ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΜΑΙΟΥ 0 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΛΙΣΤΑΣ ΑΡΗΣ ΘΕΜΑ Α Α. γ Α. β Α. δ Α4. β Α5. α) Arrhenius - Βάσεις είναι οι ουσίες, που όταν διαλύονται στο νερό, δίνουν ΟΗ. - Οι βάσεις εκδηλώνουν το χαρακτήρα τους μόνο σε υδατικό διάλυμα. - Βάσεις θεωρούνται μόνο οι ενώσεις. Brönsted-Lowry - Βάσεις είναι οι ουσίες που μπορούν να πάρουν ένα ή περισσότερα πρωτόνια Η + (πρωτονιοδέκτες). - Οι βάσεις εκδηλώνουν το χαρακτήρα τους παρουσία οξέος (και όχι απαραίτητα στο νερό). - Οι βάσεις μπορούν να είναι και ιόντα, εκτός από ενώσεις. β) - Ηλεκτρολυτική διάσταση στις ιοντικές ενώσεις είναι η απομάκρυνση των ιόντων του κρυσταλλικού πλέγματος. - Οι ιοντικές ενώσεις, κατά τη διάλυσή τους στο νερό διίστανται πλήρως. - Ιοντισμός μιας ομοιοπολικής ένωσης είναι η αντίδραση των μορίων αυτής με τα μόρια του διαλύτη (π.χ. νερό) προς σχηματισμό ιόντων. - Οι ομοιοπολικές ενώσεις ιοντίζονται πλήρως ή μερικώς. EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία --
ΘΕΜΑ Β Β. Από το 975 στο Μαρούσι α) Λ β) Σ γ) Λ δ) Σ ε) Λ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 α) Στο καθαρό νερό η [Η Ο + ] = [ΟΗ ] σε οποιαδήποτε θερμοκρασία, άρα ουδέτερο. β) Λειτουργεί είτε ως οξύ, είτε ως βάση γιατί μπορεί να δώσει ή να δεχτεί Η +. ΗS + H O H S + OH HS + H O S + H O + βάση οξύ γ) ΝΗ + Η Ο NH OH 4 οξύ 5 C Κ α Κ b = K ω = 0 4 Κ α = δ) Ηλεκτρονιακή δόμηση s s p 6 s p 6 d 0 4s 4p 0 0 4 5 = 0 9 άρα ασθενές. Στοιχείο p τομέα, 5e στην εξωτερική στοιβάδα άρα VA ομάδα (5 η ) ε) Ο C ενώνεται με Η άρα ανάγεται, ενώ ο C ενώνεται με ηλεκτραρνητικότερο άτομο, άρα οξειδώνεται. Β. α) 8 στοιχεία γιατί περιέχει μόνο στοιχεία τους ( στοιχεία) και του p τομέα (6 στοιχεία). β) s s p 6 s p 6 d 7 4s Τομέας d γιατί έχει ασυμπλήρωτη d υποστιβάδα στη θεμελιώδη κατάσταση Περίοδος 4 η γιατί έχει e στην στοιβάδα Ν (4s υποστιβάδα). Ομάδα 9 η (VIIIB γιατί έχει 9 e σθένους). ΘΕΜΑ Γ Γ. α) Α: ΗCOOH B: CH =O Γ: CH CH OH Δ: CH COOH E: CH CH=O β) (i) CH =O + CuSO 4 + 5NαOH HCOONα + Cu O + Nα SO 4 + H O (ii) CH CH OH + 4I + 6NαOH CHI + HCOONα + 5NαI + 5H O (iii) CH CH=O + AgNO +NH + H O CH COONH 4 + Ag + NH 4 NO EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία --
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 (iv) CH CH OH + K Cr O 7 +8H SO 4 CH COOH+Cr (SO 4 ) +K SO 4 +H O Γ. OH Φ: CH CH C CN CH Λ: CH CH CH CH Cl Ψ: CH CH C CH O M: CH CH CH CH MgCl Χ: CH CH CH CH OH CH CH Θ: CH CH C CH CH CH OMgCl CH CH Σ: CH CH C CH CH CH OH Γ. Έστω x mol (COOK) και y mol CH COOH x Το ο μέρος αποτελείται από mol (COOK) και KOH: n = C V = 0, = 0,0 mol mol CH COOH + KOH CH COOK + H O y y mol CH COOH. Οπότε: y = 0,0 y = 0,04 mol CH COOH Το ο μέρος αποτελείται από y = 0,0 mol CH COOH και KMnO 4 : n = C V = = 0,04 mol x mol (COOK) EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία --
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 COOK mol 5 + KMnO 4 + 8H SO 4 0CO +MnSO 4 + 6K SO 4 + 8H O COOK 5 x 0,04 x = 5 0,04 x = mol (COOK) ΘΕΜΑ Δ Δ. Στο τελικό διάλυμα υπολογίζω τις C: 50 0 CH COOH (ασθενές οξύ): C = 0,M 00 0 50 0 NαΟΗ (ισχυρή βάση): C = 0,M 00 0 M CH COOH + NαOH CH COONα + Η Ο Αρχ 0, 0, Α/Π ( ) 0, ( ) 0, 0, Τελ. 0, Δηλαδή στο τελικό διάλυμα έχουμε: Μ CH COONα CH COO + Nα + 0, 0, 0, M CH COO +H O CH COOH + OH Αρχ 0, Α/Π x x x Ισορ: 0, x 0, x x K b = x x = [OH ] = 0 5 M poh = 5 άρα ph = 9 0, EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -4-
Δ. CH COOH (ασθενές οξύ): C Δ = ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 50 0 = 0,0 Μ ΝαΟΗ (ισχυρή βάση): C Δ = 00 0 = 0,0 Μ M CH COOΗ +ΝαOΗ CH COOΝα + Η Ο Αρχ 0,0 0,0 Α/Π ( ) 0,0 ( ) 0,0 (+) 0,0 Τελ. 0,0 0,0 Οπότε στο Δ έχουμε: Μ ΝαΟΗ Να + + ΟΗ 0,0 0,0 0,0 Μ CH COONα CH COO + Nα + 0,0 0,0 0,0 M CH COO +H O CH COOH + OH Αρχ 0,0 0,0 Α/Π y y y Ισορ: 0,0 y 0,0 y 0,0 + y 0,0 K b = y 0,0 0,0 y = 0 9 Οπότε: [ΟΗ ] = 0,0Μ άρα poh = οπότε ph = Δ. Στο Ε υπολογίζω τις τελικές C: CH COOH (ασθενές οξύ): C E = HCl (ισχυρό οξύ): C E = NαΟΗ (ισχυρή βάση): C Ε = 0,5 0,5 0,5 = 0,M = 0,M = 0,5Μ EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -5-
M ΗCl + NαΟΗ ΝαCl + H O Αρχ 0, 0,5 Α/Π ( )0, ( )0, ( ) 0, Τελ. 0,05 0, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 M CH COOΗ + ΝαOΗ CH COOΝα + Η Ο Αρχ 0,0 0,05 Α/Π ( ) 0,05 ( ) 0,05 (+) 0,05 Τελ. 0,05 0,05 M NαCl Nα + + Cl 0,05 0,05 0,05 M CH COONα CH COO + Να + 0,05 0,05 0,05 M CH COΟΗ +H O CH COO + Η Ο + Αρχ 0,05 0,05 Α/Π ω ω ω Ισορ: 0,05 ω 0,05 0,05+ω 0,05 ω Κ α = 0,05 ω 0,05 ω = [Η Ο + ] = 0 5 Μ άρα: ph = 5 Δ4. mol CH COOH + NαOH CH COONα + H O n oξ = n β C oξ V oξ = C β V β V οξ = 0 0 V οξ = 0 ml διαλύματος CH COOH και 0 ml διαλύματος ΗΒ α) Ρίχνοντας 0 ml από το πρότυπο διάλυμα ΝαΟΗ στο CH COOH έχουμε: CH COOH (ασθενές οξύ): C ΤΕΛ = ΝαΟΗ (ισχυρή βάση): C ΤΕΛ = 0 0 0 0 0 0 0 0 0,4 = M = M EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -6-
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 M CH COOH + NαOH CH COONα + H O Αρχ 0,4 0, Α/Π ( ) 0, ( ) 0, (+) Τελ. Ρυθμ. δ/μα: C ph = pk α + log C β οξ ph = 5 Άρα η καμπύλη αντιστοιχεί στο CH COOH και η καμπύλη στο HB. β) Ομοίως με το (α) mol HB + NαOH NαB + H O n oξ = n β C oξ 0 0 = 0 0 C οξ = M Οπότε στο τελικό διάλυμα έχουμε: ΗΒ (ασθενές οξύ): C TΕΛ = ΝαΟΗ (ισχυρή βάση): C ΤΕΛ = 0 0 0 0 M 0,4 = M M HB + NαOH NαΒ + H O Αρχ 0,4 0, Α/Π Τελ. 0, Ρυθμ. δ/μα: C ph = pk α + log C β οξ ph = pk α pk α = 4 Κ α (ΗΒ) = 0 4 EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -7-
γ) Στο Ι. Σ.: HB : C ΤΕΛ = Μ ΝaΟΗ : C ΤΕΛ = 0 0 = 0, Μ 40 0 0 0 = 0, Μ 40 0 ΗΒ + ΝaΟΗ ΝaΒ + Η Ο Αρχ 0, 0, Α/Π -0, -0, 0, ΤΕΛ 0, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: τηλ 0-808560 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ: τηλ 0-808560 ΕΠΑ.Λ. - Τ.Ε.Ε.: τηλ 0-694 Κ.Ε.Κ. ERGOWAY: τηλ 0-64700 ERGOWAY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 0-64700 Μ NaB Na + + B - 0, 0, 0, M B - + H O HB + OH - Αρχ 0, Α/Π φ φ φ ΤΕΛ 0,-φ 0, φ φ Κ b (B - ) = K w K a(hb) φ φ = [ΟΗ] - = 0-5,5 Μ 0, poh = 5,5 άρα: ph = 4-5,5 = 8,5 EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -8-