένο με κορδέλες και κεντήματα από γαϊτάνι. Στη μέση δένουν τη μαύρη ποδιά, η οποία είναι έντονα διακοσμημένη στο κάτω μέρος της. Στο κεφάλι δένουν το μαύρο μαντήλι που στολίζεται από δαντέλα σε διάφορους χρωματισμούς. Ως συμπλήρωμα της φορεσιάς φορούν στη μέση το ασημοζούναρο, ασημένια πόρπη με ζώνη και στο στήθος τα φλουριά. Στα πόδια φορούν κάλτσες και μαύρα παπούτσια. Ανδρική Φορεσιά Ηπείρου Μια χαρακτηριστική ανδρική φορεσιά είναι αυτή της Ηπείρου. Τη χαρακτηρίζει η λιτότητα στη μορφή και ο αρμονικός συνδυασμός των χρωμάτων. Αποτελείται από το παντελόνι που είναι συνήθως σε μπεζ ή άσπρο χρώμα φτιαγμένο από χονδρό ύφασμα, τη λεγόμενη τσόχα και λέγεται μπουραζάνα ή βρακοπαντέλονο. Το πουκάμισο που φτιάχνεται συνήθως από βαμβακερό ύφασμα σε άσπρο χρώμα ή σε διάφορες καρό αποχρώσεις. Ανάλογα με την περιοχή έχει στενά ή φαρδιά μανίκια. - 18 -

Το αμάνικο γιλέκο φτιάχνεται από μάλλινο ύφασμα σε σκούρα απόχρωση. Απαραίτητα εξαρτήματα της φορεσιάς είναι επίσης το ζωνάρι, μονόχρωμο ή ριγέ πολύχρωμο από δίμιτο ύφασμα που μπαίνει στη μέση, το γούνινο καλπάκι για το κεφάλι, και η ασημένια αλυσίδα ή ο σταυραετός που στολίζει το στήθος. Στα πόδια φορούν μαύρα παπούτσια ή τσαρούχια ανάλογα με την περιοχή. Στην Στερεά Ελλάδα οι άνδρες φορούν τη φουστανέλα και την πουκαμίσα με το χρυσοκέντητο γιλέκο και τα τσαρούχια. Οι γυναίκες μακριά πλατιά άσπρη φούστα, μάλλινο στολισμένο γιλέκο και χρυσοκέντητη ποδιά. Ενώ στο κεφάλι φέρουν άσπρη μαντίλα. Τα υφάσματα είναι φτιαγμένα από τις ίδιες τις γυναίκες στον αργαλειό. Όλες οι στολές έχουν πλούσια διακόσμηση. - 19 -

Δεκαετία του 1920 Η μόδα διαφοροποιείται στα αστικά κέντρα. Έτσι μετά τη λήξη του A παγκοσμίου πολέμου οι γυναίκες αρχίζουν να γίνονται ανεξάρτητες. Οι κοινωνικές και οι οικονομικές εξελίξεις άλλαξαν τελείως τον ρόλο των γυναικών και έκαναν την εμφάνιση τους επαναστατικές καινοτομίες στην γυναικεία ενδυμασία. Αυτό που έρχεται στο μυαλό των περισσοτέρων όταν αναφερόμαστε στην δεκαετία του 20 είναι το αλά garconne style. Στην πραγματικότητα όμως αυτό το στυλ έκανε την εμφάνιση του μετά το 1926. Τα προηγούμενα χρόνια το μήκος των φορεμάτων και των παλτό έφτανε μέχρι τη γάμπα. Τα φορέματα και οι φούστες κόντυναν μέχρι το γόνατο μόνο μεταξύ 1926 και 1928 και αυτή ήταν η μοναδική περίοδος που τα βραδινά φορέματα έφταναν σε αυτό το μήκος. Είναι η περίοδος των αποκαλούμενων φλάπερ κοριτσιών (flappergirls) που ζουν έντονα και προκλητικά. Οι γυναίκες καπνίζουν, αποκτούν σεξουαλική ελευθερία και πλέον μπορούν να ψηφίσουν. Διαβάζουν περιοδικά όπως Vogue, The Queen, Gazette και Harper s. Ο κορσές καταργείται δίνοντας ακόμα περισσότερη ελευθερία και τα ρούχα αποκτούν φαρδιές γραμμές, ενώ για πρώτη φορά τα πόδια αποκαλύπτονται. Τα πλεκτά μαγιό είναι πλέον αποδεκτή περιβολή για την παραλία και καθιερώνονται από την Αυστραλέζα κολυμβήτρια Anette Kellerman. Το 1921 η Chanel λανσάρει το περίφημο Chanel No 5. Η σιλουέτα είναι φαρδιά με ζώνη στη μέση. Το 1925 η γραμμή ανεβαίνει μέχρι το γόνατο και για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια πάνω από το γόνατο. Τα φορέματα είναι κεντημένα, έχουν κρόσσια και συνήθως τα υφάσματα είναι αέρινα και διαφανή. Τα παλτό είναι βαριά και φοριούνται γύρω από το σώμα σαν κιμονό. Αμάνικες μπλούζες, βαθιά ντεκολτέ, αλλά και τα πρώτα πουλόβερ. Οι φούστες έχουν πιέτες και είναι διακοσμημένες - 20 -

με φιόγκους, λουλούδια και χάντρες και αργότερα με γεωμετρικά σχέδια. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Η γούνα αποτελεί αγαπημένο αξεσουάρ, ενώ ο Benito γίνεται γνωστός για τις όμορφες γούνες του από ερμίνα σε σχήμα σωλήνα. Τα καλσόν είναι από μετάξι σε τόνους του δέρματος. Τα παπούτσια είναι άνετα για να εξυπηρετούν στο χορό και τα χαρακτηρίζει μια μπαρέτα στο ύψος του αστραγάλου. Οι ταμπακιέρες και οι μακριές πίπες χρησιμοποιούνται ευρέως. Οι πέρλες είναι το αγαπημένο κόσμημα, ενώ τα καπέλα (κλος) εφαρμόζουν τέλεια στο κεφάλι, κατεβαίνουν μέχρι το ύψος των φρυδιών, αναδεικνύοντας τα κοντά κουρέματα. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Τα μάτια είναι πολύ τονισμένα, σχεδόν μουτζουρωμένα από σκούρες γκρι και μαύρες σκιές στο επάνω και στο κάτω βλέφαρο. Τα χείλη είναι σκούρα σε τόνους μπορντό και βυσσινί. Την εποχή εκείνη υπερίσχυσε στην κόμμωση των γυναικών η κόμμωση αλά γκαρσόν σε συνδυασμό με ψηλά καπέλα ή τουρμπάνι διακοσμημένο με φτερά για τις πιο επίσημες εμφανίσεις. Απαραίτητα αξεσουάρ ήταν τα μακριά κολιέ από μαργαριτάρια και η μακριά πίπα με τσιγάρο. Η καθημερινή ενδυμασία των αντρών ήταν σοβαρή ή σπορ. Το σακάκι ήταν ιδιαίτερα σοβαρό, μονόπετο, με ψηλή μέση. Τα παντελόνια κόνταιναν προς τα κάτω. Το γιλέκο το βράδυ και το πουλόβερ την ημέρα αποτελούσαν απαραίτητα συστατικά της ανδρικής ενδυμασίας. Η επίσημη ενδυμασία παρέμεινε αυστηρή. - 21 -

- 22 -

- 23 -

Δεκαετία του 1930 Η μόδα συναντά τον κινηματογράφο και το Χόλυγουντ δημιουργεί σύμβολα κομψότητας, καθώς οι γυναίκες θέλουν να είναι διαρκώς λαμπερές, όπως οι αγαπημένες τους πρωταγωνίστριες. Η σιλουέτα είναι λεπτή και ψιλή με τονισμένη μέση και έντονους ώμους. Τα φορέματα είναι λοξά κομμένα (το λεγόμενο bias-cut), καλύπτουν τις γάμπες αλλά αφήνουν όλη την πλάτη έξω. Καπέλα και γάντια γίνονται απαραίτητα στοιχεία της γυναικείας γκαρνταρόμπας. Τα παντελόνια και τα σορτς γίνονται αποδεκτά ως ενδύματα παραλίας αλλά και άνεσης. Το 1933 ο οίκος Hermès λανσάρει το πρώτο του μεταξωτό μαντήλι γράφοντας τη δική του ιστορία. Το μαύρισμα γίνεται μανία, τα μονοκόμματα μαγιό με βαθιά ανοιχτή πλάτη συναρπάζουν, ενώ τα γυαλιά ηλίου είναι το απόλυτο αξεσουάρ. Το λευκό χρώμα και το σατέν κυριαρχούν. LOOKS Μακριά φορέματα κομμένα στο λοξό, εξώπλατα που καταλήγουνε σε ουρά ή σε τετράγωνες πιέτες. Η λαιμόκοψη είναι άλλοτε ντραπέ, άλλοτε βαθύ V και άλλες φορές καταλήγει σε φιόγκο. Τα σακάκια χαρακτηρίζονται από τετράγωνες γραμμές και λεπτομέρεια στους γιακάδες. Τα ταγιέρ αποτελούνται κυρίως από σακάκια που τονίζουν τη μέση και μακριές φούστες εφαρμοστές στους γοφούς. Τα παλτό έχουν γούνινους γιακάδες, ενώ η καμπαρντίνα αναβιώνει. Οι μπλούζες έχουν φραμπαλάδες και τα μανίκια είναι φουσκωτά. Τα πουλόβερ είναι στενά και έχουν prints εμπνευσμένα από τη γραφιστική και την ArtDeco. Τα παντελόνια είναι φαρδιά με κουμπιά στο πλάι, ενώ τα σορτς συνδυάζονται με λευκά σοσόνια. - 24 -

ΑΞΕΣΟΥΑΡ Τσάντες φάκελοι ή μικρά πουγκιά, γούνινες εσάρπες και ετόλ από ζώα. Καπέλα κλος, μπερέ και καπέλα με μεγάλο γείσο αλλά και τουρμπάνι. Γάντια, μικρά στρογγυλά γυαλιά ηλίου, καρφίτσες και αληθινά κοσμήματα που συνδυάζονται με ψεύτικα. Μυτερές γόβες, μπαλαρίνες, πέδιλα και οι πρώτες πλατφόρμες. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Βγαλμένα έντονα φρύδια, ψεύτικες βλεφαρίδες και κόκκινα νύχια. Η Revlon και η Germaine Monteil λανσάρουν τα πρώτα καλλυντικά. ΜΑΛΛΙΑ Ξανθό πλατινέ, πολύ κοντές αφέλειες και κυματιστά μαλλιά. Η ανδρική ενδυμασία παρέμεινε συντηρητική και μόνο η καθημερινή ενδυμασία με τον καιρό, έγινε πιο σπορ. Οι άνδρες φορούσαν μεσάτα σακάκια που τόνιζαν τους ώμους και παντελόνια σε ευθεία γραμμή με φαρδιά ρεβέρ. - 25 -

- 26 -

- 27 -

Δεκαετία του 1940 O Β Παγκόσμιος Πόλεμος βάζει τη μόδα σε δεύτερη μοίρα. Οι πρώτες ύλες γίνονται δυσεύρετες, αφού χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο για τον εξοπλισμό πολέμου. Το κόστος των υφασμάτων αυξάνεται και το rayon κάνει την εμφάνιση του σαν μια πιο προσιτή πρόταση. Η μόδα παίρνει ένα πιο στρατιωτικό και επιβλητικό look. Οι ώμοι είναι τονισμένοι με ελαφριές βάτες, όχι μόνο στα ταγιέρ αλλά και στα φορέματα. Όλα αυτά μέχρι το 1947 όπου ο Christian Dior κάνει την επανάσταση και δημιουργεί το New Look. Η βασική σιλουέτα, γνωστή και σαν γραμμή Α, είναι κωνική, τονίζει τη μέση, έχοντας φυσικούς ώμους, ενώ το μήκος της φούστας παίζει από τα μέσα του γονάτου μέχρι τα μέσα της κνήμης. Τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται είναι ο ταφτάς, το βελούδο, η μουσελίνα και το σατέν. Εμφανίζονται τα πατρόν και τα πρώτα prêt-à-porter. LOOKS Οι φούστες κλοσάρουν ελαφρά και είναι πάντα με μάκρος λίγα εκατοστά πάνω από το γόνατο. Κυριαρχούν τα μικρά εμπριμέ και οι διχρωμίες σε ασπρόμαυρο. Φορέματα που δένουν γύρω από τη μέση, φορέματα με τονισμένη μέση και βάτες. Μπλούζες που κουμπώνουν σαν πουκάμισα, γυναικεία ταγιέρ σε αρρενωπή γραμμή, πιέτες στις φούστες, στενές ίσιες φούστες που συνδυάζονται με μικροσκοπικά πουλόβερ. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Μεγάλες καπελίνες, καπέλα με voile από δίχτυ ή δαντέλα που σκιάζουν το πρόσωπο αλλά και μπερέδες. Γάντια και τσάντες που κρέμονται από τον ώμο. Τα παπούτσια είναι πέδιλα, με χοντρά τακούνια ή διπλές σόλες και φοριούνται με κοντά καλτσάκια. Καρφίτσες. - 28 -

ΜΑΚΙΓΙΑΖ Τα φρύδια είναι φυσικά αλλά τονισμένα, ελαφριά μάσκαρα, μολύβι και χείλη απαλά σε ροζ αποχρώσεις. Επίσης οι γυναίκες έβαφαν τα πόδια τους για να δώσουν την αίσθηση του καλσόν, δημιουργώντας ακόμα και τη ραφή πίσω με μαύρο μολύβι. ΜΑΛΛΙΑ Τα μαλλιά είναι μέχρι το μήκος των ώμων, σγουρωμένα λιτά η σε κότσο chignon. Στην ανδρική ένδυση δεν έγιναν ιδιαίτερες αλλαγές, μόνο που μετά τον πόλεμο τα σακάκια μάκρυναν, φάρδυναν στους ώμους και στένεψαν στους γοφούς. - 29 -

- 30 -

- 31 -

Δεκαετία του 1950 Ίσως η πιο κολακευτική δεκαετία για τη γυναίκα. Οι γραμμές ακολουθούν το κορμί τονίζοντας τα ωραιότερα σημεία του σώματος, το στήθος, τη μέση και την περιφέρεια. Πέρα από τις haute couture δημιουργίες το καθημερινό ρούχο γίνεται όλο και πιο εύκολο και πρακτικό. Το μάκρος ξεκινάει κάτω από το γόνατο και καταλήγει στη μέση της γάμπας. Τα χρώματα είναι παστέλ, ασπρόμαυρο, πουά αλλά και εμπριμέ με λουλούδια. Το 1957 η μόδα υιοθετεί τη γραμμή «σάκος» την οποία λανσάρει ο Yves Saint Laurent που δουλεύει για το Dior. Οι ώμοι είναι χαλαροί, κυριαρχεί η λαιμόκοψη bateau και συνδυάζεται με περίεργα γεωμετρικά καπέλα. Το 1958 η γραμμή πάλι αλλάζει και η σιλουέτα γίνεται τραπέζιο. Τα μανίκια είναι τρία τέταρτα και οι ώμοι φαρδαίνουν. Το τακούνι στιλέτο καθιερώνεται και ο Dupont ανακαλύπτει τη λύκρα κάνοντας επανάσταση στο γυναικείο εσώρουχο. Το φουρό φοριέται πάντα κάτω από φορέματα και τις φούστες δίνοντας όγκο. Στην Ελλάδα ο Ντίμης Κρίτσας ανοίγει το ατελιέ του δίνοντας μια νότα γαλλικής φινέτσας (είχε μαθητεύσει μόδα στο Παρίσι). Τον ακολουθούν ο Γιάννης Τσοπανέλλης ενώ κάνει την εμφάνιση του και ο Φιλήμονας. LOOKS Φορέματα σε γραμμή Α, στράπλες για βραδινές εμφανίσεις, κλος φούστες, αμάνικα πουλόβερ που συνδυάζονται με ζακετάκια στο ίδιο χρώμα. Φορέματα με κόψιμο πουκαμίσου, παλτό που τονίζουν τη μέση με ζώνες και βερμούδες. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Μεγάλες τσάντες ή μικρές κομψές, μαντήλια στο κεφάλι, πέρλες που αγκαλιάζουν το λαιμό και γυαλιά πεταλούδα. Απαραίτητα τα γάντια, τα - 32 -

οποία ταιριάζουν αυστηρά με το παπούτσι, τη τσάντα και το φόρεμα/ταγιέρ. Ζώνες που τονίζουν τη μέση. Κομψά πέδιλα ή λεπτά μυτερά με τακούνια. Βελούδινα καπέλα με ή χωρίς βέλος. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Τονισμένα φρύδια σε γραμμή τόξου, eye-liner και μάσκαρα. Τα χείλη βάφονται σε αποχρώσεις κόκκινου και πορτοκαλί. Η βάση για το πρόσωπο είναι σε φυσικό τόνο και το ρουζ πολύ απαλό. Μωβ μάσκαρα, μπλε eyeliner και μπλε του πάγου/ασημί σκιά ή μάσκαρα στο χρώμα χαλκού με απαλή πράσινη σκιά ήταν μερικοί από τους συνδυασμούς που επικρατούσαν. ΜΑΛΛΙΑ Οι γυναίκες βάφουν τα μαλλιά τους, το ξανθό επικρατεί. Περιποιημένα μαλλιά σε vague ή σε κότσους μπανάνα ή μικρά σινιόν στην κορυφή του κεφαλιού. Στην ανδρική μόδα τα σακάκια και το παλτό ήταν φαρδιά και είχαν στρογγυλεμένα πέτα. Τα παντελόνια ήταν άνετα στο πάνω μέρος και στένευαν προς τα κάτω. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι η μεγάλη αλλαγή στην ανδρική ενδυμασία αφορούσε τους νέους άντρες. Με πρότυπα τον Marlon Brando και τον James Dean φορούσαν τζιν, δερμάτινα μπουφάν και απλά t-shirt. Είναι η πρώτη φόρα στην μέχρι τώρα ιστορία της μόδας που τα τζίν δεν φοριούνται μόνο από την εργατική τάξη. Γίνονται σημαία όποιου θέλει να πάει ενάντια στον κομφορμισμό και παρόλο που αρχικά απαγορεύεται να φοριούνται από μαθητές στα σχολεία της Αμερικής, λίγα χρονιά αργότερα θα γίνουν σήμα κατατεθέν τους. - 33 -

- 34 -

Δεκαετία 60 Δεκαετία 70 Δεκαετία 80 Δεκαετία 90-35 -

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60 Στη δεκαετία του 60 η μόδα αντλεί έμπνευση με έναν τρόπο προφανώς αναρχικό από προτάσεις και τόπους διαφορετικούς. Η Αμερική βρίσκει τη μούσα της στο πρόσωπο της Jackie Kennedy και επιβάλλει ένα στυλ κλασσικής κομψότητας, με φορέματα ως το γόνατο, σε γραμμή Α με γεωμετρικά σχέδια. Η Audrey Heyburn, όμως είναι αυτή που θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany s (1961). Οι πιο σημαντικές καινοτομίες στη γυναικεία μόδα τη δεκαετία αυτή, ήταν η εμφάνιση της μίνι φούστας και η καθιέρωση του γυναικείου παντελονιού. Η μόδα ανανεώνεται και εμφανίζονται νέοι σχεδιαστές που θέλουν να κάνουν τη δική τους επανάσταση. Η ροκ μουσική, τα ναρκωτικά και η σεξουαλική απελευθέρωση κάνει τη μόδα εκκεντρική. Η Mary Quant αλλά και ο André Courrèges κοντράρονται για την ανακάλυψη του μίνι. Το μίνι πάντως είναι γεγονός και αποτελεί σύμβολο της δεκαετίας. Ο Yves Saint Laurent λανσάρει το look Mondrianε εμπνευσμένος από τους γεωμετρικούς πίνακες του Ολλανδού ζωγράφου. Ο Courrèges κάνει πραγματική επανάσταση με τα διαστημικά του σύνολα από πλαστικό, πιστά στον ενθουσιασμό της εποχής με τις κοσμοναυτικές αποστολές στη σελήνη. Ο Paco Rabanne παρουσιάζει ρούχα από μέταλλο, ανοίγοντας νέους δρόμους στην κατασκευή των ρούχων. Τα μικροσκοπικά μπικίνι λατρεύονται τόσο από άντρες όσο και από γυναίκες. Μοντέλα όπως η Twiggy και η Βερούσκα αποτελούν πρότυπα ομορφιάς. Στην Ελλάδα ο Γιάννης Βούρος, ο δημιουργός των μοναδικών τουαλετών του ελληνικού κινηματογράφου ανοίγει το πρώτο του ατελιέ, ενώ ο Γιάννης Τσεκλένης με τα ψυχεδελικά του prints κάνει επιτυχία και εκτός των ελληνικών συνόρων. Η Ελίζαμπεθ από την Ολλανδία και η - 36 -

Βανέσα είναι η ελληνική απάντηση στα μοντέλα του εξωτερικού, αφού μονοπωλούν τις πασαρέλες και τα showrooms. Ήδη αρχίζει να δημιουργείται ένα θετικό κλίμα στην ελληνική μόδα, οι σχεδιαστές γίνονται πιο οικείοι στο ελληνικό κοινό και βάζουν τα θεμέλια για την άνθηση που πρόκειται να ακολουθήσει. Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν «αντιμόδες» με εφαρμογή κυρίως στη νεολαία. Mία από αυτές ήταν το κίνημα των Mod s, που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του το 1964 στη Βρετανία και προαναγγέλλει την εμφάνιση του punk τη δεκαετία του 70. Οι πιο χαρακτηριστικές όμως «αντιμόδες» της εποχής ήταν αυτή των hippies και αυτή των ζητιάνων, η πρώτη εξέφραζε την αντίδραση σε μια καταναλωτική κοινωνία και η δεύτερη αντιπροσώπευε έναν εναλλακτικό τρόπο ενδυμασίας. Η μόδα των hippies επιβάλλει τζιν παντελόνια καμπάνα, κεντήματα και τρουκς στα ρούχα, κρόσσια, ξεβάμματα, ψυχεδελικά και γεωμετρικά σχέδια. Όσον αφορά την ανδρική ενδυμασία, ενώ στην αρχή της δεκαετίας ήταν ίσια κομμένα και φαρδιά το 1965 έγιναν μεσάτα, τα παντελόνια ήταν στενά χωρίς ρεβέρ. Οι πιο αντιδραστικοί φορούσαν πολύχρωμα πουκάμισα και γιλέκα με κρόσσια. LOOKS Μίνι φορέματα, μίνι φούστες, ζιβάγκο, μικρά εφαρμοστά πουλόβερ. Στενά παντελόνια, κάπρι παντελόνια, καυτά σορτς, jupe-culottes. Ταγιέρ τύπου Jackie Kennedy, βελούδινα σακάκια και παλτό μέχρι το γόνατο. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Χρωματιστά καλσόν και κάλτσες μέχρι το γόνατο. Τεράστια γυαλιά ηλίου, μπερέδες και κασκέτα, πλαστικά κοσμήματα, μαντήλια. Φλατ μπαλαρίνες, πλαστικές μπότες μέχρι το γόνατο, σανδάλια. - 37 -

ΜΑΚΙΓΙΑΖ Το μακιγιάζ είναι έντονο με ψεύτικες τεράστιες βλεφαρίδες και μάσκαρα, ενώ οι σκιές είναι χρωματιστές (γαλάζιο, πράσινο, μωβ). Τα χείλη είναι απαλά σε αποχρώσεις ροδακινί και ροζ-περλέ. ΜΑΛΛΙΑ Τα μαλλιά είναι είτε κοντά, είτε πολύ μακριά. Ο Vidal Sassoon λανσάρει μια νέα μορφή του bob με όγκο και συμμετρία. ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ Mary Quant, Yves Saint Laurent, Paco Rabanne, Emanuel Ungaro, Karl Lagerfeld, Marc Bohan, Guy Laroche, Sonia Rykiel, André Courrèges, Γιάννης Τσεκλένης, Χρήστος Μαϊλης, Γιάννης Γαλάτης, Γιάννης Τσοπανέλης, Γιάννης Βούρος. ΕΙΔΩΛΑ Jane Fonda, Twiggy, Julie Christie, Françoise Hardy, Jean Seberg, Nancy Sinatra, Mia Farrow, Edie Sedgwick, Diana Rigg, Brigitte Bardot, Jacqueline Kennedy, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Νόρα Βαλσάμη, Ζωή Λάσκαρη. - 38 -

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 70 Το ξεκίνημα της δεκαετίας του 70 χαρακτηρίζεται από μια γενική απογοήτευση. Από παντού κατέφθανε η ηχώ του πολέμου στο Βιετνάμ, η ύφεση έβαλε τέλος στο shopping με ελαφριά καρδιά και η κρίση με το πετρέλαιο, πυροδότησε μια αληθινή και ιδιαίτερη λιτότητα. Ύστερα δημιουργείται μια δεκαετία επηρεασμένη από τη μουσική και τα κινήματα της νεολαίας που αφήνει χώρο στη μόδα να υιοθετήσει πολλές και διαφορετικές επιλογές. Το φολκλόρ μπερδεύεται με το ρετρό, το κιτς, το γκλίτερ και το πανκ. Ο διαλογισμός γίνεται μόδα από τους χίπις που διαδηλώνουν για αγάπη και ειρήνη. Το 1974 ανοίγει στη Νέα Υόρκη το περίφημο Studio 54 και μαζί του η εποχή της disco, του στρετς και της λύκρα. Η Gloria Vanderbilt κάνει δημοφιλή τα εφαρμοστά στρετς τζιν παντελόνια. Το 1977 το κίνημα του πανκ από τη Μεγάλη Βρετανία φέρνει δερματίνες, καρφιά, παραμάνες και ρούχα από βινύλ. Στην Ελλάδα ο Μιχάλης Ασλάνης ανοίγει στη Δημοχάρους το ατελιέ του για να γνωρίσει επιτυχία με τα έθνικ φορέματα του. Ο Βασίλης Κουρκουμέλης με το Μάκη Τσέλιο δημιουργούν τον οίκο Billy Bo που θα αποτελέσει σταθμό για την ελληνική μόδα και μάλιστα θα βγει και εκτός ελληνικών συνόρων. Αλλά και ο ελληνικός περιοδικός Τύπος αρχίζει να ασχολείται με τη μόδα και τους νέους Έλληνες δημιουργούς. Περιοδικά όπως ο Ταχυδρόμος και η Γυναίκα κάνουν editorial μόδας και ανταποκρίσεις από το εξωτερικό. Τάκης και Ντίνος Διαμαντόπουλος σε συνεργασία με τον image maker Δημήτρη Ζουρντό δημιουργούν φωτογραφίσεις μόδας εφάμιλλες με εκείνες του εξωτερικού, ενώ νέες παρουσίες εμφανίζονται στο χώρο του μόντελινγκ: Μπέλα Αδαμοπούλου, Λάουρα Χατζηβαγγέλη, Υβέτ και Μιμή Ντενίση. Για πρώτη φορά καθιερώνεται ο ρόλος του στυλίστα και του make-up artist. - 39 -

Σε ότι έχει σχέση με την ανδρική μόδα, τα ανδρικά πουκάμισα συνήθως ήταν καρό ή ριγέ, τα σακάκια ήταν μεσάτα με στενούς ώμους και τα παντελόνια με στενό καβάλο και φαρδιά προς το κάτω μέρος. Στα ανδρικά αξεσουάρ προστέθηκαν οι τσάντες. Επιπροσθέτως την εποχή εκείνη οι άντρες δεν φορούσαν τόσο συχνά γραβάτες αλλά προτιμούσαν τα κασκόλ και τα μαντίλια. LOOKS Τα φορέματα είναι φαρδιά, με ψυχεδελικά εμπριμέ αλλά και floral prints. Τσιγγάνικες φούστες, χαμηλόμεσες, πολύ κοντές ή πολύ μακριές. Πολύ κοντά σορτς (hotpants) αλλά και παντελόνια που φαρδαίνουν από το γόνατο και κάτω, το λεγόμενο παντελόνι καμπάνα. Το πέτο στα πουκάμισα είναι μεγάλο, άλλοτε στρογγυλό και άλλοτε μυτερό. Τζιν και t-shirts, τοπ που δένουν στο λαιμό, ολόσωμες φόρμες, στράπλες φορέματα σε ίσια γραμμή - σωλήνα (tube dresses). ΑΞΕΣΟΥΑΡ Ζώνες με τεράστιες αγκράφες διακοσμούν τους γοφούς, κολιέ από χάντρες, παγιέτες, σατέν κολάν, τεράστιοι ασημένιοι κρίκοι στα αυτιά. Τα παπούτσια είναι χοντροκομμένα με υπερβολικούς πάτουςπλατφόρμες. Μπαντάνες, φουλάρια και πόντσο. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Οι ψεύτικες βλεφαρίδες συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται, ενώ η μπλε και η πράσινη σκιά στα μάτια αποτελούν το αγαπημένο χρώμα των γυναικών. Τα χείλη τονίζονται με λιπ-γκλος. Προς το τέλος της δεκαετίας, η εμφάνιση του punk δίνει έμφαση στο έντονο eye-liner, ενώ τα νύχια βάφονται μαύρα. ΜΑΛΛΙΑ Τα μαλλιά είναι μακριά με χωρίστρα στη μέση, έχουν ανταύγειες ή είναι περμανάντ. - 40 -

Επίσης το χτένισμα της Farrah Fawcett υιοθετήθηκε από πολλές γυναίκες. ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ Ossie Clark, Biba, Roy Halston, Jean-Charles de Castelbajac, Claude Montana, Kenzo, Ralph Lauren, Fiorucci, Ασλάνης, Πολατώφ, Billy Bo. ΕΙΔΩΛΑ Bianca Jagger, Catherine Deneuve, Patti Smith, Lauren Hutton, Jane Birkin, Jerry Hall, Farah Fawcett, Liza Minnelli, Diane Keaton, Goldie Hawn, Olivia Newton-John, Μιμή Ντενίση, Κατερίνα Παπαδημητρίου, Υβέτ, Μαίρη Δρακοπούλου. ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 80 Η δεκαετία της υπερβολής. Οι ώμοι φαρδαίνουν, οι βάτες κυριαρχούν και η σειρά «Δυναστεία» κάνει την Alexis Colby πρότυπο μόδας. Η γυμναστική γίνεται μόδα και το αθλητικό look βγαίνει και εκτός γυμναστηρίου. Το τζιν αποκτά υπογραφή και τα logos κυριαρχούν παντού. Είναι η εποχή των super - models και του καταναλωτισμού. Η γυναίκα κυνηγάει την καριέρα και γίνεται οικονομικά ανεξάρτητη. Ο Lacroix φέρνει το μπαρόκ, ο Alaia με τα πλεκτά του αγκαλιάζει το γυναικείο σώμα τονίζοντας τα κατάλληλα σημεία του, η Donna Karan χρησιμοποιεί το στρετς στα καλσόν και στα πουκάμισα body διευκολύνοντας την εργαζόμενη γυναίκα, ενώ οι Manolo Blahnik και Christian Louboutin καθιερώνονται στο χώρο του υποδήματος. Στην Ελλάδα υπάρχει έκρηξη στα περιοδικά μόδας, με το ΚΛΙΚ, DIVA αλλά και το πρώτο αντρικό περιοδικό το ΜΕΝ. Η Λάουρα Ντε Νίγκρις αναλαμβάνει τη Γυναίκα και αναδεικνύει νέα δημιουργικά ταλέντα στο styling και τη φωτογραφία. - 41 -

Στην ανδρική μόδα επικρατεί το παραδοσιακό κοστούμι, άνετο και κλασσικό. Τα παλτά και τα trench coat είναι πολύ διαδεδομένα την εποχή αυτή. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει εκτενέστερη αναφορά σε αυτή τη δεκαετία, αφού είναι αρκετά κοντά χρονολογικά στους περισσότερους από εμάς. Αρκεί να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας κάποιες σειρές ή ταινίες που αντιπροσωπεύουν απόλυτα την εποχή αυτή, όπως η Δυναστεία και το Ντάλας. LOOKS Φούστες τύπου lambada, τουτού, μίνι φούστες, κολάν, τεράστια φαρδιά t- shirts, ξεβαμμένα τζιν, σκισμένα τζιν, μπουφάν τζιν, κοντά jackets, βάτες, φαρδιά τεράστια μπουφάν, τοπ από δίχτυ, τοπ και φορέματα με τον ένα ώμο έξω, φαρδιές παντελόνες, αθλητικές φόρμες και αθλητικά κορμάκια. Φούστες balloon, τεράστια μανίκια αλλά και μανίκια νυχτερίδα. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Γκέτες, γάντια με κομμένα δάχτυλα, γάντια από δαντέλα, φιόγκοι στα μαλλιά, στέκες, πολύχρωμα γυαλιά, κονκάρδες, τεράστιες ζώνες, πλαστικά βραχιόλια, μακριά κολιέ, χρωματιστά καλσόν. Αγαπημένα παπούτσια είναι τα αθλητικά εταιρειών όπως η Reebok, Nike, L.A Gear και Keds. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Τα φρύδια είναι φυσικά και παχιά. Το πρόσωπο φαίνεται φρέσκο και υγιές με ρουζ, αλλά και πούδρα που δίνει την εντύπωση του ηλιοκαμένου δέρματος. Τα χείλη βάφονται σε έντονο κόκκινο, ενώ οι σκιές παίζουν από γήινους τόνους σε έντονα χρώματα. ΜΑΛΛΙΑ Τα μαλλιά έχουν όγκο, οι φράντζες κρύβουν το πρόσωπο, ενώ η χρήση λακ και τζελ γίνεται καθημερινή συνήθεια. - 42 -

ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ Vivienne Westwood, Jean Paul Gaultier, Moschino, Katherine Hamnet, Christian Lacroix, Azzedine Alaia, Romeo Gigli, Rei Kawakubo, Issey Miyake, Yohji Yamamoto, Donna Karan, Gianni Versace, Norma Kamali, Giorgio Armani, Gianfranco Ferré, Calvin Klein, Βασίλειος Κωστέτσος, Νικόλας Μαυρόπουλος, Τίμης Παρίσης. ΕΙΔΩΛΑ Madonna, Cyndi Lauper, Kim Wilde, Grace Jones, Brooke Shields, Molly Ringwald, Nina Hagen, Jennifer Beals, Siouxsie Sioux, Dynasty, Dallas, Iman, Naomi Campbell, Cindy Crawford, Linda Evangelista, Christy Turlington, Stephanie Seymour, Tatjana Patitz, Helena Christensen, Cindy Serman, Meryl Streep, Paula Abdul, Ivana Trump, Άννα Βίσση, Βάνα Μπάρμπα. ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 90 Μετά την υπερβολή έρχεται η απλότητα. Η σιλουέτα ελευθερώνεται και δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο στυλ. Νέοι σχεδιαστές κάνουν την εμφάνιση τους με την Βρετανία να κατέχει τα πρωτεία στην ανάδειξη δημιουργικών ανθρώπων. Ο John Galliano, ο Alexander McQueen και η Stella McCartney είναι το νέο αίμα. Ο Tom Ford αναλαμβάνει τον οίκο Gucci και τον απογειώνει, ενώ οι οίκοι Prada, D&G, Blumarine καθιερώνονται στο στερέωμα της μόδας. Η Kate Moss είναι αναμφισβήτητα το πρόσωπο της δεκαετίας. Ενσωματώνει την απλότητα, την ιδιαιτερότητα, τη μοναδικότητα και γίνεται μούσα πολλών σχεδιαστών, τραγουδιστών, ζωγράφων. Επειδή η μόδα έχει πολλά πρόσωπα και πολλές επιλογές, η μοναδικότητα και η προσωπικότητα είναι αυτά που χαρακτηρίζουν το στυλ του καθενός. Περιοδικά όπως The Face, Dazed & Confused, I-D, Ten, Another Magazine, Wallpaper εναλλάσσουν στιλ και - 43 -

φτιάχνουν μόδα. Την ίδια περίοδο μια Ελληνίδα, η Σοφία Κοκοσαλάκη, παίρνει διθυραμβικές κριτικές για τις συλλογές της με χρώμα και άρωμα από Ελλάδα. Τα περιοδικά μόδας αυξάνονται και εμφανίζονται και οι πρώτες εκπομπές μόδας στη τηλεόραση, που όμως δε θα κρατήσουν για πολύ. ΑΞΕΣΟΥΑΡ Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα gadget της νέας τεχνολογίας είναι τα νέα αξεσουάρ. Επίσης διάσημες σταρ του εξωτερικού κάνουν μόδα αντικείμενα και ρούχα που φορούν χωρίς να είναι διαχρονικά, καθώς αλλάζουν πολύ γρήγορα. ΜΑΚΙΓΙΑΖ Έχει επιρροές από πολλές δεκαετίες. Κάθε γυναίκα προσαρμόζει το makeup ανάλογα με τις ανάγκες και την προσωπικότητα της. Τα καλλυντικά από οίκους μόδας είναι πλέον γεγονός. ΜΑΛΛΙΑ Κοντά ή μακριά, όλα τα στιλ μαλλιών είναι στη μόδα. ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ John Galliano, Prada, Molinari, Gucci, D&G, Martin Margiela, Alber Elbaz, Helmut Lang, Raf Simons, Martine Sitbon, Bernhard Wilhelm, Ann Demeulemeester, Nicolas Ghesquière, Jil Sander, Junya Watanabe, Alexander McQueen, Stella McCartney, Tom Ford, Marc Jacobs, Michael Kors, Sophia Kokosalaki, Yiorgos Eleftheriadis, Deux Hommes, Haris & Angelos. ΕΙΔΩΛΑ Sharon Stone, Kate Moss, Uma Thurman, Jennifer Aniston, Pamela Anderson, Liz Hurley, Stella Tenant, Madonna, Spice Girls, Princess Diana, Britney Spears, Winona Ryder, Julia Roberts, Meg Ryan, Δέσποινα Βανδή και Μάρα Δεσύπρη - 44 -

Ένα αφιέρωμα στις μουσικές τάσεις αυτών των εποχών Δεκαετία του 60 Από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της δεκαετίας του '60 ήταν ο πλουραλισμός της σε δημιουργία νέων μουσικών τάσεων σε σχέση με τις υπόλοιπες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, γι' αυτό και έχει μία ξεχωριστή θέση στις μουσικές μας αναμνήσεις. Ποικιλία ήχων, από διαφορετικές χώρες, έφτανε καθημερινά στον Έλληνα ακροατή που έμαθε να ψυχαγωγείται με τα τραγούδια τους. Δεν υπήρχαν πολλές πηγές πληροφόρησης στη χώρα μας στη δεκαετία του '60 εκτός από το κρατικό ραδιόφωνο, υπήρχαν μερικοί αξιόλογοι ερασιτεχνικοί σταθμοί και ο αμερικάνικος ραδιοφωνικός σταθμός του Ελληνικού. Όμως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι οι τότε ακροατές με αυτά τα πενιχρά μέσα, σε σύγκριση με τον σημερινό καταιγισμό από ραδιόφωνα, τηλεοράσεις και διαδίκτυο, είχαν μία τεκμηριωμένη άποψη για την ελληνική και διεθνή μουσική της εποχής, που τουλάχιστον σε αριθμό κυκλοφοριών ήταν σαφώς μεγαλύτερη σε αριθμό, σε αντίθεση με τον - 45 -

σημερινό ακροατή που παρακολουθεί στην πλειοψηφία του ένα μικρό κομμάτι της παγκόσμιας μουσικής επικαιρότητας. Γαλλικά ακούσματα: Adamo, Herve Villard, Alain Barriere, Enrico Macias, Michel Polnaref, Patricia Carli Ιταλικά ακούσματα: Αndriano Celentano, Gianni Morandi, Αl Bano, Nico Fidenco, Sergio Endrigo Σημαντική ήταν και η επιρροή του λαϊκού τραγουδιού στη δεκαετία, με συνθέτες όπως οι Άκης Πάνου, Απόστολος Καλδάρας, Γιώργος Ζαμπέτας και ο παλαιότερος Βασίλης Τσιτσάνης, που τραγούδια τους ερμήνευσαν με επιτυχία ονόματα όπως οι Στέλιος Καζαντζίδης, Βίκυ Μοσχολιού, Μιχάλης Μενιδιάτης, Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέυ, Γρηγόρης Μπιθικώτσης και άλλα μεγάλα ονόματα του λαϊκού μας τραγουδιού, πραγματικά μπερδεύοντας το ελληνικό κοινό για το αν έπρεπε να ακούει Beatles, Rolling Stones και Animals ή τους λαϊκούς μας τραγουδιστές. Δεκαετία του 70 Στην αρχή της δεκαετίας του '70 σχηματίζονται συγκροτήματα που αλλάζουν την rock μουσική και της δίνουν πιο σκληρό ήχο. Τέτοια είναι οι Led Zeppelin, οι Pink Floyd, οι Deep Purple και οι Queen. Έχουν μακριά μαλλιά, μουστάκι και μούσι και αυτή η εμφάνιση δεν αργεί να γίνει μόδα που ακολουθείται πιστά από όλους τους fans της rock. Οι συναυλίες των γκρουπ συγκεντρώνουν τεράστιο αριθμό κοινού που τους αποθεώνει κι έτσι αυτής της εποχής η rock μουσική εδραιώνεται για να μπορεί να λέγεται στις μέρες μας "κλασσική". DISCO: Με αρχική τοποθεσία τη Γαλλία και στη συνέχεια όλο τον κόσμο οι μαύροι δημιούργησαν τη δική τους μουσική για να μπορούν να εκφραστούν. Οι αφροαμερικάνοι της εποχής ήταν θύματα ρατσιστικών - 46 -

επιθέσεων (π.χ. Κου Κλουξ Κλαν) και έψαχναν μέσο διαφυγής. Μετά τη μόδα των hippies στην οποία οι μαύροι ήταν ευπρόσδεκτοι δημιουργήθηκε στη δεκαετία του '70 η disco μουσική, που στη συνέχεια βέβαια δεν περιορίστηκε στους μαύρους. Τα χαρακτηριστικά της ήταν ο γρήγορος ρυθμός και η χορευτική μελωδία. Η μόδα στα ρούχα δεν άργησε να έρθει: οι θαυμαστές της disco φορούσαν πολύχρωμα γυαλιστερά ρούχα, μεγάλες καμπάνες και φαρδιές ζώνες. Έτσι, τα κλαμπς όλου του κόσμου κατακλύζονται στα '70s από άσπρους, μαύρους, άντρες, γυναίκες, ομοφυλόφιλους, μικρούς και μεγάλους που όλοι μαζί χορεύουν στο ρυθμό της disco. Δεκαετία του 80 Περνώντας στη δεκαετία του '80 έρχεται στην επιφάνεια η hard rock μουσική με τους Motley Crew, τους Poison, και λιγότερο εμφανισιακά, τους Bon Jovi, και άλλους οι οποίοι είναι γνωστοί ιδιαίτερα για το look τους. Ντύνονται, φτιάχνουν τα μαλλιά τους και βάφονται...σαν γυναίκες!!!!! Επίσης, το δυνατό τους σημείο είναι τα εκπληκτικά show που δίνουν που δε βασίζονται τόσο στη μουσική όσο στο θέαμα και στον εντυπωσιασμό. Έτσι και αυτοί όπως και οι punk κάποια στιγμή ξεφεύγουν και αρχίζουν να συναγωνίζονται για το πιο "παρατραβηγμένο" look και το πιο εκρηκτικό και προκλητικό show. Όμως υπάρχουν κάποιοι εκπρόσωποί τους, όπως αυτοί που ανέφερα παραπάνω, οι οποίοι είναι και μουσικά πολύ αξιόλογοι και έχουν αφήσει σημαντικό έργο. Τη δεκαετία του '80 αντιμέτωποι με τους προκλητικούς της σκηνής του L.A. έρχονται οι "μεταλλάδες" που θεωρούν τους πρώτους μουσικά ανάξιους και υπερβολικά "περιποιημένους". Στηρίζονται στη μουσική και κυρίως στον σκληρό ήχο της κιθάρας. Η μόδα που έφεραν ήταν τα μακριά μαλλιά και στα ρούχα τα μαύρα και κυρίως τα δερμάτινα τζάκετ, τα περιλαίμια και τα περιβραχιόνια. Είναι αυτοί στους οποίους ανήκουν πάρα - 47 -

πολλά από τα γνωστότερα συγκροτήματα και τα πιο επιτυχημένα, όπως οι Metallica, οι Iron Maiden, οι Judas Priest και άλλοι...αν και ανήκουν σε προγενέστερη εποχή, μουσικά αλλά και ενδυματολογικά ανήκουν στο Metal και οι Black Sabbath. Η Ελληνική σκηνή είχε κάποια μεγάλα ονόματα του παρελθόντος. Εκείνη την εποχή βγήκαν σχήματα και καλλιτέχνες που ακόμη και σήμερα η μουσική τους μας ταξιδεύει, όσοι από αυτούς δεν χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Πολλά μεγάλα σημερινά ονόματα των σύγχρονων ραδιοφωνικών σταθμών ξεκίνησαν σαν πειρατές εκείνη την εποχή. Η επιστροφή του Λάκη με τα ψηλά ρεβέρ το 81, ο Γιοκαρίνης, ο Παπακωσταντίνου, η Λευκή συμφωνία, ο Τσακνής, ο Τουρνάς, ο Ζουγανέλης, ο Μηλιώκας, ο Μπουλάς, ο Ζιώγαλας, οι Φατμέ και ο Πορτοκάλογλου, ο Κατής και Εξόριστοι, ο Πανούσης και οι Μουσικές ταξιαρχίες, οι Τερμίτες, οι Κατσιμιχαίοι και πολλοί ακόμη, έρχονται να ενώσουν τις δυνάμεις και το ταλέντο τους με τον Σαββόπουλο, τον Πουλικάκο, τον Παύλο Σιδηρόπουλο και τους Ολύμπιανς, τον Λοΐζο και τόσους μεγάλους της Ελληνικής σκηνής. Για άλλους ο Καρβέλας, ο Μπίγαλης, η Μαντώ, Σ. Αρβανίτη, Πωλίνα και αρκετοί ακόμη εκπροσωπούν με το δικό τους ύφος και στίγμα την εποχή. Μερικά βέβαια είναι και για εμάς Cult και μας προκαλούν γέλιο όταν θυμόμαστε τον "πουφ", το "Boing 747", ταινίες του Ψάλτη και του Γαρδέλη με το μαλλί αφάνα, το χρυσό φακαντόρο στο λαιμό και το περίεργο ντύσιμο, αλλά τα θυμόμαστε με νοσταλγία γιατί μας χάρισαν κάποιες καλές στιγμές σε μια εποχή που ψάχναμε να βρούμε την ταυτότητα μας, ψάχναμε να δημιουργήσουμε τη ζωή μας, θέλαμε να ρουφήξουμε στην κυριολεξία όλο τον κόσμο και τα επιτεύγματα του. - 48 -