ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Οι μελετητές - εγκαταστάτες των συστημάτων φωτισμού σε χώρους γραφείων έρχονται αντιμέτωποι ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με δύο πολύ σημαντικές προκλήσεις. Τα συστήματα θα πρέπει αφενός να συνδυάζουν την επίτευξη φωτεινού αποτελέσματος εντός αυστηρών και πολύ συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και αφετέρου να επιτυγχάνουν τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και εξοικονόμηση ενέργειας. Παρουσίαση: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΚΟΥΡΑΜΑΝΗΣ, δρ. ηλεκτρολόγος μηχ. & μηχανικός υπολογιστών www.ktirio.gr 59

1 Στην πρόσφατη ανακαίνιση του κτιρίου της αμερικανικής πρεσβείας στο Ελσίνκι χρησιμοποιήθηκαν φωτιστικά φωτοδιόδων. (Πηγή: GE) 2 Διαφόρων τύπων λαμπτήρες φωτοδιόδων με σπείρωμα. 3 Γραμμικοί λαμπτήρες τύπου φωτοδιόδων με διαφανές και γαλακτούχο κάλυμμα. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ορθή σχεδίαση και λειτουργία των συστημάτων φωτισμού στους χώρους γραφείων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία τους. Η εργασία γραφείου απαιτεί συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού, οι οποίες προδιαγράφονται με ακρίβεια στα σχετικά πρότυπα. Η διεθνής τάση που αποτυπώνεται στο σύνολο των εταιρειών κατασκευής είναι η αντικατάσταση των υφιστάμενων συστημάτων φωτισμού με λαμπτήρες τεχνολογίας φωτοδιόδων (LED - light emitting diodes). Τα πλεονεκτήματα που απορρέουν είναι ιδιαίτερα σημαντικά με κύρια την εξοικονόμηση ενέργειας (20% για λαμπτήρες φθορισμού και 85% για λαμπτήρες αλογόνου) και τη μεγάλη διάρκεια ζωής που φθάνει μέχρι και τις 40.000 ώρες. Η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, αν συνδυασθεί με εξελιγμένα συστήματα ελέγχου, που επιτυγχάνουν μείωση των αναίτιων χρόνων λειτουργίας και αυξομείωση της ισχύος των φωτιστικών ανάλογα με τις συνθήκες και τη χρήση των χώρων. Από την αξιολόγηση τυπικών περιπτώσεων χώρων γραφείων αποδεικνύεται ότι ο απλός χρόνος αποπληρωμής του κόστους επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στο φωτισμό μπορεί να κυμανθεί περί τα 7 έτη. Βασικές έννοιες συστημάτων φωτισμού. Διεθνή πρότυπα Η ορθή σχεδίαση και λειτουργία των συστημάτων φωτισμού στους χώρους γραφείων είναι ιδιαίτερα σημαντική στην εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία τους. Η εργασία γραφείου απαιτεί συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού, οι οποίες προδιαγράφονται με ακρίβεια στα σχετικά πρότυπα: EN 12464-1, Light and lighting - Lighting of work places - Part 1: Indoor work places. PrEN 15193: Energy performance of buildings - Energy requirements for lighting. Εξ ορισμού ο βασικός στόχος των συστημάτων φωτισμού κατά τη σχεδίαση, την επιλογή των φωτιστικών σωμάτων και την εγκατάστασή τους είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων βάσει της χρήσης του χώρου. Για την ορθή επιλογή και την αξιολόγηση των φωτιστικών σωμάτων υπάρχουν βασικές παράμετροι υπολογισμού, που θα πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται κατά περίπτωση, όπως είναι η μέση στάθμη φωτός, η ομοιομορφία του επιπέδου φωτός, η θάμβωση και η απόδοση των χρωμάτων. Η εφαρμογή τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας είτε σε υφιστάμενους χώρους είτε σε νέους υπό κατασκευή θα πρέπει να γίνεται πάντοτε με ταυτόχρονη ικανοποίηση των τιμών των παραπάνω παραμέτρων σχεδίασης της εγκατάστασης. Οι τιμές των παραμέτρων ορίζονται στα σχετικά πρότυπα και προηγούνται του στόχου της εξοικονόμησης. Εκτός των κύριων συστημάτων φωτισμού των χώρων γραφείου υπάρχουν φωτιστικά σώματα που δεν αποσκοπούν στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των χρηστών παρά μόνο στην αρχιτεκτονική ανάδειξη. Περιπτώσεις φωτιστικών τύπου σποτ, φωτιστικών δαπέδου ή γενικώς ανάδειξης λεπτομερειών του κτιρίου βοηθούν αποκλειστικά στη δημιουργία ενός βέλτιστου αισθητικού αποτελέσματος. Αυτή η βελτίωση της αισθητικής των χώρων σαφώς και ενισχύει την αποδοτικότητα και τη ψυχολογία των χρηστών του χώρου, όμως 60 ΤΕΥΧΟΣ 1/2015

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Περιπτώσεις γραφείων Συνθήκες λειτουργίας Δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας Γραφεία με εγκαταστάσεις άνω της 15-ετίας. Φωτιστικά φθορισμού με λαμπτήρες Τ8 και ηλεκτρομαγνητικά στραγγαλιστικά πηνία. Συνήθεις περιπτώσεις είναι τα φωτιστικά φθορισμού να έχουν γαλακτούχο περίβλημα ή να μην έχουν περσίδες για μείωση της θάμβωσης. Φωτιστικά πυρακτώσεως σε αρκετούς χώρους. Τυχαίος διαχωρισμός των φωτιστικών σε κυκλώματα για τον έλεγχό τους. Ιδιαίτερα μεγάλες (>70% για το σύστημα φωτισμού), όμως απαιτείται υψηλό κεφάλαιο επένδυσης. Νέοι χώροι γραφείων ή πρόσφατα ανακαινισμένοι. Φωτιστικά φθορισμού με λαμπτήρες Τ5 και ηλεκτρονικά στραγγαλιστικά πηνία. Περιορισμένη εγκατάσταση φωτιστικών πυρακτώσεως αλογόνου. Ύπαρξη περιορισμένων αισθητήρων κίνησης σε κοινόχρηστους χώρους (σκάλες, WC, αποθήκες). Συνήθως περιορισμένες (ενδεικτικά 30% για το σύστημα φωτισμού) και εξαρτώνται από τις δυνατότητες ελέγχου του συστήματος (ύπαρξη ανοιγμάτων για είσοδο φυσικού φωτός και μείωση ωρών αναίτιας λειτουργίας). δεν λαμβάνεται υπόψη στη σχεδίαση του κύριου συστήματος φωτισμού. Τεχνολογίες φωτιστικών που χρησιμοποιούνται σε υφιστάμενους χώρους γραφείων Το μεγαλύτερο ποσοστό των χώρων γραφείων που συναντώνται σήμερα στην Ελλάδα έχουν παρόμοια γενικά χαρακτηριστικά. Ο κύριος φωτισμός πραγματοποιείται με φωτιστικά με γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού και επί μέρους σημειακά φωτιστικά με λαμπτήρες, είτε συμπαγείς φθορισμού είτε πυρακτώσεως. Οι λαμπτήρες φθορισμού Τ5 έχουν αντικαταστήσει τους παλαιότερου τύπου Τ8 και τροφοδοτούνται κατά κανόνα μέσω ηλεκτρονικών στραγγαλιστικών πηνίων σταθερής φωτεινής ροής. Η λειτουργία λαμπτήρων Τ5 επιτυγχάνει εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με ένα λαμπτήρα Τ8 με ηλεκτρομαγνητικό στραγγαλιστικό πηνίο, που εκτιμάται ότι φθάνει μέχρι και 30%. Επιπροσθέτως, μειώνεται το τρεμόπαιγμα (flickering) των φωτιστικών και ο θόρυβος που υπήρχε με τη χρήση των ηλεκτρομαγνητικών στραγγαλιστικών πηνίων, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται σημαντικά η διάρκεια ζωής των λαμπτήρων. Οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (CFL), έχουν ενσωματωμένα στραγγαλιστικά πηνία, διατίθενται με σπείρωμα Ε14 και Ε27 και έχουν αντικαταστήσει τους παλαιότερους λαμπτήρες πυρακτώσεως. Η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται με τους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως φθάνει μέχρι και 75%. Σε σχέση με τη μέθοδο λειτουργίας και ελέγχου των συστημάτων φωτισμού, στους υφιστάμενους χώρους γραφείων ο κανόνας είναι η έλλειψη οποιουδήποτε ευφυούς συστήματος ελέγχου, που θα οδηγούσε σε εξοικονόμηση ενέργειας. Τα φωτιστικά ελέγχονται από συμβατικούς διακόπτες φωτισμού σε δύο βήματα on / off. Νέες τεχνολογίες φωτιστικών, εμπορικά διαθέσιμες Η διεθνής τάση που αποτυπώνεται στο σύνολο των εταιρειών κατασκευής που δραστηριοποιούνται στον κλάδο είναι η αντικατάσταση των υφιστάμενων συστημάτων φωτισμού με λαμπτήρες τεχνολογίας φωτοδιόδων (LED - light emitting diodes). Η τεχνολογία των φωτοδιόδων αναπτύχθηκε τα τελευταία 15 χρόνια ευρέως και πλέον βρίσκεται σε ιδιαίτερα ώριμο στάδιο. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι μέχρι το 2020 η συντριπτική πλειονότητα των λαμπτήρων φωτισμού θα είναι τεχνολογίας φωτοδιόδων. To εμπόδιο που υπήρχε μέχρι πρόσφατα στην ευρεία χρήση των φωτοδιόδων ήταν το μεγάλο κόστος που απαιτούνταν. Αυτό το κόστος επιμερίζεται στο κόστος προμήθειας των λαμπτήρων και στο κόστος των εργασιών αντικατάστασης σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις με τις απαιτούμενες τροποποιήσεις των φωτιστικών. Για την επίλυση αυτού του προβλήματος, το σύνολο των μεγαλύτερων εταιρειών κατασκευής λαμπτήρων www.ktirio.gr 61

1 Ο φωτισμός φωτοδιόδων και τα συστήματα ελέγχου συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργεις σε κτίριο γραφείων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Κτίριο της LPL Financial στο Σαν Ντιέγκο, Η.Π.Α. Αρχιτέκτονες: AECOM, Gensler. (Πηγή: GE) 2 Λαμπτήρες φωτοδιόδων τύπου σποτ. 3 Αισθητήρες παρουσίας και στάθμης φωτός. 4 Χώρος γραφείων με φωτιστικά ψευδοροφής τύπου φωτοδιόδων και μεγάλα ανοίγματα για είσοδο φυσικού φωτός. 5 Χώρος αίθουσας συσκέψεων με φωτιστικά τύπου φωτοδιόδων ενσωματωμένα στην ψευδοροφή για την επίτευξη βέλτιστου αισθητικού αποτελέσματος. 6 Ταινία φωτοδιόδων για τη δημιουργία κρυφού φωτισμού. έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη λαμπτήρων φωτοδιόδων με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί λαμπτήρες όλων των πιθανών εφαρμογών με χαμηλό πλέον κόστος που μπορούν σχεδόν απευθείας να αντικαταστήσουν παλαιότερου τύπου λαμπτήρες (πυρακτώσεως και φθορισμού). Αντικατάσταση λαμπτήρων φθορισμού Η μείωση της ισχύος σε περίπτωση αντικατάστασης λαμπτήρων φθορισμού με λαμπτήρες φωτοδιόδων αυτού του τύπου οδηγεί σε εξοικονόμηση ενέργειας 20% - 40%. Για τις περιπτώσεις των γραμμικών λαμπτήρων και ανάλογα με τον κατασκευαστή των λαμπτήρων φωτοδιόδων η τροφοδότηση γίνεται υπό διάφορες τάσεις που κυμαίνονται από 40 V μέχρι και απευθείας 230 V. Ως εκ τούτου, ανάλογα με το μοντέλο του λαμπτήρα που επιλέγεται κατά την αντικατάσταση, θα πρέπει να γίνουν σχετικές ηλεκτρολογικές εργασίες στην καλωδίωση των φωτιστικών. Το κόστος των εργατικών γι αυτές τις εργασίες θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη συνολική εκτίμηση του κόστους για την αντικατάσταση των λαμπτήρων. Η αντικατάσταση των λαμπτήρων φθορισμού με σπείρωμα γίνεται απευθείας με λαμπτήρες φωτοδιόδων αντίστοιχης μορφής. Σ αυτήν την περίπτωση δεν απαιτείται καμία ηλεκτρολογική εργασία τροποποίησης καλωδίωσης των φωτιστικών, καθώς η τροφοδότηση αυτών και στις δύο περιπτώσεις γίνεται υπό τάση δικτύου. Η εγκατάσταση λαμπτήρων φωτοδιόδων εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα τα οποία είναι: Σημαντική εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας (20% - 40%), καθώς ενδεικτικά αναφέρεται ότι αντικατάσταση λαμπτήρων 36 W φθορισμού γίνεται με λαμπτήρες φωτοδιόδων 25 W. Μεγάλη διάρκεια ζωής που ανάλογα με τον κατασκευαστή κυμαίνεται μεταξύ 15.000 και 40.000 ωρών. Η πρακτικά μηδενική ανάπτυξη θερμοκρασίας κατά τη λειτουργία τους. Μηδενικός χρόνος έναυσης. Απώλεια θορύβου και τρεμοπαίγματος στάθμης φωτισμού. Απουσία στοιχείων και αερίων βλαβερών για το περιβάλλον όπως o υδράργυρος. Αντικατάσταση λαμπτήρων τύπου σποτ πυρακτώσεως αλογόνου Σε πολλούς χώρους γραφείων ακόμη και σήμερα λειτουργεί πλήθος λαμπτήρων με ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό απόδοσης, όπως είναι λαμπτήρες πυρακτώσεως (με συχνότερο παράδειγμα τους λαμπτήρες πυρακτώσεως τύπου σποτ αλογόνου). Η αντικατάσταση αυτών των λαμπτήρων με φωτοδιόδους εμφανίζει τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή, καθώς η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται αντιστοιχεί σε 85%. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένας λαμπτήρας πυρακτώσεως ισχύος 35 W αντικαθίσταται από ένα λαμπτήρα φωτοδιόδων ισχύος 4-6 W ανάλογα με τον κατασκευαστή. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί κατά την επιλογή των τεχνικών χαρακτηριστικών των λαμπτήρων αντικατάστασης και ιδιαίτερα: στην τάση τροφοδότησης (230 V ή 12 V), στη θερμοκρασία του φωτός (θερμό ή ψυχρό), 62 ΤΕΥΧΟΣ 1/2015

στο εύρος γωνίας του παραγόμενου φωτός των λαμπτήρων (ευρύ ή στενό). Συστήματα ελέγχου για εξοικονόμηση ενέργειας σε χώρους γραφείων Η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας σε χώρους γραφείων επιτυγχάνεται είτε με τη βελτίωση της αποδοτικότητας των φωτιστικών, όπως ήδη αναλύθηκε, είτε με την ορθολογική χρήση των συστημάτων. Η ορθολογική χρήση των συστημάτων φωτισμού προϋποθέτει την ύπαρξη συστημάτων ελέγχου που μειώνουν την κατανάλωση με μεθόδους που εξαρτώνται από τα επί μέρους λειτουργικά χαρακτηριστικά των χώρων. Σημειώνεται ότι οι ανωτέρω μέθοδοι συμπληρώνουν την εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται από την αντικατάσταση των λαμπτήρων. Για τις περιπτώσεις γραφείων η εξοικονόμηση επιτυγχάνεται ως εξής: Μειώνονται οι αναίτιοι χρόνοι λειτουργίας των φωτιστικών σε χώρους που δεν υπάρχει συνεχής παρουσία χρηστών. Γίνεται έλεγχος και αυξομείωση της ισχύος των φωτιστικών, ώστε σε συνδυασμό με το φυσικό φως που εισέρχεται στο χώρο να επιτυγχάνεται σταθερή φωτεινή στάθμη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εκτός της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται, η εφαρμογή συστημάτων ελέγχου βελτιώνει σημαντικά τη χρηστικότητα των χώρων, σε βαθμό που εξαρτάται από την έκταση και τη μορφή που γίνεται ο έλεγχος. Κρίσιμη παράμετρος για την επιτυχία ενός συστήματος ελέγχου είναι η ουσιαστική αποδοχή του από τους χρήστες του. Όσες δυνατότητες και να έχει ένα σύστημα ελέγχου, είναι καταδικασμένο να αποτύχει αν δεν το χρησιμοποιούν οι χρήστες του χώρου. Η ενσωμάτωση πολύπλοκων ή λανθασμένα μελετημένων συστημάτων θα οδηγήσει σε απαξίωση του συστήματος και πρακτική αχρηστία του σε βάθος χρόνου. Τα συστήματα ελέγχου των συστημάτων φωτισμού έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, επωφελούμενα την ανάπτυξη της τεχνολογίας στα αντικείμενα των λαμπτήρων φωτισμού, των αισθητήρων και των δυνατοτήτων δικτύωσης. Ο πυρήνας των συστημάτων είναι οι αισθητήρες, που κατά κανόνα ελέγχουν τη στάθμη φωτός και την παρουσία χρηστών. Αυτοί οι αισθητήρες είτε ελέγχουν μεμονωμένα φωτιστικά είτε κεντρικά συστήματα, ανάλογα με την αρχιτεκτονική που επιλέγεται. Υπάρχουν οι εξής γενικές περιπτώσεις: Έλεγχος μεμονωμένων φωτιστικών. Εγκαθίστανται αισθητήρες στάθμης ή/και παρουσίας που έχουν κατασκευασθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προσαρμόζονται απευθείας σε φωτιστικά, τα οποία και ελέγχουν. Αυτά τα φωτιστικά συνδέονται με καλωδίωση απευθείας με τους τοπικούς αισθητήρες. Η επιθυμητή στάθμη φωτός ρυθμίζεται απευθείας επάνω στους αισθητήρες, συνήθως με ενσωματωμένα ποτενσιόμετρα. Έλεγχος ομάδας φωτιστικών Σ αυτές τις αρχιτεκτονικές προβλέπεται η εγκατάσταση αισθητήρων σε αντιπροσωπευτικά σημεία του χώρου, οι οποίοι ελέγχουν κατάλληλα επιλεγμένα φωτιστικά του χώρου. Είναι μία παραλλαγή του μεμονωμένου ελέγχου www.ktirio.gr 63

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΦΩΤΙΣΜΟ ΣΕ ΧΩΡΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ 500 m 2 Θεωρήσεις υπολογισμών Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας 0,16 /kwh. Υφιστάμενη κατάσταση: 70% λαμπτήρες φθορισμού Τ5 με ηλεκτρομαγνητικά στραγγαλιστικά πηνία / 30% λαμπτήρες πυρακτώσεως αλογόνου. Κανένα εγκατεστημένο σύστημα ελέγχου φωτισμού. Ώρες λειτουργίας γραφείων 2.250 ώρες / έτος. Ύπαρξη μεγάλων ανοιγμάτων για είσοδο φυσικού φωτός στο 40% των χώρων. Εγκαταστάσεις γραφείων 10-ετίας. Σενάριο 1. Προτεινόμενα μέτρα Ανάλυση σεναρίων οικονομικής ανάλυσης Αντικατάσταση γραμμικών λαμπτήρων φθορισμού Τ5 με φωτοδιόδους. Αντικατάσταση λαμπτήρων πυρακτώσεως με φωτοδιόδους. Εγκατάσταση αισθητήρων παρουσίας σε κοινόχρηστους χώρους. Χρόνος αποπληρωμής 6,5 έτη Σενάριο 2. Εγκατάσταση συστήματος ελέγχου στάθμης φωτός και παρουσίας σε γραμμικά φωτιστικά Τ5. Αντικατάσταση λαμπτήρων πυρακτώσεως με φωτοδιόδους. Εγκατάσταση αισθητήρων παρουσίας σε κοινόχρηστους χώρους. 7,0 έτη Σημειώσεις 1. Το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας 0,16 /kwh αντιστοιχεί σε τιμολόγιο χαμηλής τάσης Γ22, που είναι το πλέον σύνηθες σε χώρους γραφείων με εμβαδό μεγαλύτερο των 400 m 2. 2. Δεν μπορεί να προκύψει γενικός κανόνας για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας από την εγκατάσταση συστήματος ελέγχου. Το αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται εξαρτάται από πλήθος παραμέτρων, που θα πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση. Στην περίπτωση που εξετάζεται στον πίνακα θεωρήθηκε τοπικός έλεγχος με αισθητήρες ενσωματωμένους στο 30% των φωτιστικών επί του συνόλου του συστήματος. 3. Ο χρόνος αποπληρωμής που αναφέρεται στον πίνακα είναι απλός χρόνος χωρίς συνυπολογισμό παρούσας αξίας και κόστους δανεισμού. φωτιστικών και προτείνεται σε περιπτώσεις που υπάρχουν μεγάλοι χώροι και φωτιστικά με όμοιες αποστάσεις από πηγές φυσικού φωτός. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται στο χώρο ελέγχου των αισθητήρων, καθώς λανθασμένη επιλογή θέσης ή τύπου αισθητήρων θα οδηγήσει σε εσφαλμένες απενεργοποιήσεις των συστημάτων φωτισμού και πρακτικά σε απαξίωση του συστήματος από τους χρήστες. Ενσωμάτωση σε κεντρικά συστήματα ελέγχου και παρακολούθησης Σε περιπτώσεις μεγάλων κτιρίων, στα οποία εγκαθίστανται κεντρικά συστήματα ελέγχου και παρακολούθησης των ενεργειακών καταναλώσεων, προτείνεται η ενσωμάτωση σ αυτά των συστημάτων φωτισμού. Αυτά τα συστήματα έχουν τεράστιες δυνατότητες που οδηγούν σε πολύ μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας, όπως είναι ο ορισμός σεναρίων λειτουργίας χώρων, ο χρονοπρογραμματισμός κυκλωμάτων φωτισμού, η ολοκληρωμένη διαχείριση σε συνεργασία με διάφορα εμπλεκόμενα συστήματα του κτιρίου όπως είναι το σύστημα ψύξης - θέρμανσης, ενεργοποίηση εξωτερικών σκιάστρων κτλ. Τεχνοοικονομική ανάλυση των επεμβάσεων στο φωτισμό Βασικό κριτήριο στην επιλογή επεμβάσεων στο φωτισμό σε υφιστάμενους χώρους αποτελεί η τεχνοοικονομική τους ανάλυση και ειδικότερα ο χρόνος αποπληρωμής. Αυτό το κριτήριο αποτελούσε τροχοπέδη σε αντίστοιχες επεμβάσεις τα προηγούμενα χρόνια, καθώς το μεγάλο κόστος προμήθειας των φωτιστικών τύπου φωτοδιόδων οδηγούσε σε πολύ μεγάλους χρόνους αποπληρωμής της επένδυσης. Τα τελευταία χρόνια ο χρόνος αποπληρωμής έχει μειωθεί σημαντικά λόγω παραμέτρων όπως είναι: η σημαντική μείωση του κόστους προμήθειας των λαμπτήρων, η αυξημένη συμβατότητα των λαμπτήρων φωτοδιόδων με τα υφιστάμενα φωτιστικά που μειώνει το κόστος των εργατικών, η αύξηση του κόστους προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας, οι πολλές δυνατότητες χρηματοδότησης ή επιχορήγησης για επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Με όρους οικονομικής αξιολόγησης δεν προτείνεται η ταυτόχρονη αντικατάσταση λαμπτήρων με νέου τύπου λαμπτήρες φωτοδιόδων και η αυξομείωση της φωτεινής τους στάθμης με τη χρήση αισθητήρων. Λόγω της σημαντικής μείωσης στην εγκατεστημένη ισχύ των φωτιστικών στους λαμπτήρες φωτοδιόδων το δυναμικό εξοικονόμησης είναι μικρό και ως εκ τούτου, η απόσβεση του συστήματος ελέγχου είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Γι αυτό και προτείνεται η επιλογή είτε εγκατάστασης συστήματος ελέγχου των φωτιστικών φθορισμού είτε αντικατάσταση των φωτιστικών φθορισμού με φωτοδιόδους. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΟΤ HD 384:2004: Απαιτήσεις για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. ΕΛΟΤ EN 12464.01-2003: Light and lighting - Lighting of work places - Part 1: Indoor work places. ΕΝ15193:2006: Energy performance of buildings - Energy requirements for lighting. N.A. Smith, Butterworth -Heinemann, Lighting for health and safety, Reed Educational and Professional Publishing Ltd, Chapters 7, 8, 9, 14. Π. Ντοκόπουλος, Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις καταναλωτών μέσης και χαμηλής τάσης, Β' έκδοση, εκδόσεις Ζήτη, σελ. 312-330. Οι παρακάτω εταιρείες διαθέτουν προϊόντα σχετικά με το άρθρο και συμμετέχουν με διαφήμιση στο τεύχος αυτό, υποστηρίζοντας έτσι την τεχνική ενημέρωση και την ποιότητα των κατασκευών: ARTEMIDE HELLAS A.E., σελ. 39 LG ELECTRONICS A.E., σελ. 7 ΦΙΛΙΠΣ ΕΛΛΑΣ A.E.B.E., σελ. 1 ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΑ ΤΕΥΧΗ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Η αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού με αισθητήρες. Τεύχος 8/2013, σελ. 75. Στρατηγικές εξοικονόμησης ενέργειας στο φωτισμό. Τεύχος 2/2013, σελ. 57. Ανακαίνιση συστημάτων φωτισμού στα κτίρια για εξοικονόμηση ενέργειας. Τεύχος 2/2012, σελ. 59. Έρευνα αγοράς: Τεχνικές φωτισμού, σύγχρονες τάσεις και τεχνολογίες. Τεύχος 9/2009, σελ. 137. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 2014 Χρήσιμα υλικά δόμησης ή επισκεφθείτε το www.ktirio.gr 64 ΤΕΥΧΟΣ 1/2015