M 1 Coimisiún na Scrúduithe Stáit State Examinations Commission LEAVING CERTIFICATE EXAMINATION, 2004 ANCIENT GREEK ORDINARY LEVEL (400 marks) FRIDAY, 25 JUNE AFTERNOON 2.00 to 5.00 Page 1 of 4
1. Translate into English any three of the passages A, B, C, D. (All passages carry equal marks): [210] A. (The Greeks run out of provisions in the land of the Taochi. Cheirisophus, the Greek leader, attacks a place full of people and cattle; the Taochi prefer death to capture, despite the efforts of Aeneas of Stymphalos.) κα τ πιτήδεια πέλειπεν ο γ ρ Τάοχοι κουν σχυρ χωρία ν ο ς ε χον τ πιτήδεια πάντα. πε δ ο Ελληνες φίκοντο πρ ς χωρίον π λιν ο κ ε χεν ο δ ο κίας, λλ ν σαν κα νδρες κα γυνα κες κα κτήνη πολλά, Χειρίσοφος πρ ς το το προσέβαλλεν ε θ ς. ντα θα δ δειν ν ν θέαµα. α γ ρ γυνα κες, ρίπτουσαι τ παιδία, ε τα αυτ ς πικατερρίπτουν, κα ο νδρες σα τως. ντα θα δ κα Α νείας Στυµφάλιος, δών τινα θέοντα ς ρίψοντα αυτ ν, στολ ν χοντα καλ ν, πιλαµβάνεται ς κωλ σων δ α τ ν πισπ ται, κα µφ τεροι χοντο κατ τ ν πετρ ν φερ µενοι κα πέθανον. ντε θεν νθρωποι µ ν πάνυ λίγοι λήφθησαν, β ες δ κα νοι πολλο κα πρ βατα. XENOPHON (70) πιλείπω: I fail, run out. σχυρ ς: strong. κτ νος: cattle. θέαµα: spectacle. ριπτω: I throw down. πικαταρριπτέω: I throw down after. σα τως: in the same way. θέω: I run. στολή: garment. πισπάοµαι: I drag after myself. ο χοµαι: I go. νος: ass. πρ βατον: sheep. B. (As the Athenians at Pylos blockade Lacedaemonian troops on a nearby island, the Lacedaemonians on the mainland offer rewards to anyone willing to bring supplies to those on the island; the Helots are particularly keen to help.) ν δ τ Π λ ω ο Αθηνα οι τι πολι ρκουν το ς ν τ νήσ ω Λακεδαιµονίους, κα τ ν τ πείρ ω στρατ πεδον τ ν Πελοποννησίων κατ χώραν µενεν. δ φυλακ ν πίπονος το ς Αθηναίοις πορί α σίτου τε κα δατος ο γ ρ ν κρήνη τι µ µία ν α τ τ κροπ λει τ ς Π λου κα α τη ο µεγάλη. ο Λακεδαιµ νιοι προε πον τ ν βουλ µενον σάγειν ς τ ν ν σον σ τ ν τε κα ο νον κα τυρ ν κα λλο βρ µα, τάξαντες ργυρίου πολλο κα πισχνο µενοι λευθερίαν τ σαγαγ ντι τ ν Ε λώτων. κα λλοι τε κινδυνε οντες σ γον κα µάλιστα ο Ε λωτες, παίροντες π τ ς Πελοποννήσου κα καταπλέοντες τι νυκτ ς ς τ πρ ς τ πέλαγος τ ς νήσου. πειρος: mainland. πίπονος: difficult. πορία: lack, scarcity. τι µή: except. προλέγω: I call publicly for someone (accusative) to do something (infinitive). τυρ ς: cheese. βρ µα: food. τάξαντες: having valued the task as worth (+ genitive). πισχνέοµαι: I promise. Ε λως (Ε λωτος): Helot. παίρω: I set out. τά τ ς νήσου: the parts of the island. πέλαγος: sea. C. THUCYDIDES (70) (Aphrodite says that she will punish Hippolytus Theseus son by an Amazon mother, reared by Pittheus, king of Troezen because he scorns both her and love, preferring to dedicate himself to Artemis.) γάρ µε Θησέως πα ς, Αµαζ νος τ κος, Ιππ λυτος, γνο Πιτθέως παιδε µατα, µ νος πολιτ ν τ σδε γ ς Τροιζηνίας λέγει κακίστην δαιµ νων πεφυκέναι ναίνεται δ λέκτρα κο ψα ει γάµων, Φοίβου δ δελφ ν Αρτεµιν, ι ς κ ρην, τιµ ά, µεγίστην δαιµ νων γο µενος. το τοισι µέν νυν ο φθον τί γάρ µε δε ; δ ε ς µ µάρτηκε τιµωρήσοµαι Ιππ λυτον ν τ δ µέρ α. EURIPIDES (70) µε: take with κακίστην δαιµ νων in line 4. γν ς: pure. παιδε µατα: ward, nursling. πεφυκέναι = ε ναι. ναίνοµαι: I reject. λέκτρα: the bed of love. ψα ω (+ genitive): I touch. γέοµαι: I consider. φθονέω (+ dative): I bear ill-will towards.... µάρτηκε: the mistakes that he has made. τιµωρέοµαι: I punish. Page 2 of 4
D. (Hekabe orders her maids to gather the old women of Troy. She then fetches as an offering for Athena one of the robes made by the women whom Alexander had brought from Sidon.) δέ, µολο σα ποτ µέγαρ, µφιπ λοισι κέκλετο τα δ ρ λλισσαν κατ στυ γεραιάς. α τ δ ς θάλαµον κατεβήσετο κηώεντα, νθ σαν ο πέπλοι, παµποίκιλα ργα γυναικ ν Σιδονίων, τ ς α τ ς Αλέξανδρος θεοειδ ς γαγε Σιδονίηθεν πιπλ ς ε ρέα π ντον. τ ν ν ειραµένη Εκάβη φέρε δ ρον Αθήν η, ς κάλλιστος ην ποικίλµασιν δ µέγιστος, στ ρ δ ς πέλαµπεν κειτο δ νείατος λλων. HOMER (70) µολο σα: having gone. ποτί: = πρ ς. µέγαρον: hall. κέκλετο: gave orders. ολλίζω: I gather together. θάλαµος: room. κηώεις: fragrant. σαν = σαν. παµποίκιλος: elaborate. πιπλώς: having sailed over. είροµαι: I pick up. ποίκιλµα: embroidery. πολάµπω: I shine, gleam. νείατος (+ genitive): at the bottom of. 2. [100] (i) Translate into English: (60) ν γάρ ποτε χρ νος τε θεο µ ν σαν, θνητ δ γένη ο κ ν. πειδ δ κα το τοις χρ νος λθεν ε µαρµένος γενέσεως, τυπο σιν α τ θεο γ ς νδον κ γ ς κα πυρ ς µείξαντες κα τ ν σα πυρ κα γ κεράννυται. πειδ δ γειν α τ πρ ς φ ς µελλον, προσέταξαν Προµηθε κα Επιµηθε κοσµ σαί τε κα νε µαι δυνάµεις κάστοις ς πρέπει. Προµηθέα δ παραιτε ται Επιµηθε ς α τ ς νε µαι, νείµαντος δέ µου, φη, πίσκεψαι. κα ο τω πείσας νέµει. νέµων δ το ς µ ν σχ ν νευ τάχους προσ πτε, το ς δ σθενεστέρους τάχει κ σµει το ς δ πλιζε, το ς δ οπλον διδο ς φ σιν λλην τιν α το ς µηχαν το δ ναµιν ε ς σωτηρίαν. µ ν γ ρ α τ ν σµικρ τητι µπισχε, πτην ν φυγ ν κατάγειον ο κησιν νεµεν δ η ξε µεγέθει, τ δε α τ α τ σ ωζε κα τ λλα ο τως πανισ ν νεµε. τα τα δ µηχαν το ε λάβειαν χων µή τι γένος ϊστωθείη. READING GREEK (ii) Answer any four of the following questions. (Each question carries ten marks): (40) (a) (b) (c) (d) (e) (f) What further benefits does Epimetheus later give to living creatures? What problem does Epimetheus have in relation to benefits for humans? What does Prometheus do to solve it? Write briefly on the life of Socrates. Give the First Person, Singular Number, Present Tense of two of these words underlined above: λθεν; µελλον; πείσας. Give a short account of the help that Nausikaa gave to Odysseus. Outline briefly the story of Alkestis. Page 3 of 4
3. Answer three of the following questions. At least one question must be chosen from Section A and one from Section B. The third question may be chosen from either Section A or Section B. (Each question carries thirty marks): [90] A. (i) Outline the causes of the Peloponnesian War. (ii) Describe any two of the following battles, and explain why the two that you have chosen are important: Arginusae; Mantinea; Gaugamela; Hydaspes. (iii) Tell how Philip of Macedon gained control over the whole of Greece. (iv) Outline the main features of Spartan society and government. B. (i) Explain how the epics of Homer may have been composed and performed. Briefly outline the story of one of the epics. (ii) Name one writer of tragedies in ancient Greece. Write briefly about his life and works. (iii) Describe the main features of the Parthenon. (iv) Write notes on any two of the following you may use drawings if you wish: Red Figure vases; the Ionic column; Aphrodite from Melos (Venus de Milo); Pediments. Page 4 of 4
BLANK PAGE Page 5 of 4
BLANK PAGE Page 6 of 4